Francisci Xaverii Patritii e Societate Iesu In Ioannem commentarium

51쪽

40 i i IOANNEM COMMENTARIUM 'sso cum re de quo redditur, non tamen ita est; quin imo hae caussa addita Christus simul nos docuit quid sit eredergin ipsum, est nimirum credere εἰς ονομα in nomen unigeniti Filii Dei. Vi Moeari pro esse, ita nomen pro ipsa re Hebraei die pro solent iij; orgo haec significant credere Christum esse unigenitum Filium Dei, et quidem ita credere ut exponentes versum 11 supra declara imus. v v. 19-21. Crimen, de quo iudicium iam laetum dixerat, piu quo rationem Christus plenius exponit. In his iudicium est ipsa iudicii materies, ipsa criminis ratio ac modus. Lege quae diximus de Io. I, 4. S. - Antii hesis inter verba male agit et facit reritatem evincit veritatem in hoc loco, ex usu quem vox n X habet apud Hebraeos, idem esse ac probitatem, integrιtatem animi. - Quum in hoc loco Christus loquatur de eo qui faeiι verita-ιem deque huius operibus quac in Deo sunt facta antequamis veniat ad lucem, liquet haec omnia ad Iudaeos potissimum Spectare, quorum aliqui probe Viv bant etiam antequam crederent in Christum. Vides ut Christus semper eam fidem commendet quae opera adiuncta habeat.

v. 22. De terra Iudaea egimus in Lib. III do Evangeliis Diss. X. n. 3; Diss. XXVII. c. VII. n. Diss. XLIII. m. 13.14. Lego Io. IV, 2. v. 23. Lego Lib. ΠΙ do Evangeliis Diss. XLIII. m. M.

37. Ioannes Baptista sedem mutaverat; primo enim trans Io danem morabatur, nune citra Iordanem v. 26. Lege Io. I, 28. v. 24. Cur evangelista id notaverit, quod tamen ex ipsa

narratione quisque intelligit, diximus in Lib. I de Evangeliis

c. IV. n. N. V. G. Huius conleutionis Occasio, ut ait Cyrillus, misso videtur quod alii Christi haptismum alii Ioannis praeserrent. v v. 27-31. Octavum testimonium Christo datum a Baptista, clarius et plenius coteris. Huius discipuli aegre ser bant Iesum magistro ipsorum pluriis fieri, ut apparet ex ipSorum Verbis v. 26. Baptista ergo ipsis respondit non posse se

plus sibi attribuere quam quod a Deo tributum iesi fuerat

lin Lege De evangel. L. III. Diss. VII. n. 7, Diss. IX. e. III. n. 5; Diss. XVI. n. 23.

52쪽

CAPUT TERT ivv 41 v. 27. Haudquaquam nunc primo se id dicere, sed ipsos testes esse ut iam professus fuerit se Christo esso inferiorem v. 28. Id vero se adeo non aegre ferro, ut imo de hoc gaudeat v. 29. De quo gaudio suo ut discipulos certiore; saciat, subiungit disparita tona inti r so et Iosum oportere maiorem usque evadere v. 30. Concludit rationem asserens huius disparitalis, quod Christus non sit de terra, sed de caelo venerit '. 3l; noverat ergo aliam praeter humanam in Christo esse naturam, quumque de eo ut de uno semper loquatur, unam dumtaxat Christi personam non duplicem ab eo agnitam esse liquet. - In graeca pagina est is Io , quod Verii aeque pot-

Si super omnes et super omnia. Similitudo adhibita in v. 29 interprotanda est secundum ritus nuptiarum qui inter I daeos obtinebant. Sensus ita est: Sponsam quidem ut suam habere dcquo nuptiis tamquam de ro propria gaudero nemini licet nisi sponso. Amicus tamen sponsi, i sic Vocabantur para nymphi , ut sponsum ad thalamum comitatus est, gaudet de sponsi laetitia, ubi hunc audit intro cum sponsa coli quentem. - Vsitatum est ecclesiam ut Christi sponsam exhibere, quorum nuptiae saepe in Novo Testamento commemoratae nil aliud sunt quam hominum ad Christum adiunctio. Hanc adiunctionem, in qua Baptista paranymphum quodammodo egerat, iam fieri coeptam huius discipuli ipsi magistro

tantum non indignantes narrabant. Is ergo illos redarguti, docetque ut, quae res eos angebat, eadem ipsum gaudio allic rei, quippe qua ipsius vota explerentur. - Λttende ut Baptista testimonia sua de Cliristo concludat aperte atque iterato affirmando Christum de caelo venisse. v. 32. Haec et quae sequuntur usque ad sinem capitis, non Baptistae sod ex angelistac Verba sunt, quod multiplici argumenio conficitur. Primo ipsa horum materies at tuo adeo primae ipsae onuntiationes non pertinent ad eam rem de qua Baptista cum discipulis loquebatur. Secundo, si huius essent vortia testimonium eius nemo accipit, haec de Christo dicta essent; sed haec do Christo vero dici nequibant, atque unaquae-

quo sere pagina vel huius evangelii contrarium docet, in quo saepe ingeminatur illud multos credidisse in Christum. Tertio de Christo dicta item essent quae sunt in v v. 33. 34, sed quae

53쪽

42 iri l01Ν. ΕΗ cOMAE TARlVM tamen multo minus de OO dicerent ac Baptista superius dixerat. Quarto, quae leguntur in V v. 35. 36, sunt do illo rerum genero quas i iristus ipse omnium primus aperte nos docuit. Est orgo ova ligolista illii lini o loquitur, polotis Ioantiis Baptis lac discipulos, oliati; lulii, quum ipso scri liorct, Baptistam Christo praeserentes, doque his pronuntiat illa et testimonium eius, hoc est Baptis la , nemo accipit. - Consor illud τι fit cum

Io. I, 32. 33, et cum Matth. III, 14. 16, illud quo audiris cum Mallii. III, IT. Lege Lib. III de Evangeliis Diss. XLVII.

I. 17.

v. 33. Signavit sigilla olt. Sigillum apponimus iis

do quorum si de nobis constare proli lentur. Sensus ergo Sl: Qui accepiι testimonium eius, Ioannis Baptistae vid licet, profitetur Se credere quia Deus eteruae est; paucis: Qui credit I anni Baptistae, credit Deo. Consur Io. VI, 27. v. 34. Balio cur ita sit. Haec ipsa ratio confrinatur eo quod Deus, quibus aliquod munus domandat, non modo non parcius quam Opus est, sed assatim eos Spiritu sancto repleat; quum orgo Baptista missus a Deo fuerit ut testimonium perhiberet de Christo, eius testimonium accipiendum procul dubio eSt. v v. 35. 36. Attende graecum articulum semper adhibitum ante nomen υἱου filium. Coinsidera ut et Deum et Iesum patris et filii appellationibus simpliciter et absoluto ovari gelista designet. - Prior sententia versu ς 3 5 ration in exhibet posterioris, Posterior autem postrema illa Baptistae vorba confirmat, qui

de caelo venit, super omnes est. - In v. 36 est solita clausula respondens praecipuo evangelistae consilio. C A P V T Iv

l Vi orgo cognovit Iesus quia audierunt Pharisaei quod lusus plures discipulos facit, et baptizat,

quam Ioanne S, Dis ligod by Coos e

54쪽

2 quamquam Iesus non baptizaret, sed discipu

li eius in

3 reliquit Iudaeam, et abiit iterum in Galilaeam. 4 oportebat autem eum transire per Samariam. 5 Venit orgo in civitatem Samariae, quae dicitur Sichar: iuxta praedium, quod dedit Iacob Ioseph

filio tuo. 6 Erat autem ibi sons Iacob. Iesus ergo satigatus ex itinere, sedebat sic supra sontem. Hora erat quasi seXta.

7 Venit mulier do Samaria haurire aquam. Dicit ei Iesus: Da mihi bibere. 8 Discipuli enim eius abierant in civitatem ut

cibos emerent. 9 Dieit ergo ei mulier illa Samaritana: Quom do tu Iudaeus cum sis, bibere a me poscis, quae Summulier Samaritana γ non enim coutuntur Iudaei Samaritanis.10 Rospondit Iesus, et dixit ei: Si scires donum Dei, et quis est, qui dicit tibi: Da mihi bibere: tu

sorsitan petisses ab eo, et dedisset tibi aquam vivam. 11 Didit oi mulier: Domine, neque in quo haurias habes, ct puteus altus est: unde ergo habes aquam vivam pl2 Numquid tu maior es patre nostro Iacob, qui dedit nobis puteum, et ipso ex eo bibit, ut filii eius, et pecora eius pl3 Respondit Iosus, et dixit ei: Omnis, qui bibit ex aqua hac, sitiet iterum: qui autem biberit ox

aqua, quam ego dabo ei, non sitiet in aeternum.

55쪽

14 sed aqua, quam ego dabo ei, fiet in eo fons aquae salientis in vitam aeternam. 15 Dieit ad dum mulier: Domino, da mihi hanc aquam, ubi non Sitiam: nequo veniam huc haurire. 16 Dicit ei Iesus: Vade, voca virum tuum, et voni huc. 17 Respondit multor, et dixit: Non habeo virum. Dieit ei Iesus: Bene dixisti, quia non habeo virum: 18 quinque enim viros habuisti, et nunc, quem habes, non est tuus vir: hoc vero dixisti. 19 Dicit ei mulier: Domino, video quia Propheta es tu.

20 Patres nostri in monte hoc adoraverunt, et vos dicitis, quia Ierosolymis est locus , ubi adoraro Oportet. 21 Dicit ei Iesus: Mulier, . credo mihi, quin Venit hora, quando neque in monte hoc, neque in Ierosolymis adorabitis Patrem. 22 Vos adoratis quod nescitis: nos adoramus quod Scimus, quia salus ex Iudaeis est.23 Sed venit hora, et nunc ost, quando veri ad ratores adorabunt Patrem in spiritu et veritate. Nam et Pater talos quaerit, qui adorent eum. 24 Spiritus est Deus: et stos, qui adorant Oum, in spiritu et veritate oportet adorare.

25 Dicit ei mulier: Scio quia Messias venit, qui

dicitur Christus.) cum ergo venerit ille, nobis annunciabit omnia. 26 Dieit ei Iesus: Ego sum, qui loquor tecum. 27 Et continuo venerunt discipuli cius: et mir

56쪽

bantur quia cum muliere loquebatur. Nemo tamen dixit: Quid quaeris, aut quid loqueris cum ea 7 28 Reliquit ergo hydriam suam mulier, et abiit in civitatem, et dicit illis hominibus. 29 Vonito, et videto hominum, qui dixit mihi omnia quaecumque seci: numquid ipso est Christus 730 Exiorunt ergo do civitate, et useniebant ad eum. 31 Interea rogabant cum discipuli dicentcs: Rabbi, manduca.

32 Illo autem dieit eis: Ego cibum habeo ma

dueare, quem vos nescitis.

33 Dieobant ergo discipuli ad invicem: Numquid

aliquis attulit ei manducare p3i Dicit cis Iesus: Meus cibus est ut faciam Voluntatem eius, qui misit me, ut perficiam opus eius. 35 Nonne vos dicitis, quod adhuc quattuor mensos sunt, et messis venit 3 Ecco dico vobis: Levato

Oausos Vestros, et videto regiones, quia albae sunt iam ad meSSem.

36 Et qui metit, Hercedein accipit, et congregat fructum in vitam aeternam : ut, et qui seminat, simul gaudeat, et qui metit. 37 In hoc enim est verbum verum: quia alius ost qui seminat, et alius cst qui metit. 38 Ego misi vos metero quod vos non laborastis: alii laboraverunt, ct vos in labores eorum introistis. 39 Ex civitate autem illa multi crediderunt in cum Samaritanorum, propter verbum mulieris testimonium perhibentis: Quia dixit mihi omnia quaecumque laci.

57쪽

40 Cum venissent orgo ad illum Samaritani, rogaverunt cum ut ibi maneret. Et mansit ibi duos dies. 41 Ε multo plures crediderunt in eum propter

sermonem eius.

42 Et mulieri dicebant: Quia iam non propter tuam loquelam credimus: ipsi enim audivimus, et scimus quia hic est vere Salvator mundi. 43 Post duos autem dies exiit inde: et abiit in Galilaeam. 44 Ipse Onim Iesus testimonium perhibuit quia Propheta in sua patria honorem non habet. 45 Cum ergo venisset in Galilaeam, exceperunt cum Galilaei, cum omnia vidissent quae secerat Ierosolymis in dio sesto: et ipsi enim venerant ad diem

festum.

46 Vonit ergo iterum in Cana Galilaeae, ubi secit aquam vinum. Et erat quidam regulus, cuius filius infirmabatur Capharnaum. 47 Hie cum audisset quia Iesus adveniret a Iudaea in Galilaeam, abiit ad eum, et rogabat eum ut descenderet, et sanaret filium eius: incipiebat enim

mori.

48 Dixit ergo Iesus ad eum: nisi signa et Prindigia videritis, non creditis. 49 Dicit ad eum regulus: Domino , descende prius quam moriatur filius meus. 50 Dieit ei Iosus: Vade, filius tuus vivit. Credidit homo sermoni, quem dixit ei Iesus, et ibat. 51 Iam autem eo descendente, servi occurrerunt ei, et nunciaverunt dicentes, quia filius eius viveret.

58쪽

52 Interrogabat ergo horam ab eis, in qua melius habucrit. Et dixerunt ei: Quia heri hora septimarcliquit oum labris. 53 Cognovit ergo pater, quia illa hora crat, in qua dixit oi Iesus: Filius tuus vivit: et credidit ipse,

ot domus eius tota.

54 Hoc iterum secundum signum lacit Iesus, cum venisset a Iudaea in Galilaeam.

COMMENTARIVM

vv. 1-3. Hic Chriis ii reditus in Galilaeam idem illo ipso est do quo Matthaeus IV, 12, Marcus I, 14, ei Lucas IV, 14 l

quuntur. Tempus anni erat, quod colligimus vel ex uno V. 35 huius capitis, in ira mensem novembrem vel decembrem, illius, inquam, anni quo primo post baptismum Christus pascha II ierosolymae celebraverat, hoc est anni aer. Vulg. 26, Paul Ioque post quam Ioannes Baptista in vincula coniectus suerat. Lege de Evangeliis Lib. III. Diss. XXXIX. n. 1T; Diss.M,III. nn. 8-11; Diss. XLIV. n. 8. v. 4. 5. Nomine Samariae, non urbem, Sed regionem in hoc loco designari liquet. - Sichar eadem ac Sichem, olim praecipua urbs regni Israeli larum, deinde Neapolis et Flavia Neapolis, nunc Nublusa vocata. - De praedio, cuius hic mensio est, aliquid disces ex Ios. XXIV, 32. - Christus in urbem

ingressum non esse ossicitur ex V. 8.

v. 6. Fons idemque puteus Iacobi ill hodie quoque visitur, sicut visebatur ae lato II ieron) mi s2ὶ atque adeo ineunte Aa culo IV s3ὶ. - Iesus fatigatus eae itinere, utpote verus homo, Docetas et Phantasiastas resutat.

59쪽

vv. I seqq. In tota hae narratione, potissimum in sermone Christi et mulieris, vides ut sese vivida illa ac nativa simplicitas prodat, aeque ac in coloris huiusmodi Iongioribus narrationibus in hoc evangelio deseripiis, quam, qui ha 'c reputare norunt, probo sentiunt individuam veritalis comitem esse. v. 9. Postrema rba sunt evangelistae pertinentque ad mulieris dictum declarandum. v v. 11. 15. Quisque sentiat necesse est haec mulieris r sponsa quam x natura sint. v. 16. Haec Christus dixit ut occasionem ex mulieris responsione caperet sese huic prodendi.

v v. 19. 20. Nulier, e Christi verbis ipsum prophetam esse intelligens, iam θεολογειν amat. -- v. 21. Iam non ultra ceria urbs erit in qu publicus cultus Deo exhibeatur. Hunc sensum proposita quaestio v. 20 exigit. v. 22. Quum Iesus v. 21 satis quaestioni fecisset, iam mulierem id docet quod magis de cultu divino nΡsse opus erat. Ac primo quinam ille sit quem colimus, quem Samaritae, illa praesertim aetate, ieiune atque incondite noverant. - Liquet Iudaeorum populum a Deo electum, in quo ipsius Dei cultus obtineret, propterea fuisse, quia eae Iudaeis salus, quia, inquam,

Messias ex his oriturus erat; quem horum Verborum sensum esse eo confirmatur quod mulier mox subiecit v. 25.

v. 23. Deinde de modo Christus loquitur quo Deus colendus. Qui pulant his Christi verbis significari externum Dei cultum nocessarium haud esso, legant in Io. II, 14-lT quae Christus aliquot anto mensibus' o gerit dixeritque in templo Hierosol)initarum. In hoc ergo loco Christus eos reprehendit qui, ritus ac caerimonias observasse contenti, unico securi erant de

animi sensibus quibus quemque agi ac duci in illis observa dis oportet. v. 24. Die torum ratio subiungitur. Spiritus est Deus graeco Πυευμα ὀ θεος, propositio inversa, sicut apparet, non modo ex articulo, sed ex argumentationis contextu atque adeo ex maiori .

v. 25. Lege quae diximus de v. 22; facile erit concludero morem obtinuisse ut salutis appellatione Messias signaretur; Diuitiaco by Coosli

60쪽

CAPUT uva a Tvv 49 euius appellationis cum nomine Iesu convenienti, neminem latet. Conser v. Venit ἐρχεται, tempore praesenti; sciti licet et Samaritae per illud tempus Messiam exspectabant. Conser v. 29. v. 33. Νaliva veritalis simplicitas in his proditur, et seriptor sacile agnoscitur ea narrans quibus praesens adsuerat.

v. M. Opus eius. Conser Io. VI, 29; XVII, 4. Quodnam

hoc opus, Christus infra explicat metaphoris ex semente et messe Pelitis. v. M. Messis peragebatur inter pascha et pentecosten.

Tempus ergo tunc erat intra menses novembrem et decembrem. - Metaphorae ser Dis est tempus iam adesse quo gentes

omnes in ecclesiam congrcgarentur. limni haec dixit ocea 'sione eius quod do Samaritis in hoc loco narratur. v. 36. Christus discipulos ad spiritalem hanc messem e pessendam duplici proposito emolumento excitat , mercede quam recepturi essent, et fructibus quos ipsorum labores toti hominum generi essent parituri; aitque fore ut eam ob rem non minus ii gaudeant qui severant, quam ipsi qui meterent. Qui severant messemque paraverant, prophelao erant, Ioan nes Baptista, potissimum autem ipse Cliristus caelesti gratia, cuius auctor est, hominum animos ad fidem perducens. v. 37. Significaverat moxque v. 38 a porto dicturus erat non ipsos apostolos sevisse quae messuri essent; sensus ergo huius versus sic est: Nam hac quoque in re obtinet illud adagium: Alius est qui seminat, et alius esι qui metit.

V. 38. Accommodatio proverbii ad rem de qua agitur. Ex his essicitur per illos menses, qui fuerunt a paschale ad Christi prosectionem ex Iudaea, discipulos ab eo missos fuisse ad populos illius regionis docendos. Conser Io. III, 22; IV, 1. 2.vv. 39-42. Animadverte ut Ioannes pro more suo hanc narrationem concludat multos eommemorans qui in Christum tunc crediderunt. - Salvator mundi idem procul dubio ac

Messias; imo in graeco exemplari additur ὀ Christus. Conser v v. 22. 23. v v. 43. 44. Ioannes narrationem do Christi roditu ex Iudaea in Galilaeam, quam superius v. 3 interruperat, nunc re

petit. De Iudaea itaque dicta a Christo sunt illa: Quia prophe-