장음표시 사용
701쪽
tiones confirmare poterit. Quae enim nos eo fine adducimus, ad experimenta ex teipsis capienda lectorem invitant & modum
ea cupiendi commonstrant. Dcnuo inculcamus, in praesente casu non minus, quam inceteris rationem, qua appetitus ad alterutrum flectitur, non esse con. fundendam cum ratione. Cur apoetatur: id quod plerumque facere lent, quάhus ratio allegata ad flectendum appetitum non videtur ejusdem ratio suffciens, cur in hanc potius partem feratur, quam in allam.
prauu Exempla regu'arum appetitus sunt propositiones proxime praecedentes , 8sa.&seqqυ. Neque allum in linem regulas istas pro. posuimu, quam ut appetitus indo explicemus, quoties nobis inposterum cum iis erit negotium.
g. . 9O 3. Lex appetitus dicitur principium generale regularum 2p L-x appo- petitus. Unde ex lege appetitus redditur ratio regularum oppe. xitus quid ritus =. 866. Ontol. 3. - d caIur. Retinemus significatum legis. quem supra termino tribuimus in simili casu, ves uti cum leges perceptionum definiremus I 8 .f. 9O . Lex appetitus es haec propositio : Quicquid nobis repraesenta- Lex ast 1imus tanquam bonum quoad nos, id appetimus. Veritatem prou, quanam positionis quoad appetitum sensitivum & rationalem culcim si, in superioribus j. 389. . Quod vero inde reddatur ratio regularum appetitus tam senstivi, quam rationalis .patet ex earum demonstrationibus fg. 39O. A. seqq. atque 392. S ieqqυ. Elligitur lex appetitus cf. 9O3,9.
Hanc legem appi litus cludum agnovere Veteres, & ejus usus amplissimus est in Ohilosophia morali. ubi docetur,quatenus determinatio appetitus in nostra potestate est: id quod fundamentum cultu
702쪽
Passt. II. Iect. II. Cap. I. g. 9PS. Reeuia Regulae adersationis sunt, quas anima observat in aversando.
6 ruetis' Excmpla regularum aversationis sunt propositiones proxime prae μ' cedentes, quibu, docetur quandonam quid aversemur p. 89λ. &seqq. . Sane non alium in linem regulas istas in medium addux sem ub, quam ut pereas explicare possimus, Cur in dato casu anima quid aversetur, vel num in dato casu quid aversari debeat.
L x a re. Lex ader Iionis est principium generale regularum aver- Iariolus sationis. Unce ex lege aDersurionis redditur rario regularum quaevam di- aversationis Ll. 866. Ontol. .
tur. Qui avertation m sub appetitu comprehendunt, illi legem aVersationis a lege appetitus non distinguunt. Patebit tamen cf. 9 7. legem aver lationis esse diversiam a lege appetitus, neque adeo opus esse ut utramque eodem nomine compellemus. In re est contem sus: in ver bis distensus. Accuratius vcro loquitur, qui,quae diversa concipiuntur, diversis etiam nomin: bus inlignit.
S. 9O7. Lex avem Lex aversatiomιm es propositio : suicquid nobis repraefationii sentamus tanquam malum quoad nos ; id aure amur. Vcrata' u nam sit, tum propositionis jam evicimus in superioribu, 3. 189. b. Qii Od vero inde reddi possit ratio regularum aversationis , patur eae earum demonstrationibus g. 19α 196 & seqq. atque s. 39 Est igitur lex aversationis Q. 9O6. .
Legem hanc aversi ionum cluddmagi. overe veteres utpote ex perientiae obviam ,& ejus amplissimus usus est in philosophia in rati, ubi docetur quatenus avertatio in nostra potestate est: id quod fundam zntum fugae vitiorum. 'consensiuropperitur sensimi V
l. 9oI. Consensus appetitus sensu ibi ta rationalis est tendentia utri. usque ad idean objectum.
E. gr. Si appetitus se iastivus sertur in cibum aliquem ob era. tum . quem habet, saporem di Voluptates alias , quas imaginatio
703쪽
tanquam ab eo prosectas consu se rep sentat , ita ut cupiditas cibi enascatur; sertur vero etiam in eundem appetitus rationalis, quod noverit appetens. eum sanitati conducere ea praesertim quantitate. qua uisertur; appetitus sensitivus S rationalis ad idem tendunt objectum, adeoque inter te consentire dicuntur.
fensamus; appetitio 1 Iionalis essen serva cooritinetur ac appeIIrus detur isto seu sitivus cum rationali consentit. Si quid enim nobis bonum cst senseu . quoad nos consule repra sentamus, appotitus sensitivus in idem
sertur 9 y89. s8o. . Et si quid nobis bonum quoad nos di
stinis io reprae lentamus , appetitus rationalis in idem sertur f. 389. 8O.). Quare cum nobis idem objcimina tanquam bonum quoad uos sinul & confuse & distincte repraesentemus; appetitio sensitiva& rationalis cooriuntur cumque ad idem objectum tendatarinter se consentiunt .so8 ). A posteriori dissicilius obtervatur consensus appetitus sen-stivi& rationalis, propterea quod plerumque non nisi ex accidente obiectum idem tanquam bonum quoad nos nobis repraesentariir & vi sensitum atque imaginationis , & vi intellectus, sive & confuse, & dis mete. Consensus autem ordinarius rarissimus est, ita ut Coinucius , qui ab ineunte aetate id sibi dederat, ut appetitum rationalem constanter sequeretur , Omniconatu suo id tantummodo effecerit , ut anno aethiis septuagesimo appetitus sensitivus sua veluti sponte cum rationali
consentiret. Consensus hic maxlini momenti est in moralibus & inter sitim mas, quas homini acquirere datum est, persectiones reserri meretur ita ut arduum sit philosophiae moralis problema , appetitum sensitivum reducere ad consensum eum rationali. Solutionis fundamentum gene rate continetur in propositione praes nte. Sed problematis tot sunt casus speciales, quot virtutes diversiae, seu quot
704쪽
636 Pari. II. Sect. II. cap. I.
sunt appetibilium species, qua habituS morales variant. Unde nobis multum erit in philosophia morali cum hujus problematis solutionibus specialibus negotium.
f. 0IO. Appetitui rationaliplerumque miseetu sensitimus. Appetitus enim rationalis nascitur ex distincta boni repra sontatione c*.8go. , ita ut seratur in objectum quod beneficio intellectus distinete cognoscimus bonum esse. Enimvero intellectus noster nunquam prorsus purus g. 3i , adeoque notioni , ex qua objectum bonum judicatur, temper aliquid confusi atque obscuri admiscetur f. 3is. . Quatenus igitur quidpiam confusi admiscetur, appetitio oritur sensitivas β. sis.). Appetitui adeo rationali plerumque permiscetur sensitivus. A posteriori veritas propositionis manifesta est. Ponamus nos cognoscere medicamentum aliquod esse salubre , adique nullum nobis de hoc effectu superesse dubium. Appetitus rationalis sertur in medicamentum, hoc est, ob hanc rationem medicamentum istud sumere volumus & ut nobis porrigatur jubemus. Jam ponamus porro nos jam alias usos esse hoc medicamento & mutationem status praeternaturalis in corpore a sumto medicamento percepisse atque inde hilares sectos exultasse. Quoniam imaginatio haec omnia simul idea quadam consula repraesentat f. I l T. , ex hae enata cupiditas f. 8io ) appetitui rationali permit cetur. Immo imaginatio anisteriorum re productrix ' memoria eorundem conservatrix ideae consulae, qua medicamentum tanquam bonum repraesentatur, occasione rationis distincte agnitae , quod fit ad sanit teru restituendam convenientissimum , Varia adhuc alia pro diversitate subjecti appetentis & circumstantiarum admiscere, potest, quae in appetitum influunt & sensitivum rationali per.
miscent. . Videntur haec repugnare iis, quae ad propolmonem praecedentem dicta sunt de raritate consensu, appetitus rationalis cum sensi. tivo. Diqitigod by Corale
705쪽
tivo. Enimvero levi attentione tollitur dubium. Etenim hac permixtione non obstante fieri potest, ut appetitus sensitivus sit rationali contrarius, veluti si medicamentum fuerit saporis ingrati, ut ab eo abhorreat aeger , ita ut idem statim evomat, quando vix ori ingestuin suit . etsi avide admodum idern appeteret, Vel etiam ex odore ingrato judicium ferens de sapore idem sumere nolit,utut antea vellet. Permiscetur appetitus sensitivus rationali ex alia ratio, ne; eidem vero hoc non obstante contrariatur ex alia. Atque adeo
nulla hic contradictio F. 3I. Onrol. . f. 9II. Appetitus fortis dicitur , si ab appetitione nos non facile Fortitudo dimoveri patimur. Eodem sensu a Persatiosortis dicitur. Uniuμ Dari appetitum & aversationem sortem, nemo ignorata ον σοΠΦ I. 9I2.
Quoniam appetitus sensitivus habet gradus f. 399 si An titur
rationali permiscetur, eundem pro diversitate gradus sui civersi- raιionati mode intendere debet. Atque adeo si appetitus sinimus ratio- P noli permiscetur , consequenter & s cum eodem consentis , atque '
A posteriori haec non minus clarissima sunt , modo ad exempla obvia attendere velimus. l. 9 3. Aversationi rationali plerumque permiscetur siensitiva. Si Arimatio quid enim avcrsamur ex ratione , avertationis actus sive nolitio sensitiva nascitur ex distincta mali reprcsentatione I. 88I.J, adeoque ea, rotis oliquae fit beneficio intellectus 3 27s. . Enimvero intellectus p rmi imnoster nunquam prorsus purus est l. 3l , adeoque notioni mali, quam haber, confuse aut prorsus Obscure percepta insunt q. 3Ι3. . Quamobrem cum ex consula mali perceptione oriatur aversatio sensitiva 3. 3Ia. ; aversatio sensitiva rationali permi lcetur. A posteriori ista permixtio evidentissima est , ubi ave satio
706쪽
fortior flat. consensursatio sensitiva fuerit tantae vehementiae, ut, nondum in affectum sensibilem degeneret, eidem tamen proxima sit. 9l4 Quoniam aversatio sensitiva suos habet gradus β. 99. si rationali permiscetur, efficit ut id, quod aversamur, vehementius avertemur , atque ideo non tam sacile nos ab aversationa abduci patiamur. Quamobrem s adersatio senstiva rationali permiscetur, eam incit sortiorem g. 9:1.).Α posteriori hujus veritatis unusquisque in se experimentum capiens convincitur , modo ad caliis quotidie obvios animum advertere voluerit. Sunt vero rationes plurimae particulares,cur sortior sit aversa tio rationalis, ii eidem permiscetur sensitiva quam si ahqque hac fudirit,veluti quod attentio avertatur a contraria reprXsentatione, quae sensuum N imaginationis ope fit, atque mentem seu animam in contrariam partem trahit.
s. 9 II. Consensus rationalis essensimae aversationis est , si versatur aversatiouit circa idem objectum, vel concursus in eodem objecto.
rationali E. gr. Si quis medicamentum aversatur. quod ipsi propinatur, sensitiPσ- quia idem sibi inagis nocere,quam prodesse persuasus est,ac praeterea idem quoque aversatur ob odorem ac seporem minus gratum aliasque rationes in confasia idea medicamenti tanquam mali repraesentati Concurrentes; aversatio sensitiva di rationalis in eodem ob. jecto concurrunt,adeoque inter se consentiunt.
I. 9I6. quando is Si quid nobis tanquam malum quoad nos s consisse , es oblimat. distincte repraesentamus , aversatio Frisitiua ta rationalis coori. untur ac sensitiva cum rationali consientit. Etenim si nobis quid φanquam malum quoad nos distincte repraesentamus , id uolumus, seu ex ratione aversamur f. 88t. . Si quid nobis repraesentamus tanquam malum confuse, aversiationi sensitivae
locus est f. 18r. . Quamobrem si simul & distincte, de confuse
707쪽
tanquam malum quoad nos nobis repraesentatur ; aversatio rationalis & lenfitiva cooriuntur , cumque utraque in eodem
objecto concurrat, inter se consent mat 3. 91S ,
s. 9 7. Consensus appetitus rationalis & setativi atque consen- Pugna pamsus avertationis rationalis & sensitivae uno nomine dici pos-ι 3 Iuperio-- sunt Consensius facultatis appetendi partis superioris es inferio. ac tuo rii. Qiaodsi una appetit, quod altera aversatur; dissensus in e τ' appetenco & avertando vocatur Pugna partis superioris ac inferioris lacultatis appetendi. .
E. gr. Ponamus aegrotum sitis superque esse persuasum, quod eda amentum aliquod ipsi sit salutare. Dum attentionem ades mcium trunc medicamenti dirigit, appetitu rationali in idem sertur. Αtat dum odorem ac saporem medicamenti sibi tanquam valde mo- l. stum repraesentat atq ue ini aginatio repraesentat alios status praeteritos C b odorem ac saporem ori ingestorum molestum nobis taediosos; consata haec medicam/nti tanquam mali quoad nos repraesen latio aversionem sensitivam gignit. Appetitus adeo rationalis &aversatio serisitiva, seu pars superior & inferior facultatis appetendi sibi mutuo contrariantur& in hac contrarietate,seu repugnan tia pugna utriusque facultatis consistit.
confuse perceptum malum videtur S contra; pars facultatis appe- reni superior cum inferum pugnat. Si quid enim distincte nobis tanquam bonum quoad iio; repraesentamus, appetitus rationalis in idem sertur V. 8.ἰo. . Quod si vero idem nobis tanquam malum quoad nos consilie repraesenramus aversio inde oritur sensitiva g. 68 a. Pars igitur. superior appetit, quud inferiora versatur. Quamobrem ubi distincte nobis tanquam bonum Quoad nos repraesentamus . quod consuse pcrceptum videtur in il irre; ita ter partem facultatis appetendi superiotem ac inscriorem pugna Oritur cf. 9l7. . Volsis rast bologia. S s s s Simi.
708쪽
Similiter si qhid nobis tanquam malum quoad nos dustincte repraesentamus, idem ex ratione aversamur c g. 88 I. . Quodfi vero idem tanquam bonum quoad nos nobis confuse repraesentamus , appetitus sensitivus in idem sertur sq. 38o. a. Pars igitur superior aversatur, quod inferior appetit. Quamobrem ubi distiniste nobis tanquam malum repraetentamus, quod confuse perceptum videtur bonum; inter partem facultatis appetendi superiorem ac laseriorem denuo pugna orb
A posteriori propositionis praesentis veritas manifestissma est : nihil enim frequentius est pugna inter partem facultatis appetendi superiorem ac inferiorem. Exemplum, quod modo ad illustrandam hanc pugnam dedimus not. g. 917. ),
eandem aperte confirmat. Quatenus enim cognoscimuS, medicamentum nobis esse salutare ; idem nobis distincte reprae. sentamus tanquam bonum. Et ex adverὶ ubi ob saporem ac odorem molestum idem aversamur , ipsium nobis reprae-1entamus tanquam malum. Pugna igitur A eo est, quod idem distincte agnoscimus tanquam nobis bonum, eonsuse autem perceptum repraesentemus tanquam malum. Pugnae huic tribuendum. quod videamus meliora atque probe. . mus, deteriora sequamur. Sed de his plura dicemas in Moralibus suo loco.
g. 9Iy. Morrea Si omnes rationes expendimus, ob quas objectum ad apcompleta V petendum, vel aversandum propositum judicatur vel bonum, ε .mplatu vel malum , Motiua sunt completa. Quodsi aliquas tantum- - modo expendimus , ceteris deinceps demum expendendis,
Motia sunt incompleta. Nimirum objecta appetibilia spectari possunt cum in se, tum sub certis circumstantiis, iisque vel generalibus, vel particularibus seu specialibus. Etenim quae in se bona sunt, sub certis circumliantiis malaesse possunt. Vel etiam meliora fiunt. Et quae spectatis hisce
709쪽
tantummodo circumstantiis bona sunt, eadem superaccedentibus a. liis mala esse possunt vel etiam meliora fiunt. E. gr.Tempestate sere na exspatiari& membra corporis reficere ambulando sanitati pro . sic uum,atque adeo bonum est. Enimvero idem facere eo tempore quo negotia, quae moram non serunt, expedienda sunt, malum est. Quoniam nunquam agimus nisi sub circumstantiis specialibus; exempla plurima deprehendet ad actionum suaruin motiva sedulo attentus. Motiva enim in completa sunt,quamdiu nondum spectantur omnes cacumstantiae, quarum in negotio dato, seu in casu sinis gulari agendi habenda est ratio, ubi omnes ossicii partes adimplere volueris.
Appetitus rationalis, qui oritur ex motivis incompletis, Volantati dicitur voluntas antecedens : Qui vero Oritur eX completiS, in antoce- voluntas consequens appellatur. Idem tenendum de aversa- dentem stione. conse Piso Ita si quis intuetur coelum serenum & blandum aeris tactu perei. t m instimpit calorem, recordatus a Medicis sibi commendatum esse ut exspa. tiatus deambulando reficiat corpus; exspatiari vult. Enimuro ubi ad animum revocat,quae jam agenda sunt differri minime posse; e spatiari non vult, sed potius domi manere vult. Antecedens adeo voluntas hic oritur,nondum spectatis circumstantiis particularibus, adeoque ex motivo incompleto: consequens vero nascitur spectatis circumstantiis particularibus, adeoque ex motivis completiso. 9J9- .f. 92I. Si ob circumstantiaspraesertim particulares, aut peciales ma- quandolum videtur , quod in Ie Dei sub circumstantiis generalibus specta- voluntar. rum uidebatur bonum G contro; voluntas consequens antecedenti musicquem
contrariatur. Si quid enim in se 1 pectatum, vel sub circumstantiis ε' ς Mutigeneralibus videtur bonum, idem volumus g. 8si . Enimvero ubi spectatis circumstantiis, praeiertim specialibus, harum respe- 'ctu idem malum habetur; quod volebamus jam nolumus cs. 9O. 38r . Jam primum motiva erant incompleta f. 9i9. adeoque VO-luntas erat antecedens g. 9ao. , & inde motiva fiebant completa G.2ι9. ,adeoque voluntas nascebatur consequens s.9M P. Ssss a Patet
710쪽
Patet adeo cum Voluntas consequens includat nolitionem ejus, quod voluntate antecedente appetebamus, Voluntatem consequentem contrariam esse antecedenti, si ob circumstantias praesertim speciales malam videtur, quod in se, vel sub genoralibus spectatum bonum judicabatur. Non absi uili modo idem ostenditur, ubi sub circumstantiis generialibus malum videtur,quod sub aliis lpecialibus bonum judicatur. A posteriori idem confirmant exempla obvia, & satisfacit ideat exemplaris loco, quod modo ad illustrandam differentiam inter voluntatem antecedentem & consequentem in medium attulimus not. g. 92O.).
Principii hujus multus est in philosophia morali usus, praesertim ubi de conscientia agitur. f. 922. quomodo
Si quid jam δε pius appetivimus, vel auersati fuimus aliquod
Objectum, id denuo oblatum flatim appeIimus, vel aversamur, nulla rationa, cur idem appetamus, vel aversiemur distincte expens. Si quid enim jam saepius appetivimus, Vci aversati suimus aliquod objeistum; idem quoquc jam sapius tanquam bonum, vel malum quoad nos nobis repraesentavimus f. 892. . Quamobrem oblata occasione idem denuo appetendi Vel aversandi, hoc est, consipecto objecto appetibili, vel a veilabili, imaginationis vi simul reproducuntur status praeteriti, quibus ipsiam vel appetivimus, vel aversui fuimus una cum motivis tum expensis f. 117.) & vi memoriae nobis conscii sumus, quod jam alias saepius idem appetiverimus, vel aversati Derimus , atqUe motiva es. penderimus cf. III. Iss). Cum adeo nulla adsit ratio , quae nobis dubium reddat judicium de objecto anterius, denuo non inquirimus utrum bonum sit, nec ne , quod ad appetendum proponitur, vel utrum malum sit, nec ne, quod ad aversandum sese fistit g. 7o. Onto ). Vi adeo pristinorum motivorum, quorum confusa cum flatibus praeteritis appetentis, vel averis fantis