장음표시 사용
651쪽
vero de mediis solliciti , vel nulla prorsus reperire valemus, vel quaenam ex pluribus eligere debeamus,nobis non apparet 3 num illud obtentu possibile sit nobis ignoramus. Quamobrem 'cimi malum reputari debeat, si quod cupimus quomodo obtineetur reperire minime valemus I. J65.5 3 ex eo tardium tanto majus percipere debemus, quanto majus malum cxistimannis mediorum ignorantiam , vel difficultatem clectionis ora. . Qiiodsi jam spem objecturi denuo respicii nus bonum, quod cupiebamus ; voluptas , qua pereundebamur, denuo redit ex eadem ratione, qua ante ortam ostendimus. Atque cupiditas stimulo est, ut ad media ruminanda animum denuo advertamus. Quodsi vero non feliciores sumus in iis inveniendis , vel eligendis, quam antea fueramus, o eadem ratione redeunt taedia , quibus ante assiciebamur, ob quam iisdem locum esse ostendimus. Levi autem attentione perspicitur, a taediis ad voluptatem & a voluptate ad taedia reciprocum reditum per longius temporis spatium continuari posse. Quamobrem cum sic taedia atque voluptas alternent vices , quod an bonum obtentu possibile sit , reperire non possumus Iler δε- monstrata; animus fluctuat, vel vacillat g. Sir.). A posteriori propositionis praesentis veritatem Confirmat exemplum, quod ad illustrandam propositionem praecedentem in medium attulimus. Sane integra demonstratio ad idem , applicari potest, ut adeo & ipsa clarius intelligatur.
Per propositionem praesentem patet istiusmodi statum animae esse possibilem, quem fluctuarionis animi nomine indigitavimus:etsi jam a posteriori ex allato exemplo idem appareat.
ς animus vacillat , debluctuat, alit media obtinendi bρ- nuctuario ηοῦ in , quod eupimus , ignoramur, aut in iis eligendis, vel exe- ni animi quendis haeremus. Si enim animus fluctuat, voluptas atque - q. taediuin alternant vices, quod num bonum obtentu possibile sit reperire non possumus 3. 33l. . Quoniam ad bonum obtinendum mediis opus est, atque adeo idem obtentu nobis pos-
652쪽
634 Part. II. Secl. I. Cap. III. sibile non est , quamdiu vel media ignoramus , Vel quaenam
eligere, aut quomodo ea exequi debeamus nobis non apparet; si animus fluctuat , aut media prorsus ignorare debemus, aut saltem dubii simus necesse est , quibusnam ad finem consequendum uti teneamur , consequenter in iis eligendis haere
Confirmatur id a posteriori ex eo, quod fluctuantes nunc decernamus boni prosecutionem , nunc ab eo prosequendo desistere velimus. Quando decernimus illam , cupiditatem nobis stimulo esse deprehendimus. Quando vero ab eodem prosequendo desistendum esse opinamur, mediorum ignorantia, vel eligendorum cissi cultas in causa est. Vacillationem itaque, seu fluctuationem ex eo esse intelligimus, quod media obtinendi bonum, quod cupimus , vel ignoremus, vel in iis eligendis haereamus.
Si exemplum speciale majoris claritatis causa desideres, aut animum adverte ad id, quod antea in medium attulimus, aut cogita te animo fluctuantem, utrum iter amici visendi gratia facere do. beas, necne. Arnicum enim invisere honum judicas, atque adeo eum invisere cupis. Ast cum iter ideo faciendum sit, ob rationes contrarias idem suadentes ac diuuadentes dubitas,an iter decernere, an ab eodem desistere debeas,adeoque in eligendo medio haeres. Animi igitur fiuctuatio ex dissicultate electionis medii est.
Si ignoramus quomodo media obtinendi bonum , .quod cupimus , exequi debeamus p animus fuctuat. Etenim si media obtinendi bonum, quod cupimus, ignoramus; animus fluctu. at g. 83a). Sed si ignoramus, quomodo ea eXequi debeamus, perinde est ac si ea ignoraremus, utpote bonum, quod cupimus , non consecuturi nisi media exequamur. Quare fluctuare quoque debet animus, si ignoramus quomodo media
exequi debeamuS. Idem patet a posteriori. Ponamus vacare munus, ad quod nos evehi mallemus. Ponamus nobis innotescere , collationem Diuitiaco by GO le
653쪽
. nem muneris unice pendere a nutu ministri cujusdam regii. Ponamus eundem nil dare nisi plus danti; nobis vero nec apparere, unde nummos corradere debeamus, ut donum offerre
possimus; nec scire quomodo ipsi idem offerre possimus cum sit
accessu difficilis, nec ullus domesticorum nobis notus. Vacillare in hoc catu animum, ita ut ruinc munus istud ambire velimus, nunc iterum nolimus; experientia palam loquitur.
Madia, quorum executio ignoratur, insum cienter cognoscuntur, cum ad eorum notionem etiam pertineat eorundem CXecutio. Insuinciens cognitio ex parte ignorantia eIt, quatenus nempe quae dam adhuc ignorantur, quae notionem ingredi debebant. Ubi vero
operatio a completa notione pendet, respectu hujus perinde est, ac si omnis notio prorsus deficeret. Exemplum speciale, quod dedimus, quae modo dixi abunde illustrat. q. Fructuatio animi est affectus, qui oritur ex ignorantia me- Desinitis diorum, vel electionis, aut executionis eorundem. realis Patet veritas definitionis per ea. quae modo demonstravimus a ctuationis priori & a posteriori confirmavimus fg. 8 3 3. , quamvis ad eam ad- animi. mittendam sussiciat exempla obvia perspexisse.
Definitiones fluctuationis, vel uacillationis animi sunt Nee- Π finitia pist significatui conformes. Vocabulum fluctuationis per me Dim taphoricam rationem etymologicam translatum fuit ad significandum animae statum, quo dubia est, an quid agere debeat, j. ormis nec ne , seu an bonum prosequi debeat, ut eodem potiatur, si nimis ian idem negligi consultum sit. Ipse ratio itaque etymologica recepto. insinuat , quod nunc in hanc , nunc in illam partem feramur , quemadmodum fluctus nunc huc , nunc illuc seruntur , motu in plagas oppositas alternante. Quamobrem ubi ad affectum significandum adhiberi debet , cum omnis affectus vel sit jucundus, vel molestus , jucundi autem in voluptate, molesti in taedio illius opposito consistant f. ω8. ω90, alia in mente fluctuatio significari nequit, nisi quae in alterna- Ll l l a tione
654쪽
tione voluptatis atque taedii consistit. Hanc autem alternati nem locum habere non posse nisi super bono, quod utrum prO- sequi, an negligere debeamus, nobis non constat, ex antecedentibus satis manifestum est. Non aliud igitur vocabulum ad denotandum affectum , quem hactenus expendimus , suppetit, quod non invito communi usu loquendi adhiberi possit, quam fluctuatio animi g. 83i. . Etsi enim vulgo latius pateat vocabuli significatus, ut etiam extra sphaeram affectuum sese extendat 3 affectum tamen hunc ambitu suo simul comprehendit. Nemo autem non videt, in doctrina aff cluum fgnificatum esse rostringendum, quemadmodum jam antea in casibus aliis simi. libus factum. Praeeuntem habemus Caracsium loc. cit. qui fluctuationem animi procedere ait a dissicultate in electione meis diorum , aut in executione, sub qua etiam ignorantiam eorundem comprchendit. Qui enim media prorsus ignorat, is nee novit, quomodo ea exequi debeat , ut adeo philosophus non diversam a nostra tradere videri debeat definitionem. Sermone vernaculo affectum hunc-appellamus, cui vox latina vacillatio animi relpondet. Vacillare idem est ac inconstanter ire , adeoque ad animum translatum vocabulum denotat hasitationem in electione , vel executione mediorum, consequenter ratione etymologica adstipulante ad exprimendum affectum, cum quo jam nobis negotium, adhiberi potest, quemadmodum a Germanis fieri solet. Animus enim incertus est in electione & executione mediorum,quemadmodum pes ineundo. Apparet ex dictis vacillationem animi esse assectum mixtum
g 6io. : id quod ex ipsa quoque desinitione nominali palam est
Horror dicitur metus, qui oritur ex repraesentatione mali tanquam ingentiS. E. gr. Horret animus, quando oculis intuemur praesentes sup.
655쪽
Quoniam animum horrere assirmamus , quotiescunque Numis metum Ingentem exprimere volumus, quemadmodum nemini nisio Qui non notum est; metus autem ingens cx opinione ingentis mali loquendi imminentis est,quemadmodum ex definitione metus colligitur cstvsermo.
muni consiormis. Non adeo opus est , ut de consensu definitionis horroris cum . communi usu loquendi evincendo plura addamus. cum is adeo o vius sit.
Quoniam terror oritur ex adventu mali improvisb G.gay Horror horror autem ex opinione ingentis 3 857. ;s malam ex im- quando cum proviso imminens nobis tanquam ingens repraesentamus 3 horror cum sire si
terrore conjungitur. Iungatur. Conjunctionem loquitur experientia : calum Vero, in quo ea contingit,rite fuisse determinatum. acumine utenti observare licet. .
g. 8go. Et quia desperationi locus est, si malum imminens nobis quando inrepraesentamus tanquam inevitabile, tum simul tanquam intole- Ivercise rabile l. 8as.); δε malum ex improvisio imminens nobis tanquam ingens ac inevitabile repraesentamus, horrorem G terrorem smia' ortum excipit desperatio.
Pusillanimitas est tristitia orta ex dissicultate boni, quod Pusanis
cupimus, obtinendi. latrauesse. E. gr. Si Titius munus ambit, quod maxime cupit . Varia autem eidem objiciuntur impedimenta, quibus tollendis separem sore desperet, inquietudo illa animi, qua angitur . singularis quaedam militiae species, qua animus abjicitur, pusillanimitatis nomine venit. f. 84 a. . . quandonam
Si nobis repraesentamus impedimenta, quo minin bonlim, oriatur.
656쪽
quod cupimus, obtineamus , tanquam insuperabilia ; pugillanimitas oritur. Quodsi enim impedimenta, quo minus bonum obtineamus, tanquam insuperabilia nobis repraesentamus; cerinto persuasi nobis videmur nos eodem minime potituros , aut
saltem spem omnem abjicimus f. 709. . Quoniam vero idem cupimus per lypoth. malum utique judicare debemus , quod idem consequi nequeamus 3. 36 .). Quare cum eXinde taediunt, immo tristitiam 6 I9. , percillere debeamus . 613. ptristitia oritur cx difficultate boni, quod cupimus, obtinendi, adeoque pusillanimitas g. 844. . Loquitur idem exemplum, quod ad illustrandum definitionem pusillanimitatis in medium adduximus. Atque adeo patet propositionem praesentem a posteriori confirmari: patet etiam quomodo eandem confirmaturi ejus experimentum in nobis, vel aliis capere debeamus. Impossibilitas obtinendi a dissicultate distingui debet. Impossibile nobis est obtinere bonum, quod cupimus, quando nubis deficiunt media idem obtinendi vel mediorum executio in potestate non est. Dissicile nobis est obtinendi bonum. quod cupimus, si impedi. menta sese objiciunt, quibus tollendis num pares simus dubitatur, ita ut plurimum negotii nobis facessat eorum lublatio. Haec di me. rentia, quae inter impossibilitatem & dissicultatem boni obtinendi intercedit, facile nos docet eam, quae inter fiuctuationem & pusillanimitatem obtinet.
f. 843. sui pusillanimis est, impedimenta, quo minus bonum, quod cupit , obtineat , tanquam 1Uuperabilia Iibi repraesentat. Qui enim pusillanimis est, is sibi repraesentat difficultates honi, quod cupit, obtinendi o. 84l. , adeoque sibi persuadet, fore
ut idem non obtineat. Quodsi bonum, quod cupimus, nobis tanquam obtentu difficile repraesentamus; necessc est, ut nobis occurrant impedimenta, quae obstare videntur, quominus istud consequamur, & quibus tollendis nos non pares este existimamus. Impedimenta igitur, quo minus bonum, quod cupit, obtineat, tanquam insuperabilia sibi repraesentat. ApO
657쪽
A posteriori propositio confrinatur per eadeMexempla, quae ad confirmandam praecedentem conducunt. Sane pusillanimes de causa tristitiae , qua anguntur, quaesiti respondent, se infelices esse, quod omnibus licet adhibitis mediis id tamen Consequi nequeant , quod consequi student. Pusillanimitas subinde quoque observatur in iis, qui in studio aliquo inanem operam sumunt , etsi omnem adhibeant diligentiam, librosque sibi comparent, quos in eo scientiarum genere optimos praedicari norunt. -
in prosequendo bono, quod cupit , obvia tanquam insupera- mitatis de bilia sibi repraesentat. Anula re
obtinet nimirum in executione mediorum & tanto major esse M solet, quanto major erat sipes. quam in electione mediorum susceperamus. Et perinde quidem est, sive impedimenta ista sese ossim rant de executione mediorum cogitanti, sive eandem aggredienti.
f. 84S. Si quis bonum prosequi decrevit , nec a proposto suo sise Casiui spe-
dimoveri pathur ; de mediis uero cogitanti nulla sese inerunt, ciuii st 'nec aliorum consilis idem juvatur; pusillanimitas oritur. Si quis si vim 'enim bonum prosequi ita decrevit, ut a proposito suo se di moveri non patiatur , quin ingens ejus sit cupiditas dubitari nequit g. 8 Io. . Nil magis igitur in votis habet, quam ut eodem potiatur , maximumque malum reputare debet, si eodem non potiatur. Quamobrem cum de mediis cogitans nullaque reperiens omne praesidium in consiliis 'aliorum collocet; ubi his destitutum se videt , quae mediorum loco esse debebant , eorundem desectum tanquam impedimentum insuperabile sibi repraestentare debet, quod obstat, quo minus bonum, quod vehementer cupit , consequatur , prouti ex ipsa inpedimenti notione colligitur 3.726 Ontol. . Quoniam itaque
pusillanimitas oritur , si quis impedimenta in prosequendo bo
658쪽
Eo Part. II. Sect. I. Cap. m. no obvia tanquam insuperabilia sibi re raesentat β. 844. ; e dem quoque oriri debet, si quis bonum vehementer cupit &media ignorans nihil praesidii in consiliis amicorum reperit, adeoque in hypothesi propositionis praesentis.
Patet idem a posteriori. Ponamus munus vacare ecclesiasticum , quod vehementer cupit Mevius. Ponamus porro cum non videre, quomodo ad idem pervenire possit; sed spem omnem in amico collocare, cujus commendatione ac consiliis id essici posse cJnfidit, ut voti sui compos reddatur. Quodsi jam cognoverit commendationem amici haud multum valituram & consilia, quae suppeditatu, vel esse nulla , vel parum certa, ut iis tuto se fidere posse non eXistimet; munus vehementer cupiens ia durante cupiditate de eo obtinendo despcrans pusillanimis evadit. Hinc audias conquerentem, se e stitui omnibus consiliis: neminem esse, qui ipsi succurrere velit. Aliorum commemorantem audias felicitalcm, immo summopere praedicantem , suam vero accusantem infelicitatem &impatienter diris nescio quibus semetipsum devoventem, pro- uti quidem diversimode dispositus fuerit animus affectusque socii alii superaecedunt ex affectuum theoria decenter applicata discernendi ac separandi a se invicem.
Si quis non perspicit, quomodo inopia consiliorum spectari pos-st tanquam impedimentum obtinendi boni, quod proloqui decreviamus, is definitionem impedimenti generalem applicet, quam dedi. mus g. 16. Onrol. , & omnis obscuritas, quae superest,statim dis-lielletur. Qui enim ipsemet media ignorans consilia aliorum eodemoco habet; is inde sibi persuadet, se bonum, quod cupit, conseqvi pota I 937. sntot). Quamobrem ex inopia consiliorum, quorum spem conceperat, intelligit, cur bonum. quod vehementer cupit, consequi nequeat, adeoque in eadem ratio suffciens frustras propositi continetur . s6. Onto , consequenter eam impedimenti loco habere debet S. 726. Ontol.).
s. 846. Definitiones pusill nimitatis sunt recepto significatui co
659쪽
De ossessibus. . ' Mi formes. In affectu pusillanimitatis explicando multus est Gas nam ire. sendus to .cit. s. 98. ita autem ille : Ubi, inquit, ne non obti. cepto signi
neamus bonum, aut devitemus superemusve malum metui-ς-
mus, Vel etiam prorsus desperamus, tunc animos ad adori s endum prosequendumque despondemus animove pusillo, sive ad agendum segni reddimur. Hinc porro insert, pusillanimitatem quam & segnitiem vocat esse affectum, quo anima in se quasi collabatur ili cum dissicultatibus malisque, quae iri luperatum dissidit, colluctari detrectet. Videmus ad genesin hujus auectus requiri a Gallendo , ut bonum aliquod cupia. . . mus, ad quod etiam pertinere mali evitationem palam est; ut in eo prosequendo objiciantur nobis dissicultates, & ut hasipias difficultates a nobis superari non posse opinemur. Quoniam dossicultates istie aliae osse nequeunt , quam vel impedimenta , quae nobis in executione mediorum objiciuntur, vel inopia mediorum consilio alieno minime levanda ; non alium a lectum pusillanimitatem vocat Gassendus, quam cui nos idem nomen imposuimus g. 843. 844.). Nec minus eundem vocabuli significatum tuetur Cart sus loc. citiari. 9. Diserte enim pusillanimitatem tribuit dissicultatibus in executione laediorum, quemadmodum fecerat Ga naus. Quare cum ostenderimus Gauendum eundem assectum pusillanimitatem appellare, quem nos hoc nomine inlignimus; per se patet Cartesum quoque cundem significatum tueri. Germanico idiomate idem assectus. appellatur , quod vi compositionis coincidit
cum vocabulo latino. Nemo vero est, qui nesciat nos vocabulo isto uti, quoties videmus alterum lugentem & impatien- ter conquerentem , se omnibus consiliis esse destitutum, ut
bono , quod cupit, potiri non possit, vel malum, quod metuit, declinare minime valear. Cur hic affectus Latinis dicatur pusillanimitas, Germanis muthigitit, ipsa affectus hujus natura insinuat, a qua denominandi ratio in utraque lingua petita. Quemadmodum enim Latinis animum despondere, vel abjicere dicitur qui, cum agere Vellet, ad
660쪽
agendum segnis essicitur. ob dissicultates, quibus amovendis se P. rem fore dissidit; ita in simili casu vernaculo nobis sermone dicitur den y uth stacten Iassen. Animus enim Latinis, quemadmodum 'taut
Germanis est mentis vigor, unde voluti quidam intrinsecus animae agendi impetus manat, quando agendi occasio nobis ollertur: ea tantummodo differentia est, quod vocabulum Germanicum non sit homonymon , quemadmodum Latinum, propterea quod lingua Germanica vocabulis abundat &Germani,qui linguae potentes sunt, in rebus accurate discernendis verba apposite admodum seligunt.
S. . I 47. Animositas est praedominium cupiditatis ac spei vincentis metum ex dissicultate boni obtinendi orti. Appellatur etiamdudacia. E. gr. Titius cupit munus, quod vacat & quod a se ornari posse novit patronus, cujus favore ad idem evehi potest. Visa igitur possibilitate ejus obtinendi spe lactatur animus f . 8oo. . EnimVeroponamus patrono esse agnatum, quem is singulari favore complecti. tur, ad idem munus adspirantem. Ubi hoc cognoverit Titius metu percutitur, ne hic sibi praeseratur, atque adeo in eius ex dissicultate boni obtinendi oritur 4. 8-, Enimvero ubi e endit, agnatum patroni non esse muneri obeundo parem, quod ex intentione Principis ornari debet: metu abjecto cum cupiditate spes resurgit ac vires capi ut adeo a proposito ambiendi muneris non desistat, sed al, eri animo executionem ejus adoriatur: quod ubi filianimosus dicitur, vel, si justo animosior fuerit, prorsus audax.
Si difficultates boni, quod cupimus , obtinendi nobis expendentibus occurrat ratio, ob quam eaedem si non cerIs s perabiles , certe superatu non prorsus impossibios videantur animositas oritur. Quoniam dissicultatem boni, quod cupimus, obtinendi in executione obviam nobis expendentibus occurrit ratio , ob quam eaedem si non certo superabiles, certe superatu non prorsus impossibiles videntur per hypoth. rem ris autem dissicultatibus bonum obtentu possibile est ; idem