장음표시 사용
631쪽
tione malorum , veluti cum Cicero mentionem injicit spei m Iorum, & Virgitas canit: Hunc ego si potui tantum sperare dolorem. Immo Martiinu ia Lexico obiervat spem quoque sumi pro quavis expectitione in genere. Sed quae inconstantiae loquendi tribuenda sunt, a foro nostro aliena existimari debent. Cartesus delinitionem spei realem traditurus: Sussicit cogitare, inquit, aequisitionem boni possibilem esse, ut illius cupiditas excitetur, sed cum praeterea consideratur, num facile, vel dissicilest rem cupitam obtinere, id, quod nobis magnam rei consequendae facilitatem repraesentat, excitat spem. Videtur adeo 1pem vocare', quam nos siduciam appellavimus. Enimvero
dum afirmat opinionem possibilitatis boni obtinendi cupiditatem exeitare 3 id isntummodo innuit bonum in se conlideratum, nondum spectatis mediis , quibus obtinetur , viders obtentu possibile, quando idem cupimus. Dum vero addit, id quod nobis magnam rei consequendae iacilitatem repse sentat, spem excitare ; ad mediae respicit, quibus bonum istud a nobis obtineri potest , consequenter idem tanquam nobis obistentu possibile repraesentari debere agnoscit, ubi spes oritur. Atque adeo patet , philosophum non diversam ira dere a nostra des nitionem realcm, s rem ipsam spectes, eis in verbis appareat dissensus. Idem vero agnoscit gradum spei superiorem constituere fiduciam. Etenim cum spes summa es , inquit , mutat naturam & vocatur fiducia. Sed quomodo natur m mutet, ex definitione nostra nominali liquet I. 96.)ς cur mutet, ex reali intelligitii r I. SO2.9. Gelisidus affectuin, quem nos cum Corteso fiduci)m appellamus , Fidenis in vocat , Vel eti8m scuratatem , certamque seni, & eam nihil aliud esse assit mat s. 496. quam spem veluti consummatam, hoc est, ratam ac indubiam ob argumenta, quae boni adventum non impedibilem demonstrent. Enimvero si certi si illius
vel saltem nubis esse videmur, boni adventum i pediri mi-
632쪽
nime posse, nullam dissicultatem eius obtinendi adesse opinamur, adeoque idem tanquam obtentu sacile nobis repraesentamus. Unde patet definitionem nostram fiduciae realem cum significatu convenire, quem tanquam receptum defendit Gas
endus. Probe autem notandum est spei quoque & fiduciae nomen tribui dispositioni agendi, quae assectus istos comitatur. Ac praeterea notandum est in spe probabile nobis fieri. quod bonum obtenturi sismus . seu quod idem adventurum sit; in sidueia vero certum existi. mari, quod idem sit adventurum: id quod a nobis haud difficultet demonstratur. Addimus igitur propositionem sequententiq. 8Og, Ogηiti' si fiducia est , pi orsus certum nobis videtur bonum adsenturam esse : s vero animus spe lactatur , 1Lm tantum- modo probabile videtur. Spes pariter ac fiducia oriuntur ex eo , quod nos bonum aliquod obtenturi simus, vel , quod perinde est, quod idem adventurum fit f. 8OO. 80I. , estque
spes tanto major, quanto lacilius Videtur bonum istud a nobis obtineri posse 3. IOl. , & fiduciae tum locus est, quando ad moedum facile nobis videtur nos bonum istud obtenturos q. 8oa. Enimvero ideo bonum judicamus obtentu nobis possibile, quod media ad idem obtinendum sussicere videantur. Quamobrem porro obtentu facile iudieamus, quod appetimus, bonum futurum, si nulla impedimenta oblatum iri existimemus, quae media inessicacia essiciunt. Quodsi certo persuasi simus, impedimenta nulla objici posse , Vel saltem nulla occurrere posse , quibus tollendis non fimus pares; nulla circa honum obtinendum restare Videtur dissicultas , adeoque certum nobis videtur bonum adventurum fg S64. Log. . Quare cum
in hoc casu fiduciae locus fit per demoάstr. si nobis fiducia est,
prorsus certum nobis videtur bonum adventurum csse. Enimvero fi nondum ea animum tenet opinio fieri non
posse, ut impedimenta insuperabilia nobis objiciantur , quin potius suspicamur talia objici posse ue nondum nobis persuadere
633쪽
valemus bonum,quod obtentu possibile videtur, certo adVenturum esse. Quamobrem ejus suturitio nobis tantummodo probabilis est f. 178. Log. . Enimvero in hoc casu sipes oritur rdemonstr. Quando igitur animus spe lactatur, probabile nobis tantummodo videtur bonum adventurum esse Confirmatur propositio a posteriori, quod iis, quos fiducia tener, bonum,quod appetunt,tam certo venturum esse affirment, ut jam praesens existimari possit, ac ideo gaudio efferatur animus; qui vero tantummodo sperant futurum , adhuc verenturne impedimenta quaedam intervertant propositum, atque ade in votis habent, ut bono, quod sperant, statim potiantur. Diversos animi status in fiducia ac sye obvium est distinguere ae inprimis fiduciam a spe distinguere licet non modo in sermone bonum futurum expellantis, verum etiam ex dubiis, quae movere conaris : ille enim fidentiam spirat, ubi eidem locus est,
his facilius cedit, qui nonnisi spem , quam qui fiduciam anim
concepit. Quoniam muItis certa videntur, quae alii incerta existimant; multis quoque prCbabilia habentur, quae aliis minus probabilia eXistimantur ; in propolitione praesente applicanda vela posteriori zon firmanda multa cautione opus elis id quod & in aliis casibus observandum ubi diversitatis subjectorum habenda ratio est. 8OS. e
Cupiditas est praegustus voluptatis, vel gaudii ex bono a, Cupiditatis sente, quod nobis praetens esse mallemus. definitio.
E. gr. Videt quis imaginem. quae ipsi admodum placet, sibique reprae lentat voluptatem , quam saepius ex hac imagine percipere posset, si quidem sua elset, atque adeo voluptatis praegustum habet. Affectus ille, quo ferimur in eam imaginem , cupiditatis nomine Venit: quam pro diverso voluptatis vel gaudii gradu diversaraeue debere nemo non agnoscit & experientia fida talium magistra
Si luod nebis placet nondum habeamus , habere tamen velis Cordita
634쪽
mus et, idem cupimus. Si quod enim nobis placet, ex eo Voluptatem percipimus g. 42. , vel prorsus gaudio assicimur 96I4. . Quamobrem cum idem habere velimus, hinc colligimus, quanam voluptate, quonam gaudio simus fruituri , si bonum istud nostrum foret, seu si rem istam, quam bonam nobis judicamus 6Ia. ,obtineremus, deoque praegustum ejus habemus,idemque appetimus g. 80 ). Quoniam itaque praegustus voluptatis, vel gaudii ex bono absente, quod nostrum esse mallemus,cupiditas
est g. ros si quod nobis placet, quod nondum habemus,idera
/ appetimus. Aposteriori propositionis veritas exemplis obviis Confirmatur. Etenim si quis videt imaginem, quae ipsi placet, nec eam flem obtentu sibi impossibilem judieat, atque adeo habere mallet e, eam habere cupit. Simplex nimirum appetitus piaecedit cupiditatem, qui affectus est, nec hie nascitur, nisi iste pracesserit. Atque hoc probe notandum est , ubi ad experimenta descenderis , ne experientia iis refragari videatur, quae Confir
Quod etiam nobis placere possint, quae non habemus, nec tamen ea propterea cupiamus; unusquisque in se experiri potest , si in nundinis transeat per tabernas rebus pretiosis instructas, quarum nullum sibi esse usum intelligit, & quibus sibi comparandis sumtus
deficere probe novit. Placent enim res pretiosae earumque adspectu saepe adeo delectamur, ut ab iis contemplandis abduci nequeamus: quoniam tamen ob rationes praedictas easdem minime appetimus, nec eas habendi eupiditas animum invadit. Quodsi attentione ad rationes praedictas seposita nascatur appetitutiis tamen statim supprimitur attentione ad easdem conversa,sicque nascens perit cupi
635쪽
inde est quod gradum cupiditatis gradui amoris respondentem probet expcrientia. Ponamus tibi placere imaginem insigniter; tandem amabis. Quodsi inpense eam ames, vehemens quoque Ori tur cupitiitas, utut ab amore ad cupiditatem non stat progressus per saltum, sed mediante praegustu πι luptatis in posterum percipiendae,
siquidem imago nostra estat, de pluvio simplici appetitu.
Si quid cupimus, id nobis repraesentamus tanquam nobis quanam
bonum. Si quid enim cupimus , voluptatem ex eo percipi- c piamutiendam nobis repraesentamus, si idem nostrum, vel nobis praesens esset 8os. , consequenter idem nobis repraesentamus tanquam bonum tanto majus respectu nothri, quanto majorem nos inde percepturos esse voluptatem ex praegustu colligimus, vel certiores reddimur f. 6I2. . Atque adeo patet, nos nobis repraesentare tanquam bonum quoad nos , si idem cupimus.
Si quis a posteriori certior reddi vult veritatis propositionis praesentis , attentionem omnem in se convertere debet, quamprimum aliquid cupit. Tum enim satis superque intelliget, quomodo sibi rem, quam cupit, tanquam bonam rein praestentet quoad se. Quodsi in aliis experimentum capere volueris, ex iisdem sciscitari debes , quaenam sit cupiditatis tantae ratio. Enarrabit enim ea , ob quae rem , quam cupit, fibi bonam existimat, veluti ubi imaginem pulchram eupit, voluptatem indigitabit, qua perfunderetur animus , quoties eandem contemplari daretur , vel ad voluptatem si non expresse, tacite tamen provocabit, ubi alii eandem in conclavi ipsius intuentes. laudaverint de quanti eandem aestimens significaverint. Bonum enim non eadem omnes metiuntur mensura. Probe tenandum est, quod hic inculcamus, bonum non eadem mensura metiri omnes, cum non modo in cupiditate, verum etiam in omni affectu alio confundamur, si nostra mensura aestimamus, quod bonnm est, ubi experimentum in aliis capiendum.
636쪽
Muum levia Etenim si quid absens, seu quod nondum
piamin. habemus nobis repraesentamus bonum quoad nos; idem appe.
timus q. 889J. Quoinobrem cum appetitus habeat gradus 3. cdo ).idemque fiat pro ratione boni in re percepti q. 379 i fiuuid nobis valde bonum videtur, appetitus vehemcntior est, ideoque affectus oritur I. 6o 3. Quoniam vero bonum quod nobis repraesentamus absens est , per blypoth. assectus tendit in bonum absens, quod nostrum esse mallemus, ct quatenus idem nobis tanquam bonum repraesentamus, voluptatem ex eo periscipiendam praegustamus S. 612.9. Bonum igitur istud absens cupimus f. 8z - - .Patet idem a posteriori eodem modo, quo veritas propositionis praecedentis innotescit, eum utrique eadem Rotio respondeat, ut adeo plura eam in rcm addi non sit opus.
Si bonum exiguum videtur, nec magna est et inditas. i ta ut tam exigua evadere possit , ut vix in numerum affetauum referator. Quamobrem addidimus in hypothesii absens repraesentari debet. tanquam valde bonum: idqnod perscintilligitur, ubi suppo nus affectum oriri debere. . g. 8 Io. .
DUisilio Cupiditas est assectus, qui oritur ex repraesentatione bora
. eupiditati absentis. - - . . . m.
realis. N ni rum si supponimus affectum oriri, tacite supponimus ab- ' sens bonum existimari quoad nos. idque valde bonum, ut adeo realitas huius desinitionis in articulo praecedente fuerit evicta.
f. 8 II. Definitio ram nominalis, quam realis cupiditatis recepto
cupiditsitis senificatui rensiormis. Significatum receptum expliCaturus η Gol tur Phys se R. 3. membr. r. lib. Io. e. S. s. 69I. Tom. I.
pN As h oper eam asseclum esse dicit, quo anima in rem visam bonam μμ q absentemque sie tendit , ut illi habendae fruendaque fiIuti ia-ρ isti blanet ib dem rem videri bonam , quatenus considerε'
637쪽
tur tanquam voluptatis cujusdam creatrix. Immo diserte monet , proprium esse huic affectui, quod seratur duntaxat in honum futurum absensve, atque adeo bono facto praesente evanescat. Apparet itaque juxta Gasndum oriri cupiditatem ex repraesentatione boni ablentis: id quod cum definitione nostra reali convenit S. Sio.9. Quoniam vero res abiens Cepraesentatur tanquam bona , quatenus ea consideratur tanquam voluptatis creatrix, atque adeo jam actu quaedam incio Voluptas percipitur 3 ideo non invito Gosendo dici potest cu- .Piditatem esse praegustum quendam voluptatis ex bono ablente percipiendae. quod nostrum csse mallemus: id quod cum definitione nostra nominali prorsus coincidit. Cartesius loco lae-
Pius citato Art. s. p. m. 28. notat, Cupiditatem temper borium futurum rel picere, sive appriamus acquisitionem boni,
quod adhuc abest, aut evitationem mali, quod judicatur eve-oire posse, sive exoptemus conservationem cuiusdam boni , aut absentiam cujusdam mali. Unde conficitur hunc assectum iuxta Cari sum oriri ex repraesentatione boni absentis, quemadmodum fert definitio nostra realis f. gio. . Si dubium mo- eat , quod art. 33. ajat : Sussicit , ut excitetur alicuius boni Cupiditas , cogitandum esse , quod aequisitio possibilis ut, quod cum nostra spei definitione coincidere videtur ; repetenda ea sunt, quae ad idem removendum in superioribus *. 8o3. in medium adduximus. Nemo non experitur, nos flabinde Cupore etiam ea, quae a nobis aequiri non posse nobis persualissimum est : quo in casu dicere solemus, vellem hoc, vel istud habere ; vel utinam conditio mea paloretur, ut hoc,
vel istud acquirere possem l Cognita impossibilitate obtinendi ejus, quod cupimus, excupiditate nascuntur affectus alii quos ab illa distingvi acute necesse est , ne observaturus quae uix,
Si bonum , quo fruimur, nobis reprae emamus ut consim obiacta cuia I i ii a vani mauulatu.
638쪽
vandum, vel malum, quod abest ut evitandum 3 vel, quod adest, is auferendum , construationem boni , evitationem es ablationem mali cupimus. Nemo enim nescit, bonum judicari ut praesens, quo fruimur , bonum conservetur 3 malum quod abest evito. tur , vel, quod adest auferatur cf. 34. 363. . Quamobrem finobis repraesentamus boni praesentis conservationem, mali a, sentis evitationem, vel mali praesentis ablationem; bonum albquod absens nobis repraesentamus, quod nostrum esse malle. a mus. Quoniam itaque repraesentatio boni absentis cupiebtatem excitat f. 8Io.); cupiditas quoque excitari debet repraesentatione boni conservandi, mali absentis evitandi, vel pra- sentis auserendi. Aposteriori unusquisque cupiditatem in se observare potiest, quando bonum aliquod conservari, malum evitari, vel auferri exoptat ' ut adeo simplici tantummodo attentione se
opus. In genere tenendum est omnes assectuum definitiones esse appli. cabiles in eo casu, in quo quid in numerum bonorum,vel malorum opinione nostra reserimus, qualecunque tandem fuerit. Iudicatur autem bonum, quod voluptatem creat; malum, quod tardium proin creat in affectuum genes , ubi nonnisi consuta boni malique repra. sentatio est Loos . .
s. 8i3. Fuga mali, vel etiam Fuga simpliciter est praegustus radii, vel tristitiae ex malo absente percipiendae, si nobis praesens seret.
E. gr. Si cui sapor alicujus cibi molestus est, dum is eidem oti fertur ; iaporis illius memor taedium praesentit . quod inde perceptu. rus esset, si eodem vesceretur: eundem adeo fugit. Nempe affectus, quo tunc corripitur animus, dum nos nullo modo adduci prutimur, ut eodem vescamur , fuga dicitur. Quodsi nullus affectus oriatur, sed simplex tantummodo aversedo; Fugae in est sensu, qui hic attenditur, locus non est.
ssi quis nobis displicet, idemquι aversamur ue idem jugia
639쪽
De sectibus. 6 a Imus. S quid enim nobis displicet, ex eo tardium percipimus I. I 42o , consequenter quia idem aversamurper hypoth. inde colligimus , quanto nobis taedio futurum sit, si idem nobis pra sens esset, adeoque taedii inde percipiendi praegustum habemus. Quoniam itaque praegusus hic affectus ille est , quem Fugae nomine compellamus cf. 813o ; si quod nobis displicet aversamur, idem fugimus. Patet idem aposteriori per illud ipsum exemplum,quo ad illustrandam definitionem fugae modo usi sumus. Etenim fisapor cibi nobis molestus est, cum aversamur. Quodsi ingens
suerit taedium, quod inde percipimus, idemque nobis repraesentemus; affectus quidam oritur, quo impulsi cibum istum procul a nobis remotum volumus. Atque adeo palam est, nos eundem fugere. Fugam hane mali prodimus his verbis: apagel Nihil nobis cum re ista negotii esse volumus.
Opponitur hic affectus cupiditati, atque differt a cupiditate mali
evitandi. cum tum attentio dirigatur in eVitationem mali tanquam rem bonam, in fuga vero malum ipsum quoad nos consideretur.Qui ad obviam experientiam attendit; is differentiam inter cupiditatem
mali evitandi & fugam mali absque diffficultate distinguet.
f. 8 IS. Quoniam id fugimus, quod displicet aversamur 3. Hater D 8 . 9 ; quod vero displicet, id odimus 9. 7o, Fuga ex odio g
nascitur mediante pia mersatione.
Scilicet aversatio simplex locum habere potest absque omnia sectu odium locum habere potest absque fuga;sed si ad aversationem simplicem rei absentis accedit odium, fuga oritur. Nimirum fuga id fingulare habet, quod nos a malo protinus longo quasi intervallo reis movere nitamur ut tam cito ab eo procul distemus, quam nobis quidem possibile: unde fugae ab aversatione smplici disserentiam ad ide. am imaginariam reducturi assectui huic fugae nomen imposuere, cum fugiens ab objecto aliquo se celeri cursu removere nitatur.
640쪽
ouaη-. I quid fugimus, id nobis repraesentamus tanquam malummiamuri quoad nos. Si quid enim sugimus, taedia nobis repraetentamus ex malo absente percipienda, ubi nobis praesens fieret Quoniam vero id tanto magis malum nobis videtur , quanto, majus taedium est quod inde percipitur g. 613. ; absens malum tanquam malum quaad nos nobis repraetentare debemus, dum id fugimus. Idem a posteriori obvia experientia confirmaturi inducinam qui fugit, eam malam judicat quoad se, quando nimirum eadem uti jubetur : alias eam simpliciter aversatur, vel odio prosequitur. Cibum palato minus gratum fugit, qui e dcm vesci jubetur, atque adeo eundem malum joclicat quoad' se. Alias itidem eundem simpliciter aversatur , Vel octi, pro circumstantiarum diversitate.
suaηδε- Si quid absiens nobis repraesentamus tanquam malum quoad numquid nos , idem fugimus. Etenim si quod absens nobis repraeis fusio ημε sentamus tanquam malum , taedia nobis repraesentamus imde percipienda, si ea res nobis praesens soret , eaque tanto - , . majora, quanto majus malum nobis videtur 3. 613. . Pret. gustum adeo habemus taedii ex re absente percipiendi, si ea nobis praesens laret , in casu nascentis affectus , quem hic supponimus , consequenter rem istam absentem fugimus f. si . . A posteriori confirmatur propositio iisdem prorsus exemplis, quae ad confirmandam praecedentem faciunt.
Definit ' Fuga est affectus, qui oritur ex repraesentatione mesi ab- realis D sentis quoad nos.
Patet realitas definitionis hujus per propositionem praecedentem 5. 8II. . Id vero per se liquet, inalum, quod sugimus, tanquam evcntu possibile repraestruari debere.