장음표시 사용
131쪽
114 DE USU GLOBOR v Mdeorsim tendendo, ita ut 6 priores perpetuo sint stib
horizonte, & 6 reliquae supra eum. Haecipuae & quarum major est consideratio sunt quatuor. Prima, quae dicitur Horsolvi, seu signum asce ens, initium capit ab horizonte versus orientem. .arta, a meridiano sub horizonte in imo caeli. Septima, ab horizonte versus occidentem,&supra eum extat. Decima, a meridiano, in simmo seu medio caeli. Nam si quando corpora Caelestia ad illas se applicant,majorem ostendunt vim suam& eficaciam. Duodecim haec domicilia plerumque repraesentantur per figuram planam duodecim triangulorum, ut hic videre est. Qua ratione domus caelestes describantur ad tempus propositum tali exemplo ponemus ob oculos. Describenda sit figura caelestis prout caelum se habuit in Hol- llandia anno I s II, die 9 Decembris,vesperi hora 6, sub elevatione Poli set grad. so minutorum. Quaere prius per Problema antecedens vera Planetarum loca ad datum tempus ; & invenies ea prout CX-/ hibet tabella sequens, quae deinde transfer in globum. Tale
132쪽
PER TERRAM IMMOBILEM. gas Tabelia longitudinum V latitudinum Pisnetarum amo Isrdie s Decembris, ve feri hora 6.
, Longitudo. Lasimis. Saturni Ia . - . ina . γ S. Iovis
Polum boreum attolle gradibus sa, min. so: Ioeum Solis qui est in a grad. 17 min. Sagittarii P adjunge meridiano , indicemque horae 12 meridianae, ac verte globum,donec index ostendat horam sextam, aut majoris certitudinis causa per Problema 26ὰ pertranseant meridianum pro horis sex gradus so AEquinoctialis versus occidentem, incipiendo ab ascensione recta Solis 26 graduum, a minutorum. Hoc peracto globum obfirma, circulumque positionis arie Polis 1uis ab occidentali globi latere. respiciens ergo ad ci culorum situm invenies in occidentali horizontis parte Sradum 267, min. a AEquinoctialis , qui dicitur de-1censio obliqua domus septimae ; hinc numera sursim in AEquinoctiali tertiam partem quadrantis comprehensi inter meridianum & horizontem, hoc est 3o gradus usque ad gradum AEquinoctialis 297, min. a, quanta est descensio obliqua domus octavae. Huc usque attolle circulum positionis, ac vide ubi intersecet Eclipticam ; invenies grad. I , min. 2o Aquarii, eum nota pro initio domus octavae. Ab hinc adhuc tertiam par- rem quadrantis, seu 3o gradus humerando usque ad grad. 327, min. a, habebis descensionem obliquam domus nonae, eique imposito circulo positionis, ac notato loco ubi Eclipticam intersecat, invenies grad. zo, min. 1 o Piscium, pro initio aut cuspide domus nona
133쪽
,M DE USU GLOBOR v MPro initio aut cuspide decimae domus occupat meridianum grad. 26, min. 46 piscium. Postea applica ci culum positionis meridiano a parte orientis, atque inde numera in AEquinoctiali tertiam partem quadrantis seu 3o grad. & habebis astensionem obliquam undecimae domus grad. 27, min. 2, huic applica circulum positionis , & intersecabit is Eclipticam in grad. 9, min. zo Tauri, pro initio undecimae domus. Ab ascensione obliqua domus undecimae, numera porro go gradus AEquinoctialis, & terminabitur numeratio in s grad. a min. pro ascensione obliqua domus duodecimae, niic appone circulum positionis , & indicabit is in Ecliptica initium domus duodecimae in grad. 27, min. s Geminorum. Horizontem occupant grad. 2y, min. 98 Cancri pro initio domus primae. Sex caeli domibus, quae supra horizontem sint, hoc modo repertis, notae quoque stat sex reliquae infra ho-ristontem ex signis prioribus oppositis; totus enim ci cuius aliquis positionis, quia maximus est, dividit Ees plicam perpetuo duobus locis oppositis in duas partes aequales. Pro initio ergo septimae domus, invenies in horizonte ad occidentem grad. as, min. 28 Caprico ni ; pro cuspide quartae domus sab horizonte in meridiano grad. 26, min. 46 Virginis ; atque ita porro in caeteris, pro ut in hac tabella videre est.
Ad extremum considerans in quibus domibus reperiantur Planetae, invenies Lunam & Martem occupare domum quartam 3 Venerem Mercurium & Saturnum domum quintam ; Solem se tam ; omnes stib horizonte xersantes: Iovem in nona constitutum supra horizontem.
134쪽
ὀχυρ 'PER ΤERRAM IMMOBILEM. 11 etontem. Haec omnia in uno schemate nota, pro ut hic sequitur ; eo enim facies caeli ad tempus praedictui plenarie exhibetur.
135쪽
De messime S utilitate Horologiorum fiotericorum. ter multiplices delectationes quae ex iisti globorum hauriri solent, haud minima est horologiorum sciotericorum per illos descriptio, & ea ipsa ingentis
praeterea utilitatis. Delectatione assiciuntur illi quibus volupe est in hoc pulvere se exercere ; utilitas ad omnes omnino homi- 'nes redit, velut quotidiana docet experientia. Quoniam enim maximam vitae nostrae partem, opificiis, mercatura, & conventibus ad certa tempora, transigimus ; aegre sane horologiorum usu carere possiimus; quandoquidem illorum beneficio nobis proponuntur thorae certae ac definita tempora, ad quae labores &quietem nostram, tum & actioncs, conventesque, sine mutuo detrimento distribuimus, ordinamus, & perficimus. Hac tanta utilitate a veteribus animadversa,v ria ac subtilia excogitarunt inventa, quibus tempora horasque tam nocturnas quam diurnas discernere daretur & observare. Verum inter omnia ista nullum repertum est, quod ipsorum desiderio majori cum certi- laudine, & minori cum si imptu hac in parte satisfaceret, quam horologia scioterica, in superficiebus corporum immobilium descripta. Et quanquam ista variis modis tam per lineas quam per numeros, & instrumenta describi queant ; non datur tamen simplicior, aut Clarior, quam qui absolvitur per globos Astronomicos, . quemque hic latius decrevimus explicare.
136쪽
De variet te Horologiorum solarium.
DIstribui selent horologia selaria in duo praecipis
genera, in pendentia scilicet &fxa. Pendentia quae de manibus suspensa, & ad Solem aut stellas conversa, ostendunt horas diurnas ac nocturnas; eaque talia, in quibus aut utimur pinnacidiis ad transinittendos radios Solis, aut oculari intuitu ad observandum sidus aliquod caeleste, ut sunt Astrolatia, Cylindri, ui rantes, Annuli Apronomici, Annidi horarii, & similia. Fixa sunt, quae nec suspenduntur nec moventur, sed immobilia construuntur,& per umbram styli fixi horas diurnas indicant. Ea rursus duplicia sunt, nempe quae aut in sil- perficiebus planis, aut in sphaericis aliove modo incurvatis excavatisque describuntur. Omnia horologiorum genera, & quot ea modis fiant hic describere animus mihi non est: ea enim res ingens postularet volumen ; sed tantum quo modo varia in superficiebus planis depingi queant beneficio globorum. Quo ut fundamento illius materiae bene intellecto, quilibet in Arithmetica, & Geometria exercit tus, facile capiet, non modo qua ratione illa, sed & omnia alia tam per lineas quam per numeros ex voto queat delineare.
Scioterica horologia in saperficiebus planis diversa
sint, quae nominibus suis distinguuntur, pro ratione circulorum caelestium, cum quibus eorum silana sint parallela. Inter ea sunt Horietuontalia, quae ad libellam expansa, parallela sunt cum horizonte,&quorum plana directe aspiciunt Zenith. mente dia diretia, quae parallela sunt cum circulo ve ricali qui transit per deuith, & puncta orientis & occidentis in horizonte: eaque rursus duplicia Meridionalia& Septentrionalia. 'Declinantia ri, tisalia, quae a merid. aut septentrione declinant versis ortum aut occasiim, & parallela sunt
cum circulo verticali descendente a Zenitn in horizon-H 4 ' tem
137쪽
1ro DE USU GLOBOR v Mtem extra purusta orientis & occidentis : ut sint erecti
parietes qui versus plagas 3iipdiuesti 3iipdoost nooiti, cost I aut nootrimest magis aut minus a meridie aut
septentrione recedunt. Reclinata & Inclinata quaelibet sint duplicia: Directa& melinantia. Recti adiricta sunt, quae velut verticalia directa respiciunt ipsum meridiem aut septentrionem, & insuper extra Zenith supina reclinant a meridie aut septen
Inclinata directa sint,quq versiis meridiem aut septentrionem prona annuunt, contra quam reclinata. Reclinara declinaruita sint, quae a meridie aut septentrione versus ortum aut occasim declinantia a Zeniis
supina propendent, qualia sint tecta domorum versus praedictas mundi plagas, quae quoad exteriorcm siti si- perficiem , a meridie aut septentrione magis minusve
Desinara declina tia si ini,qus h septentrione aut meridie versiis ortum aut occasum declinant , & contra quam reclinata prona propendent: qualia sint tecta domorum , quoad superficiem suam interiorem magis minusve a septentrione aut meridie versiis alias mundi plagas recedentia. quinoctialia horologia stini duplicia,& describuntur in superficie parallela aut eadem cum plano aequatoris. Vnum superius; quod respicit Polum borealem; alterum inferius , quod australem. Meridia a si int, quorum plana ad horizontem recta sunt ut Verticalium, sed parallela cum meridiano &communia cum axe mundi, suntque dupliciae oriantalia& occidentalia. Priaria quoque duplicia sunt, & describuntur in sise perficiebus communibus cum axe mundi & parallelis cum circulo transeunte per utrivisque Polum , & communes sectiones sequatoris & horizontis, in punctis Orientis & occidentis. Quorum unumsiserim respicit Partem
138쪽
pgR TERRAM IMMOBILEM. Hi partem squaloris supra horizontem existentem; alterum partem aequatoris sub horizonte latentem. Sequuntur jam Problemata.
Herum meridiem acntentrionem invenire, ,
SI quando horologium selare in plano horizontali
describere, aut verticale directum erigere cupimus, ante omnia necesse est, ut cognitum habeamus verum meridiem ac septentrionem, ut ad eorum situm horologium dirigamus. Id autem per globum inveniri potest variis modis, ut sequitur. T. Per ortum & occasum Solis. 1 T. Per ipsius Azimuth ad certam altitudinem. III. Per maximam remotionem a septentrione versiis ortum aut occasiam istarum stellarum quae circa Polum conspicuum , a Zenith versus septentrionem, convcrsiones suas habent. Iv. Per Aetimuth ad datam altitudinem in aliis stellis, sicut in Sole. Per ortum V occasium Solis sic age. TN tabula plana & horizonti parallela describe circu- 1lum, Eumque per binas diametros rectis angulis sedecussantes divide in quatuor quadrantes , & horum Juemlibet in so gradus 3 extremitates diametrorumaota vocabulis meridiei, septentrionis , orientis, δύ ccidentis. In centro erige stylum serreum aut aereum indiquaque ad rectos cum tabula angulos. Dein per 3 problema inquire in quo gradu horizontis Soliriatur aut occidat ad diem quo id investigare cupis, xempli causa, Amstelodami die as Maji; & invenies olem grad. 36 ab oriente versus septentrionem oririaane, ει totidem grad. vesperi occidere ab occidented septentrionem Isto igitur die Sole mane orienteibulam paratam habens, tam diu eam converte, do-ec umbra styli in tantum cadat ab occidente versias
139쪽
rLx DE USU GLOBOR v Mmeridiem quantum Sol removetur ab oriente versus septentrionem: linea igitur meridiei & septentrionis in tabula respondebit lineae meridianae in caelo. Per muth Solis.
Quaere per 34 problema ad datam diem ex estit dine Solis ipsius Azimuth , exempli causa ; die Iulii
mane Sole alto aa grad. & invenies grad. 9, min. Z, ab oriente versus septentrionem. Isto igitur momento praedictam tabulam converte,'donec umbra vli e regione Solis cadat in grad. 9, min. 2, ab occidente ver 1us meridiem,& conveniet linea meridiana tabulae cum linea meridiana mundi. Per miaximam remotionem flesiarum circum larium
Sumamus loco exempli claram stellam in quadrilatero Vrsae minoris, quam nautae vocant de Globo composito ad elevationem Poli Amstelod mensem, converte eum & verticalem tam prope adjunge Polo, ut stella per conversionem Globi ad miniamam distantiam versus ortum, perveniat ad verticalem, ac respice quo in loco is contingat horizontem,& invenies 24 grad. a septentrione versus Orientem. Hoc Per acto ; tabulam juxta perpendiculum aliquod ita di1pone, ut 24 gradus a septentrione versus ortum simul cum stylo in centro, & perpendiculo isto, conveniant in recta linea cum stella. Aut colloca dioptram in tabula exegione Aetimust stellae 14 grad. a meridie versus occia dentem, & converte tabulam, donec dioptra, stylus, &stella,in visu tuo constituant lineam rectam. Linea ergo meridiei &soptentrionis in tabula coincidet cum linea meridiana in caelo. Per Az uth ad certam altitudinem.
Id fit eodem modo quo in Sole, hoc tantum discriamine ι loco radiorum Solis colloca dioptram totidem gradibus
140쪽
pgR TERRAM IMMOBILEM. rha adibus ab occidente versiis meridiem aut septentrio- m, quot stella reperta est consistere ab ortu versus plentrionem aut meridiem; tum conversa tabula faedioptra, stylus in centro, & stella in visu tuo inter se inveniant, & respondebit linea meridiana tabulae li-
eel ionem, Reclinationem, ae Diamationem qimrumlibra, s ejicierum inventare. Vm describendum est horologium in pariete non directe obverso meridiei, ante omnia sciendum, im ad perpendiculum erectus sit, an vero inclinet aut clinet , dein quot gradibus recedat a meridie aut si
entrione versus Ortum aut occasum. it invenias num ereus sit, aut quantum A clinet, confice tabum quadratam , & ini ex angulo aliquoiadrantem in 'o gr is divisum, cum per 'ndiculo, prout in hemate videre est. Si iries versus horizon-m inclinet, adjunge si latus quadrantis B; sin reclinet,latus D: & ostendet perpendiculum quantitatem inclina- 'onis in arcu B E. Vt invenias quantum meridie declinet, si erectus , aut inclinatio, reclinatiove non valde magna, infige si stylum ferreum aut cereum ad angulos rei' OS, &cpecta donec umbra styli directe ad perpendiculumeorsum tendat 3 quod explorare poteris per umbram