장음표시 사용
81쪽
tibi recurrit phantasma Titii nunc quidem ablentis; vi imaginationis producitur perccptio rei alterius simul perceptae g. 92. . Apparet adeo si rerum antea sim sit sensu perceptarum una sensu denuo percipiatur; imaginationem etiam producere pereeptionem alterius.
Quia porro Titium loquentem videras cum Mevio; Titius & Mevius sunt duo objecta visibilia, seu, generaliter loquendo. res duae sensu sit nul perceptae 3. 77. . Dum phantasma Titii recurrit; unius rerum sensu fimul perceptarum perceptio vi imaginationis denuo producitur f. 02. . Dum pomro tibi recurrit phantasma Mevii, nunc non modo absentis , sed cujus ne locum quidem adspicis; vi imaginationis producitur μperceptio rei alterius fimul perceptae . cir. 2. Patet igitur si unius rerum antea simul perceptarum perceptio vi imaginationis denuo producitur ; vi ejusdem imaginationis produci quoque perceptionem rei alterius simul perceptae. Ponamus denique te ideam horti animo concipientem, qualem nulli bi vidisti , elandem instruere arboribus ordine plantatis & ornare floribus, quales Verno tempore in hortis amoenis conspiciuntur. Ponamus porro, te alio tempore in via conspicere arbores ordine plantatas : phantasma horti tui, qualem tibi antea imaginatus fueras , extemplo recurret. Quoniamideam horti dum animo concipis.& in eo arboribus atque floribus loca convenientia pro arbitrio assignas, istorum objectorum nullum praesens es fler hypothesin; vi imaginationis rerum plurium perceptiones una producis, ut perceptionem quandam totalem constituant g. 43. , qualis esse solet, si plura simul
sensu percipiuntur, seu uno obtutu videntis comprehenduntur. Habes igitur hic res plures simul imaginatione perceptas. Dum in via conspicis arbores ordine plantatas, quales in horto tuo tibi imaginatus fueras; unam rerum antea simul imaginatione perceptarum vi ejusdem dcauo producisinsa. . Dum
82쪽
De Imaginatione. Ui ' 63 vero phantasma horti, quem antea imaginatus sueras, denuo recurrit 3 vi imaginationis producitur perceptio rerum simul imaginatione perceptarum ceterarum sβ. cit. ). Patet igitur, si quae simul imaginatione fuerint percepta de unius eorum perceptio vi sensus denuo producatur i3 imaginationem quoque
Producere perceptionem alterius.
Quoniam igitur imaginatio producit simul percepta, si iaeorum unum sensu vel imaginatione denuo percipiatur, sive simul sensu, sive imaginatione percepta suerint I generaliter Omnino liquet si qua simul percepimus & perceptio uniuS eorum sive iensuum, sive imaginationis vi producta denuo fuerit , imaginationem quoque producere perceptionem alterius
Pri p l.t o priesens maximae utilitatis est in serie perceptionum ex- Plicanda: id quod non modo in morali hus, verum etiam in Logica & Ρ.ychi logia indispentabilis neeessi aris est. Incidi in ecin ju- . rvenis, eum philosbphiam practi eam universalem methodo matherimatica conscriberem et deplehendebam ei. im ea me opus habere in demonstrando, atque ideo ear d)m sumsi instar axiomatis seu noti nis eommunis exemplo furtivis. Mox ejus quoque usum observa. vi in ratiocinatipne distinue explicanda, quemadmodum in sequen- tibus docebo. Nequis vero existi inet, ad eam stabili et . dam sumi. quae a veritate sim aliena sunt, ut unusquisque assumat exempla, quae praesens ipsi scggerit experienria, consultum est. Et ne quia methodo abstrahendi univer talia a singulat. bus nondum sima fidens existimet. a si: eu Iari vel particulari ad universale argumentati nem fieri; pluribus exemplis di trso tempore obviis utatur. Plus rimum huc conducit, si non solum ad nos, sed alios quoque attenti ex perceptione praesente redd re conemur per aliquod icmporis inte vati m rationem eorum, qLae nobis vel aliis in mentem veniunt: ita nimirum non modo veritas propositioris nobis confirmabitur,
sed eidem quoque respondens notio & clarior evadet, ct sincunditis ejusdem mmscita fiet.
O suo. nunc percipitur necis vel genere irim es eum ἔκ- mres
83쪽
m maginatione. 639. IO 6. . Sine praedia sensatione nullum in anima phantasma oriri rassηt Iotest. Pone enim, si fieri potest, phantasma aliquod sine pra- '
Via sensatione oriri. Nulla jam amplius erit ratio, cur hoc po ' tius phantasma oriatur, quam aliud, cum ipsum nulla perceptio praecedat, nec ob desectum ejusdem ratio aliqua in corpore assignari possit 83. . Quoniam itaque fieri nequit, ut absque ratione sumiente aliquid si j. 7o. Onrol. ); neque etiam fieri potest, ut sine praevia lentatione aliquod in anima pha
tasma Oriatur. Nullum quoque allegare licet exemplum phantasmatis absque
praevia sensatione in anima exorti. modo attentione atque acumine iussi eiente utaris ne scilicet existimes venire quid in mentem, cujus nulla ratio ex perceptione praesesue reddi possit, eur hac posita ponatur. Neque enim negandum est, nisi in ratione phantasmatis ex Praecedente per e prirne eruenda aliquandiu jam versatu3 sueris. aegre illam de egi posse. Peculiare nimirum requiritur aeumen ad ea, quae perceptionibus ac ippetitibus nostris in Lint. distinguenda. ubi non v luti sponte sua absque ullo negorio palent.
f. IO7. Si imaginatio reproducere debet perceptiones aliarum quom rerum antea sinul perceptarum cum ea, quam nunc percipimus; ρ' pii res istie vel saepius, vel diu simul percipiantur necesse es. Ete q: nim quod thecie praetcrtim, vel genere idem est, successive cum T pluribus rebus aliis specie & genere differentibus percipitur. Quamobrem ratio aliqua adesse debet, cur imaginationi hujus
potius, quam alterius rei perceptio occurrat, quae non minusquam ista cum re nunc percepta simul antea percepta suit 3. 7O. Ontoc . Quare cum adsit aliqua ratio, si perceptio ejus rei, quae cum nunc percepta saepius simul percepta fuit, . producatur, vel etiam quae diu cum hac simul percepta fuit, nimirum haec ipsa quod laepius vel diu simul percepta suerit, utpote quae sola differentia in simultanestate percipiendi jam Mum PDcbologia. I admit-
84쪽
os Part. I. Iect. II. Cap. III. admittitur 3. Io . Ios. ; fi imaginatio reproducere debet
perceptiones aliarum rerum antea stami perceptarum cum ea,
quam nunc percipimus 3 res istae vel saepius, vel diu simul pe cipiantur necesse est. Idem patet a posteriori. Si in aliquo templo saepius suisti, ubi phantasma ejus recurrit, primum recurrit phanta ima ejus partis, quam e loco tibi consueto conspicis, vel si idem templum quoad speciem externam repraesentat, eam tibi Dciem exhibet, quam saepius praeteriens respexisti. Si in horto aliquo saepius fuisti & eum cum aliis, in quibus fueras, vel de quibus narrantes audiveras , eontulisti ; ubi vi perceptionis praesentis perinde es cujusnam horti perceptio producatur, phantasma ejus recurrit, non vero alterius. Nec aliud quid obtinet in casi-hus aliis. Similiter fi in horto aliquo Vides plantam exoricam, antea tibi non visam; eam diu contemplaris, ut facilitatem eius perceptionem producendi, quoties de plantis sermo incidit, vel planta aliqua visui objicitur, praesertim rara, tibi compares Immo ab eadem digressus phantasma vi imaginationis tonseria vas & aciem mentis in eodem contemplando adhuc defigis, &tanto certiorem ex eo te existimas fore, ut in posterum absentis perceptionem reproducere valeas.
Multa attentione opus est ad talia pervidenda,qua uti non possunt nisi exereitati. In Psychologia rationali. ubi in nexum istarum pereeptionum inquiremus pres evadet clarior. Quod si vero quis in ad- distenda Psychologia emplatea, qualem proponimus, multum ac diuvet situs attentionem ad ea, quae in anima contingunt, conservare didicerit ;is sacilius observare poterit, quae nunc aciem menti Ses- fugiunt. Et si autem observatio sit dissicilis , si in casu cito pha tasma dijudicanda ; hoe tamen non obstante eidem respondet noti communis, cum eadem ntiatur praxi area memoriae mandantium, quemadmodum inserius ostendemus.
g. I 3. Quoniam res percipiuntur tum sensa , tum imaginati
85쪽
De ImaginaIione. perceptarum cum iis, qMe nunc percipiuntur, acquiritur ,sue sepius ae tu senseu olae imaginatione es perci antur. zendi pre
Apparet adeo non modo sensum juvare imaginationem, sed eam e*i uacquoque ipsam absque sensim m auxilio in facili rate idearum reproducendarum aequirenda militer ac cum Decesiu versari. Sed de his plura dieem as paulo deinceps de memoria acturi.
earum intenditur ,3 imaginasio reproducit perceptionem rerum cum pereeptionerbae antea simul perceptarum. Si plura simul percipis & mentis producenda aciem in unam earum intendis; hujus tibi magis conscius es, βρ σμυquam ceterorum , & in eo quid distinguis , quod tibi tanquam in eo repraetentas. Quare cum aliqua adesse debeat ratio, cur imaginationi potius Occurrat perceptio rerum cum hac, quam alia in perceptione praesente contenta simul perceptarum β. D. Onto ) , talis vero quidem adsit in eo casu , quo imaginatio producit perceptionem rerum an pea simul cum ea percepimrum, in quam mentis aciem intendis, nulla vero adiit in altero casu, quo produceret perceptionem rerum antea simul cum una ceterarum conjunctarum , in quam mentis aciem minime intendis; si res plures simul percipiuntur & mentis acies in unam carum intenditur ; imaginatio reproducit perceptionem rerum cuin hac antea simul perceptarum. Idem etiam sic ostenditur. Quando in perceptione praesente plura continentur & in eorum unum mentis aciem dirigis; hujus tibi magis, quam ceterorum conscius es, atque adeo perinde est ac si hoc solum perciperes. Enimvero imaginatio producit perceptionem eorum, quae simul percepta suere cumeo,quod nunc percipitur 3.1Oq. 3 reproducere igitur debet per. Ceptionem eorum, quae cum eo ex pluribus in eadem perceptione nunc contentis simul percepta suere , in quod mentis aciem intendis.
86쪽
Idem etiam a posteriori confirmatur. Ponamus tibi in oculos incurrere externam aedificii cujusdam faciem & in ea sonestras, e quibus orbes quidam vitrei sunt avulsi. Si mentis a ciem dirigas in avul sex fenestris orbes ; imaginatio objiciet tibi phantasma aedificii alterius cum fenestris, ex quibus orbes vitrei sunt avulsi , quod alias vidisti,&huic succedent phantasmata aliorum similium aedificiorum antea visorum , veluti eorum , e quorum fenestris infelici casu a grandine orbes vitrei aliquando suerant excussi , ubi aciem mentis in orbes avulsos intendere pergis. Plura istiusmodi exempla tibi recurrent, si in perquirendis rationibus phantasinatum ex perceptione praesente nascentium sueris assiduus.
In hoe & aliis easibus id inprimis agendum est,ut phantasina ex perceptione immediate enatum cum perceptione praesente conseratur: id quod subinde dissicultatem parit, si attentionem ad id, in quo mentia aciem defigis non diu conserves, sed eandem statim ad aliud in re pedieepta obvium promoveas. Quamobrem veritatem propostionis praesentis experientia domesti ea eonfirmaturus, non modo mentem ad idem in objecto sensibus obvio pereeptibile diu artentam conservari consultum est, verum etiam in phantasmate ex pereeprione praesente immediate nascente in idem prorsua dirigenda metuis acies, quod ejus reproducendae ratio fui
β. Min. Si mentis aciem continuo in id intendis, quod phantWma, cum perceptione, ex qua nascitur, commune habet; Iuccessis phantasmatum in eodem genere vel eadem Jecie eruium continuatur: si uero in phantasmate ad alia eandem dirigis , succissio phanta-simatum in alio genere, vel alia sipecie entium contra Iur. Etenim si mentis aciem in id intendis, quod phantasma cum per-Ceptione, eX qua nascitur, commune habet, phantasma, quod ex eodem nascitur , denuo idem cum ipto commune habere debet .io4 . Enimvero quatenus in phantasmatis, adeoque rebus, quas repraesentant s. 93. 3. , eadem insunt; eate
87쪽
nus res fibi invicem similes sunt β. I93. Ontal. , consequenteri vel ad idein genus, aut eandem speciem pertinent I.2 3 3. 234. Ontes. , aut tanquam ad idem genus, vel eandem speciem pertinentia spectari possunt f. cit. . Phantasma igitur unum alteri succedit in eodem genere,vel cadem specie entium. Quare cum continuo in phantasmate praesente acies mentis dirigatur in idem, in quod in phantasmate anteriore dirigebatur 3 phantasmatum successio in eodem genere entium, vel in eadem specie
Enimvero si jam in phantasmate aciem mentis in aliud
intendis, quam quod in anteriore continebatur; prodibit alterum phantasma , quod quidem aliquid commune habet cumphantasinate, ex quo nascitur , non autem cum perceptione priori 3. Im. . Ex iis igitur, quae modo ostendimus, patet, phantasina alterum cum perceptione prima ad idem genus, vel eandem speciem referri minime posse, quatenus scilicet genus, vel species consti tuitur per communia , quae insunt,& tanquam reproductionis rationes alleganda veniunt. Phantasinatum igitur successio in eodem genere , vel eadem specie entium misnime continuatur: Continuantur adeo in diverso genere, vel in diversa specie. Idem etiam a posteriori ossenditur. Ponamus te dirige re mentis aciem in orbes vitreos e senestris aedificii, quod adspicis, avulsos. Reproducetur phantasma templi, in quo fenestrae itidem tales conlpiciuntur , a quibus orbes vitrei sunt avulsi. Quodsi iam ad phantasma templi attentionem dirigis & in eo ment is aciem in orbes vitreos e senestris avulsos iterum intendis ἔimaginatio producet phantasma aedium , in quibus infausto casu a grandine Orbes vitrei e fenestris sunt excussi. Si in hoc phantasmate denuo mentis aciem in orbes vitreos ex senestris
excussos dirigis, succedit phantasma hypocausti, in quo ab hominibus ebriolis orbes vitrei excutiuntur & ita porro. Singula
88쪽
igitur phantasmata & cum iri perceptio prima , a qua tandem omnia ortum ducunt, id commune habent, quod in iis repraesententur aedificia cum senestris, in quibus orbes vitrei exulsi, vel excussi sunt. Quare cum aedificia istiusmodi tanquam peculiaris quaedam aedificiorum species considerari possint, quemadmodum aedificia quavis re vera ad idem genus entium spectant; phantasmatum successionem in eodem genere,vel eadem specie entium continuari patet, si mentis aciem continuo in id dirigis,quod unumquodque phantasma cum perceptione, ex qua
nascitur, Commune habet. Enimvero ponamus te ut ante tibi representare aedifici-nm & in eo mentis aciem dirigere in Oi bes vitreos e fenestris aedificii, quod adspicis, avulsos. Ponamus inde nasci phantasma templi, in quo itidem sunt senestrae , ex quibus orbes vitrei evulsi. iodsi jam mentis aciem non in senestras, seo in suggestum dirigis ; phantasma concionatoris sese tibi sistit, quem in eodem constitutum saepius vidisti. Quod si attentionem ad eundem conseris vas, recurrit phantasma horti, in quo cum eodem collocutus es. Si in horti phantasmate mentis aciem dirigis in arbores, recurrit phantasma sylvae densis arboribus obsitata. succedet idea cervi, qualem in sylva aliquamdiu vidisti. Ex phantasmate cervi nascetur phantasma culinae, in qua humi jacet cervus. Si ibi aciem mentis dirigis in orbes stanneos I recurret phantasina tabernae vasis stanneis instructae , in nundinis antea visis & ita porro. Patet itaque fi continuo mentis aciem in ea dirigis, quae phantasmatis anterioribus cum perceptione Communia non sunt; phantasmatum successionem in eodem genere vel specioentium non continuari, sed potius in diversis.
Casus posterior Bequentior est priori S prior quidem magis pendet ab arbitrio nostro, si existere debet: quoniam tamen ab arbitrio nostro pendet, ideo unusquisque experimentum in se eapere potest. quamprimum voluerit, modo alias ad istiusmodi experimenta apius sit. Requiritur enim ad ea, ut attentionem suam pro arbitrio in petisceptis. Diuili oci by Corale
89쪽
eeptionibus suis figere&ea, quae ipsis insunt. acumine suo a se invicem distinguere possit: quod etsi sacillimum videatur, ubi exempla ab alio proponuntur, non tamen omni dissicultate caret, ubi quis ipsemet esuo penu exempla depromere velit. Quamobrem nos non piget in iis, quae contemtibilis facilitatis videntur, tantae madere claritati, quanta desiderari potest in rebus disseillimis, ut lectorem ad eas animi dotes
perducamus, quae ad interiorem animae suae cognitionem requiruntur. s. III.
Si vi imaginationis producitur phantasima alicujus loci, Pbanta ex eo porro enascitur phantasma actionum a nobis, vel aliis in isto μμ μμ loco perpetra arum, G ex his porro phantasma aliarum rerum Ohm post ipsas perceptarum. Etenim si vi imaginationis produca is has u
tur phantasma alicujus loci; cum eodem simul producitur phaΠ- iustra aua. talina aliarum rerum cum loco isto simul perceptarum cI. IO4. . nam ex iis Quare cum actiones nostras, quas in loco isto perpetravimus, nascantur una cum loco perceperimus, quod per se patet; imaginatio etiam olio. phantasma illarum actionum producere debet. Eodem modo patet, ex phantasinate loci nasci quoque debere phantasma actionum ab aliis in eodem loco perpetratarum, quas vel praesentes vidimus, vel ab aliis relatas accepimus. Enimvero siquid porro euin actione ista connexum fuit, seu ex eadem secutum, aut alio modo post actionem in eadem serie perceptum I quoniam actio per tractum temporis continuata uinna cum ceteris, quae isto tempore contigerunt, & in sensus nostros incurrerunt, percepta simul fuit, ex phantasmate actionis enasci quoque debent phantasmata aliarum rerum eodem tempore, quo actio duravit, perceptarum f. eis. J. Et quia phantasma actionis perpetratae conservatur aliquandiu, dum alia objecta postea sensus seriunt, consequenter illa etiam una cum hisce percipitur; imaginatio quoque producere debet phantasmata aliarum rerum Olim post ipsam perceptarum. Idem probatur a posteriori. Ponamus tibi tecurrere
phantasma aedificii in platea siti, in qua saepius incedere solitus
90쪽
suisti. Quoniam phantasma domus non recurrit nisi cum platea, in qua situm f. Io4. ; ad hanc in phantasmate mentis aciem dirigenti recurrit etiam phantasma incessiis per plateam. Quodsi per eandem deambulaturus in hortum saepius te contulisti; phantasma horti mox recurret. Et quia in horto flores decerpere solitus suisti,tc flores decerpentem exhibet phantasma. Mox in mentem venient flores alibi visi & discursus de magno eorundem pretio moti cum loco atque personis tum in eodem praesentibus, quando sermo iste incidebat. Phantasma dicursus in mentem revocat librum in quo depretio fi rum quaedam legisti,& ita porro. Vides, hic ex phantasmate plateae nasci phantasma incessus per eandem & ex hoc porro o tum trahere phantasma horti. Ex phantasmate igitur loci nascitur phantasma actionis & ex phantasmate actionis nascuntur porro phantasmata rerum aliarum. Similiter ex phantasmate horti nascitur phantasma, quod te flores CXcerpentem exhibet,& ex hoc porro venit phantasma floris alibi visi. Denuo igitur ex phantasmate loci nascitur phantasma actionis & ex phanta- sinate actionis resultant phantasmata aliarum rerum. Similiter
phantasmata discursus de pretio florum parit phantasma libri, in quo de eodem quaedam legisti. Ex phantasmate igitur actionis
aliena nascitur phantasma rei alterius. Quoniam res nobis repraesentare solemus cum loco, in quo suerunt ,& in loco aliquo dum commoramur, non prorsus sumus otiosi; nihil sane se quentius est, quam ut phantasinata rerum revocent simul pha tasmata locorum & actionum in iisdem perpetratarum, ut adeo non opus sit plura exempla ad confirmandam propositionem afferri.
Utilitate minime varat vel minimas scrutari disserentias, quae in droductione phantasmatum occurrunt. Quoniam enim ita innmit, quomodo phantasmata in ortu suo a se invicem pendeant; hoeiplo eorundem reproductionem in potestatem nostram redigimus.
Id autem potissimum in omni studio psychologico intendimus, ut i