장음표시 사용
621쪽
Ε. gr. Ponamus Titium in Analysi Mathematicorum recentiore probe versatum esse. Ponamus porro Mevium hoc studiorum genus magni facere: erit ipsi prosectus Titii in eodem admodum acceptus eumque amore complectetur, qui per repraesentationem studii,quod in Analysi collocavit, tanquam boni singulari modo mo isdificatus favor dicitur. Similiter faveinus Sempronio ob inserviendi promptitudinem , quam in eo observamus, licet nobis nullum unis quam officium prastiterit, nec ullum cum eo nobis sit negotium.
Oritur Favor ex repraesentatione eorum, unde mores ac vWGm
habitus, qui nobis accepti sunt, intelliguntur, vel cjus, quod nobis in altero placet, tanquam singularis, consequenter ex re '' 'praesentatione boni ab altero praestiti, vel fieri soliti citra relationem ad nos. E. gr. Si quis famulo utitur, qui mandata prompte exequitur, inde promptitudinem faciendi , quae ab altero fieri novit, colligit. Eum igitur si considerat citra relationem ad se, quatenus nimirum iam non attendit, quod ea praecise prompte exequatur, quae a se jubentur; favor oritur, amoris quaedam species singularis.
Cui favemur, eum aliis, quos amamus, in promodenda si mo δε- felicitate praeferimus. Etenim si cui favemus, eum amamus voris. ob mores, vel habitus animi acceptos, vel bonum quodcunque, quod tanquam alteri singulare nobis repraesentamus f. 79 I. J. Quoniam igitur in eo, cui favemus, quid adest , cur eum prae caeteris amemus cf. 649. , ad voluptatem quoque eidem creandam I. 6so. , consequenter ad selicitatem ejus promo-Vendam proniores csse debemus g. 638. , quam ad promovendam felicitatem aliorum, quos amam . Eum igitur, cui favemus, in promovenda selieitate aliis, quos amamus, praeserimuS. Constat a posteriori, quod eos, quibus lavemus, ceteris praeferamus, ubi eorum commoda, vel utilitatem promovere valemus. Ac nemo non favorem inde colligit, si cujus selicitas nobis multo magis cordi suerit, quam alius.
622쪽
favoritnum usui Ioqucndi conformis-
Haec praelatio favorem inprimis diilingiuit ab amore simplici, atque an ina quasi favoris cst. Dantur equidem gradus savoris,ob quos plures simul alii; quos simpliciter amamus pia serimus, sed eorum denuo unum alteri praeferimus. Tum vero ei, quein majore favore complectimur, singulariter favere eicimur. Nulla ig tur hinc contra notionem favoris objecti' peti potast.
g. 9q. D fui iis favoris realis G nominalis a communi usu loquendi ac recept igniscatu non abhorret. Si quem videmus omni conatu id agere ut alterius felicitatem promoveat, ita ut non fit alius, cui aeque facilem se praebeat in selicitate ejus augenda; omnes omnino affirmamus, quod is eidem favear. Nemo vero ctiam est, qui non inde colligat, quod eundem amet. communi itaque usu loquendi favor denotat amorem ab terius , quo ipsi tribuitur praerogativa quaedam prae ecteris, quos amamus. . Definitio igitur nostra favoris a communi usu loquendi minime abhorret. Sive enim favorem dicas amorem, cui alteri tribuit jus praelationis in promovenda felicitate ejus, sive nobiscum eum definias per amorem ob bonum alterius, quod nobis tanquain singulare repraesentamus 9 79l); utrumque idem est, cum ex nostra dcfinitione sequatur, quod cum, cui favemus, in promovenda selicitate alteri praeseramus cs. 793. ). Scaliger favere idem esse ait ac benevolentiam ostendere. Ostendimus autem benevoIentiam , quando verbis saetisque signuficamus nos velle ut alteri bene fit . Equidem jus illud praelationis, quod ei tribuitur, cui favemus, Scaligor non exprimere videtur. Quodsi tamen consseeremus, sauciatem alteri tu ais gere ut alteri ostendat verbis & factis, quam velit felicitatem ejus promoveri; constans quaedam & perpetua hinc apparet voluntas alterius selicitatem promuuendi & alterum huius v Iuntatis certiorem reddendi. Haec ipsa autem voluntas anxia . quasi fatis stuperque arguit eum, cui favemus , aliis praeferri
quos amamus. Martinius in Lexico vocabulum Germanicum Guiiij, quo hunc affectum indigitamus, Contorta quadam
623쪽
dam et ymologia a Graeco vocabulo να derivans Zavere alii idem esse ait ac lucidam voluntatem habere erga eum , non obscuram , atque ita ei afferre lucem, gaudium , auxilium. Quoniam Philologus ideo vocabulum Germanicum a Graeco derivat, quod rationem etymologicam a re desumtam existimet, sicque nomen rei suae convenire arbitretur; ex rationec tymologica de communi vocabuli fgnificatu ex mente illius judicium fieri potest. Voluntas lucida hic dicitur manifesta, quam nemo non Deile videre potest. Quo vero tendat illa voluntas, haud obscure innuitur, scilicet ad gaudium creandum valteri & ad auxilium eidem serendum, si qua ita re auxilio nostro indiget. Voluntas illa manifesta creandi alteri gaudium &auxilium eidem serendi non disteri ab ostensione benevolentiae
Scaueriam, unde constantem ac perpetuam Voluntatem alterius felicitatem promovendi ac ejusdem alterum certiorem reddendi deduximus. Quamobrem cum ostenderit is, Sca Meriouam explicationem cum definitione nostra consentire quin cum eadem quoque concordet ratio etymologica MarIiniana dubitari non potest. Cartesus in Trail. de Pass. animae
Part. 2. art. 64. de fili itionem savoris realem traditurus Bonum, inquit, quod praestitum suit ab aliis, efficit ut illos favore prosequamur, quamvis id nobis factum non sit: id quod omnino consentaneum est definitioni reali favoris supra traditae I. 79a. cum
nominali arctissimo vinculo connexae. Equidem Ciarisius nouvidetur respicere ad jus priuationis, quod favor tribuit ei, quem eodem complectimur : enimvero ecquis non novit, laepissime verbis pauciora exprimi , quam quae in notionibus continentur. Absonum vero est propterea alteri tribuere crrorem,
quod eorum, quae recte sentit, quaedam aliis ex iis, quae dixit, colligenda reliquit.
Utinam ad haec animum adverterent, quae modo diXi . quo quot scripta aliorum legunt,non scientiam locupletandi, sed carpendi animo: Neque enim facile reperies,quod eruditos magis in con tam cum adducat aliorum, quam istud altercandi studium, quo vul-
624쪽
gus illorum inclarescere studet. Sed non alia erit rerum facies, nisi quando cum doctrina solida conjungentur virtus insucata atque politi mores a doctrina superficiaria, quae maximam adhuc orbis arvinditi partem occupat, proh dolori sejuncti. g. 79 . Fauoe Si quis favet asteri ob pravos ac perversios mores, vel halia quanis stri tur vitiosis ; is eos at quo respectu bonos opinatur. Qui enim g u βρ alteri favet, is sibi repraesentat bonum quoddam alterius sq. morer p μ' , Quamobrem si eidem favet ob mores pravos ac per ρε ερ o versos, vel habitus vitiosos ; is eos bonos eXistimare debet. Enimvero si agnoscit mores istos ac vitiosos habitus in se bonos non esse, vel, cum tales agnoscere nequeat, quod non sint ; necesse est ut quodam saltem respectu eos bonos reputet. Λ posteriori propositionis veritas manifesta est. Quodsi Titius per fas ac nesas opes corradere studet, ac videt Sempronium in aliis decipiendis versutum ac callidum; placebunt ipsi ejusdem more s, quod versutias ac calliditatem , quibus lin aliis decipiendis utitur, utiles judicet ad suum propositim. Quando itaque eundem favore suo complectitur, Inores eius perversos ac habitus vitiosos, quos alias ipsemet improbat rus esset, hoc respectu bonos judicat, quod eos ad propotatum suum felicius exequendum utiles judicet. Similiter si quis ambitiosus ultra ceteros eminere gestir, atque adeo voluptatem percipit ex eo, quod alii traducantur & sublamentur; is hoc respectu promptitudinem aliis illudendi eosque deriden. dos propinandi bonam judicat. Quando itaque favet eis , qui habitu isto se instructos probant 3 eis ob perversos mores ac vitiosos habitus ideo favet, quod certo respectu eosdem bonos iudicet. Non alia exempla addimus , quae unusquisque ipsemet obvia colligere potest.
Nihil in hoc afluctu insoliti hic occurrit. quod non aeque m emteris omnibus obtineat. Assectus enim non supponunt judiciorum veritatem, cum alias nunquam larent vitiosi, sed semper cum apupetitu rationali consentironti sequuntur potius Opinionem ejus, quilistam Disiligod by COOs
625쪽
iisdem obnoxius est. Ecquis vero nescit divelsa admodum esse hominum de eo, quod bonum est, judicia, paucis secundum rationis normam illud dijudicantibus. Ceterum probe notandum est,heri posse ut quis faveat homini pluribus perversis moribus ac vitiis conspurcato, non propter nos mores, neque propter vitia ista; sed proptecdotes quasdam animae, vel corporis insignes, ad quas alii non tam facile attendere solent, vel quae non adeo consipicuae sunt, quemadmodum mores perversi ac habitus Vitios, quas nemo non damnata Fieri quoque potest, ut quis favere alteri videatur, cui non favet, cum aliae sint rationes extrinsecae,cur ejus selicitati amplificandae pitius suideat, quam aliorum. Caute igitur procedendum, ubi verbialem propositionis a posteriori cognoscere studemus.796. Spes cst voluptas ex bono obtinendo percepta. Quodsi spei κροπι ea prae dominetur, ut in gaudium abeat .6I40, dicetur gau- dii desinui dium ex bono obtinendo Fiducia.
E. gr. Si Titio narratur munus quoddam ecclesiasticum vacare,
cui se parem opinatur , idemque sibi persuadet feri posse , ut ad
idem promoveatur; dum sibi possibilitatem muneris obtinendire. praesentatac ex eo, quod idem obtenturus sit, voluptate assicitur, spem muneris obtinendi concipere dicitur. Quodsi adeo certus sibi videatur fore, ut munus istud in se potius,quam in alium conseratur, ut perinde esse existimet.ac si in se jam collatum et set; de hac felicitate gaudenti fiducia tribuitur. Dillinguendus vero hic qumque assectus est, qui in appetitu res det, ab opinione boni obtinendi,
quae in intellectu est , cum fieri possit ut boni obtinendi opinio ab affectu sejungatur.
posissile repraesentat contra. Etenim qui sperat bonum sutu- iura per rum , is ex eo voluptatem percipit, quod ab ipso obtinendum misi.
f. 796. . Voluptas igitur percipitur non ex bono in se considerato,sed ex eo, quod ab ipso obtineri debeat, consequenter qui spem ejus obtinendi concipit, is persuasus esse debet fieri posse uendem obtineat , adeoque possibilitatem ejus obtinendi sibi reeraesentare debet. simi.
626쪽
Part. II. Sect. I. Cap. III. Similiter si quis sibi reptae sentat pbsibilitatem bonum aliquod obtinendi, hoc ipso sibi persuadet fore ut idem obtineat. Quoniam igitur bonum judicare debet, quod idem sit obtenturus . S Sq.), ex eo voluptatem tanto majoremIercipere debet, quo in gi, hoc ipsi bonum videtur g. 6la. . Jam vero qui' voluptatem percipit ex eo , quod se bonum aliquod obtenturum csse libi persuadet; spe lactatur g. 796. ). Qiiamobrem
patet , eum, qui sibi repraeleutat pollibilitatem boni obtinendi, idem sperare. Propositionis praesentis veritas a posteriori satis liquet. Sane nemo est, qui non in se expertus fuerit, te nihil sperasse,nisi quod tanquam possibile sibi repraesentavit, vel ubi nune quid sperat, id sibi tanquam potes bile reptae lentare. PonamuS Vacare munus, cui nos pares esse satis superque persutisi sumus. Quodsi Vero non videamus , quomodo ad idem adspirare positinus, ignari prorsus quomocto idem obtinere debeamus; nemo non se ebitur ultro ne minimam quidem nobis spem esse posse ejusdem obtinendi. Sed non c pus est verbis,ubi rerum testimocialiquida runt. Ν
sua stero Puae igitur in si pilia obtes; tu a nobis spectantur; ea minime ηρη pu speramus cf. 7979. Conisentit experientia. In num crum impossibilium refert Titius , se hominem illiteratum ad munus pastoris ccclesiae vocatum iri. Quodsi ergo munus aliquod ccclesiasticiun vacet; ne minima quidem spe lassatur fore ut ad idem evehatur. Ita nemo Protestantium vacrate sede apostolica sperat se Papam electum iri: nemo Principum Christianorum sperat se ad Imperatoris Turcarum dignitatem evectum iri. Rationem spei desieientis reddunt omnes, quod tale quid fieri non posse nemo non intelligat. Si quis Geometra quadraturam circuli arithmeticam in terminis finitis impossibilem judicat nunquam animo spem ejus inveniendi concipiet , quia potius spem omnem prorsus abjiciet, quamprimum impossibilitatis convictus sibi videbitur.
627쪽
Notandum hic est, impossibilitatem utramque tam absoluta quam hypotheticam. conditione tanquam certa praesupposita, spei concipiendae resistere. Atque ideo proposuimus ea pia casus utriusque.
Si bonum nobis repraesentamus tan Fam obtentu posissile , per nis,hil. Oritur. Si enim bonum nobis repraetentamus tanquam obten- ίωι oriatura tu possibile , jam nos vel statum nostrum actu perfectiorem reddi posse,vel redditum iri persuasi sumus, quod tantummodo ex nuda repraesentatione boni in se non repugnare certum no- his videbatur 3. 3349. Quamobrem id maxime bonum cenis seri debet , quod bonum istud obtentu nobis possibile opinemur g. cit. . Quoniam igitur ex eo, quod obtentu possibile
existimetur, voluptatem tanto majorem concipimus , quanto
major est certitudo boni obtinendi F. 6ia. 3 7. ; ubi nobis bonum tanquam obtentu possibile repraesentamus, spes oritur 3.796.).Λ posteriori per se manifestum est, spem animo concipi,
quamprimum nobis bonum repraesentamus tanquam obtentu possibile. Quodsi enim animum ad nos, vel alios advertamus, quando bonum aliquod, quod nostrum non est, nobis repraesentamus , sequentes arumae status a se invicem distinguimus. Aut enim id, quod bonum judicamus , tanquam in se bonum Consideramus , aut tanquam nobis bonum. In casu priori si attentionem nostram in eo non defigimus , vix ac ne vix quidem commovemur, voluptate nascente in herba, quod dicitur, suppressa, aut, si mavis, statim iterum evanescente : si vero attentionem nostram in eo defigimus , voluptatem percipientes per spatium magis perceptibile eodem delinamur, quatenus scilicet per id, quod nobis placet 3 42. , ad attentionem no Hram in eodem conservandam impellimur , sicque voluptas Conservatur Ihpiusque augetur. In casu posteriori aut bonum, quod cognoscimus , tanquam obtentu possibile nobis repraesentamus , aut tanquam obtentu impossibile. Si tanquam
628쪽
6 IOPart. II. Sest L Cap. III.
obtentu impossibile repraesentetur, nulla spes Oritur, quemad- inodum jam ante vidimus l. 7980: casus adeo est, fi bonum, quod cognoscimus, ac nobis bonum existimamus , tan- quain obtentu possibile nobis repraesentamus. Casus hi palam distinguuntur in exemplo singulari. Ponamus vacare munus aliquod, quod cum dignitate ac emolumentis conjunctum est. Quodsi jam porro nos iis dotibus instructos esse deprehendi mus, quibus opus est ad idem obeundum, nullum est dubium, quin idem appetamus I. 389 . Enimvero si nos iisdem destitutos deprehendimus, veluti si munus fit ecclesiasticum, nos vero studiis theologicis non simus imbuti; placet quidem mu- nus Ob dignitatem ac reditus, quatenus eorum compotes fieri vellemus , sed ulterius non progreditur appetitus. In votis itaque subsistimus , quae his , vel fimilibus verbis significamus: utinam nobis esset munus, cui tanta dignitas , cui tot reditus jungantur i Quodsi vero nos iisdem dotibus instructos deprehendimus , quae ad munus istiusmodi obeundum requiruntur , sed media idem obtinendi nulla videmus , ipsum quidem appetimus , sed non speramus : immo inquietus res ditur animus , quod voti nostri compotes fieri non possimus. Enimvero ubi nos iis dotibus instruistos deprehendimus , qua
ad munus istud cum laude obeundum necessariae sunt, ac media idem obtinendi nobis reperisse videmur, quorum executio vi detur facilis, aut saltem in potestate nostra posita; tum demum spein concipimus, minime labefactandam, quamdiu media cenaeorumque executio possibilis nobis videntur
Eo modo.quo casus diverses in confirmanda propositione a po-- steriori distinximus, uti quoque poteramus in veritate ejus a priori evincenda. cum principia sussicientia ad inserendas in singulis con. clusiones, quas experientia magistra iisdem attribuimus, in superioribus prostenta
629쪽
I. 8ota Spes est affectus, qui oritur, si quod bonum nobis re- spei desin .
Praesentamus tanquam obtentu possibile. rio realis. Patet definitionis hujus realis veritas per propositionem praecedentem. Unde ad eam illustrandam facit exemplum, quod ibidem in medium adduximus.
f. 8OI. Quoniam spes ideo oritur, quod bonum nobis repraesen- tamus tanquam obtentu possibile g. 8oo. , fieri autem potest, θ' ut id vel facilius, vel dissicilius obtentu judicemus, cum alia facilius, alia dissicilius obtineri experientia doceat ue Spes tanto major esse debet, quanto facilius judicamus bonum a nobis obtineri posse.
Gradus non pendent ex magnitudine boni, quae desiderium augere potest, quemadmodum paulo post ostendemus; sed ex iaci. litate obtinendi ejus, quod nostrum esse mallemus. Quamobrem haud dissiculter distingves ea in casu dato,quae ad spem spectant, ab 'iis quae ad eandem minime faciunt, ubi alii astectus eidem socios sese praebenti ceterum ipsi spei gradus mani sestant, spem derivandam esse ex repraesentatione possibilitatis obtinendi boni, quod nobis esse
gradus vero ex facilitate bonum obtinendi resultant f. 8oI.9;Fi-finitis rea.ducia erit affectus, qui oritur, si bonum aliquod nobis reprae- M. sentamus tanquam obtentu admodum facile , consequenter tanto mesor erit, quamo major nobis videtur ista facilitas.
Istiusmodi fiducia erat in Martyribus, qui beatitudinem aeternam tanquam bonum certo sibi obtinendum repraesentabant, ut nulla prorsus ipsis appareret dissicultas,quae impedimentum objicere spemque ipsorum labefactare posset. Jungebatur equidem isti gaudium aliud, idque non sunt lex, quatenus bonum futurum spectabatur tanquam praesens, quatenus idem praegustabatur, quatenus magnitudo ejus expendebatur, & quatenus ipsos cruciatus, quos Christi gratia perpetiebantur, in numerum bonorum referebant, atque hostium impotentiam in auserenda beatitudine aeterna ac delendo
630쪽
praegustu ejusdem penitius introspiciebant; sed a fiducia id omedistinguet . qui theoriam affectuum . qum hic tradirnus, animo penitus comprehensam tenet.
D si iti ' Dpmitiones sipei ae fiduciae communi usui loquendi ae rem ne sistri pro signiscatui non contrarianIur. Communem spei notionem μης I explicaturus Murtinius in Lexico : sperare idem esse, ait, ες insim)j. OXpectare futurum bonum. Futurum bonum expectat, qui' sibi persuadet, idem certo venturum. Nemo autem sibi pe suadere potest , certo venturum , quod non adest, nisi quod idem sibi repraesentat tanquam obtentu possibile. Ex hoc ipso enim, quod idem obtentu possibile judicat, colligit idem ,
venturum, ubi nempe mediis utimur, quibus idem obtineri posse & quorum executionem in potessate nostra esse intellit, a mus. Patet adeo ex communi loquendi usu spem oriri ex eo,quod bonum aliquod nobis repraesentemus tanquam obtentu nobis possibile. Quoniam vero hoc consentaneum est definitioni nostrae reali ; communem loquendi usum cum notione nostra consentire patet, interprete Martinio. Spem vero in num rum affectuum reserri recepto vocabuli significatui convenienter patet, quod philosophi de affectibus agentes de spe tanquam specie quadam disserant. Exemplo nobis in Gasstendus Physiae lib. Io. c. 6. s. 49F. Tom. I. Oper. exemplo etiam est Carrsius i. c. art. 38. Gassendus spem vocat elationem quandam animae ob s peradditam opinionem, quod bonum adventurum sit. Unde apparet hoc judice spem esse affectum, qui ortum trahit ab op nione, quod bonum adventurum fit. Jam vero opinis ista nascitur, quando de mediis solliciti nobis bonum repraesemiamus tanquam obtentu nobis possibile. Significatus adeo, quem vocabulo spei tribuit Gvisendus, cum definitione nostra non minus nominali, quam reali conspirat. Equidem idem