장음표시 사용
101쪽
DE US v GLOBORUM XXX PROBLEMA. De Almucantarath,seu circulis altitudinum, V ut istae
Irculi altitudinum Arabibus Almuearia rhJ fiant circuli minores , per imaginationem ex Zenith tanquam Polo aut centro descripti, paralleli cum horizonte ascendentes sursum, & secantes circulos Aeti-muthales undiquaque uti paralleli in sphaera terrestri meridianos) ad angulos rectos. Hi in globo caelesti describuntur per quodlibet punctum circuli verticalis, si is Zenith affixus , extremitate inferiore volvatur per totum horizontem. Vt autem inveniatur in quo horum circulorum Sol aut stella versetur, hoc est, quam alta fit si1pra horizontem; aut habenda est notitia temporis, aut Agimuth certum est assumendum. Dato tempore, exempli causa, Amstelodami ad rdiem M i, mane, hora 9 , ut inveniatur Almucantarath aut altitudo Solis supra horizontem ; globo ad la Pitudinem civitatis erecto , adjunge locum Solis , qui ista die est in 1 Tauri, meridiano; & indicem horae Ia meridianae; actum convorte globum adoriuntem donec index ostendat horam ' ante meridiem c aut donec As gradus sequatoris transerint meridianum)ac circulum verticalem impone loco Solis , in coque numera sursum ab horizonte ad Solem usque ; & invenies gradus 38 , scrup. s4, pro altitudine Solis, aut circulo Almucantarath, quem Sol dato tempore attingit. lSic etiam in stellis procede. Exempli gratia, quaere altitudinem supra horizontem lucide Lyrae I steloiadami eodem die vesperi hora undecima. Loco Solis meridiano, indiceque horae duodecimae applicato,verte globum in occidentem,donec index ostendat horam undecimam vespertinam aut transeant undecies x ς , hoc est 16s gradus aequatoris per meridianum y esse.
102쪽
PER TERRAM IMMOBILEM. 8s fac eum stare immobilem. Tum per lucidam Lyrae trajice circulum verticalem , & in eo ab horizonte sursum numera ad stellam usque , habebisque gradus 39 , scr. 27 , pro ejus altitudine ad datam horam. Per Agimuth autem cognitum quod per pyxidem nauticam aut aliud commodius instrumentum haberi 'potem ut inveniatur Solis aut stellae Almucantarath, sic est procedendum. Pone Solem die x Maji, observatum
in plaga 3upti oosti hoc est, in AZimutho 4s graduum,
Globo indigeque ut ante compositis , & verticali ex Zenith in horizontem propendulo, impone extremitatem ejus gradui 4s, a meridie in ortum , nempe AZimutho observato,ac tantisper convolve globum,donec . lacus Solis, qui est 11 gradus Tauri, stringat vertica- lem : atque in hoc numera ab horizonte sur1um : & in-Venies gradus 4 , scrup. 47 , pro altitudine Solis, aut Circulo Almucantarath, quem Lito die in tali horizontis plaga attingit. Pro stellis fixis , pone claram in Aquila observatam
esse in saga oost Oost' hoc est, gradibus 6υl ab
austro in orientem. Verticalem ergo in horisonte colloca totidem gradibus a meridie 1n ortum remotum, stellamque ei adjunge, invenies eam elevatam esse supra horizontem in circulo verticali gradibus 26, scrup. 3 , pro stellae Almucantarath. XXXI PROBLEMA.i Globum caelestem omni tempore adsitum caeli usius componere.
ABilvitur id aut per altitudinem Solis de die , stel
larum de nocte, aut per horam cognitam. Dc die Por altitudinem Solis ut fiat, pone ad T diem M i ante meridieth , Amstclodami 1hmptam csse altitudinem Solis stapra horizontem, graduum Io. Globo per 6 problema juxta mundi cardines directo , Poloque Hevato ad latitudinem Amstelodamensem, adjunge lorF 3 cum
103쪽
εό DE USU GLOBO RVM cum Solis inui est in xi gradu Tauri circulo verticali ad orientem , donec elevatus sit iupra horizontem gra- . dibus io, & erit globi situs omni ex parte caelo analogus. Per Agimuth Solis,pone die Iulii ante meridiem, Solem Amstelodami observatum esse in plaga oost '3upri oriri hoc est , 6 i grad. a meridie in orientem. Globo ut ante composito, inferiorem verticalis extremitatem adjunge horizonti, ita ut distet a meridiano irortum gradibus 6 φ ; tum locum Solis squi est 1s' gradus Cancri) advolve verticali; & habebis globi situm eundem omni ex parte cum sitia ipsius caeli. Idem ut abselvas de nocte per altitudinem stellarum ; observata sit exempli loco , altitudo Aldebarin in orientali caeli parte as graduum. Stellam versus Ormium adjunge verticali, donec as gradibus elevata sit iupra horizontem, & constitutio globi eadem erit quae
Per Mimuth stellarum sic procede : pone eandem stellam observatam esse so gradibus . meridie in o Ticntem. Verticalem igitur 6o gradibus in horizonte, remove meridiano ortum versus, globumque converte, donec stella verticali adjungatur,habebis globum adstum caeli legitime dispositum. Data certa hora tam nocturna quam diurna globum ad imaginem caeli compones hoc modo: Sume exempli causa, diem s Novembris, & vespertinam horam s. Locum ergo Solis in 13 gradu Scorpii) meridiano applica , & indicem horarium horae I et meridianae ;tum converte globum in occidentem , donec ostendat index horam ' post meridiem, eumque sic firmatum cernes undiquaque cum dispositione caeli siderumque
104쪽
PER TERRAM ΤMMOBILEM XXXII PROBLEMA. Stestas cognoscere beneficio gobi caelestis.
SI aliquam stellarum noveris, ut exempli gratia, fulgentem in cane majore Sirium . eamque 1hpra horizontem conspicias a meridie versus orientem ; globum per antecedens problema compone ad situm caeli beneficio Agimuthi aut altitudinis stellae, eumque sic ob
Quascumque ergo globi stellas in caelo desideras cognoscere sive sit clara in cane minore, cor Leonis seu, siv e capita Geminorum , quae Omnes eodem tempore in orientali caeli hemisphaerio conspectui se offerunt,aut aliae applica eas circulo verticali,ac respice in horizonte quodnam habeant Azimuth,& in verticali quam altitudinem supra horizontem, idque mente reserva. Hinc indicem in Astrolabio aut Quadrante aut in locis ubi liber patet horizon)transversarium Radii nautici ad inventam altitudinem erige ; conversaque facie ad tale stellae Azimuth, beneficio instrumenti stellae obviabis,eamque visui incurrentem ab aliis facile discernes. Si nullius stellae notitiam habeas : globum per antecedens problema ad situm caeli dispone , die horaque qua stellas cognoscere desideras. exempli causa Am-stelodami, die a 3 Decembris, vesperi hora 9 Quae hora cum jam vesperi advenerit, undique circumspice ad claras & eminentiores stellas; & invenies inter alias in ip meridie tres lucidas in recta linea sibi admodum vicinas,quarum orientalior paulo sit aliis humilior. Inquire ergo quaenam stellae in tali situ in globo sint vicinae meridiano,& videbis eas constitutas esse in cingulo Orionis. Cuius rei ut certior evadas,unius ex tribus alti- tudinem observa supra horizontem, puta mediae, & in- venies 36 gradus proxime. Eos numera in globo in 'parte meridiani austrina, ab horizonte sursum, & in
105쪽
termino numerationis offendes mediam stellarum propositarum. Paulo altius in caelo occurret visus tuus duabus magnis & claris stellis, inter se multo remotioribus, quarum una orientalior est, altera occidentalior: quas ubi in globo quaesiveris , invenies eas occupare utrumque
Eodem pene spatio inferius a stellis in cingulo, duas quoque claras offendes in caelo, in eadem fere distantiali tribus in cingulo, & a se invicem , ut illae in humeris; has in globo venatus , deprehendes orientalem esse in dextro genu Orionis, occidentalem in sinistro pede fulgentem, Riges dictam. Eodem tempore in caelo stagida cernitur stella quasi 18 gradibus a meridie in orientem remota, & fere zogradibus elevata stipra horizontem. Hanc ut cognoscas, irculum vexticalem in hori2Οnte colloca, a meri
diano ad orientem per gradus 18 , &in eo numeras stim eto gradus fere,& obviabis maximae ac fulgentissimae stellarum , Sirio, quam proinde nosse te neutiquam dubitabiS. . Quibusdam e praecipuis fixis ita cognitis, non diss-cile est per eas devenire in notitiam aliarum, idque tam ex figuris & formis quas inter se faciunt, quam eX earum 1nter se distantiis. Ex formis, quod aliquae in recta dispositae sint linea, aliae faciant quadrangulum,nonnullae triangulum,normam,aut aliam figuram. Ita tres clariores in Aquila faciunt lineam rectam, visumque dirigunt fere in lucidam Lyris. Stellae in facie Tauri,Hyades dictς,quarum praecipua est Aldebaran,formant quasi alvearc apum, aut coronam Pontificiam. Tres maJores in Pegase simul cum capite faciunt ingens quadrangulum. Quinque clariores in Cygno magnam Crucem. Quatuor in Delphino rhombum oblongum. Coronaborea pene totum circulum ; atque ita porro. Ex distantiis quas inter se habent, stellae cognoscuntur hoc pacto. Ba globo beneficio circini explora, quot gradibuS. distet
106쪽
PER TERRAM IMMOBILEM. Ddistet stella ignota a nota, exempli causa, lucida Lyrae a multure seu clarissima in Aquila, & invenies gradus 34,
scrup. 12. Transversarium ergo 'n Radio nautico accommoda distantiae observatae grad. 34, scrup. Ia, indicisque extremitate adjuncta Oculo, unam transveti rii extremitatem dirige in stellam notam Aquilae, alteram versiis boream pro ductu lineae rectae quam so mant tres dictae in Aquila,& occurret visus clarae ac siil-'gidae inibi stellae, quapropter certum te facit haec praxis, praeter lineae istius rectae concursum, claram illam
Lonotudines tatitudin qu sesiarum inquirere in glo-bu caelestibus.
Longitudo stellarum instar successionis signorumetodiaci simplex est ; sed latitudo juxta descriptionem capitis F, partis I, duplex: borealis carum quae in hemisphaerio caeli boreo haerent, australis carum quae
Ad inveniendum longitudinem latitudinem .e stellarum in hemisphaerio boreo, Polum septentrionalem erige supra horizontem gradibus 66ὲ ; distabit ergo is S Zenith Σ3ν gradibus, quanta est maxima declinatio Eclipticae ab AEquinoctiali. Verte exinde globum donec initium Capricorni sit in meridiano ad austrum;& erit initium Cancri in meridiano ad Borcam, Arietis in ortu, Librae in occasu, Polus Eclipticae boreus in Ze-nith ad meridianum, ipsaque Ecliptica coincidet cum horizonte, omncsque stellae hemi haerii septentrionalis erunt. supra horizontem. Quod si ergo circulum verticalem Zenith asexum) alicui stellae applices , ostendet inferiori sua extremitate longitudinem ejus; &si sursum ad stellam usque numeres, habebis gradus tam titudinis boreae.
107쪽
o DE USU GLOBOR v MExemplum AGlobo ut ante disposito, circulum verticalem imp ne stellae in capite Andromedae, & ostendet ejus inferior extremitas in Ecliptica gradus 9 , scr. 7 Arietis, ero longitudine ejus stellae ; & numerando in verticali 1ursum usque ad ipsum stellam , invenies gradus as , scr. i4a , pro latitudine ejus boreali. sΑd inveniendum longitudinem ac latitudinem stetitarum in hemisphaerio caeli austrino , attolle Polum austrinum sipra horieontem gradibus 66 , dc verte globum, donec initium Cancri sit in meridiano ad septemtrionem; erit ergo principium Capricorni ad meridiem,Arietis ad occidentem,Librae ad orientem, Polus cclipticae austrinus in Zenith sub meridiano, & ecliptica ipsa congruet cum horizonte, omnesque stellae quae v santur in hemisphaerio caeli austrino, supra horizo
tem exstabunt.' Si ergo circulum verticalem Zenith affixum applices alicui stellae , ostendet inferiori sua extremitate in ecliptica longitudinem ejus stellae, dc numerando sursum, latitudinem australem. Exemplum I LGlobo ut dictum constituto , verticalem assiunge &rio, clare in ore canis majoris;ostendetque inferiori sua
extremitate gradus 8 , scrup. 36 Cancri . pro longitudine stellae : & numerando stirsum usque ad stellam , indicabit ejus latitudinem austrinam grad. 39 ,scr. 3 Q. Eodem modo operare in quibusvis aliis stellis. xxx IC PROBLEMA., Ex altitudine Solis inveniri ejus in muth, et horam diei
ACcepta Solis altitudine, globoque ad latitudinem loci tui ut decet disposito , locum Solis adjunge
108쪽
PER ΤERRAM IMMOBILEM. si meridiano,& indicem horae 12 meridianae. Tunc ve te olobum ad orientem, si sit tempus antemeridianum,
aut ad occidentem,si pomeridianum,donec locus Solis apponatur verticali in tali gradu , numerando ab horizonte sursiam , qualem per altitudinem Solis accepisti,& monstrabit index in cyclo horario , horam diei quaesitam : &ipse verticalis, Aetimuth Solis in horizonte, justo tempori convenienS.
Die Iulii mane, accepta sit Amstelodami altitudo Solis silpra horizontem, gr. 22. Globo ad elevationem Poli grad. sa, scrup. a 3 erecto, locum Solis qui est eo die in is gradu Cancri adjunge meridiano, indi-
Ccmque horae Ia ; mox volve globum in orientem , &simul circulum verticalem huc illuc , donec locu Solis S eta gradus verticalis ab horizonte sursiim numerandus , inter se conveniant. Firmam itaque globo duo haec deprehendes; nimirtim indicem ostendere horamo , scrup. 28 , post: mediam noctem, pro tempore Observationis , & verticalem gradus 99, scrup .a, me ridie in orientem pro Azimutho Solis. XXXu PROBLEMA.
Ex cenito Solis isti utho, altitudinem ejus investigine, et horam diei. i
ΡOne exempli causa Amstelodami die a s Maji ma ne,observatum esse Solem in plaga oost 3uph oost '
hoc est, gradibus 6 ἔ , h meridie in ortum ι & hinc quaere ejus altitudinem sapra horizontem , & horam diei. Globo, ut ante composito, applica locum Solis
qui est in s Geminorum) meridiano , indicem horae
duodecimae, & verticalem inferiori sita extremitate gradibus horizontis zab ab ortu in meridiem.Ac tum conuesve globum in orientem , donec locus Solis con- Eruat cum verticali, & invenies iterum duo ue nempe in eri
109쪽
D E . V S V G L Ο Β Ο R v M verticali pro altitudine Solis a gradus, a 3 scr.apud indicem horam 8, scrup. sa, pro tempore quaesito. XXX v I PROBLEMA. omni tempore per ipsum Solem invenire ejin agritudinem, Azimuth, ef horam diei
PEx is problema globum prius ad situm mundi componet , locumque Solis meridiano, indicem horae duodecimae applica. Hinc loco Solis impone gnomonem sphaericum, aut acum cera ad angulos rectos undique cum superficie globi firmatum , & converte glo- .hum in ortum, si ante meridiem sit, aut in occasum, spost quod ex umbra meridiani facile est discernere donec radii Solis per foramina gnomonis incidant in globum, aut acus nullam de se umbram in hanc aut in illamvartem projiciat. Tum firmato globo,verticesem impone loco Solis & etria uno intuitu comprehendes. Index enim ostendet in cyclo horario horam; extremitas verticalis in horizonte, Solis Azimuth ; & gradus in verticali sursum ab horizonte numerati, altitudinem Solis sipra horizontem.
Ex notastelgamm altitudine imuenire eamum Aet utu, Uhoram noctis.
OBservata sit exempli loco die as Ianuarii vesperi Amstelodami,stella in corde Leonis Regul- ῶ-cta, in altitudine supra horizontem graduum 3O, a meridie in orientem. Globo erecto ad elevationem Poli
Amstelodamcnsem, loco Solis sin io Aquarii isto die)adjuncto meridiano, indiceque horae duodecimae; verte globum, donec stella applicet sese 3osradui verticalis e & ostendet inferior ejus extremitas in horizonte gradus 72; scrup. 26, a meridie in ortum, & iudex in cyclo horam II, scr.21 nocturnam, pro tempine quaesito.
110쪽
OBservata est Amstelodami, exempli gratia, die asIanuarii vesperi, clara stella in cane minore in plaga 3tipd oost; quaeritur ejus altitudo supra hortio tem,& hora noctis. Globum ad elevationem Poli ejus urbis dispone,&locum Solis cin Io Aquarii meridiano, indicem horae Ia, verticalem in horizonte 4s gradui a meridie in ortum, hoc est, plagae Upii soli adjunge. Mox converte globum, donec stella tangat verticalem, numeratis ergo sursum ab horizonte verticalis gradiabus, invenies stellae altitudinem fuisse graduum 3s, scr. aa; & explorato situ indicis horam nocturnam xo,scr. 3Q, quae quaerebantur. XXXIX ΡROBLEM RHoram noctis invenire per dum flestas in eodem Aes thaconstitutaS.
D Ie M i de nocte observatae sint Amstelodami
in eodem Agimutho lucida Lyrae, & clara Vultuiris; Zc quaeratur quae fuerit hora noctis.
Hlobum, locum Solis qui est in s Geminorum indicemque horarium constitue ut s plus jam est dictum ;& verte globum cum verticali hac illac, donec duae istae stellae simul verticalem stringant; & ostendet index ho- Tam I, scrup. 23, post mediam noctem. Aut applicatis verticali stellis, vide quis gradus sequatoris mediet caelum, & iuvenies 263 gradus, scr.4s. Ab his subtrahe ascensionem rectam Solis, quae isto die per is problema est 63 graduum, a scr. & restabunt radus zoo, scrup. 3. Quibus divisis per is, prodeunt Orae I 3, scr. 23 proXime, pro tempore elapso a meridie diei praedictae: hoc est, hora x, scr.23, post mediam