장음표시 사용
91쪽
eultates mentis in potestitem nostram redigamus, ita enim iisdem uti
possumus pro arbitrio; id quod in moraIibua maximi momenti est. 3. II 2. Si in mentem venit phantasima actionis praemeditatae; Me eo oritur phantasma loci, in quo eam praemeditatus es, una cum rebus ibi praesentibus, quando de eadem meditatus, vel etiam ibi. dem alias sepe visis. Etenim si actionem praemeditatus es, quam deinde exequeris; ubi eam exequeris, in mentem venit phantasma deliberationis,.atque ita actionem cum debberandi actu simul percipis. Quodsi ergo phantasma adlionis quacunque de causa mentem tuam lubit: phantasma quoque deliberationis in eandem venire debet g. Io 4 ). Et quoniam te deliberantem una percepisti cum loco, in quo deliberavisti, atque rebus ibidem praesentibus, cum actionem praemeditareris; lO-
cum vero cum rebus aliis , quando alio tempore eas ibidem vidisti; phantasma loci sillit una res vel istas, vel hasce g. cit. , prout majorem vel illas, vel has reproducendi facilitatem tibi concilialli s. IOS. - . Idem etiam confirmatur a posteriori. Gonamus te ineonclavi Titii praemeditatum esse colloquium cum Mevio de itinere ad nundinas Francosurienses instituendo. Ubi cum eo actu colloqueris, phantasma colloquium praemeditantis in con. elavi Titii tibi occurrit, atque ita colloquium & te idem praemeditantem in alio loco una percipis. Quodsi deinde iter actu ingrederis, recurret phantasma colloquii cum Mevio de hoc itinere, atque ita denuo colloquium de itinere & iter ipsum si- il percipis. Jam si postea de itinere cogitas, in mentem venit phantasma loci, in quo cum Mevio de eodem collocutus es, antequam institueretur, una cum rebus aliis cum perccptione loci connexis. Ubi in mentem venit phantasma loci, in quoecilloquium celebratum, idem in eandem revocat phantasmatbei cum rebus aliis Connexis, ubi colloquium praemeditatum. motum P θαρ uia 2 . K Vides
92쪽
Vides igitur ex phantasmate itineris oriri phantasma loci, in quo idem praemeditatus es, & ex phantasmate colloquii de itinere phantasma loci, ubi colloquium praemeditatus es. In uir que igitur casu ex actionis praemeditatae phantasmate oritur phantasma loci, in quo cam praemeditatus es, una cum rebus aliis, quemadmodum seri propositio.
Quod si omnes illas propositiones, quae de ortu phantasmatum ex pereeptionibus aliis allatae sunt,probe consideres; eum ex nexu perceptionum pendere deprehendes. ' Quomodo vero nexus iste resultet. patet ex iis, quae de facilitate reproducendi perceptiones rerum antea perceptarum simul eum iis, quae nunc percipiuntur, diximus g. ios. Irid quod ut evidentius appareat, propositionem subsequentem addere iubet. Magnum enim momentum trahit in praxi nexus istius cognitio, propterea quod ejus beneficio reproauctionem idearum potestati nostrae subjieere valemus. Quaenam vero hinc in praxin moralem utilitas redundet, suo loco conlubiti ubi eodem in rebus maxime a
F. IV. Si res phures sepius vel diu simu percipiantur, pere ptiones ear n inter sie connectuntur. Etenim si res plures saepius vel dic ut percipiuntur, anima facilitatem acquirit ex perceptione unius reproducendi perceptionem alterius s. ios. .
Quoniam vero ex perceptione una intelligitur, cur reproducatur altera; in perceptione una continetur ratio alterius, nimiarum ex eo, quod saepius Vel diu simul perceptae fuerint, cur anima perceptionem alteram reproducat,& in eo, quod Commu- 'ne habent duae perceptiones, cur hanc reproducat, ratio continetur g. 6. autoc . Perceptiones igitur earum rerum inter se connectuntur, quae saepius vel diu simul percipiuntur cf. M. C mot .
Atque ita apparer, quid fieri a nobis debeat, ut rerum pereeptiones ira connectantur, quo aliquam pro arbitrio reproducere possim r
93쪽
3. Π Quoniam perceptiones rerum , quarum Una ex altera Producenda est , ideo connectuntur , quod res saepius, vel diu simul fuerint perceptae g. io8. Iis.) ; noir vero ex eo intelligitur, cur res perceptae vel simul existant, vel se invicem sequantur, consequenter in re una non continetur ratio coexistentiae, vel successionis alterius S. 6. Onto res ideo inIer de non connectuntur , quia perceptiones earum in anima connectamur S. Io. μοί P. E. gr. Si hominem quendam aliquamdiu in templo vidisti; perceptio hominis cum perceptione templi connectitur. Enimvero ex perceptione hominis non intelligis, cur sit etiam templum; neque etiam ex perceptione templi intelligis,cur sit etiam homo. Templum igitur & homo in existentia sua a se invicem minime pendent. Nullus adeo intercedit nexus inter templum & hominem, qui in id intra-vir,ut ut inter perceptionea templi ac hominis nexus intercedatis. IIJ. Regula imaginandi, vel imaginationis, item Pharta atum dicuntur, per quas phantasmata explicari possunt, seu, quas anima in imaginando observat, aut, quod perinde est, juxta quas
phantasmata Oriuntur. Regularum phantasmatum seu imaginandi exempla habes in praeeedentibus g. i os . & seqqδ: neque enim propositiones proxime praecedentes in alium finem attulimus, quam ut inde phantasmata expli. cemus, reddentes inprimis rationem, eur ex hoc istud potius junenascatur, quam aliud. Id nimirum ad sine undam animae cognitio. nem maxime utile. 9. I .
Lex imaginationis, sive Phantasmatum dicitur principium L ximae
generale regularum sensationum. natisnis Rationem denominandi vide supra not. g. 8 δ . eadem enim quana vnon modo hie utimur . sed utemur etiam laserius in omni casu dicatur.
Regulae sina, ginationis quaenam diis
94쪽
M. MI Io imagia Lex imaginationis sive Phantasmatum haec est prystio nationis. Si qua semel percepimus G unius perceptio denuo producatur; maginatio producit s perreptionem alterius. Veritas propo fitionisi jam patet ex superioribus cf. Io4. : ibi enim eandem a posteriori stabilimus, singulis momentis codem modo proprio in nobis experimento facto confirmandam. Enimvero in demonstrandis regulis imaginationis g. ros. & seqq. usi sumus propositione ista tanquam principio f. 876. Ontoco, eademque in posterum utemur. Est igitur lex imaginationis j. II 6. . f. Π8. Assentia Saepius sensationes omnes s phantasmata omnia simu re
son tionum sius cessare videntur , ut nihil prorsus apprecipiamus. Quoniam sybanr- id nobis quotidie accidit, veritas propositionis praesentis adeo μώς-- claram ut experientia quadam fingulari eam confirmari non fit
Quod si urgeas propositionem praesentem non esse satis determina tam . cum non constet . quandonam id obtineat, sed tempus vage perparticulam sepius indicari; tenendum est, in subsequentibus nos deis monsteaturos esse, quandonam id contingere debeat, neque in praesenta opus esse aecurata temporis determinatione. Etenim in usum definiistionis nominalis praemittimus Cbservationem, quae suggerit notionem
voeabulo j ingendam ni intelligatur: huic autem instituto sumest nosse, sensationes S phantasmata simuἰ prorsus cessare posse , quandonam vero id eontingat, seu quibus praesuppositis id fieri debeat ut eonstet
. IIRα-lis is Si sensationes omnes clarae cessant, nec ullius. quod praesens evigilare est, nobis conscii sumus, dormire dicimur. Et status iste men- quando d3- tis, quo onmes sensationeS clarae prorsus cessant, seu,quo nihil εβmum corum , quae praesentia nobis sunt, nobis conscii sumus, Somnus appellatur. Dicitur autem Somnus profundior, quando cum
95쪽
sensationibus claris una phantasmata clara cessant, ita ut nihiI prorsus appercipiamus. Et quando redeunt 1ensationes clarae, evigilare dicimur.
Nondum definimus, utrum in somno prolandiori omnis peremptio abiit, nee ne, quando scilicet nihil appercipimus: id enim demum in Psyehologia rationali fieri poterit. f. I 2α
Interdum res absentes clarepercipimus, perceptionibus aliis quando μ ν trassum aliquem temporis aliis succedentibus, donec vel Gi k- mnumunmus, vel profundiori somno immergamur. Patet idem a posteriori & in vulgus notum est, cum nemo sit, cui tale quid non acciderit. Neque adeo opus est, ut ad casum specialem prinvocemus cs. 666. Logo , praesertim cum talis semper esse debeat, cujus experimentum in seipsis nemo capere possit. Etenim nostri arbitrii non est, quam perceptionum seriem in te haberavelis. Praestat igitur unumquemque ejus recordari, quem sibi
notum experitur. Quodsi tamen exempIum desiderest repete illud,quo ad dorendam disserentiam inter somnium & veritatem usi sumus cs 493. Onto . . Immo finge, quae ad confirmandas regulas phantasmatum in an remori. bus adduximus I. ros.&seqq , ea dormienti tibi oecurrere: exempl. somniorum erunt istae phantasmatum successiones. . Ias.
Si per tra istum aliquem temporis nonnisi res absentes Somniare percipientes, nullius praesentis nobis conscii sumus, seu, quando quando d res in somno appercipimus, Somniare dicimur. Et status iste mu mentis, quo non nisi res absentes clare percipimus, seu earum. nobis conici i sumus, drunnium appellaturi
Somnium hie aeeipitur subjective. quatenus modificationem quamdam animae denotati sumi vero etiam soler o ctue, quatenus est tmrum sibi mutuo sueeedentium repraesentatio. Inconstanria loquendist quae in communi semione obtinet,utremque significarum ser quemadmodum attendenti ad illum palam fit. Sed nos si ficatui priorῖ strictiua inhaerebimus.
96쪽
Dum so iamus, res, quas percipimus , imaginamur. Quando enim somniamus, res nonnisi absentes esure percipimus 'f. Ia I. . dum res absentes percipimus, eas imaginamur g. 92. . Ergo dum somniamus, res, quas percipimus,liuaginamur. Principium hoe scircundissimum est: iungitur enim vita notionis directricis, quando de somniis meditandum.. g. 23.
Omne somnium initium capit a sensatione perphantasmatum successionem continuatur. Quando enim somniamus , res quasdam imaginamur j. 122. , consequenter anima phantasmata producit g. 93. . Enimvero sine praevia senstitione phantasma nullum in anima oriri potest 3. IC6o. Ergo nec somnium fine praevia sensatione oriri potest, consequenter a semiatione aliqua initium capit. Quoniam vero res,quas somniantes percipimus, imaginamur f. Iaa. anima continuo phantasmata alia producit f. 93. , consequenter somnium per successionem phantasmatum continuatur. Posterius nemo in dubium vocat. Quando enim evigilamus, nihil ejus praesens fuisse . quod per somnium nobis repraesentavimuriabuade eonvincimur. Certum igitur unicuique est, se nihil eorum sensu percepi sse, de quo in somnio cogitavit. Enimvero sensationem aliquam somnio initium praebere non cuilibet manifestum est. Quam is vis autem a priori satis evidenter pateat, a posteriori tamen ut confir- . metur consultum est. Et si enim dissicile sit sensationem istam, quae somnio ortum largitur, a phantasmatis distinguere ob rationem noctunam; non tamen prorsus impossibile est . modo initii somnii tereris deris S ad statum corporis tui respicias. Subinde accidit, ut sensatio debilior. quae somnio inchoando susscit, durante somnio fiat sortior. ut idem finiat , veluti si tormina ventris dormiens percipere inei piritumque somnii rationem perpendens facile initii causam animadve tis. Diatur casus alii, in quibus idem eadem facilitate contingit. veluti
97쪽
i veluti eum a sei lamnium ortum trahit, quam eodem finito igi lana adhuc percipis. in
sensationem non appercipimus, vel in eam mentis aciem non diri diser ιπι-gimus ; successio phantasmatum in eadem serie continuatur. tivoli vero sensationem quandam interea oppercipimus edi in eam mentis aetem dirigimus 3 somnium in diruersis phantasmatum ferrei bus continuatur. Etenim somnium per phantasmatum succes- sionem continuatur q. 123. . Quare cum phantasma non nascatur nisi ex praevia vel sensatione , vel acta imaginandi gioq. , in progressu autem somnii sensatio nullum locum habeat, quaς appercipitur, vel, si talis adsit, in cani mentis acies non intendatur, per bpoth. priorem, adeoque in praesenti negotio perinde sit, ac si prorsiis abesset f. My. γ , phantasma nullum in somnio oriri potest nisi cx phantasmate pra existente. Quare cum haec phantasimata inter se connexa sint S. II3. , omnia simul unam seriem constituunt. Atque adeo successiophantasmatum in eadem serie continuatur Enimvero ponamus nou in quandam sensit nem inter phantasmata interponi & in eam mentis aciem dirigi: imaginatio reproducet perceptionem rerum cum re ista, quam sentimus, a
tea simul perceptarum iC9. b. Q aoniam vero jam successiophantasmarum in eadem serie continuari deber, quae jam incePit, . . quamdiu nova sensatio non interponitur , vel mentis acies in eandem dirigitur,per I. successio phantasmatum iu altera haeserie continuari debet. Et ita porro. Patet igitur successionem phantasmatum in diversis seriebns continuari, quando sensationes novae interponuntur & mentis acies in cas dirigitur. hopositio praesens est prineipium generale per quod semula e plicari possunt, modo non ignores, quae in applicanda ea praesupponuntur. Non immerito itaque lex somniorum diei poterar, quein-
98쪽
explieabiles, ct legem phantasmatum, per quam phantasinata expli
Somnii μ- Somnium simplex dicemus, quod in eadem serie phan-
putas is . lasmatum continuatur. Somnium vero compostum appellabi--mpositi mus, quod in diversis seriebus phantasmatum continuatur.
disseroris. Quoniam somnia in potestate nostra non habemus per ea. quae no his de iis constant; exemplis quoque discrimen inter si mnium simplex S compositum illlistiare non datur , quorum experimentum in te ipso facere poteras. Enimvero qumniam iuccessiones phantasmari.m, quas vigilantea in potestare nostra habemus, juxta regulas anteriores a so- mmis non disserunt. nisi quod juxta sensationes continuentur; non modo aliquas somniis si inites comminisci licet, sed illas ipsas, quibus propositiones anteriores illustravimus, pro s mnus accipere posIum . Etenim si phantat matum necessio in eadem terie eontinuatur vi imaginationis, non aliter idem fiet, dum villamus, quam dum doramimus: imaginatio enim secundum eandem legem in omni casu ope. ratur. Somniamus igitur vigilantes. quando neglectis sensationibus mentis aciem continuo in phantasmata dirigimus, ut ex uno continuo nascatur aliud , eaque successio per aliquem temporis tractum conti- . nuetur. Atque hoc pacto omnia, quae de somniis demonstrantur, in . se statim experiri licet. .
9nsationes Sensationes, a quibus Fomnium initium sumit quae somnium phantasimatis in eodem interdum interponuntur , debiles sunt. ιnt redien Etenim sensationes, a quibus somnium initium capit cf. I 23. tu i & quae phantasmatis in eodem subinde interponuntur c . 324. , a phantasmatis non distinguuntur, ita utivulgo ignoretur quod. adlint. Quare cum alias phantasmata ab ideis sensitialibus gradu claritatis distinguantur, quo a se invicem differunt f. 97.); in praesenti casu gradu claritatis differre minime debent, adeoque actioni imaginationis aequipollent. Enimvero actibus imaginationis non aequipollent nisi sensationes debiles g. 98. . Sensationes igitur , a quibus somnium initium sumit de quae phantasmatis in eodem interdum interponuntur, debiles sunt.
99쪽
Atque haer est ratio dissiduitatis agnostendi sensationes, a quibus vel initi uin capit somnium quodlibet,vel series qLaelibet in composito. Diximus supra uot. f. ioio. in somnio cessare sensationes & solos anus imaginarionis in anum dari, quia vulgo sensationes quasdamu adesse non agnoscimus & ob eorum aequi pollemiam phantasmata ideis sensualibus subiti tui pollunt, nec sensationes actibus imigmationis exilian . Sassicit somnium potissimum ex phantasmatis componi,
ileas vero sensuales no inisi somnio excitando inservire, nam sensationes, de quibus hie loquimar, in eorum num rum, quae ner somnium repraesen antur, non ingredi .ntur. g. I 27.
In somnio res a Mentes nobis videntπr praesentes. SO- Cur in sis milia enim a sensatione quadam initium capiunt & per phan- mula praetasma una successionem continuantur ..i 23. , vel in cadem sentias noserie, vel in diversit, si novae subinde sentationes interponantur vid j. 124. P. Quoniam vero unica illa vel paucis sinae saltem sen. sintv inuclsationes debiles sunt I. 126. , adeoque minorem claritatis gra 'ρ μ' '
dum quam alias habent 7S.); ideae seni uales a phantasmatis
non amplius distinguuntur q. 97. . Anima igitur phantasmata pro ideis sensualibus habet, consequenter cum phantasmata sint ideae ab imaginatione 3 93. ), ideae autem sensuales a sensu productae 3. 9 . , adeoque illa res absentes f. 92. , hae praesentes S. 6s. J repraesentent f. 48. I res absentes pro praesentibus habet.
Forsin alicui dubium oriti poterat, eur anima res praesentes, quae paueissimae sunt, non potius habeat pro absentibus, sibi conscia se tantummodo imaginari, minime autem sentire. Sed non dissieulter tollitur. Etenim res nobis per imaginationem non aliter ex ra nos exhibentur, ae quae praesentes sunt, nisi quod diverso id fiat claritatis gradu. Quare constanter quae imaginamur pro praesentibus haberemus, nisi diversa gradus cleritas nos disserentiae admoneret. Quoniam ea in somnio tollitur, ratio quidem adest, cur te sensu percipere existimes, quae imaginaris; nulla vero adest, eur tibi persuadeas te imaginari etiam paucissima illa, quae sensu percipis. At pae ita patent, quae superius,d illustrandam propositionem de auibus imaginationis solitariis assumsimus mx. g. rol. 3.
100쪽
s. I 28. In somnio mutationes, quas phantasmata contingunt ab que ratione sussistente. Equidem hanc propositionem jam alias stabilivimus a posteriori, cum disserentiam inter veritatem chsa, mnium exponeremus not. f. 493. Onrol. ). Quoniam tamen ex principiis anterioribus ostendi potest, cur id fieri debeat, ideo hic loci doceri debet: id quod fit sequentem in modum. Dum somniamus, res. quas percipimus, imaginamur I. Iar. 1 Quare si in somnio mutario aliqua contingit, res una ideo alteri succedit, quod cana aliquando cum praesente una percepimus g. si7. ). T gr. Dum somnium te hospitem cum convivis cxhibet, persona, quam inspicis,mutatur in aliam, qtiod hanc alteram cum priore lypius una vidisti, vel quod haec altera aliquid habeat alteri simile, qualecunque tandem suerit, sive ea adhuc vixerit, sive dudum mortua suerit. Vel in apparatum convivii intendens mentis aciem reproducis occasiona ejus, quod in eodem animadvertis, phantasma personae, quam alias in convivio vidisti, ubi eadem aderat. Enimvero ex eo, quod res quaedam simul perceptae aliquando suere, non intelligitur , cur una existente existere debeat alia, Consequenter in eo. quod ponitur, non continetur ratio lassiciens, cur poni etiam debeat alterum 3. 6. Ontol. . Mutationes igitur, quas phantasmata in somnio reserunt, absque ratione sussiciente contingunt. Non repugnat, quod perceptiones, quatenus in mente sibi invicem suceedunt, inter se connectantur 3. H3. , consequenter cum ratione suffiei eate sibi invieem succedant f g. IO Gμοὶ : neque enim res ideo inter se connectuntur, quia perceptiones earum in anima eonnectuntur g. ii 4.). Nimirum si somnium consideretur si ective. quat nus in anima alia atque alia phantasmata vel coexistant, vel sibi invicem suecedunt, eoexistemiae & successionis perceptionum ratio ex regulis imaginationis & lege ejusdem reddi potes r neque adeo mutationes, quae animae somnianti accidunt. ratione sufficiente desti ruuntur. Sane ideo sequitur anima in producendis phantasmatia legem constiauem,ne