장음표시 사용
431쪽
De Voluptate ae Tedio, nee non Notione boni ne mali. gl3 quis enim demonstrare nequit, id, quod in numerum persectio num, vel impersectionum reseri , in eo genere locum mereri; is certus non est, utrum judicium suum sit verum , an falsum
L s7o. LV. , sit ita quod sibi certus videatur. Quoniam igitur fieri po: est , ut ignorantiam suam agnoscet; judicium situm in posterum vel suspendet , vel contrarium amplectetur. Quodsi judicium suum posthac suspendit, se ignorare agnoscit,
utrum in numerum imperfectionum, vel perfectionum referri debeat, quod antea vel in istum . vel in hunc retulit. Nulla igitur voluptate , Vel taedio Effcitur , etsi antea Vel voluptatem,
vel taedium inde percipiebat I. 33δ. Quodsi vero judicium
mutat in contrarium , & antea judicavit, in persemonum numero quid esse ; idem nunc in numerum imperfectionum referet. Quare cum in casu priori volu prete persunderetur g. H. , nunc assicietur f. si8. . Enimvero si antea judicavit in numero imperia monum quid esse ; idem nunc innumerum perfectionum reseret. Quare cum in casu prioritaedio assiceretur β I3. ; nunc voluptate perfundetur SII. . Quoniam itaque fieri potest, ut voluptas , quae ex re quadam percipiebatur , non amplius ex eadem percipiatur, Vel ut ejus loco taedium animum occupet , ubi demonstrare nequis esse in genere persemonum , quod in earundem numerum resers per demonstrata ; voluptatem in hoc casu mutari posse patet g. 29O. Ontol. . Et eodem modo patet, mutari etiam posse taedium , ubi demonstrare non potueris esse in genere impersereonum, quod in eorundem numerum refers. Enimis 'vero quoniam animus taedio assicitur , qui antea voluptate persundebatur , ubi in numerum imperstitionum resors quod antea in perstitionum genere esse judicaveras, & vicissim animus voluptate perfunditur, qtii antea taedio ossiciebatur , ubi in numerum peris bonum refers . quod antea in imperfemonum genere esse judicoVeras per demonstrata ; in casu autem
utroque judicium de persectione rei, vel imperfectione ejusdem
432쪽
etiam taedium voluptati contrarium si cit. , voluptas, vel taedium in contrarium mutatur , ubi judicium de persectione , vel imperia stione in contrarium mutatur. Et quoniam animum nec voluptas , nee taedium amplius occupat, ubi ignorantiam tuam agnoscis de persectione , vel imperseelione rei iudicaturus per demonstrata; patet porro statum voluptatis , vel taedii mutari in statum indifferentiae, ubi ignorantiam tuam agnoscis judicaturus de perse stione, vel imperia stione rei,cum antea de alterutra per praecipitantiam statuisses. Prineipium hoc Meundum est in praxi morali, eum per id in
potestatem nostram redigantur, quae in eadem non sunt.
Tadium Taedium mn in nuda voluptatis priuatione consistit , sed quate δε postibi quid est. Uritur enim ex intuitiva imperseelionis ali- cujus cognitione m. SI 8. , adeoque non tantummodo abest cognitio intuitiva persectionis. Quare cum voluptate privemur, quando abest cognitio intuitiva persee ionis c g. u. taedium non in nuda privatione voluptatis consistit. Est igitur quid positivi.
Nimirum quae in sola privatione consistunt , ea tantummodo aetnoscunt rationem deficientem: quae autem rationem positivam ha-- bent. qua positiva ponuntur f. Πῖ. stilol.); ea & ipsa positivi quid sunt. Atque ideo datur inter Voluptatem atque taedium statua qui. dam intermedius, in quo neutri locus est 9. 333 ), mam inter positis. vuin & privativum non detur medium , veluti inter lumen & tenebras,inter notitiam S ignorantiam nihil intermedii coneipitur. Unde propositio praesens ex principio status intermedii inter voluptatem ae taedium demonstrari poterat. Propos tio vero haee suum itidem habet usum in praxi morali, neque inter steriles nugas reserenda,propterea quod terminis ontologicis constet praedicatum, ob praejudicium eom. mune de sterilitate Ontologiae.
433쪽
De Volup are ac Terio, me non Notione boni ac mali. 433fusa perfectionis imperfectionis. Oriuntur enim voluptas ura, ac taedium extemplo, dum persectionem aliquam, vel imper- ἐκ ustis Delionem in re percepta intuemur: id quod unusquisque in seipso experitur. Enimvero cum cognitio intuitiva, qualis cum ad voluptatem f. sir. , tum ad taedium requiritur f. Ρ8.), demum distincta evadit, u hi attentionem nostram succelli Vepromovemus ad ea , quae ideae rei insunt g. 682. Log.); taedium ae voluptas distinctam persectionis ac imperfectionis perceptionem minime praesupponunt. Idem confirmatur a posteriori. Omnes homines voluptate perfunduntur taedio assiciuntur. Plerisque autem hominibus perceptiones nonnisi confusae sunt, paucis distinctae. Necesse igitur est, ut ex cotisust perceptione, non ex distincta ortum trahant ψoluptas atque taedium. Immo quod
etiam illi, qui res distincte percipiendi facultatem habent aer- sectionem , vel imperfectionem nonnisi confuse percipiant, dum voluptate perfunditur, vel taedio assicitur ipsorum animus ; in casibus specialibus patet evidentissime. Nimirum
quando' veritatem quandaria profundam , quam comprehendere aegre poteramus, multo tandem studio atque labore perspicimus penitus : quamprimum nobis conscii sumus nos eam jam intelligere ac vim demonstrationis percipere, toti volu-- ptate perfundimur. Voluptas hic ex eo est, quod nobis tonscii sumus persectionis alicujus intellectus, quatenus is ad veritates , quae aegre comprehenduntur, intime perspiciuudas aptus. Quaesiti enim cur voluptate perfundamur respondemus , hanc esse causiam quod inulto tandem studio atque labore veritatem aegre comprehendendam comprehenderimus,tansequenter quod nobis conscii sumus, intellectum nostrum esse ad ea comprehendenda aptum, quae non facile comprehendi possunt. Subinde etiam simul intuemur persectionem inventoris perpendentes, quomodo ex assumtis deduxerit quaesitum. Quaesiti enim cur voluptatem sentiamus responde
434쪽
mus , quod inventor tam apposite ex assumtis deduxerit quaesitum, consequenter quod nobis conscii simus , qua arte inveniendi imbutus fuerit inventor. Enimvero neque intellectus noθri, neque inventoris persectionem distincte nobis repraesentamus, dum voluptate perfundimur , utraque in idea Confusa latet, quam intuemur ; attentione vero ad eandem conversa reflectendo demum distincte agnoscitur. Idem adhuc clarius perspicitur in exemplo architecti , quo jam antea usi sumus in praesente negotio. Dum enim aedificium distincte contemplatur consensum eorum, quae in eodem Observat, cum regulis architectonicis nonnisi confuse percipit, imaginatione regulas repraesentante l. ii7. & memoria easdem recognoscente . i7F. . Etenim actus contemplationis conjunguntur cum actu imaginationis atque memoriae, sed quatenus simul sunt in unum confunduntur, & perceptionem confusam visus sociam constituunt. Sane unusquisque statim novit , consensum cum regulis nonnisi confuse percipi posse, qui novit regularum numerum & temporis angustias cogitat , u quo tota contemplatio absolvitur : fierq enim non posse videt ueper distincta ratiocinia regulae ad ca, quae observat, applicem cur, vel determinationes ρb aedificio abstractae & ad regulas relatae caedem judicentur, quae per regulas praecipiuntur.
Quoniam igitur constat perceptionem persectionis, in qua
voluptas consistit, esse confusam ; non opus est, ut exemplis QRlirmemus , perceptionem quoque imperfectionis , in qua taedium conlistit , consus ina esse. Neque enim ulla est ratio cur vel leviter suspicemur, perceptionem impersectionis aliam esse debere, quam persectionis, ut in illa taedium consistat, quemadmodum in hac voluptas. Si cui tamen volupe fuerit peculiaribus hic uti exemplis, quibus eadem de taedio confirmet, quae de voluptate evicta sunt 3 is cogitet architectum cx aedificii contemplatione taedium percipientem, quod dissem
435쪽
De Voluptate M Taedio, nee non Notione boni vi mali. Adsum aedificii cum regulis architectonicis intuetur. Ita enim ad casum dissensus animadversi nulla opera transseret , quae .casu consensus observari docuimus. Quoniam cognitio intuitiva persectionis ae impersectionis ideis
consulis tota absolvitur, in qua voluptas atque taedium consistit; plerique ne moniti quidem advertunt. quod non percipiant voluptatem, vel tetelium, nisi quatenus persectionis , aut imperfectionis cujusdam sibi conscii sunt, sive ea vera sit, sive apparens, ut aleo vulgo defi-eiat prinzipium, ex quo de voluptate ac taedio ratiocinentur. Pate. bit autem in progressu, praesertim in philosophia morali ta eunditas notionis Curresana suis limitibus a nobis circumscriptae. Et si enim Cartesius de taedio non fuerit locutus, nullo tamen negotio notio voluptatis mutatis mutandis ad taedium extenditur.
Voluptas apparens cum vera confunditur, quia consistit in Voluptatis perceptione perfectionis confusa. Rhioniam enim perseolio con- apparent a' suse percipitur per h p. ideo fieri potest ut persectio appareat, o Ver quae non est, immo quod prorsus in numero impersectionum ' M. cst. Quamobrem cum Voluptas apparens ex periectione apparente , vera autem Voluptas ex vera persectione oriatur g. I 4. ; vera voluptas confunditur cum apparente, quia comsistit in perceptione. persectionis consula.
Maximi momenti est propositio praeseas , eum plurimum intersit in moralibus nosse, ubinam lateat tames mali.
Si quis inuestigat notionem distinctam perfictionis, cujus suo .d, sibi eonscius esse vel videtur ; is voluptatem veram ab apparente evisetur. distinguit , aut saltem apparenti non Mit. Etenim si quaerit notionem distinctam persectionis, ch.us sibi conscius est; persectionem veram ab apparente distinguit, aut saltem agnoscit, se ignorare, utrum id, cujus sibi conscius est , in numerum perfectionum, an in numerum imperfectionum reserri debeat. Quamobrem in casu primo voluptatem apparentem a Vera distinguit 3 in secundo agnoscit se ignorare, utrum ea vora sit,
436쪽
an apparens 3. si4.), adeoque in casu altero Veretur, ne tantumis modo appareat , quae non est , consequenter eidem non fidit. Elaeet hine sumnia utilitas eognitionis distinctae persectionum,
tum earum, quae rebus insunt, tum illarum, quae in normet ipsoaeadunt.
Dolor est solutio continui in corpore, vel actu facta,vel ex nimia fibrillarum tensione metuenda.
Definimus hie dolorem, quatenus in corpore est , cum m. muniter vocabulum ita accipiatur. In mente vero quomodo pere, piatur, in Psychologia rationali docebimus.
quendi conformis. Sentimus enim dolorem , si vulneramur, v. gr. si digito vulnus infligitur. Vulnus, in quo dolorem percipimus , oritur, dum xontinuum in cute ac fibris niuiculorum dissectis solvitur. Nihil ergo ibidem, ubi dolor haeret, deprehenditur , quam solutio continui. Quamobrem per dolorem, qui digito vulnerato, vel alii parti corporis vulneratae inhaeret, nihil intelligere possumus, quam solutionem continui. Quodsi dolor quidam percipitur, ubi nec cutis, nec fibrae disruptae apparent ; observationes micros p cae docen fibrillas tenues eta dis uptas, & ex aliis phaenomenis colligitur, majores, vel cutem esse disruptioni proximas propter nimiam ensionem : etenim non minus cutis, quam fibrae tendi possunt, tensione autem nimia rumpuntur, cum nonnisi determinatum quendam tensionis gradum serre possint citra disruptionem
Subinde etiam voeabulum doloris pro opposito voluptatis a cipitur, quod nos taedii nomine insignire maluimus, ut evitaretur ambiguitas in loquendo. Et quoniam laetium ingens tristitiae nomine venit, dolor animi tristitia quoque appellari solet. Sed nostrum est singula a se invieem distinguere . quae di versa sunt,& vocabulis, quae quod res agnatas sibi invicem signincaut vulgo confunduntur, fixum Disit Od by Gorale
437쪽
fixum atque determinatum tribuere significatum ut ne desint notionea ad ratiocinandam aptae.
Dolor redii peries est. Etenim dum pars quaedam cor- Dotir subporis dolet, vel cutis, vel fibrae rumpuntur, vel saltem ruptioni quo genere proximae sunt 339. J. Enimvero si fibrae musculorum, vel conιinearum fibrillae aliarum partiunci veluti filamenta nervorum aut etiam cutis de cuticulae disrumpuntur, vel dissecantur, partes istae ad functiones suas ineptae sunt, immo ad destructionem sui ac subinde corporis totius ob laesam lanctionem tendunt, nisi denuo continua fiant, in quibus continuitas dissoluta. Quare cum tum illa corporis pars impersectione aliqua laboret 3.so . Ondum mens lolutionem continui in corpore percipit, im-' perfectionis cujusdat' corporis fibi conscia est. Quoniam ergo in eo consistit taedium, quod imperfectionis cujusdam nobis conscii simus f. 318. ; dolor quaedam taedii species est.
Unde jim apparet ratio, cur dolor cum taedio, seu voluptatia opposito vulgo confandatur 4O. . Patet etiam ratio , eur dolorem a taedio distinguamus, eum non conveniat nomen speetes imponi generi, ubi accurate loqui volueris. Nemo igitur reprehendet, quod voee mali ad genua denotandum transtulimur, eum defit voeabulumeommodum ad voluptatis oppositum indigitandum , quale in verna
g. 342. Id, ex quo voluptatem percipimus , placere nobis dici- plurari Nisr. Ast displicere dicitur id, ex quo taedium percipitur. Unde displicere . oppofitum voluptatis , quod taedium appellavimus f. etiam Displicentia vocari poterat, si posterius hoc nomen magi v
Plaeet nobis imago prototypo suo similis, & quaesiti eur plaeeat respondemus, propter similitudinem eam nobis plaeere. Ast in mblitudine persectio imaginis consistit. ει quatenus hujus similitudinis nobis sumus conscii,voluptatem imagine Percipimus. Placet igi. Grs a tur Disitired by Cooste
438쪽
tur imago ideo, quod ex eo voluptatem percipiamus. Ex adverso displicet nobis imago prototypo suo dissimilis S quaesti eur displieeat respondemus. propter dissimilitudinem eam nobis displicere. Ast in .dissimilitudine imperfectio imagiri is consistit. di quatenus hujus dissimilitudinis nobis conscii sumus taedium ex imagine percipimus. Dbsplicet igitur imago, quod ex eo taedium percipiamus.
de isto. Communem esse seni fictrum vocabuli obvia experientia eonstat. Et quoniam liquet eadem magistra non idem placere omnibus . ideo valuit proverbium: suum cuique pulchrum. Vocabulum pulchritudinis generale est, quod varias admodum sub se species comprehendit pro diversitate rerum . quibus pulchritudo tribuitur. Sed commodo destituimur voeabulo, quo oppositum pulchritudinis generaliter indigitemus. Qnamobrem useabulum ad dem significandum trans- 'ferre debuimus, quod significatum restrictiorem lubere deberet. Deo stituimur commodis dictionibus haud raro in Psychologia, quod distinctae animae cognitio vulgo non satis in potestate sit. Ceterum ipsa definitio nominalis pulchritudinis huc inservit, ut, in quonam ea
PH Iritudo Pulchritudo consistit in perfectione rei, quatenus ea vi sigius in quonam ad Doluptatem in nobis producendam opta. Quodsi enim res pul- ρ' sit. chra est, nobis placet g. 3 3. , adeoque voluptatem in nobis excitat F. 342. . Quare cum tum demum res voluptatem in nobis producendam apta sit, quando persectione quadam instruitur c3. sit.) ; pulchritudo rei consistere nequit, nisi in persectione
isdem, quatenus ea vi hujus ad voluptatem in nobis produ-adam apta est.
E. gr. Imaginem pulchram diei mus ob similitudinem rem suo Prototypo, propterea quod hane percipientes voluptate pyrsundimur, nobisque ideo placet imago. Pulchritudo igitur imaginis eons stit in similitudine ejus cum prototypo,quatenus vi ej isdem ad Voluptatem in nobis producendam apta. Quare eum sim litudo sit persectio imaginisci in ejus cognitione iniuitiva voluptas consistat,quatenua est persectio eius. . Disil red by GOoste
439쪽
De Voluptate ac Taedis, nec non Notione boni ne mali. cla I
ejusdem f. sir. ; pulchritudo imaginis in perfectione ejusdem conis . sistit, quatenus per eam imago apta est ad voluptatem in nobis producendam. Ex praesente autem propositione intelligitur, cur pulchritudo tam rebus materialibus , quam immaterialibi a tribuatur. Patet quoque per eam pulchritudinem non destitui sundamento fit. mo , quemadmodum Vulgo putatur, nec ab arbitrio hominum eorum. que opinione variabili unice pendere.
Hinc desiniri potest Pulchritudo , quod sit rei aptitudo Pulchritatis producendi in nobis voluptatem , vel, quod sit observabilitas dinis defpersectionis : etenim in hac observabilitate aptitudo ista con- visi'sssit.
Pone nimirum rei quandam inesse perseelionem, set quae a nobis observari non possit. Cum perfectionis hujus tibi conseius esse nequeas, utpote tibi imperceptibilia per hypoth. nee ideo volnptatem ex re percipies G. su ,eonsequenter nec hoc nomine res ista tibi pretiscebit g. S 4a. , adeoque nee pulchram esse judicabis g. s 3. . Hi noin Architectura pulchritudinem definivimus per perseitionem, qua-
Pulchritudo vera est, quae exi persectione vera oritur: Pulchrism parens autem dicitur, quae oritur ex apparente. Quis vera
Nimirum quibus vera pulchritudo convenit, ea quoque pulchra s V arcu sunt, eum ipsam et apta sint ad voluptatem in nobis produrendam. Αst ritu ere ea, quibus apparens tantummodo pulchritudo convenit, pulchra tantummodo videntur, sed non sunt: neque enim ipsemet in nobis per se voluptatem producere possunt, sed pendet voluptas ab erronea nostra de eo, quod rei inest, opinione, qua mutata voluptas non amplius producitur, nee pulchrum dicitur amplius, quod ante voeabatur pulchrum. Quando igitur res pulchra tantum apparet, non apta est ad producendam in nobis voluptatem, quod destituatur persectioneo, servabili. - .
f. s*7. 'Deformitas conristit in imperfectione rei , quatenus haec Deformita aper illam apta est ad taedium in nobis producendum. Si enim res de- in quo comlarmis est, nobis displicet c3. 1 3 , adeoque ex re taedium percipi - Πεμ
440쪽
mus *. 34α . Quoniam igitur ex re radium quoddam percipitur, quatenus nobis imperfectionis cujusdam eidem inexistentis conscii sumus f. Fi3 ; res deformis judicatur, quatenus perim persectionem eidem inexistentem ad taedium in nobis producendam apta est. Hibemus igitur fundamentum firmum, quo nititur deformitas rei, idque positivum, ut ideo ct ipsi quidpiam inrepc sitivisit. Immo hibemus principium demonstrandi rerum deformitatem. Patet etiam cur delarmitas non tantum rebus materialibus conveniat, verum etiam immaterialibus tribui possit.
g. 348. nob=mite. Hi ne definiri potest Deformitas rei, quod sit aptitudo in iis d finitio. nobis radium producendi, Vel, quod fit observabditas imper. sectionis: etenim in hac observabilitate seu perceptibilitate aptitudo ista consistit.
Pone nimirum rei inesse impersectionem quandam , sed quae a nobis observari non possir. Cum impersectionis hujus tibi eonseius esse nequeas, utpote tibi imperceptihilisper hypoth. nee ideo taedium ex re ista percipies f. si 8. . consequenter nec hoc nomine eadem tibi displicebit . s et adeoque nee deformem iudieabis c , 30. Neeesse igitur est, ut impersectionem ni percipiamus, si fila nobis deformitra constare debet.
Deformito' Deformitas vera est, quae ex imperseelione vera oritur tris ver π 'parens autem dicitur,quae oritur ex apparente.
Vtar Nimirum ea deformia sunt, quibus vera delamitas convenit, diffserellii ipsemet per se apta sint ad taedium in nobis producendum. Astea,
quibus apparem tantummodo dessirmitas conUenit, deformia tan. tummodo videntur , non sunt; neque enim ipsamet in nobis per se voluptas m producere possimi, sed eam demum producere valent accedente Opinione nostra erronea de eo, quod rei inest, qua mutata, taedium non amplius producitur . nee deserme dicitur amplius, quod antea tale voeabatur. Quando igitur res destrmis tantummodo apparet, non apta est ad producendum in nobis taedium, quod imperis.