장음표시 사용
461쪽
443 De appetitu sensiticio I ade satisne sensitiva.
taneam probat. Enimvero si terminis istis uti volueris, convenientius est, ut appetitum concupiscibilem ad appetitum boni cujuscunque, irascibilem vero ad fugim mali reseras, cum boni, in quod anima sertur, appetitum a fuga mali, qu d avertatur, ostingui ne eesse sit. Inanea vero sunt lites Scholasticorum de terminis. quos pro arbitrio definitionibus numinalibus explicare licet, utut convenientius sit eas ita explicari, ut in praxi, cujus gratia distinguuntur, commodum habeant usum
Appetitus senstivus cum aversatione sensitiva dicitur notitiari, Facultatis oppetitidae pars in erior. Appetitus enim perinde Vpetitiva ac Mersatio hic sumitur non pro actu, sed pro actus possi- ρμ . infe-bilitate seu potentia, quae facultatis nomine venit 3. 29. . 'Denominatio haee fit ad imitationem alterius, qu1 facultatem cognostendi in partem inferiorem ac superiorem dividimu : respon. det autem para facultatia appetitivae inserior parti cognoscirivae faculistatis inferiori, a qua pendet.
Si nec appetimus, nec aversamur obiectum cognitum, Status -- indiserentes esse dicimur, & status animae , quo est ad obje. disserentimctum , quod sibi repraetentat , indifferens , satus indifferentiae dicitur. Statum indi=erentiae dari experientia confirmatur.
E. gr. Si quis videt ad ripam flaminis multos lapillos, eosque contemplatur eos tamen nee appetit, nee aversatur. immo si quos manu apprehendit, ut eos accuratius contemplari possit; iplos tamen denuo abjicit, ut adeo solius Contemplationis gratia eos appetat, fine autem hoc potitus ipsos suos esse nolit . ad statum indifferent aea contemplatione rediens.
I. 86. Repraesentatio boni es ratio I ciens petitur reprae- Appe risu sentatio mali ratio siniciens aversationis. Quoniam enim ni- s averso hil est sine ratione sum ciente, cur potius lit, quam non fit timis ra- f. 7O. Ontes. J , ratio quoque sum ciens adesse debet, cur aliquid potius appetamus , quam non appetamus 3 cur potius ς' 'aversemur, quam non avertemur. Jam vero experientia con-
462쪽
stat, quando aliquid appetimus nos idem nobis repraesentare tanquam bonum , quando aliquid aversamur , nos idem rein praetentare nobis tanquam malum , quando autem quid nec appetimus , nec aversamur, nos ignorare, utrum nobis bonum sit , an malum, vel judicare, quod neutrum sit. Quamobrem cum ex bono voluptatem percipiamus, quando idem cognoscimus g. S38. , ex malo contra percipiamus taedium, quando idem cognoscimus g. 169. sex eo, quod quid bonum judicamus, intelligi potest, cur idem potius appetamus, quam aversemur, & ex eo, quod quid malum judicamus, intelligi potest, cur idem potius aversemur , quam appetamus , aut non aversemur. Erit igitur repraesentatio boni appetitus I repraesentatio mali aversationis ratio sussiciens g. 56. Onto )
Uiditatis max:mae est cognoscere, quaenam sit tam appetitus, quam aversationis ratio sufficiens. Ita enim non minus hanc. quam istam in potestitem nostram redigimus, quemadmodum ex mor libra constabit.
Si quid nobis nec tanquam bonum, nec tanquam malum repraesentamus 3 in flatu indisserentiae sumus. Etenim si quid n his non repraesentanaus tanquam bonum, non adest ratio sussiciens appetitus 3. 38C . Quamobrem cum sine ratione suffciente nil quicquam esse possit f. 7O. Ontol. ue nec quid appetere potamus, si idem nobis non repraesentamus tanquam bonum. Quare cum eodem modo ostendatur, nos non appetere posse illud, quod nobis non repraesentamus tanquam malum, evidens est, si quid nobis nec tanquam bonum, nec tanquam malum repraesentamus, nos idem nec appetere, nec aversari, consequenter in statu indifferentiae esse c*. 38 Idem confirmatur a posteriori. Pertinet huc exemplum, quod ad illustrandum statum indifferentiae in medium attulimus not ε. cit. , & addi possunt centena alia, cum non aliare Statur indisserentia quando obtineat. Disitirso by Corale
463쪽
re opus sit, quam ut attentionem nostram dirigamus in objecta, quae ad nos statumque nostrum relata nec bona, nec mala deprehenduntur. Ac utile est attendere ad objecta, ad quae nos indifferentes habemus, ut desectunt perceptionis boni atque mali advertamus, sicque veritas propositionis prauentis continuo magis magisque clarior nobis evadat.
Quodsi objicias repraesentationem boni non esse unicam rationem susscientem appetitus , nee aversationis rationem susscientem unicam esse repraesentationem mali , necesse est , ut aliae prieterea rationes sufficientes tam appetitus , quam aversationis nominentur. Quod si quis suspicionem ex ignorantia enatam attendi Velit; is perpendat objecta non movere appetitum, nisi quatenus ad nos reseruntur I ea enim , quae nos nullo modo tangunt, non curamus. EnIn vero si ad nos reseruntur, vel nos statumque nostrum perficiant, vel nos statumque nostrum imperfectiores reddunt . vel denique nihil ad hunc scopum conserunt. Quamobrem appetitus praeter repraesenta tionem boni Is sq. 2, aversatio praeter repra sentationem mali I. 6 rationem aliam habere nequit: utraque deficiente, deficit eum appe- tirus, tum aversatio, atque adeo status indisserentiae est , quemadmodum fert praesens propositio. Quodsi quis perpendit. cur indi Cferens sese habeat ad hoc vel istud objectum. quod ipsi offertur. hine porro facile perspiciet, quod nonnisi per boni aut mali repraesentationem ex statu indifferentiae in alium transferri possit.
. S88. Quoniam fieri nequit, ut judicemus, quomodo obje- limi inrctum aliquod ad nos statumque nostrum sese habeat, conle-- U . er utrum bonum, an malum sit 3. 334. 161.3, quamdiu μ' i vin nobis est I. rai 8. Log.) ; ignotum nec appetimus, nec ad amur ; sed indi=erentes nos a a idem habemus . 86.387. )- Idem animadverterunt veterea, ideo Incultantes pervulgatum istud : Ignoti nulla cupido.
464쪽
446 pari. II. Sess. I. Cap. II. dana nobis repraesentamus tanquam bonam , ratio sumetens appetitus ponitur g. 86. , eontequenter etiam ipse appetitus 9. I IS. Ontol. , adeoque rem istam appetimus. Idem unusquisque in semetipso experitur, modo distinguendis iis, quorum sibimet ipse tu scipio conscius est , satis
fuerit acutus. Probe autem tenendum, in praesente propositione , quemadmodum in ceteris omuibus, supponi, nihil adesse , quod in dete minationem praedicati influere possit praeter ea, quae in notione subiecti deprehenduntur, consequenter in easu praesente nos nobis obisjectum repraesentare tanquam bonum, nihilque a nobis eogitari quod judietum nostrum nobis suspectum reddere possit, tantum abest ut contrariam in partem rationes fortiores nobis oecurrant. Haee trutinari debet , qui veritatem propositionis per experimenta in se ipso sumta comprobare voluerit.
3. 390. suamprimum rem qumdam nobis repraesentamus tanquare malam ; eam aversamur. Etenim quam primum rem quandam nobis repraesentamus tanquam malam, ratio sum ciens aversationis ponitur s. 86. , consequenter etiam aversatio g. II 8. Ontoc , adeoque rem istam aversamur. Eadem hic repetenda sunt, quae ad propositionem praecedentem
Si qua ex re voluptatem percipimus, in eam fertur appetitus, seu eam appetimus , quamdiu in notione boni acquiescimus. Si qua enim ex re voluptatem percipimis a nobis repraesentamus tanquam bonam, quamdiu sensuunmuis dicio sta inus sq. 36i. ), adeoque in notione boni confusa a uiescimus cf. 136. . Sed quam primum rem quandam nobis re-prrientamus tanquam bonam, eam appetimus 3. 189. & ex idea boni confusa nascitur appetitus sensitivus I. y8O. b. Ergo si ex re quadam voluptatem percipimus . eam a Poetimi et
quamdiu in idea rei consula acquiescimus. ' 'Idem
465쪽
De appetitu Uitivomaversatione sensitiva. 447
Idem confirmatur a posteriori. Ex cibo, qui bene sapit, voluptatem percipimus: sed quamprimum cum videntes saporis grati recordamur , eum appetimus. Similiter si ex odore grato floris voluptatem percipimus; eundem videntes & odoris, quem spargit, memores eundem appetimus. Insantes dulcedine capiuntur. Appetunt itaque quae dulcia sunt.
Oniam plerique homines nonnisi confusam boni ideam hibent, atque adeo in eadem aequiescere tenentur ἔ immo in universum omnes seeundum notionem, quam habent consulam judicare solent, praestitim quando objectum sensui, vel imaginationi primum objicitur, exempla, quibes propositio praesens confirmatur, adeo obvia sunt, ut nemini desit occasio in semetipso capiendi experimentum, quamprimum lubido animum incesserit.
Si qua ex re taedium percipimus, eam aversamur , quamdiu in notione mali confusa acquiescimus. Si qua enim ex re taedium per 'cipimus , cam nobis repraesentamus tanquam malam, quamdiu sensuum judicio stamus o. 173 , adeoque in notione mali confusa acquiescimus f. 136.). Sed quam primum rem quandam nobis repraesentamus tanquam malam, eam aversamur 3 9O. , ct ex idea mali consula nascitur aversatio sensitiva S. I 8ιθ. Ergo si ex re quadam tardium percipimus, eam aversamur, quamdiu in notione mali confusa acquiescimus. Idem confirmatur a posteriori. Tirones initio ex diligentia laedium percipiunt, in cujus rationes jam non inquirimus. Sed eos diligentiam ac assiduitatem avertari palam est, unde nisi adsit alius stimulus negligentes fiunt. Patet igitur quod diligentiam aversentur non modo ideo , quod ex cadem.taedium percipiunt; verum etiam quod aversato tam diu durat, quamdiu juxta hanc notionem mali de diligentia judicamus , nec nobis succurrunt rationes aliae, quae nos judicium mutare cogunt , vel attentionem ab eodem avertunt.
466쪽
Notis boni Si nobis rem tanquam bonam confuse repraesentamus, ideam confU. boni ingrediuntur voluptates quaecunque ex re sera, vel cum eademqμββ antea simul perceptae. Dum enim rem percipimus, vi imaginationis re producenda quoque est idea Voluptatis antea perceptae sive ex re ista, sive una cum ista g. IO4 , modo diu, vel saepius simul percepta suerit I. ICI), ac vi memoriae eandem recognoscimus 3.37s. , adeoque nobis conscii sumus, quod eam antea ex re ista, vel cum eadem perceperimus 3.1 3 . Enimvero voluptates diversae tempore diverso ex re ista vel cum eadem perceptae fuerunt per bpoth. & quoniam ad rem totam attentionem dirigis, itidem per bpoth. nulla hic adest ratio, cur una potius, quam altera memoriam subire debeat, adeoque omnes
simul eandem subire debent. Quamobrem cum plures simul reproductae a se invicem non distinguantur 3 ideam quandam consulam constituunt f. 39. . Jam qui sensuum judicio stant, adeoque in notione boni confusa acquiescunt o. Sq. , bonumquid ex eo judicant, quod voluptatem inde percipiant f. 16r. .
Idea igitur ista consutia, quam voluptates Cum redata,vel ex ea dem diu perceptae ingrediuntur, est illa ipsa idea , qua rem. istam nobis repraesentamus tanquam bonam, consequenter quando nobis rem tanquam bonam confuse repraesentamus, ideam boni ingrediuntur Voluptates quaecunque ex re ista , Vel cum eadem antea simul perceptae. Idem patet a posteriori, si ideas confusas evolvere noveris , ut distincte appareat, quid in iis contineatur. Ponamus Titium contemplari vinum in poeulo Vitreo Contentum , memoriam ejus subibit voluptas diversis temporibus partim ex sapore vini, partim ex conversatione cum convivis, aut alia quacunque de causa inter poeula percepta. Quamobrem ubi ratio reddenda , cur bonus judicetur vini haustus ; nunc hanc, nunc aliam rationem reddi animadvertes , prouti atten
467쪽
tionem suam in particularem quandam perceptionem praesentem dirigit f. io'.) , immo rationes complures cumulari deprehendes , subinde parum quadrantes, prouti successive in aliam aliamque perceptionem praesentem attentionem dirigit
S. cit. P. Quamobrem si quis veritatem propositionis praesentis experimento in se sumto confirmare voluerit ;is In evolvendis ideis boni consulis assiduus esse debet, attentionem suam successive dirigendo in singula, quae in perceptione praesente continentur. Ita enim sita veluti sponte sese offerent, quae vi imaginationis veluti praesentia sistuntur, modo non fueris impatiens in reflectendo super re praesente ac attendendo ad phantasmata vi imaginationis producta. Haec autem patientia multo demum exercitio & praeviis habitibus aliis acquiritur, veluti habitibus reflexionis, attentionis, acuminis, pro- uti unusquisque in semetipso experiri poterit.
Maximi momenti est propositio praesens in Moralibus. Etenim notio boni hi maxime deceptrix, quod eam ingrediantur Voluptates, quae ex eadem re vel prorsus non percipiuntur, vel saltem simul percipi nequeunt. Ita enim bonum apparet majus, quod lon. ge minus haberi debet, etiamsi sensuum judicio stetur. Quamobrem plurimum refert, ut pereeptiones boni confusas evolvere discamus, quo vim deceptricem cognoscentes tanto facilius nobis ab eadem caveamus. Etenim pluribus exemplis edocti, quaenam
perceptionibus istiusmodi insit vis deceptrix, omnis confusa boni perceptio posthac nobis suspecta evadet.
Si nobis rem tanquam malam con se repraesentamus, ideam Notis moti mali ingrediuntur taedia quaecunque ex re ista, vel cum eadem confusa antea Mul percepta. Dum enim rem percipimus, vi imagina- quali . tionis reproducenda quoque est idea taedii antea percepti sive ex re ista ,sive una cum ista . IOA. , ac vi memoriae eandem recognoscimus s. III. γ, adeoque nobis conscii sumus, quod id antea ex re ista , vel cum eadem percepimus g. I73.). Εntinuero taedia diversa diverso tempore ex re ista, vel cum eadem per-
468쪽
Part. II. IAE. I. cap. LI. 4 Iocepta suerunt per Θpoth. & quoniam ad rem totam simul attemtionem dirigis, itidem per hypoth. nulla hic adest ratio, cur unum potius, quam alterum memoriam subire debeat, a de que omnia fimul memoriam subire debent. Quamobrem cum taediorum plurium ideae simul reproductae a se invicem distingui nequeant; ideam quandam consus ana constituunt l. 3 p . Iam qui sensuum judicio stant, adeoque in perceptione mali consula acquiescunt . 27 . , malum quid ex eo judicant,
ruod taedium inde percipiant g. 373. . Idea igitur ista con-
usa, quam taedia cum re data, vel ex eadem diu vel saepius percepta ingrediuntur, est illa ipsa idea, qua rem istam nobis repraesentamus tanquam malam , consequenter quando nobis rem tanquam malam confuse repraesentamus, ideam mali ingrediuntur taedia quaecunque ex re ista, Vel cum eadem antea fimul percepist. Idem confirmatur a posteriori, si ideas confusas evolvere noveris. Ponamus Titium contemplari vinum in poculo vitreo contentum , & antea jam saepius nimiam vini hausti quantitatem ex ventriculo iterum per vomitum ejecisse, postero autem die languorem in omnibus ηrtubus, dolores ca- Pitis, nauseam vini ac taedia complura ex male ob ebrietatem factis percepisse ; conspecto vino singula ista memoriam lubibunt. Quamobrem ubi ratio reddenda, cur malum judicetur haurire largiter vinum 3 nune hanc, nunc aliam reddi, ac plures rationes cumulari perinde ac in casu praecedente percipiemus. Quae ad propositionem praeredentem ann tata suerunt, etiam hie repetenda sunt. Ceterum adhuc tenendum est, cum eadem reuna percipi, quae percipiuntur, siVe ea sensui, sive imaginationi praesens fuerit. Unde etiam hac spellant taedia ex eo perceptI, quod ex re quadam consequitur, quatenus conjunguntur cum re in memoriam revocata. Ε. gr. Ponamus te in ebric late non perpendentem ea, quae silentio premenda erant, effutire, ac postero die Titium tibi
texas creare, quod ea dixeris, quae in detrimentum fortunat iplius - cedunt .D uitiam by Coral
469쪽
De appetitu restivo I aversatione sensitiva. 4sr
cedunt; ex vexis istis taedium percipis. Recordatus vero te cbrium propalasse,quae tace ri debebant, ac ideo tibi vexas creari; ebrietatem tanquam causam taediorum consideras ac ideo taedii idea in cum ni- o vini haustu, unde ebrietas manavit, connectis, ut de hoc cogi tanti taedium succurrat.
Si plures voluptates ex re quadam, vel cVm eadem antea Appbii υ, perceptae ideam boni ingrediuntur, appetitus fortior seu modior est, sensitio
q ams sauciores in eadem continenIur. Quoniam enim rem ap- quomodo Pelimus, quatenus ex ea voluptatem percipimus , quando in fortior συ-
notione confusa boni acquiescimus cf. Syl.); si autem plures Voluptates ex re quadam, vel cum eadem perceptae ideam boni ingrediuntur, idea boni confusa est 39. ; ex singulis voluptatibus singuli appetitus oriuntur in unum Consusi non minus, ac voluptates , ex quibus resultant, in unum confunduntur. Quod si illatio nondum satis evidens videatur, facile evidentior redditur. Etenim ponamus in idea boni contineri voluptates A, B, C, D Olim perceptas, numero nimirum quatuor , sed gradu a se invicem differentes. Quodsi solam voluptatem ΛCOnsideres, nascetur inde appetitus quidam H, & eodem modo ex eo, quod cogites voluptatem B, nascetur appetitus I; ex eo, quod solam cogites voluptatem C, vel D, nascetur appetitus Κvel L 9 39i . . Enimvero cum in idea boni contineantur uois luptates A, B. C & D, easque omnes simul cogites, quando ideam istam habes, per bpoth. nihil obstat, quo minus ex singulis adhuc nascantur appetitus sui , immo cum positis voluptatibus omnibus simul in idea , quam habes , ponatur ratio susticiens omnium appetituum simul, qui ex singulis nascuntur , omnes . quoque appetitus H, I, Κ, L poni debent 3. ii 3. Onrol . Quoniam igitur simul oriuntur & in unum objectum tendunt, pluis res simul eundem appetitum constituunt, adeoque tanquam totidem partes appetitus ejusdem considerandi veniunt *. 3 i. OnIol. . Quamobrem cum appetitus constans ex appetitibus
470쪽
II & I fit pars appetitus constantis ex appetitibus H, I, Κ & L. per demonstrata; appetitus constans ex appetitibus Η & I minor est appetitu constante ex appetitibus Η , I, Κ & L g. 3sa.
Ontol. . Enimvero. appetitus constans ex appetitibus H & Ioritur, quando ideam boni ingrediuntur voluptates A & B ; appetitus vero constans ex appetitibus H, I, Κ&L nascitur,quando jn idea boni continentur voluptates A, B, C & D per demonstrata. Ergo si idem boni plures voluptates ex re quadam , vel cum eadem antea perceptae ingrediuntur; appetitus major cst,quam
si pauciores in eadem continentur. Atque adeo patet . quomodo fieri possit, ut appetitus continuo sortior evadat, si saepius iteretur, occasione eandem rem appetendi saepius oblata.
Abbesatis Si plura taedia ex re quadam, vel cum eadem percepta id am sensitiva mali ingrediuntur, aversatisfortior, seu insor est, quam se pam uomodUor' cioribus in eadem sit heus. Ostenditur eodem prorsus modo, rior σο - quo propositio praecedens, modo voluptatibus taedia & appetitibus aversationes substituas. Unde demonstratio propositionis praecedentis facile transmutatur in demonstrationem propoli tionis praetentis,eodem scilicet modo,quo paulo ante c=. 104. demonstrationem quandam anteriorem cI. 393. in aliam sor.
mam transfudimus. Per hanc propostionem patet, quomodo fieri possit, ut ave satio continuo sortior evadat, si sepius iteretur, occasione eandem rem aversandi saepius oblata. Patet etiam,quousque in potestate nostra positum sit ut aversationem sortiorem essiciamus.
Eoηum Si voluptates complures cum re quadam antea pereeptae ideam quando ma- boni ingrediuntur 3 bonum majur videtur, quam ipse Uuumjudi-jus appar x cio deprehenditur. Quoniam voluptates complures cum re quadam antea perceptae ideam boni ingrediuntur per b M. ponamus Disitirco by Cooste