장음표시 사용
51쪽
De morbis veneno sis , 9 venenis
Triculo gustus,atque odoratus se se a venenis tueri. Erat quartum probIsma, virum possint in corpore nostro venena perinde letalia generari quo admodum fiunt extra corpus. Gala. de loc. assedi. .manifestissimis verbis
dixit semen retentum, &menstruas purgationes venenum euadere. seneti inultae aliae experientiae,quae hoc idem demonstrant: constat enim menstruatas mulieres venenare specula,segetes,ut dixerit Columella mori omnes herbas si per hortum mulier inambulat,dum sibi menstrua profluunt. est quoque di illud eertissimum, quod omnes hi qui aliquando concumbunt cum mulieribus menstruis laborantibus, letalissimos saepὰ morbos contrahunt, saepius autem leprosi evadunt: quo fit ut tempore Hesiodi atque citam apud Hebrae sucrit lege vetitum ne viri in eodem balneo versarciatur in quo mulieres menstruatae,& ne cum ipsis habitarent, ut verissimum sit quod dixit Solinus, Plinius,& alijsinpuinem menstruum interdaeuadere purum venenum. his rationibus facile colligi potest,uenena etiam in corporibus nostris gen crari. Sed cx altera pari videtur a ratione ali num os ut in corpore nostro fiat venenum . nam si seri debeat, cum a ctor omnium sit calor,vel fici a calore nativo, vel a praeternaturali. non a Onatiuo, quia hic semper auctor est vitae & salutis, non autem veneni aut perniciei, non item a calore praetematurali,quia nihil agit supra potetiam propriam : vis autem v cncni maior est quam facultas,aut potentia calaris praetcrnaturalis,ideis non videtur rationi consentaneum,ut a calore praetonaturali producatur. nec quidquam valet quod semen rctentum putredinε venenatam concipiat,quoniam id si verum esset, quot fiant virgines quot sint homi ncs,qui cum abstineant ab usu veneris tamen nullum detrimen tu in incurrunt: quia etiam si abundet semen usque adeo benigna est illius matcria ut minimὰ credibile sit,conuerti posse in materiam veneficam. accedit cliam si quandoque nimis excrescat copia seminis, naturam consueuitie illud cxpcllere per noctiirnas pollutioncs, qui biis sortasse tcntatur senus homo & non bruta, ut dicebat Arist. in probi. quia cit unus homo copiosissimo semine abundet, natura voluit ut copia expurgarctur per hanc viam, ne noceret: non autem caussa est,qua proposuit Arist. stilicet quod unus homo dormiat super dorsim N non bruta. Dicendum ergo pro h ius difficultatis explicatione venenum fieri in corpore nostro duobus modis intolligi posse,vel quod fiat verum venenum, et quod sat res similis iliali. scri vcrum venenum propter antedietas rationes absurdu est:scri autem rem illi similcm,est rationi consentaneum, atque hoc pacto lacu tu esse Gai. f.deloc. a ficet. facile videri potest,si Graecus contextus & non Latinus inspiciatur: siqui dein verba GaI. ita senant, qualitatem similem vene-HO generarim eorporibus nostris ex semine ex spermate rctentis. porro haec similitudo in tribus posita est,primum in celaritate mortis,quonta . que cito interimuntur homines ab humoribus, qui generanturin corporibus nostris veneno similes, ac illi qui necantur a vcneno letali.Gal. 3. epid. com . . tex.7 . disputans de quodam phrenetico, qui tertio die obierat, inquit illum non interijsse propter phrenitim, sed propter prauos N ictalesbui res,qui ita cito iugulant,quemadmodum Ictalia vcnena, non copia, Di
52쪽
sed qualitate occidentia. in altero consistit similitudo, quonia scuti vera venena gravia sy tomata adserunt,& dolores,dclypothimias,& demetias, di infinita alia: uc quoq; humores praui in corpore nostro geniti,& similia,& maiora his inducunt Tertio conlistit smilitudo, quia sicuti venena
vera corrumpunt & putrefaciunt corpus nostrum; haud secus etia & humores huiusmodi corrodunt di corrupunt uniuersum corpus: adeo ut perspici possit magna similitudine esse,inter humores prauos, qui sunt spote in corporibus nostris,& inter ipsemet venena. Erat quin tu post rcinum problema, cur sit quod animalia venenosa non verminant, hoc est in ipsis
non producit latur vermes,navd antea dixi fuit sentcntia Sen. 1.nat.quaest.
cap. 3 I .iccirco apparere non verminare huiusmodi animalia, quia postquatacta sunt fulmine incipiunt verminare: co quia a fulmine deletur tota iuε venefica. In hoc nouo problemate dicendum est y p duas caussas in huiusmodi animalibus venenosis non generari vermes.vna est quia in ipsis deest materia apta generationi horum animal tu, nii sunt vermes animaliu ex excrementis, & praesertim crudis N in concoctis: in venenosis aut animalibus omnia excrcinenta sunt di cocta,atq; ctia ea vi praedita,ut minimc posisint esse apta generationi animaliv. atq; id probatur,quia excrementa an mali u venenosorum non sectent, immo vero ubi habitant serpentes,& ubi
deponunt senectam, solet potius fragratia quaeda sentiri quam foetor. Cur
aut excrementa horu animal tu non foetent,est,quia non sunt voracia, tan
tu cibi sumunt,quantu possunt concoquere, di ferὸ tota hieme latent sinccibis.alia causa est,quia O vermes producantur a calore quod a comOdera
toe 'vivisco, haec animalia venenos aut sunt frigidiora , aut calidiora qua vi possint in ipsis habere calore uiuificu. possumus his addere, in huiusmodi animalibus, sicuti est proprietas quaeda inimica vitae ia factae: pari pacto adesse alia proprietate inimica vitae futurae. Sed qui fit ut post qua haec animalia fulmine tacta sunt si veru est omnino 2 eneno liberentur: na deberet potius contrariu euenire ex sententia Sene.qui libro eodem cap. 33.loquens de gene. N vi fulminis, inquit ea praeter alias mirandas operationes illud habere,ut in corporibus quae ab ipsis tanguntur, relinquant pestifcra& letale aura: idq; probat,tu quia unguenta & olea tacta a fulini ne teterrimo odore afficiuntur, tu quia vinu ab eode congelatis,ubi ad propria & antiqua consistentiam redit,si potetur dementat & exanimat homines. quasi perniciosissima S exitialissima vis sit quam relinquit sulmen in rebus tactis .haec si vera sunt,quomodo veru est venenii animaliu extingui a fulmineὶ Pro explicatione huiusmodi repetendu est memoria, quod alias dixi,s venena eam habere naturam, ut in corporibus veneno priuatis exitiale damnum adferant: ubi autem venenum aliud reperiunt illud potius Oprugnat contrarietate naturali quam habent inter se se venena. quare cum fulmina propter sulphur I de alias graues partes ex quibus conflantur habeant in se vim venenosam, in ijs animalibus quae praedita sunt veneno, contendunt
aduersus illud ,& expugnant: in alijs autem corporibus, in quibus simile
- venenum non reperium suas viro venenosis relinquunt. Vtrum
53쪽
De morbis venenosis,mvenenis Vtrum venenum a veneno extinguatur, ου asia quadam pulcherrima dubia. Cap. IJ.
V R S v v ex iis quae diximux , oritur altera dubitatio', an verum sit venenum a veneno extingui. & ratio' dubitati nis est, quia Aristo. 8. debita. animal. cap. 29. ubi multa praeclara habet de animalibus venenum iaculantibus seriabit, si animal venenatum ederit aliud animal venenosum multo exitialius euadere illius venenum, exempli gratia, si anguis edat scorpionem , inquit Aristoteles multo valentius euadere an guis venenum : quod quidem signum cst venenum in corpore animalium non prostigari ab alio veneno. di ut huic tractationi sinit imponatur,du quoque addam problemata.ad praedictam speculationem pertinentia. V num est, cur sit quod quemadmodum scribu Aristotςles loco citato. sues minimc omnium laeduntur a scorpionibus. alterum est,utrum quemadmodum complura venena reperiuntur inimica homini: sic possit reperiri homo, qui sit aliis animalibus venenum,ita ut alia animalia interimat.Pro I Iutione prioris diis cultatis dicendum est,magnum discrimen esse inter Ve
nena animalium,& aliarum rerum: quia venena aliarum rerum habent naturalem antipathiam & inter se,& cum venenis animalium, Ceterum v
nena animalium,& si in aliquibus intςr se differunt, habet tamen hanc coni sit rit coniuncta calori viventi Sc actuali . Quo sit nutritum augetur semper nutrimento, eapropter non est mirum si vcn num animalis nutriti alio animali venenato exitialius N immanius euadit,
quemadmodum magnus Arist. docuit. Sic enim responderi etiam poterit. Cur sit quod si vipura commordeat viperam non vencnat, neque scorpio scorpionem, quia propter hanc similitudinem caloris innati potius seruantur,& efficaciora evadunt, quam ut laed tur. atque sic huic difficultatis tisfactum sit. Cur autem sues non laedantur a morsu scorpionis ut laedantur minus quam alia, puto rationem esse, quia ipsorum coria ita crassa, α dura sunt, ut non facile possit virus animalium illa permeare, & propterea si commorsi ingrediantur statim aquas, moriuntur inquit Aristoteles:quia ab aqua molle factum corium facilius admittit vim peltiferam morsus.Sed dicet quis si hoc verum est, dcberent & elephantes, & boues magis csse limberi a scorpionibus quam siles,& probatur quia Arist. s.degener.anim. 3.loquens de pilis animalium,& comparans piles suum pilis boum, dicit pilos elephantis.& bouis esse tenuiores, quia coria eoru sunt densiora, quam suum : & ideo cxcrementa quae exeunt per densiores meatus sunt tenui ra .Quam quae per laxiores. Respondendum est ex Λrist. io probi. 23. ubi
54쪽
quaerens rationem cursu es hieme pilos non amittunt; praeter alias caussas apponit.& hanc,quod calidissima animalia sint, & multam habeant pinguedinem circa ipsam cutim : quae etiam caussa esse potest cur venena scorpionum non penetrent intima horum animalium, quia praeterqua quod snt calidissima,h: bent corium crassuit , & subtus hoc gerunt multam pinguedinem,in qua facile extinguitur vi venenata scorpionum antequam ad cor penetret. Ad postremum dicendum cst , id quod praeclard nonnulli determunarunt,scilicet hominem,aut sanum csse,& in culpatiim,aut aliqua mala vaIetudine praeditum. homo sanus fieri non potest,ut alicui animali sit venenum t & ratio est,quia huiusmodi homo medius est inter omnia animalia, ita ut temperatus iure vocetur. sed homo aliqua graui, & peregrina in si mitate affectus potest venenum esse alijs animalibust, ut dicit Auic. lib.8.de animal.cap. a. se vidisse hominem qui commorsus ab animalibus venenatis ea occidebat, ita ut quod statim ac venenata animalia ipsum comordissent, protinus extinguerentur. quod quidem mea sententia alia ratione seri non potuit,nisi quod corpus eius erat aliquo ta ,seu prauo humore infe ctum,ita ut animalia illum humorem gustantia illico obirent. dicit enim Aristoteles loco citato saliuam hominis esse venenum cunctorum anim Iium: multo magis,dicit Gat; .desimpi med. si saliua illa st hominis iei Nni,& male affecti . sicut igitur saliua est venenum alijs animalibus e pariter potest fieri, ut humor quidam saltuosus in toto corpore alicuius hominis generetur,qui non aliter interimat venenata animalia,atque saliua oris. Sed tempus est ut signorum tractationem aggrediamur.
ETER Es qui medicinam docuerunt tam Grsci, quam rabes,diligentissimi omnes fuerunt, in docendis omnibus caussis,& signis venenorum: siquidem sine his in medicina nihil sciri potest. insistens ergo de ego eorum vestigijs
in tradendis his utar ea diligentia,ne res vllae nccellariae Circa eadem a nobis omittantur. Signa venenorum, alia sunt quae indicant illa antequam sumantur: alia quae demonstrant quo tempore sumantur: alia quae docent postquam sumpta sunt. haec postrema sunt signa morborum venenoserum. N vel sunt particularia,ves uniuersalia. Vniuersalia vel sunt diagnostic vel prognostica. quae significant venena antequam sumantur,oinnia sunt arcana quaedam quae potius constant experientia quam ulla ratione euidenti: eo quod ubi venena porriguntur a n farijs hominibus,ita occultantur, ut non possint facile cognosci. Tria tamen signa ea produnt; ubi in mensam apposita fuerint. Vnum est cornu serpentis, quod si teneatur in mensa,quo tempore venena ibi sunt,dicunt secreta quadam naturq conditione protinus sudare. virum auicin hoc sat et antipathia naturali, vel quia vapores venenati cornu attingentes con-
55쪽
De morbis venenosis, s venenis
densentur in sudorem non admodum resert ut disputem. aliud est auricatichum,ex quo si fiant vasi se teneantur in mensa, ubi venena eo deportaniatur, dicunt illa varios statim colores contrahere, Tertium est sinaragdus, qui ' si habeatur in manibus, di offerantur venena . statim viriditatem propriam amittit , & alium colorem acquirit. liaec tria sunt quae solent Medici proponere ad cognoscenda venena occultata priusquam sumantur. Vt autem cognoscantur venena animalium venenosorum, priusquam homines ab ipsis percutiantur,signa tantum capiuntur ex adspectu,odoratu , & l eis. adspectu quoniam ii horrenda & peregrinae sormae animalium videantur sempci sulpicandum est de veneno. pariter ubi graues odores exanimalibus spirant, sempex timendum est vim aliquam veneni ipsis inesse: demuperspicienda sunt loca, quia ubi sunt cauerns & antra inaccessibilia, fgnita catur ibi posse esse animalia praua dc venenosa. narrat Aesius Promotus &plerique alii esse quasdam arbores stib quibus animalia venenosa habitare
delectantur,ut sunt pinus,pisea, quercus,cupressus,nux,buxus,& huiusmodi alia i ideo ubi videbuntur huiusnodi arbores, & sub his animalia rept
re sentiantur,semper suspicandum est ea animalia venenata esse. atque haee sunt signa venenorum, priusquam corpus humanum ingrediantur. Quo tempore sumuntur venena habentur quoque & alia signa, in quibus debent Medici diligentes esse,& haec sumuntur ex odoratu,gustu,tactu,& visu. Ex odoratu quia si sit cibus grauis alicuius, & tetri odoris timendum est devincno : pariters sit ingrati,& peregrini saporis . a tactu capiuntur fgna,quia si cibo assumpto, aut potu, si tim appareatu rosiones, tormina doloris, vcrendum est venenum essς haustum : & eo magis si color cibi, aut potus lacrit vel albus et lutcus,vel niger, vel rubeia . Postquam autem accepta sunt venena, sunt quaedam signa proposita nobis a Gale. 6. de Ioc. affeci. s. ubi disputans,utrum pos snt certa signa haberi venenorum assumptorum,inquit lisc esse,quotiescumque homo sano corpore, fanae mentis, temperans in victu,absque ullis prauis humoribus repente moritur: &praesertim si post mortem cius cadauer aut liuidum,aut nigrum,aut rubris& varijs maculis conspersum fiat. aliud signum propositum a nonnullis est, & praesertim a Plinio lib. 2. cap. 6 ν .ubi etiam locutus est de caussa fina-
Ii venenorum,cadauera interemptorum veneno non tentari nequc a feris,
neque ab auibus : cuius ratio est,qui aven cita sue calida, siue frigida sinti congelant & cxsccant dulcem illam humiditatem, qua serae delectatae s Ient prosequi cadauera . nisi etiam dicamus a cadaueribus exire quosdam prauos & insuaves halitus, qui cum sentiantur a seris Savibus,fugiuntur; veluti & illa loca averna quae prauas exhalationes spirant. sed haec Galeni,& aliorum fgna pertinent tantum ad defunctos vencno. Quibus indicantur morbi venenosi,multa signa proponuntur ab Aetio lib. I 7. cap. 7. multa quoque & ab Avicenna, di ab Actio Promoto,haec autem omnia nihil a- Iiud sunt, nisi eflcctus quidam qui contingunt hominibus corpore & mente sanis post acceptum cibum & potum. sunt autem haec syncope palpitatio cordis,vomitus prauus, reiectio sanguinis tetri,sngultus, tremor, stupor,impedimentum Trinae. cretiones rcrum frigidarum,pulsus derectioiseritur
56쪽
seruor totius torporis,frigus, maculae variae circa corpus, tumor, apparitio papularum mordicatio ventriculi, rosiones intestinorum , dolores, quos dicit GaI. 6. in o. cpid. m. s .malignos. haec sunt ligna , quae demonstrant morbos factos a venenis deleterijs orc acceptis . Ceterum venona quae ab animalibus eiaculantur alijs indiciis solent cognosci, nam huiusmodi animalia,ut optime docuit Promotus venenum inferunt aut morsi, aut acu- Ico, aut sputo , seu saliua; quodcumque enim animal venenosum fuerit ex nobis cognitis uno horum modorum necessario venenat . quatuoi autem
signa huiusmodi venenorum inuenio apud Gal.in lib.decib bo.& niat. c. cap. t .vnum est mortificatio partis percussae. alterum est putr actio. tertium inflammatio. quartum dolor. ubi enim h sc signa apparent post percussonem vci morsum illatum, statim habendus cst affectus pro venenoso, maxime si praeter haec appareant aliqua ex ijs, quae venena ore accepta consoquuntur. atq; haec signa uniuersalia sunt. Particularia vel J,ves indicant genera subalterna, vel species specialissmas: de postr is tractabo in particularium tractatione . nunc videamus tantum ea signa, quae indicant genera venenorum subalterna. imprimis si venena illata vclacccpta, sucrit ex iis quae proprietate sola interimunt,ut dicit Avicenas cognoscuntur, quia statim cadit pulsus,virtus descit,accedunt palpitationes di si ncope absque omni alio pene signo. Si autem sint cx ijs,qtiae non solum proprietate,sed et manifesta qualitate interficiunt aut sunt calida, aut frigida aut sicca, aut putrefactiva. si sint calida & ea inflamatiua cuiusmodi csteu formiu,cognoscutur facillime, qm statim aderit summum saucium incendium, rubor ingens uniuersi corporis, di praesertim vultus, faucium, sitis inextinguibilis. si calida sint corrosilia, praetor signa prs dicta,adest corrosio oris,ventriculi lacinatio, tormenta intestinorum, ocretiones sanguineae, & ore,& aluo, &vesca.Ceterum si frigida venena sint, ut est optum cicuta scribit Gale.8. deplac. Hi p.& Plat. . ubi frigefactum corpus est a veneno statim amittit sensum arteriarum,neruorum.& musculorum,& si viderit aliquis apud Plat nem in Phoedone, quae post epotam cicutam Socrati contigerunt,primum impotentia quaedam mouendi crura,deinde refrigeratio,ade δ ut interpreteipua frigidi veneni signa,sit stupor, seu immobilitas, frigiditas,& somnus fere inexcitabilist adest etiam in nonnullis dementia quaedam, ut in ijs quisempserunt in andragoram,vel altercum. si venenum sit siccum ut est calx,
cognoscitur & siccitate oris & sti,unde qui percussi sunt a dusi de serpente inter alia vexantur siti incredibili,propter siccitatem illius veneni. Si venenum sit ex genere strangulantium,ut en gypsus,ut sunt fungi,cognoscitur quia statim spiritus impeditur. Scd si venenum putrefactorium iit, febre putrida, egestionibus, sudoribus, & excrementis valdὰ foetentibus cognoscitur. atque tot sunt uniuersalia sisna dia Postica. Prognostica autem pauca sunt, quia vel letalia, aut salutaria sunt: letalia haec sunt, si venenum ex corpore nullo modo exeat,neque per vomitum, neque per aluum, neq; alia ratione: si accidentia perseuerent di augeantur: si remedia nullum fructum adferant: spes omnino nulla est & mors propinqua, quotiescunque
syncope perdurat, refrigeratur corpus, sudores frigidi sunt, pulsus descit,
57쪽
De morbis venenosis, oe venenis
oculi sursum contorquentur, nam scribit Aristo. Probi t. eos qui moriaturi sunt cito ocillos comicrtere sursum,ico quod calor expirans,& exiens per partes superiores eiusnodi partes attollit. Sed haec ratio valeat quantum potcst. Signa vel o salutaria sunt, si venenum exierit vel vomitu , vel secessit, vel si non exeat salutare tamen erit, si accidentia omnia remittantur, ta remedia adhibita aliquem fructum adserant. Sed video dicturum
aliquem.Si venena e corpore non exeant,cum.eius naturq sint,vinumquaa calore nativo superari possimi quomodo seri potest ut accidentia eorum remittantur λ potest hoc contingere propter duas caussas: propter unam quia ab antidoto facta sit vis mortifera veneni,& quod remansi purum sit exc ementum S iners; propter aliam rationem potest hoc fieri,quod venenum a facultatibus naturalibus cuiusque membri praesertim cordis aman detur in aliquam partem longinquam & ignobilem, ubi tandem sponte co matur aut saltem remaneat in eis cra & innoxium . vel potest vencnum amandatum a partibus nobilibus commisceri excrementis, atqueisi paulinio post, aut etiam longo post tempore exire . sat est numquam posse per mutari , & vinci ab ipia natura. .Atque haec de venenorum fgnis dicta susticiant.
Se praeseruatione a venenis per victus nationem . , Cap. Q.
Anubi sane utilis euet haec nostra longa speculatio , nisi
cognosceretur ratio euitandi detrimenta venenorum:quae in duobus potissi inum collocata est . in uno ut diligenter praeseruentur corpora a venenis: in altero ut si forte sortuna corpus humanum si veneno percussum, a malo & ab imminenti nece vindicetur. Prael eruationis ratio duo adhuc capita habet. Unum vi caueatur ne venenui' corpus ingrediatur. alterum est,ne venenum ingrediens corpus pcrturbationem,aut noxam ullam inserat . primum consistit in optima rerum non naturalium admini. stratione; alicrum vero in usu aliquorum remediorum. Quo ad primum, in effugiendis venenis illud est procurandum,ut circa aerem summa custo. dia habeatur, ut stilicet fugiatur aer pcsti cnsta venenatus, fugiantur speluncae,antra, siri, seu solicae frumcnit,tiaomes , nam circa haec omnia loca solere habitare vcnenata animalia, & Nicander & cxperientia docet. sic
etiam sugiendus est aer cubilium,usi carbones sint incensi,ubi suspicio sit
suffumigiorum veneno ruin, neque spectandi, neque contrectandi sunt serpentes,bu nes,rubctae,scorpiones. Ceterum quia interdum contii
gere solet ut homines cogantur nabitare , aut versari in ijs locis in quibus possunt vel esse,vel Hisse animalia venenata, Nicander, & Dioscolides tria docuerunt: ut ab his locis fugari possint huiusinodi animalia. im est ut fiant sussitus ex rebus accommodatis, ut cilci cornu cerui, damae, briu
58쪽
men,lapis gagates,& alia. galbanum & cedrum laudauit Virgilius hune in
usum . alterum documentum est,ut sternantur super haec loca herbae huiusmodi animalibus inimica', ut est origanum Alpillum, solanum, abrotanti,
asphodelus,huiusvicidi enim herbae & alis ea vi pollent ut si substernantur
animalia vcnenata abigant. Tertium est, ut corpora hominum, aut ipsa loca unguen is accommodatis illinantur . multa enim proponit unguenta Nicander & Aetius, & inter alia unguentum rosatum . nam cum odores
sint ut dicebat Aristoteles cxhalationes quaedam sccae & calidae. proculdubio inimicae sunt serpentibus, qui maiori ex parte frigidi sunt. circa somnum prouidendum est ut numquam dormiatur, neque in locis huiusmodi, nee sub ulla arbore, sub qua solent serpentes habitare, aut a qua exhalationes pestiferae & venenatae manant, cuiusnodi dixit esse buxum nucem piceam, cupressum. vitanda etiam est omnis ambulatio in huiusmodi locis.&quia experientia compertu est aliquos in balneis fuisse veneno extinctos . qui timent venena, cauere ab his debent tum naturalibus , tum artificialibus . circa vestimenta debet quoque diligentia adhiberi, ut continuo tractentur a fidelibus personis. semper diligenter mundentur, nec teneantur
in locis ubi vel scorpiones,vel similia possint morari. N aliquando ego curaui ictu m a scorpione, qui in indu sio repertus suit. in coitu quoque dili- en tia adhibenda ut fugiantur mulieres quo tempore menstruatae sunt, il-ud enim compertum est, posse homines huiusmodi usu veneris venenari. dc est inter alia exemplum antiquum de Calpurneo bestia, qui coitu uxoris
venenabat, ut diu es Derct,unde rumor erat Roma. Calpurneum digito interficere uxores. Nee minor diligentia adhibenda est, circa reliquam victus rationem, nam alia circa cibos de potus, alia circa instrumentabalia circa ipsos ministros obseruanda sunt. Circa cibum di potum in primis sum ma diligentia habenda est . circa ciborum genera,dcinde circa praeparati nes,tum circa odores & sapores, postremo circa tempus & modum. Cloea genera debebit ille qui timet venena abstinere ab usu eorum ciborum, qui & suapte natura, & prauorum hominum arte venenosi fieri solent, visunt carnes suffocatae, putridae, fructuum Senera rancida,ut nucum nucleorum pini a ranis potis limum abstinendum,& puto forsan hac ratione ve- feres non eonsi reuisse edere ranas, quod ex his animalibus aliqua saepe venenata sint . pariter ab anguillis abstinendum quandoquidem solent huius modi pisces commisceri faciliter anguibus, di consequenter venenari. Inter herbas etiam aliquae sunt,quae fugiendae erunt,quippc quas soleant venenata animalia coinquinare, cuiusmodi est Ocymum quo di generantur, di nutriuntur, & delectantur scorpiones. qniculus etiam huius generis est, serpentes enim ubi exeunt e latcbris cu hancant oculos obductos qua
dam uligine. docti sunt a natura ut astricent oculos ipsi sceniculo, quo fit ut quemadmodum ipsi finitatem conseqiiuntur ab illa herba, ita quoque venenunim dant: & puto hoc esse illud *niculi penus quod Florentini appellant baccatum, atque pro venenato habent. a fungis abstinenduin est . scimus enim Claudium Imperatorem ab Agrippina boleto sungo venenatum . dctent quoque qui venena metuunt prudentes esse in fructibus gus a standis,
59쪽
De morbis venenosis, oe venenis
standis,ut non gustent eos fructus quos numquam viderint: na sunt quaedam poma,quae uti oculis placent sic perniciosa S letalia sunt , ut dicebam de fructu mandragorae . a succis herbarum aliquantum cauendum,ut a succo lactucae, porri. nam dicit Plin. lin. t 9. cap. 6. Melam quendam equestris ordinis virum acceptis succi porri drachmis tribus statini sine dolore cxspirasse. aquam frigidam.& vinum frigidum praesertim corporibus calefactis vcnenum esse certa experientia constat. sanguine animalium imprudentcr non est utendum, quia non solum in ipsis faciliter potest venenum
occultari,verum ctiam sanguis quorundam ut taurorum suapte natura v
nenum cst. eadem pcne solertia utendum erit in adhibendis cibis vario modo paratis quandoquidem scelesti facile occultant venena huiusinodi edu-lijs : capropter abstinendum crit ab intinctu, a pastilijs, a tortis, ab omni pultis genere, de potius utendum erit carnibus assis quam clixis, quandoquidem difficillimum est veneuare carnes assas, eo quod ubi igne torrcn- Iur consumuntur venena praeterquam quod non pollunt ipsis tacite commosceri: secus autem cit de clixis. capropter ab his quantum fieri poterit abstinendum crit illis, qui timent venena,& multo satius crit viro, vel M.tero gen cre cibi uti quam varijs Sc diuersis . peregrini omno odores,& sapores in cibis suspecti habendi sunt, eo quod ubi externa, di rara qualitas apparet in cibis suspicionem inducere potest , ne facta sit ad occultandum
venenum . inare cibi aut albidiorcs, aut rubri, aut lutei, aut virides s lgiendi crunt: sic qui habent sapores aliquos insignes de peregrinos,ut qui
sunt nimium amari, nimium acidi, nimium acres, nimium salsi. Oe te meo, re edendi do bibendi illud est omnium documentum, ut qui timent vin 'ina nunqtiam cibum aut potum sumant tempore magnae famis,vel sitis,prisca im cibum in quo possit cise veneni suspicio,ratio est,quia tunc cibi, Scipotus ingenii auidi e hauriuntur,ut facile sit imprudenter simul haurire venenum : ac dii ctiam quod viscera fanielica attrahunt auidisti me hui ulmodi cibum . &quod diccbat Avicennas,cum hoc temporc venae sint cxinanitar facile cas permeat venenum : quemadmodum ubi corpus pastum est,ta vcnae picnae, non iἰa aditus patet veneno . qua etiam ratione impulsus Nicander prae ccpit ut illi qui vcrsari debcnt in locis, ubi sunt animalia vcnc fica, numquam sint iciunt , s c d semper pasti. Modus vero cui etiam
attendere oportet cst,ut quo tempore sumitur cibus, illi qui timent, numquam allatim cum impctu cibum, aut porum dc uolent, sed prius aliquo temporc in ore detineant, dc mand cndo huc, atquc illuc vertant: sic enim potest discerni, numquid cibus vlia qualitate vcncnata sit atactus. pr picr quod commune praeceptum cst Aiuccnnae, ut semper priusquain edatur, aut bibatur dili xcnter os aqua pura abluatur: sic cnim potest deinde omnis qualitas vcncnata facilius discerni , & percipi. Aliud incum documcntum hac in rc est, ut qui suspicantur venenum dum potant fiuctus,sive vinum semper ad minus quartam partem rci potae relinquant in fundo,& hoe didici auctoritate scriptorum, & ratione. auctoritate quid cm quia Seneca lib. 6. Controu. cap. q. proponit exemplum cuiusdam mariti, qui eodem poculo venenauerat uxorem , quod ipse hauserat: nam cum priot
60쪽
lle potasset, nuod erat in lando dedit uxori, atque ita ipso incolumi v-xor extincta est. ratione etiam hoc didici, quia maior pars venenorum, quae ore semunttir, aut est succus, aut puluis, quae omnia corpora grauia
sunt & cum non possint optime misceri, facile fundum petunt. In instrumentis ciborum, & potuum debet quoque magna cura & studium poni, in primis vasa semper habeantur minida , & detersa praeserti in figulina,
nam ut scribit Vitruvius lib. 8. veteres cum habercnt mensas argenteas,
stanneas, & figulinas his postremis uti maluerunt quam alijs: tum quia sua natura sunt salubriora tum quia lininus possunt insici . si haberi pos.
sint vasa illa murrhina a Latinis vocata , a nolitis porcellana dicta optima sunt, quia facta sunt cum aceto , & corticibus ovorum, ut iure existimentur aduersus venena magnam vim habere. Cornu cerui putatur etiam maxime valere ad auertenda venena. & narrat Actianus lib. q. de nimal. consueuisse Roges Indoruin potare cornibus ali ni Indici quod experientia didicissent, illud di aduersus plerosque graues morbos, & aduersus venena mirifice valere: immo vero sum huius sententi et fere omnia oornua animalium vim aliquam habere aduersus venena . & sorsan veteres in via habuerunt propter hanc caussam potare cornibus anima. lium, unde apud Griecos dicitur temperari vinum κερογνυ uia ἀπὸ του κερατος, hoc est a cornu a praeterea debet diligentia adhiberi, ne vasa tractentur a suspectis homi uibus . neque teneantur in locis, ubi suspicio sit animalium venenatorum nam serpentes omnes delectantur vino , di facile ingrediuntur vasa, ubi sit vinum , quod postmodum vene-nant. uarrat Nicol. Florent. Florentiae in monasterio Eremitanorum tempore suo inultos Monachos fuit se peremptos ex potu vini , in quo fuerat extinctus araneus pestifer ob negligentiam corum, qui curam habebant vasorum vinariorum. & quq dico de his instrumentis , idem etiam dicendum & de omnibus alijs. prauitas enim hominum usque ad c instiguis est,ut nccandi innumeros modos inuenerit lubet via uin narrare, Oelias auctor antiquis funus in libro de rebus Persicis letabit quandain mulierem Staiyram vocatam maxime semper timuisse veaenum, re omni diligentia usam,ut illud euitaret,sactum tamen ut quaedain alia mulier eam hoc modo vcnenaret; cultelli partem alicram tantum vcneno affecit, Ndeinde coram Staiyra diuisit auiculam paruam coctam,& qua parte aui, tacta suerat a veneno cultelli,oblata Sta tyrae, illico eam extinxit cum intcrimqua parte auis non suerat tacta a veneno nullum detrimentum ipti ministranti detulcrit . quare qui timent venena non permittant, ut carnes tibi ab alijs lucidantur & offerantur . pari pacto debet diligentia adhiberi circa ministros,ut cligantur & coqui S pocillatores fideles ecprobati, nequc v nus habeatur sed plures: nam difficilius est ut plures itinat conspirent aduorsus vitam alicuius quam unus.milustri etia debebunt prius gustare ocudapes,ta aduertendum du gustant num mutetur ore,aut oculis, nam ex bis quoq; deprehendi potest venenum.vidi quosdam Magnates curare vzministri frusto panis tangat dapes appositas,& deinde modicu panis Suiici,
vana ceremonia est,solu ad pompa inservire pol. melius autealiquo an tu tori porc