장음표시 사용
451쪽
De Voluptate ae Tecto, nee non Notione boni ae mali. 433 f. 6y. J. Ecquis Vero est, qui non percipiat taedia in hoc statu ab ignorantia suboriri solita λ Similiter qui aegroto prasens incommoda morbi perspexit, quibus asiligitur, atque cadetuad statum situm refereus sibi reptasentat damna, quibus obnoxius soret, si morbo istiusmodi laboraret 3 is morbum sibi repraesentat tanquam malum. Dum vero ea, quae sibi repraesentat, intuetur, radium ex morbo percipit. Atque adeo denuo patet, quod taedium percipiat ex malo quod idem agno car, seu intuitive cognoscat.
Noa nactae est ut eo itio nostra vera sit; sed valet propositio etiam in eo easu. ubi edi ronea. ita ut nobis videa ur malum. quod non est, quemadmodum in propositione sequente ostencitur.
Si malum agnoscere nobis videmur, Dediri ex eo pm L Tadium M.tur. Si enim malum agnoscere nobis videmur, non modo malo appa rem tanquam malam nobis repraesentamus, verum etiam hujus de eadem judicii conscii nobis sumus, atque adeo cogni- p μ tione inali, utut apparentis, intuitiva instructi sumus o. 286. . Quamobrem cum malum ex eo appareat, quod nos statumque nostrum tantummodo impersectiores reddere videtur I. s63 ; cognitionem intuitivam imperfectionis cujusdam nostrae apparentis habemus , consequenter taedio afficimur
Idem etiam confirmatur a posteriori. Quando quis videt ab hominibus in dignitate quidem constitutis, sed iis tamen improbis famam suam calumniis proscindi, quod scientia ceteris praestat; scientiam tanquam illius opprobrii , quo afficitur, causam sibi repraesentans, eadem statum suum imis persectiorem reddi existimat. Taedium vero tum percipit ex eo, quod scientia animum imbuerit, immo saepius impatiens scientiae indignatur. Quodsi tamen ad se redit animus. ex scientia voluptatem percipit, ex calumniis taedium: sed tum c οἰ si νι,εluia. Ili uno.
452쪽
agnoscit, scientia mentem essici perscctiorem, calumniandi habitum autem deformare mentem calumniatorum. Nimirum quando malum agnoscimus, vel agnoscere nobis videmur, judicare debemus, quod objectum , cujus ideam jim intue mur. sit malum. Noa autem judicamus , quod sit malum , nisi quatenus intuemur imperfectiouem, quam nobis confert. Solis voeabulis, quae non satis intellecta memoriae mandavimus, nihil effiei. tur. Monuimus idem jam superius not. g. 118. , in easu simili: ob insignem tamen, quam Praestat, utilitatem, monitum hoc denuo in
Ἀδι mi Taedis , quod ex vero malo, quatenus agnosicitur, percia rabilitas. pitra, constans est: quod vero percipitur ex apparente, vel etiam ex vero, quqtenus pro apparente perperam habetur, mutabile. Quodsi enim malum suerit verum, statum nostrum revera impersectiorem reddit f. 168. . Quare cum idem a nobis ag- . noscatur per Θpoth. quod id statum nostrum impersectiorem reddat certi sumus S. 364. Log. . Quoniam itaque sensus certitudinis adhaeret judicio nostro, quoties idem recurrit .
xl7. , cur idem mutetur ratio nulla subest, adeoque mutari nequit g. m. Ontot). Quare cum semper judicemus, malum esse, quod tale agnoscimus; quoties de eo cogitamus, impersectionis cujusdam nostrae nobis conscii sumus, adeoque taedium semper oritur a. SI 8. , consequenter constans est. Enimvero si malum tantummodo 'fuerit apparens, nos statumque nostrum tantummodo impersectiorem reddere vi detur, revera autem non reddit 668.). Quoniam itaque judicium falsum pro vero habet I OS. FQ6. Log. , adeoque errat g. 623. Log.); fieri potest ut errorem suum agnoscat, conis sequenter ut malum non amplius judicet, quod judicaverat
j. 623. So6. LM. ). Quoniam itaque de eo. quod malum judicaverat, cogitans nullius amplius imperfectionis sibi conses
453쪽
De Voluptate ae Taedio, nec non Notione boni ac mali. 43sus est 3. 6I. ; nullum quoque taedium inde amplius oriri potest f. Fi80.
Ponamus jam porro malum quidem revera esse , quod pro tali habetur , sed ex ratione, quae sallit, pro tali haberi: evidens est respectu cognoscentis idem malo apparenti aequipol - .lere. Quare cum res tota redeat ad judicium cognoscentis, quoties cum taedio nobis negotium est 3. 38. , quae demutabilitate taedii ex malo apparente orti demonstrata sunt , adhuc subsistunt. Quamobrem taedium quoque, quod cx malo vero percipitur, quatenus pro apparente habetur, mutabile. . 372. Quoniam taedium non modo percipitur ex eo, quod ma Matiemuritum agnoscamus g. 69 , verum etiam ex eo, quod idem agno- rium fallax.scere 'nobis videamur f. STO.) ; malum quid judicari nequit ex M. quodlaedium inde percipiumui . .
Ita seientia mala non est. etsi qui ob eam calumniis proseindiret atque opprohriis assicitur ab idiotis invidis,eam malam judieet,quam. diu in agnos endo malo acumen suum desiderari patitur in notionibus eo niam non separans a notione scientiae, quae ad eam minime pertinent. Habet autem haec propositio amplissimum in morali. hus usum quemadmodum suo loco abunde constabit,ubi praxin m ratem tradituri famus.
Notio mali, quae vulgo est, erronea es. Vulgus enim malum Miis reis. ouid iudicat ex eo, quod taedium inde percipiamus. Enimvero n/a mali. malum quid ex eo judicari nequit, quod taedium inde percipiamus l. 372. . Notio igitur mali, quae vulgo est,falsa I. so6. Lop 4. adeoque erronea est o. 623LE. ).
q Notio deeeptrix mali omnis pravitatis homea : quamobremolurimum interest, ut eam rectificemus, ne bonum pro malo reputemus Ipsa autem experientia abunde confirmat,quantum fallantur
homines juxta istam notionem mala dijudicantea. Erroneae huic Ili a nuus'
454쪽
notioni tribuendum , quod homines a virtute abhorreant & Iege. naturali nestio quod onus sibi imponi existimem,quod talia eadem praecipiantur , quae ipsorum jadicio vitam taediis plenam es ciunt. SQ de iis plura dicenda erunt suo loco in moralibus. mete enim de saevitate appetendi tradulatur, ea sunt genuina ac proxima totius philosophiae moralis principia, quemai modum suo loeo luculenter constabit.
s. 374. sui ὸν se Ex A per se sturtur B, si in A ratio sussiciens continetur,
sequatur ex cur inde sequatur B. - ro. Ita ex vulnere eordi inflicto per se sequitur mors, quoniam per id intelliguur, cur inde mors sequatur, consequenter ratio sussiciens in eodem contiamur, cur inde sequatur cf. 36. 0nroi P. Atque ideo vulnus eoidi inflictum dicitur per se lethale. Ita in eo, quod trian gulum tria habet latera, continetur ratio suffetens, eur etiam tres non plures, nec pauciores h. bere debeat angulos. Ergo ex eo, quod' triangulum tria latera habet, per se sequitur, quod etiam tres anguis Ioa habere debeat. Perae eidem
Ex mala Vparente quomodo radium sequatur.
I. IT s. A per accidens sequitur B, s in A non continetur ratio sussiciens, cur inde sequatur B, sed potius in alio, quod eidem alb
unde superaccedit, non tamen necessario. Ita ex vulnere manui lassicto per se non sequitur mors; sequi tamen potest per accidens, quatenus e. gr. propter absentiam chirum gi nimia sanguinis copia ex vena dissecta profluit, vel eulpa chirurgi aut aegroti sphaeelus supervenit. Unde in hoc casu vulnus dicitur lethale per accidens.
Ex malo apparente non per se , sed tantummodo per ae- eidem sequitur taedium. Si enim malum tantummodo apparens fuerit, non verum I nos statumque nostrum impersectiores minime reddit g. 66. , adeoque fieri nequit ut, dum idem intueris,uera cujusdam imperfeci ais tibi conscius sis. Quamobrem
455쪽
De Voluptate ae Tedio, nee non Notione boni ac mali. 43 obrem cum taedium ex idea rei ideo sequatur, quia eidem idea imperfectionis cujusdam adhaeret I. igo ; in idea mali apparentis ratio sussiciens non continetur, cur inde taedium sequa
' Quoniam tamen malum apparens nos statumque nostrum tantummodo imperfectiores reddere videtur . 363. , ideae rei quidpiam silperaccedere debet, ob quod vel nos imperiestiores, vel statum nostrum imperfectiorem reddere videtur. Quamobrem cum propterea nobis impersectionis cujusdam conscii simus, in quo totum taedium nostrum consistit g. Fig. ue ratio cur ex malo apparente sequatur taedium , non in ipso , sed in alio potius continetur,. quod eidem aliunde superaccedit,comsequenter ex malo apparente tantummodo Per accidens sequi
Idem confirmatura posteriori. Medicamentum saporis ingrati malum apparens est. Qui vero ex eodem taedium perincipiunt , non sibi repraesentant virtutem ejusdem,quam in morbo lagando ac sanitate amissa restituenda exerit 3 sed nescio quae damna cogitant, quae sapore ingrato corpori inscrt. Non igitur in ipsa medicamenti idea continetur ratio sussciens taedii f. 36. Onto ; sed in iis potius, quae per errorem eidem attribuuntur, in diverfis subjectis diversa, adeoque hic distincte non recenissenda. Taedium itaque ex medicamento saporis ingrati nonnisi per accidens sequitur g. STI . Hinc videas alios , quibus sapor medicamenti non minus molestus, absque ullo taedio eoisdem uti, immo non sine voluptate, ubi sibi virtutem ejusdem idea confusa repraesentant β 369.
Ut igitur a malo apparente nobis caveamn aeute distinguere debemus quidna ei superaecedat,unde taedium emanat.
g. F77. antadium m bono vero per se nunquamsegri potest taedium. Et- p νδε ex M. enim bonum verum aut agnoscitur , aut non agnoscitur. POu novero otii 3 namus quam se
456쪽
namus bonum verum agnosci: voluptatem igitur ex eo percipimus I. 138. , eamque veram l. 3 9. atque eonflantem y. 4. . Quamobrem fieri nequit ut i aedium inde unquam sequatur, cum alias constans minime esset, ted mutabilis g. 29O. Ontol. , consequenter per se taedium inde sequi impossibile S. 374. Pocb. & q. rig. Ontol. . Idem etiam hoc modo ostenditur. Bonum verum nos statumque nostrum revera perficit S. Is7. ) , adeoque si idem cognoscimus, perfectionis cujusdam nostrae semper nobis conscii sumus, consequenter ratio suffciens voluptatis ponitur, non laedit 3. su. 3I8. PDch. & g. 16. Ontol. . Qitonium itaque in notione boni nulla continetur ratio suffciens taedii, nec ex eo per se taedium sequi potest , ubi agnoscitur S. 374. . Ponamus jam porro bonum verum non agnosci. Aut igitur in dubio relinquitur, utrum bonum sit, an malum 3 aut pro malo habetur. Quodsi in dubio relinquitur, utrum quid bonum sit, an malum ; nec persectionis cujusdam tuae, nec impersectionis tibi conscius es 3. FS . 63. . Quare eum voluptas tota in eo consistat, quod persectionis cujusdam tibi conicius fueris s. II. Ji taedium vero totum consistat in co, quod impersectionis cujusdam tibi sis conscius g. Fi8. 3 per notiones boni atque mali non intelligitur, quomodo inde taedium sequi possit, consequenter ratio sussiciens taedii in notione boni veri non agniti non continetur g. 6. Ontοι , adeoque nec ex bono vero non agnito, sed in dubio relicto taedium per se sequi potest g. 374. . Quodsi denique bonum verum perperam pro inalo habetur, malum nonnisi apparens est f. 368. . Quare cum ex malo apparente per se non sequatur taedium O. 3 6. ; ex bono vero nec in hoc casu laesium per se sequi potest. Quoniam itaque ex bono vero taedium per se sequi nequit, sive agnoscatur, sive in dubio relinquatur , sive denique pro C a z malo
457쪽
De Voluptate ae radio, nee non Notione boni ae mali. 43 malo' habeatur per demonstrata , ex bono vero per se taedium nunquam sequi potest.
Idem etiam confirmatur a posteriori. Scientia & virtus moralis quaecunque bonum verum est, quemadmodum nemine, qui sanae inciatis est , refragante sumere licet, suo loco demonstrandum. Quoties qui seientia imbutum habet animum, vel virtute instructus est, scientiam atque virtutem intuetur , prouti est, semper inde Voluptatem percipit. Quodsi contingat homines invidos atque malitiosos vexas creare eidem detestandas, ut inde taedio assiciatur animus & impatiens deis . testetur scientiam atque virtutem, non tamen hic taedium periseipitur ex scientia & virtute, sed revera ex invidia & malitia aliorum, qua deformatur ipsorum animus, ac inde manantibus vexis, quibus ipsemet perturbatur. Non igitur ex scientia & virtute morali quacunque per se sequitur taedium , etsi per accidens fieri possit, ut alii inde desumant ansam taedia nobis creandL Haec adeo clara sunt, ut animum ad scientiam atque virtutem moralem , qua aliaerum nobis odia conflavi. mus, advertentes inter mille radia, quae nobis creantur, voluptatem inde percipiamus , atque ita taedia vincamus. Provocare hic poteramus ad cxempla domestica, nisi satis manifestum esset, nos propria experientia hac in re non esse destitutos. Maximi momenti est praesens propositio in moralibus, eum in ea eontineatur fundamentum constantiae virtutis inconcussum, quemadmodum suo Ioeo evidenter demonstraturi sumus.
Puodsi ergo contingat, ex eo, quod bonum verum est, sequi stu Moraedium, cum taedium Omne aut per se, aut per accidens inde radium exsequi debeat I. 374. FTF. , per se autem sequi non possit f. 577. , idem nonnisi per accidens in sequi potest. I ffM M.
458쪽
4 o Parat II. Sess. I. cap. I.
nunquam tibi taelia proereata suissem. nifi invidia ae odia aliorum supervenissimi. Ex scientia igitur & virtute non procreantur taedia
CAPUT TDe appetitu sensitivo & a disiatione sensitiva.
f. 379 Appetitus in genere est inclinatio animae ad objectum pro
ratione Ioni in eadem percepti. E. gr. Ponamus Titium ex Sempronio Medico audire, quo et bas aliquis ad sanitatem eonservandam condurat. Quodsi lemn scat. quanta corporis persectio sit sanitas, judieabit cibum esse honum tribuens eidem bonitatis gradum pro magnitudine perseetionis. quam in sanitate collocat N. 334 2. Enimvero dum ita judiear, is ad cibum istum prop rudere animadvertet , eumque adeo appetet. Atque ita realitas definitionis a posteriori patet , quam quilibet in seipso experitur.
Appetitassenstivus dicitur, qui oritur ex idea boni confusa. Unde independenter ab appetitu in genere definiri potest, quod sit inclinatio animae ad Objectum pro ratione boni sive veri, sive apparentis in eodem consula percepti.
E. gr. Ponamus Titium instu percipere saporem vini gratumae in perceptiona confusa aequi ascentem judicere, quot sit bonum. Cieri hine sentiet appotitum, qui is est . quem sensitivum dicim . Quoniam appatitur nostet inplurimum sensitivus est, exempla qua obvia sunt, ut adeo fingulis momentia non desint. modo attentionem asseris sumetentem ia iis casibus, in quibus ex consuetudine quid appetere solemus.
459쪽
De appetitu sensitivo I aversatione ensitiva. MI
Aversatio in genere est reclinatio animae ab objecto, pro AER 7' st ratione mali in eodem percepti, seu quod nobis in eodem perci
pere videmur. E. gr. Si Titius ex Sempronio Medico audit , cibum ali luem
sanitati damnum inΩrre, reserens exempla eorum, qui eodem usi in morbos graveS atque periculosos inciderunt; cibum istum aversatur, immo ori jam ingestum evomit. Hic igitur aversatur cibum, quod eum sibi ranquam malum repraesenter, alias eundem propter saporemadmodum gratum comesturu'. Dum Vero cibum avertatur, anima
quasi reclinatur ab eodem, quatenus cupit eum procul a se abesse: id quod eapitis reclinatione S motu manuum, qualis esse solet quid piam a se remoturi . significamus , ubi quis eundem nobis offert. Quemadmodum autem in definitione appetitus notione elara inclinationis contenti suimus, etsi confusa ; ita similiter hie in notione clara quidem, sed confusa reclinationis acquiescimus. Etenim quid sibi velit tam inclinatio, quam reclinatio anima , unusquisque in se quovis momento experiri potest, cum continui sint appetitus atque aversationes, ita ut vix assignari possit aliquod momentum, quo non aliquid appetamus , vel aversemur. In Psychologia autem rationali demonstraturi sumus, in quonam illa inci natio & reclinatio consistat. Absit autem, ut quis sibi persuadeat nos voce uti in significatu meta. phorico,nec proprium quendam eidem hic tribuere i Etsi enim vocabula a rebus corporeis eorumque situ petantur ; id tamen minime
obstar, quo minus in doctrina de anima proprius quidam significatus ipsis tribuatur β. I 48. LV. .
. I 82. Aversatio sensitiva est , quae oritur ex idea mali confusa. Aversatio. Quamobrem independenter ab avertatione in genere definiri πυhen stiva potest per reclinationem ab objecto pro ratione mali in eodem desini in confuse percepti , seu quod in eo nobis confuse percipere videmur.
E. gr. Ingentem quis pereepit dolorem . instrumento ehirurgi eo vulneri intruso, vel alio modo ad idem applicato. Quod si ergo alio tempore ehirurgus idem instrumentum ad Vulnus applicare v luerit : imagina io ideam doloria revocat s. III. , ut socia praesenti
460쪽
Seholasti. o. rum Phra-heologia explicata. perceptioni jungatur. Quamobrem ab infrum ratio isto abhorret vulneratas, ct ejus ad vulnus suum applicationem aversatur. Vocatur autem haec aversitio sensitiva. quia a sensu tandem ortum trahit ἔid quod etiam de appetita sensitivo tenendum.
Scholastici appetitum sensitivum appellare etiam solent petitum simpliciter. Dividunt autem appetitum ita acceptum, seu sensitivum , in coueupiscibilem & irascibilem. Apperitus concupiscibilis appellatur , qui nobis appetitus sensitivus dicitur I. 1go . Appetitas autem irascibilis vocatur lacultas ista, quam nos aversationis sensitivae nomine insignivimus. Ita enim Franciscus de Oviedo, Societatis Iesu, in Cursu philosophico Tom. Trae . de Anima Controv. q. punct. 3. q. 2 s. s. a. Appetitus, inquit, sensitivus dividitur in partem concupiscibilem & irascibis lem, quae divisio non est potentiarum differentium, sed actuum diversorum ab eadem potentia provenientium : quatenus enim appetitus in bonum inclinatur, concupissibilis dicitur, & quatenus malum sugit, irascibilis appellatur. Quodsi quis terminis
Scholasticorum uti voluerit; is ad eosdem facile accommodabit notiones nostras sequentem in modum. Appetitus in genere est facultas mentis , qua in bonum quomodocunque perce Ptum inclinamur,a malo autem reclinamur. Appetitvssensitivus est. qui ad bonum vel malum confuse perceptum refertur. Appetitus concupiscibilis est inclinatio animae in bonum confuse Perceptum. Appetitus irascibilis est reclinatio a malo consula
percepto. Non omnes appetitum eoneupisti bilem ab ira seibili eodem modo distinguunt. Thomsae enim appetitum eoneu piscibilem serri dicunt in bonum; irascibilem in bonum arduum: contra quos disputat Io annes 'utius in Cursu philosophiae ad mentem Sesti in Trau. de anoma disp. q. quaest. a. nes. 3 f. 79I, appetitus partem concupiscibilem describens per illam , qua fertur in bonum, sive arduum , sive non . illud persequendo , quibuscunque actibus illud persequitur, exceptis actibus, quibus vindicative persequitur impedimenta ipsiua ; irascibilem vero per illam, qua persequitar impe dimenta ipsius viadicat e, di hinc sententiam menti Scori consen-