Francisci Xaverii Patritii e Societate Iesu In Ioannem commentarium

31쪽

20 i' IOANNEM cOMMEXTARIUM haptismum coniicimus ex eo, quod neutri in veri simile videatur, nec Baptistam post acceptum illud signum, hoc est post visum Spiritum sanctum descendentem super Iesum, suo munere iungi distulisse, nec evangelistam hoc Baptistae los limonium ea occasione datum referre omisisse, contra ac propositum suum exigeret. Adde quod, quum hoc alterum tes imonium dictum sit Christo praesente, nisi statim post baptismum dictum fuisset, dici non potuisset nisi post quadraginta dies, quum Iesus denuo ad Baptistam rodivit post ieiunium; staιim enim post baptisma secessit in deseria it . Baptista munere suo iungi coepit non anto medium mensem septembreman. aer. Vulg. 25 2 . Christus ab eo tinctus est intra modium mensem Octobrem mediu Inque decembrem sa). Legatio, de qua in v v. 19. 24, missa est post Christi baptismum, quod colligimus ex v. 26. Veri simile non est synodriun , post ace piam notitiam do Baptista, diu distulisse hanc legationem mittere. Missa ergo est paullo post Christi baptismum, quum is in de-Kortis moraretur. Quare comperium est quando Baptista te itum et quarium testimonium Christo dederit. Quartum lamen non ante quadragesimum postremumque diem quo Christus mansit in desertis, nam quintum datum est postridie, quum nidit Ioanxies Iesum nenientem ad se s4 , ergo quum is o desertis rocesserat. Sextum datum est podem die quo quintum; nam septimum datum ost tertio die i5 , Christo praesoni P. Octavum denique testimonium datum Christo a Ioanne ost aliquo tempore post pascha anni aer. Vulg. 26, sed ante mensem

Messias est. Primo non alius propheta exspectabatur. Secundo Messiam, quem exspectabant, Iudaei hac appellatione d VJ uare. l, 12.

32쪽

signabant Io. VI, M. Torito articulus rem confirmat. Quarto Ioannes Baptista propheta corio fuit si , deque ipso ut de prophela pater eius Zacharias vaticinatus est i2ὶ; quum ergo negando rosponderit interrogantibus an ipso osset osequitur ut ὀ non osset unus do prophetis, sed omnium excellentissimus, Christus inquam, quem Moyses hac ipsa appellatione signaverat s3ὶ; scilicet Baptista προγητης bim ... ἡν, o nidis 'aτης δε ρυκ ais, ut Isidorus Pelusiotes haec explicavit post Origenum, Eusebium, et Clir3sostomum. At enim iam antea Baptis lam illi interrogaverant an ipso esset Christus, hac ipsa Christi appellatione adhibita. Verum neque id illos inier-

rogasse legimus, neque id interrogantibus Baptistam respondisse, sed ομολογησα t confessum esse s non esse Christum.

Alias 4 alia responsa dedimus huic argumento, quibus illud quoquo huius simile rosellitur quod petitur ex v. 25. - De Isaiae vaticinio, quod Baptista allegavit in v. 23, disputavimus in opere de Evangseliis L. III. Diss. XLV. - Ηοc tostimonio Baptista professus est munus suum fuisse viam Christo praeparare. - Animadvertere oportet ut Baptista de Christi divinitate los latus sit. Aiebat enim sibi demandatum esse id curare, ut pararetur via Domini, Dei videlicet, nomen enim mpi' est in Isaiae vaticinio; at o v v. 15. 2I. 30 apparet eum, cui Ioannes viam parari suadebat, esse Christum, quippe quem designet his verbis: Oui post me venturus est, Post me venit. Notanda quoquo suspicio ne sorte Baptista esset Elias; scilicet putasse Iudaeos Eliam adventurum ante Messiam 5 ; dicendi ergo sunt per illud tempus Christum exsp classe, certo non alia de caussa nisi quia praedictiones do Christi adventu in illud tempus congruerent. ΙIane ipsam exspectationem a produnt quae narrantur in Malth. II, 2 seqq. v v. 24-27. Quartum testimonium. Ν talio sectae Pharisaeorum, ex qua erant qui Baptistam interrogabant, ideo

33쪽

22 lx in1ΝΝEv cuvκΕΝTARI, viii, ut interrogatiotiis, quae sequitur, ratio intelligatur; hortinioni in πα ορπαραδοσtς erat non ab aliis talem baptismum, qualem Baptista administrabat, nisi ab Elia aut a Christo posse administrari. -Propheta c προρέτης sit profeιω; conser. v. 21. Faetus est γπουπ, pro quo etiam natus est reddi potest. Baptista iterum Christum natum ante ipsum assirmat; consor v. IS; pleniusque profitetur se Christo longe inferiorem. Nola

hebraismum cuius . . . eius Oria ... αυτου.

v. 28. Bethaniam locum esse, in quo Ioannos baptismum administrare coepit, colligimus o comparalis Io. III, 23. 26 olX, si cum hoc v. 28. Haec Bethania alia est oppido eiu dem nominis, in quo Lararus huiusque soror A dog 'bani. Lego

Matth. XXI, 17. 18; Marc. XI, 1. 11; Luc. XIX, 29; Io. XI, 18.

Proxima erat Iordani Matth. III, 6; Marc. I, 5, in ea r gione quae est inter duos lacus Luc. III, 3il . Eius nulla alia

mentio in bibliis. In graecis exemplaribus bene mullis atur Betha bara . Vtriusque nominis sadem soro psi significatio, nam est navis, m v navicula ad traiiciendum. Quae συνωνυμια cauSSam aperit cur primo quoque tempore post editum evangelium alii codicos primum alii nliorum nom n haberent. Nimirum utrumvis nomen pro Iubitu usurpabatur ad illum locum designandum ad ripas Iordanis silum qua Via tores navicula numen traiiciebant. Fuisse autem hunc illum traiectum omnium praecipuum, sex millibus ab Iericho distantem, qua primo Israelitae flumen transmisere Iosue duce, multae rationes credere suadent. Celerum de hac Bethania iusius alibi disputavimus l2ὶ , ibidemque composuimus quae in Ioannis inquo Matthaei narratione de loco, ubi Baptista munere suo iunctus est, opposita esse in speciem videntur i3 . v. 29-31. Quintum Baptistae de Christo testimonium, quo et de Christi adventu et de haptismo, quem ipse administrabat, rationem reddit, ac de Christi prae ipso excelle tia quarto testatur. Datum est postridie eius diei quo quar-

34쪽

CAPUT PRIMvv 23luin italuiu fuerat, Christo praesente, proptereaque non antequam is e deseriis reversus esse l. - Quomodo Baptistae ve ha, quae sunt in v. 29. intelligi deboant, diximus in alio 1oco iij. - Εἰ ego nesciebam eum, grapea sunt οὐκ ἡδεtv non videram, id est, quum primum testimonium, cuius proxime meminit, Christo dedit, anto quam is ad baptismum accederet, nondum ipse hunc viderat. v v. 32 - M. Sextum Baptistac testimonium. E comparatis v v. 29 et 3a emicitur hoc sextum testimonium dictum rudem die quo quintum. Imo veri simile ost dicium fuisse statim post quintum, ab hoc tamen secernendum, ut ipse evangelista secit, alia enim est huius materies. Nam Baptista his nos docet quomodo Christum agnoverit, tostaturque huncesso Filium Dei. - Εx v. 33 videtur colligi Christum a Baptista non agnitum nisi postquam illo baptismo ablutus est, contrarium autem ex Matth. III, 13 - 15 cerio esticitur; qua dissicultate graviter se commoveri Augustinus profitetur. Hane Τoleius satis diluit. Itaque primo animadverte illud neseiebam solum significare Christum nondum Ioanni de facie notum fuisse, quod apparet ex graeco ουκ ηδειν non videram, sicut i in v. 31. Deinde attende ut particula sed non necessario in- lolligenda ita sit, ac si, quae Sequuntur, indicium proderent Baptistae a Deo datum, ex quo Christum agnosceret; nam et in v. 31 haec eadem particula est, at certe eum sensum a versativum non habet. Sequitur ut Ioannes non id dicat, quod prima specie dicere videtur, neque adversetur Matthaeo. Quid orgo ille dicere vult 3 Illud neseiebam sive non videram in v. 31 spectat ad verba proxime praecedentia, sensusque ibi est Baptis iam Christo illud primum testimonium, quod commemorat in v. 30, dedisse antequam is veniret ad ipsum et ipso eum videret. Huc item spectat verbum nesciebam in v. 33. Quare Baptista significat se primo de Christo testimonium perhibuisse quum nondum hunc viderat. Indicium vero sibi a Deo

promissum non signum δε tκροικον erat ad Christum agnosce dum, Sed πεtθ2υου, quo accepto mox do Christo testimonium

il) De interpret. seripi. L. L. n. 201.

35쪽

24 ix iu ANAEM cuηκEXTA Rivnperhiberoi huneque praesi litem populo circumstanti Ostendo rei; odicit quo Baptista liis verbis, non modum quo Christus agnovit, sed caussam Pt ration m cur Christo pra 'sonti mox a baptismo testimonium dederit, illud scilicet ipsi imonium quod est in v. 15. Quam nostram interprolationem comprobant tum illa quae Baptista statim subiunxit in v. 34, tum illa quoquo fortasse quae antea leguntur in v. 32: D testimonium perhibuit Ioannes, dicens: DV A lidi et cetera. De Verbis crεt πε9πτεο

diximus in opere do Evangeliis L. III. Diss. XLVII. n. 19, do baptismo in Spiritu sancto ibidem Diss. XLlII. nn. 94 seqq.

Nota discrimen utriusque baptismi, quem Ioannes quomque Christus instituerunt, ab ipso Baptista nobis Oxpositum in v. 33 coli. 26. 31. - Item ut idem hic testatus sit in v. 34 Iosum osse filium Dei; graeca autem sunt ο υἱος του θεου, in quibus quid articulus valeat, nemo non Sonlit. vv. 35. 36. Septimum testimonium Christo datum a Baptista postridie eius diei quo quintum et sexium. Christus

otiam tum morabatur in regione trans Iordanem prope Bethaniam sive Bothaharam. v. 39. Hora diei decima Iudaeis aeque ac Romanis orat tertia ante solis Occasum seu quarta post meridiem. Quum hae horae essent temporales, hoc est longiores Vol breviores pro anni temporibus, quumque tunc hiems esset, concludendum est id, quod narratur, accidisse medio iompore inter meridiem et occasum, quum in Iudaea esset modia hora tertia a meridie. v. 41. Hoc factum videtur non eodem die ac quae sunt in v v. 35-39; nam haec acciderant dic iam inclinato, et Amdreas manserat apud Christum. v. 42. Iona contractum est ex Ioanne. Consor Io. XXI, 15. 16. 17. Et si Petrus, ex quo ad Iesum adductus a fratre est, illum sequutus sit, ut corto conflat si , quum tamen ipso tunc venerit ad Iesum, non vero ipsum Iesus vocaverit, P

tri vocatio haberi solet illa quae narratur in Matth. IV, 18-20 et in Marc. I, 16-18. v. 43. In crastinum graece hic quoque, sicut in v v. 29

36쪽

cλPUT PRIMvu Get 35, est τη παυρι postridis. Dictum autem est respectu eius quod proximo narratum est; hoe est, Iesus abiit in Galilaeam postridie eius dioi quo Andreas ad eum duxerat Petrum fratrem. Verius esse videtur Philippum a Christo vocatum post, quam ante huius advenium in Galilaeam; quorsum enim huius regionis mentio ante illius rei narrationem, nisi ut sciremus eam rem factam illic esse ρ quod Bethsaidae commemoratio confirmat. Conser Io. XII, 21. - Iam pridem Iudaei graecis nominibus uti coeperant.

v. 44. Do Bethsaida disputatum habemus in opero de Evangeliis L. II. Annot. LXXIII. LXXVIII; L. III. Diss. XLI.

n. 3; Diss. XLII. n. 7. v. 45. Quinam isto Nathanael, qui nusquam comparet nisi in primo et in postremo capite huius evangelii 3 Apostoli,

quorum nomina non Ieguntur in hoc evangelio, sunt Ioannes

et Iacobus fratres filii Zebedaei, Iacobus filius Alphaei, Bartholomaeus, Matthaeus, Simon Zelotes. Nathanael m non esse unum o filiis Zebedaei, praeter alias rationes, Vel hac una

ossicitur, quod in Io. XXI, 2 illiis duobus distinguitur. Iacobus,

Alphaei filius, notissimus erat hoc nomine in primitiva ocelosia; cur ergo Ioannes nomine minus noto Nathanaelo cum signasset Sed neque idem ac Matthaeus Nathanael est; quod historia ipsa de Matthaeo nos docet. Superest ut Nathanael idem sit ac Bartholomaeus vel Simon Zelotes. Verum animadverto Ba tholomaeum, i non Barptolemaeum, sicut insciit graecissatores scribere amant , idem sonare ae filium Tholomaei, atquc esse quasi cognomen quod, sicut Graeci, ita et Hebraei a patro deducebant, ut sunt Simon Bariona, Ioseph Bursaba, Ioseph Bamala, et similia horum. Si Nathanael idem esset ac Simon, is quidem duo nomina habuisset, quod utique subinde fiebat, imo tria, nam et Cananaeus sis Gapinis eis hoc est Zelotes, Ocabatur, sed Bartholomaei proprium nomen ignoraretur. Vix ergo dubitandum Nathanaelem eumdem esse ac Bartholomaeum. Erat is piscator sicut plerique apost

37쪽

ele J. Quae appollationPs Mossiam certe lesignant. Porro videmus sitioni odo Iudaol eroderpiit Mossiam Dei lilium suturum. v. bl. Amen, amen dico vobis, affirmationis formula iii hoc solo evangelio et frequenter quidem usurpata. - De ampollatione silio hominis, qua Christus sese designare quam frequentissime solebat, hanc rationem Augustinus reddidit: Commendaι nobis quid misericorditer dignatus sit esse pro nobis, et, velut mysterium commendans admirabilis inearnationis suae, nomeu hoc saepius auribus nostris insinuat iij. Nomo non videlhanc appellationem non ita fieri Christo sicut subinde aliis quihusdam facta ea est, sed emphasin habere, quam Deiloxenitas, ubi animadvortes ita sese Christum appellaro alterutra sena per Orcasion , plerumque quum divina vel, qua onaturam hominis excedunt, sibi altribuit, alias quum do iis loquitur quae ipso indigna nobis vero salutaria vel perpetiebatur iam vel porpessurus crat. Sicubi vero squod tamen vix somel i2ὶ, puto, accideli non statim alterutra ratio paleat, legatur lolus Iocus l3ὶ, et ea continuo Palebit.

lilaeno: ot orat mater Iesu ibi. 2 Vocatus est nutem et Iosus, ot discipuli eiustid nuptias . .

3 Et deficiento vino, dicit mater Iesu ad eum: Vinum non habent.

38쪽

4 Et dieit ei Iogus: Quid mihi, et tibi est moliery nondum venit hora mea. 5 Dicit mater olus ministris: Quodcumque dixerit vobis, facite. 6 Erant autem ibi lapideae hydriae sex posita osecundum purificationem Iudaeorum, capientes singulae metretas binas vel ternas. 7 Dieit eis Iesus: Impleto hydrias aqua. Et impleverunt eas usque ad summum. 8 Et dicit eis Iesus: Haurite nunc, et serte a chitriclino. Et tulerunt. 9 Vt autem gustavit architriclinus aquam vinum factam, et non sciebat unde esset, ministri autem sciebant, qui hauserant aquam: Vocat sponsum architriclinus, 10 et dicit ei: Omnis homo primum bonum virium ponit: et cum inebriati fuerint, tunc id, quod deterius est: Τu autem servasti bonum vinum usque adhuc. 11 Hoe fecit initium signorum Iesus in Cana Galilaeae: et manifestavit gloriam suam, et crediderunt in eum discipuli eius. 12 Post hoc descendit Capharnaum ipse, et mater eius, et fratres eius, et discipuli eius: et ibi manserunt non multis diebus.13 Et prope erat Pascha Iudaeorum, et ascendit Iesus Ierosolymam: 14 et invenit in templo vendentes, bOV S, Ot Oves, et columbas, et num utarios sedentes.

15 Et cum sedisset quasi flagellum de laniculis,

39쪽

oinnos eiecit de templo, oves quoque, et boves, et nu- inulariorum effudit nos, ct mensas subvertit.

16 Et his, qui columbas vendebant, dixit: Auserto

ista hinc, et nolite sacere domum patris mei, domum negotiationis.17 Roeordati sunt vero discipuli eius quia seriptum est: Zelus domus tuae comedit me.

18 Responderunt ergo Iudaci, et dixerunt Oi: Quod signum ostendis nobis quia haec saeis pl9 Respondit Iosus, et dixit eis: Solvito templum hoc, et in tribus diebus excitabo illud. 20 Dixerunt ergo Iudaei: Quadraginta et sex annis aedificatum est templum hoc, et tu in tribus diebus excitabis illud321 Illo autem dicebat de templo corporis sui.

22 Cum ergo resurrexisset a mortuis, recordati sunt discipuli eius, quia hoe diccbat, et crediderunt Scripturae, et Sermoni, quem dixit Iesus. 23 Cum autem esset Ierosolymis in pascha in dio lasto, multi crediderunt in nomino eius, videntes signa eius, quas faciebat. 24 Ipso autem Iesus non credebat sumetipsum eis, eo quod ipso nosset omnes,

25 et quia opus ei non orat ut quis testimonium perhiberet de homino: ipso enim sciebat quid

esset in homine.

40쪽

v. l. 'quae in hoc loco narrantur, neque anto primos dies

mensis eccembris an . aer. vulg. ra geSta sunt, ut apparet ex iis quae supra diximus, neque post primos dies mensis mariti insequentis anni 26, sicut ex v. 13 et ex iis, quae dicemus dov. 23, apparebit. - Pedestre, quale Christus secisse creditur, iter in Galilaeam a loco, ubi Baptista tunc morabatur, DO praesertim anni tempore , citius quam triduo confici commode haud poterat, neque Christum ipso die, quo illuc pervoneral nuptiis accubuisse veri simile osse videtur; haec ergo di s tertia fuit vel ab eius adventu in Galilaeam, vel ox quo Philippum sibi adiunx orat. - Praeter illa, quae logimus in hoc loco et in Io. IV, 46-53, nihil do Cana certo comportum habemus quo eius situm magis definiamus. v. 2. Iam ergo discipuli Christum sequebantur. Hi tune quinque saltem erant, quot legimus in capilo I. v v. 4. 5. Duo solummodo de Maria Christi mairo Ioan-nEs narrat, non qualiacumque, sed quae apprimo cuique suadeant ut spem suam omnem fiduciamque socundum Christum in sanctissima virgine securus ponat; idque ipsum esti-eero Ioannem, atque adeo unum Ioannem, ea narrando v luisso facile illo credet qui meminerit ut Ioanni discipulo a Christo eruci fixo iamque animam agento matris rura fuerit domandata, utquo eae illa hora acceperit eum discipitius in sua. Primum duorum in hoc loco narratur; eoque docemur Deum, respectu Virginis huius precum, ab Omni aeternitate quaedam aliter fieri decrevi,sso ac suisset decreturus si Virgo preces

non interposuisset. - Non ost dubitandum quin illud Quid mihi et tibi ρ increpationem aliquam querelae admixtam exhibeat; is enim est eius usus in Hebraeorum sermone i I . Sed aeque certo constat, idque o plerisque hibitorum locis disci-