장음표시 사용
101쪽
Amplius autem dc videns, anet coloratu est. Vni squod. .n. sensitiuum suscepistum est sensibilis sine materia. Vnde dc abeuntibus sensibilibus. insunt sentus,& phantasiae,quibus sentiunt . Sensibilis autem actus A sensus idem est,& unus: esse autem ipsorum
non idem .Dico autem,xet sonus sin actum. dc audi ditus smactum. Contingit. n. auditum habentia noaudire,& habens sonum non semper sonat. Cum autem operetur potens audire dc sonet Potens sonarer tune secundum actum auditus simul m, 3e secudum actum sonus. Quoriam dicet aliquis hoc quidem auditionem eci: hoe vero sonationem.
Ponit aliam solutionem,quae quidem necessaria est, eo color habet dupleκ esse: unum naturale in re sensibilitaliud sp uale in sensu. Gi ergo primis esse eoloris, pro cessit prima solutio. Haec autε seeunda procedit quantu3 Iad fili esse colores. Circa hane latuiton E tria facit. Primuponit solutionem. Secundorbat quod da, quod in soli tione supposuerat:ibi Si igitur est moi'. , Tertio ex hac solane ondit ri quarunda aliam qonii solantii bi Nymniam aut ε unus .FDicit ergo primo, in eum soluta sit pri' ma dubitatio, si itinendo videns non si coloratu, amplius pol solui diemdoo vident est tan* eoloratis: gain videlite est sinitido lor munde videns essse lorato. Vti illa pol Elia quae videt alique esse vidente, non est extra genus potentiae visiuae. Et qu5d videns sit quoda. modo coloratum, probati ea qlix sit pra dicta sunt, quia unaquod porganum sensus est sit ei uiuuin speciei sensi Scdb tri bili, sine materia,ut dii tu est. Et ista es ratio quare abeu/c5. 121. tibiis sensibilibus, si ut in nobis sen sationes re phalasis i. apparitiones,' quas aliquo modo semititit a talia. Et sic patet quod videns es tan*coloratu, inquantii h3 sntim dine coloris. Et non soli im vidis est tali coloratum, ec csimile coloratois di actas cuiuslibet sensiis, est unus, et idem subiecto eum adiu sensibilis i sed rone no est unus. Et dico atquin sensi is, si talidit lim Fin actum:& actum sensibilis, sicut sonu mactum. Non. n. la sunt in acturquia contingit habentia auditu non audire: oc hnx sonu, non sp sonare. Sed cu potens audire hue sita opon , et D. tens sonare h3 sonare: ne simul fit sonus fim actu, qiii vocas sonatio: 5c auditus fini acti qui vorat auditio. itur visus percipiat sensibile oc actum eius, vidis sit sinit. sens bili i oc alius videntia si idem subiecto, cumactu sensibilis,licet non ratione: relinquitur m eiusdε virtutis es, videre colorem,S immutationem, quae est a co/lortire visiim in actis,et visionem eius. Potentia ergo illari a Videmus nos videre,1ion est extranea a potentia via ruar sed distret ratione ab ipsa. Deinde, in dicit.
Quod si mot' & amo,at passo in eo est, quod patituratq; mouermecesse est de sonu S auditu aetii 4
in auditu,qui est potentia esse. Agentis nan*, mouetis opo,in ipso patiente suscipit at inest. Quocirca neceste no est, id qd motu ciet: moueri. Actus igis sonatiuii sonus est,uel sonatio. Auditivi vero, audit', vel auditio. Duplex .n. est auditus,& duplex lason'.
Eadem est re in cςteris sensibus ac sensibilibus ratio. At v vi actio,passioq; no in agere essi sed in eo quod patitur i sic&ipsius sensibilis actio, in ipso est sensi titio. Sed in quibusda nota quoq; sunt posita, ut sinatio, ac auditio in quibusda caret altem nole.Oporatio enim visas,visio dicitiar: at coloris . nomine vacat.Operatio praeterea gustus,gustatio diuturi at se
T. c. 139 si igitur est motus,de actio,& passio, in eo quod agitur inecesse est resonum, Be auditu qui sin actum
. in eo quod est sm potentia, esse. Actiui. n. & motivi
actus,an patiente fit. Iade no necesse est,mouens moueri. Sonatiui igitur actus,aut son', aut sonatio est. Auduiui aute aut auditus,aut auditio est. Dupli. n. T. sauditus, dupla sonus. Eadem aut e ro est dc in aliis sensibus, sibilibus. Sicut. n.atrio de passo in patientersed non in agente, sie de sensibilis actus,&
sinui in sensitivo in . Sed in quibusdam quidem de
notatu est, ut sonatio,in auditio. In quibusda aut nonotatu est alterv. Visio .naeicitur visus actior quae vero est coloris, non nominata est. Et gustatiui sustutio est: humoris autem, non nominata est. Probat qasupposuerat. s. in unus rei dE sit actus sensibilis re semientis, sed rone diuerant ex his,quae sunt ostεsain. a. Physi. Ibi. n. Ostensum est, inta motus,
vel passo, sivit in eo qd'agil. Linmobilio patiente. Μω vsΦ ad; nifestum est aut L. auditus patii a sonorun necesse est, P M. c5. Mia sonus actum,qui di sonatio, Φ auditus fim actum qui draii ditio,sit in eo quod est fim potentia. s. in organo auditus. Et hoc ideo,quia actus activi re motiui fit in m. tienter re non in agenλα motidie. Et ista est ro,quarensi
est necessarius,u, omne moliens moireas. In quo P. n.
est motus, illud mouet. Vn si motus re actio,quoe est qui
da motus,ess et in mouente: sequeret,inouens n oueres.
Et sient dem est in. Physici in actio re passo sunt unus actus sis Eim sed disserunt rone ut actio signatur, ut ab agente, passio aui ε, ut in patiente: ita supra dixit,in ide est actus sensibilis oc sentitiis,subiector sed non rone. Actus igit sonatiui,vel soni in sonatio: auditi ui aut actus est auditio. Dupli. n. draudit', dc sonus. s. Fina 3 mi etiam D quod de auditu oc sono dictu est, eadὶrone se habet in aliis sensibus scisti sibilibus. Sicuti n. actio repase. so est in patiente, non in ageni ut in subiecto: sed tum ut in principio a quo: ita tam actus sensibilis,* act sensilui, uin senstiuo,ut in subiecto. Sed in quibusdam sensibilib' oc sensiluis,notatus est utrius. actuaret sensibilis, ut sonatio: dc senstitui, ut auditio. In quibusda auia
Vnum in nominatum est. Lactus sensitivi. Visio. n.diei actus visit si sed actus eoioris non est nominatus. Et g
sus. i. gustatio est actus gustativit sed actus saporis no estriolatus apiid Gocos. Deinde,cum diciti
Haec cu ita sint, atq; unus actus rei senstilis, senitiviq; sit,quis diuersas habeat ronesi sicuti diximus, necesse est simul corrumpantur, sim uis sint salua, auditus ac sonus.qui hoc modo dictitur: dc sapor itidem,& gustus, coieraq; simili. At ea, quae diis poterutia, non hanc ipsim profecto necessario subeut legλinioniam autem inus quidem est actus sensibilis T. e., idc sensitivi, esse autem alterum est i necesse est simul
in corrumpi , siluari, se dictum auditum, de sonum, dc humorem igitur,& gustum. 3c alia similiter . Dbcta autem secundum potentiam,non necesse est. Eκ praemissa soroneseedit ad demonstradu veritat dua qonu, quartim prima est: virum sensus ei sensibilia simul comini pani de saluent. Ad huius ergo lasonem dicit,u, quia a ct sensibilis re sensitivi est v nu, subiecto sed disseriintr5ne,ut dem est: necisse est,auditus dictus fimactu, α sonus dictus Fin actum, simul saluentur et comi. pani de similiter est de sapore,et gustu,de alijs sm sibilib oc sibus. Sed si di eam fm potentia, no necesse est, ιν
simul eorrumpatur α salvetitur. Ex hac autem ratione excludit opinionem antiquorum naturalitam:ibi.
Non recte igis priores naturales Plii sentiebat qquide sine visu,nem alta ullum, ιν nigru esse dicobit mini ite vlla sine gustu sapore. Napartim recte,
Partim non recte censetiant. Etenim cudupla tensassenubile.
102쪽
ἱ DE Asensibile. dirae, potentia, actui in his ciuidem secundis fit idipsum sane quod di tu est in illis autem
primis no fit,in luce clarius extat. At illi de hisce sim pliciter loquebantur:quae simpliciter no dicuntur. xcii , Sed priores Philosophi, hocncm bene dicebant nihil opinantes, ne album, neq; nigrum esse sine vi su ineq; humorem fine gustii. Sic quidem enim dicebant recte, sic autem non recte. Dupliciter enim dicto sensii Sc sim sibili his quidem secundum potent Omillis vero secundum actui in liis quidem accissit quod dictum est: sed in alteris non accidit. Sed illi simpliciter dicebant, de dictis non simpliciter.
Dicens in priores naturales no benedicebam, in hociquia opinabitur nihil esse album,aut nigrum: nisi quan . . do videtur: ne psaporem esse, nisi quando gustatur,re si. Lu militer deal siensibilibus resensibus. Et quia non credete .ua. .i ham esse alia entia, nisi sensibilia: neq; aliam virtutem eosnoseitiuam, nisi sensum: credebant in totum esse,& veritas remini esset in apparere. Et ex hoc deducebatii adcre, dendum eo dictoria simili esse vera, propter hoe Φ di. Dein eo ni radictoria opinantur. Dicebant autem qii a. modo recte, re quodamodo non. Cum enim dupliciter dieanir sensus Asensibile. s. secundum potentiain re finiactum: de sensu, oc sensibili filii actu accidit quod ipsi di cibant, et, non est sensibile sine sensu. Non autem hoe vorum est de sensu & sensibili se dum potentiam. Sed ipsi loquebatur simpliciteri idest sine distinctione, de his quae dicuntur multipliciter. Deitide, cum dicit.
Serisu. Quod si vox quida concentus est: vox aute,& au/r5qda ditus ni unu,tu non unum, aut non ide sent, uec si conest, aca centus est ro: necesse est ec auditu, quanda esse rone, PQrii Q. at p ob idipsum exuperans quod*,tam acuta, i graue corrupit auditum at* deuastat,& in sapori gustum: dc in coloribus visum, id quod ni nitu est splen. didu, S tenebrosam: dc in odorib' vehemcns ocior, siue dulcis, siue a rus: quia senses ipse quςda est ratio. Quocirca sensibiliu ea, quae sincere talia, quae simplicia sent, ut acu tu vel dulce, vel salsim, cu reducuntur ad ronem: sensui sint iucunda. Tunc.n. ipmdelectare videntur.Oino aute ipm mistu, magis concentus est: istacum m. vel grave. Tactui quom non calidu sane simplex, ac fiigidia. Sed id ql est aci ronem redactu amicu est,atmiucundu . Enimuero sensis i pero ijda est, uti diximus. Se sibili si aute ea q exuperat, aut dolore afferunt ipsi aut tande ipsum corrupunt. T. e. t i Si autem symphonia vox quaedam est: vox autem Supra L & auditus est sicut unum,dc est sicut non unum, aut deru:proportio autem est symphonia: necesse est rei a. . auditum ,rationem quandam esse. Et propter id, corrumpit numquodcvexcellens acutu&graue,audi ltui de in humorib' gustum: de in coloribus visum, Drtiter fulgidum r& opacum i &in olfactu Ditis odor, dc dulcis,dc amarus, ta quam ratio quaedam sit sensis. unde & delectabilia quidem sint: dii ducun/tur,sincera de impermista existentia ad rationem, ut acutum, aut dulce aut salitum. Delectabilia. n. tunc. Omnino autem magis, quod massum est, symphoilia
est,u acutum & grave. Tactus autem calvictibile, defrigefictibilei sed senius ratio est. Excellentia autem
contristant aut cCrrumpunt. Uem 5utat ex praemissis solituon E alterius qonis, quare. s. quaedam sensibilia corrumpant sensum, re quadam delectant, de dicitu, ni symphonia. i. vox consonans AP portionaia sit vox quida: α voxquodammodo sit
g idem quod aliditus&symphoniast quaedaa portio: ne eesse in q, auditus sit quaedar portio. Et quia quaelibet a V,
portio corrumpitur per superabundantia: ideo excellen iensibile corrumpit sensum, sicut quod est excellenter graue re acutum eorrumpit auditu. Et excellens saporosum eorrumpit gi istum. Et sortiter fulgidum vel oblatim cor, rumpit visum. Et sortis odor cor inpit olsam,quasi sensus fit quaedas ponio. Sed si plura selisibilia dedi euntur ad sportionata mistione,efficiunt delectabilia: sicili in taporib', qti aliquid fim debita proportionε est, aut acum, aut dulce, aut salsummine. n. sunt Oino delectabilia. Et Mqaeest misia,est magi x delectabile, in quod est simpleti: si cui symphonia Φ voκ acuta tantum, vel grauis tantu. Et in tactu,quod est eo positu ex calefactibili, et tapidabili. Selisus. n. delectatur in proportionatis, sicut in sibi similibus: eo ci, sensus est proportio quaedam. Sed excellentia mimpit sensum,vel saltem contristat ipsum.
, Vnusquisqi igitur sensus cui sepe diximus sensi
bilis est obit. Est q i instro seo ea rone, qua illud sensus est in rimi& differentias sensibiles obiecti sui di sternit: ut album quidem & nigrum, visus: dulceat tem & amarum, gustus: dc caeteri similiter sensus. Unusquisqi igitur sensus, subiecti sensibilis est, dc est in sensitivo inquantum sensitiuum i dc discernit subiecti sensibilis differentias, ut album quidem, de
nigrum visus id ulce vero de amarum: gustus. Similia ter autem se habet hoc&in aliis. Lec. iii. PROCESSIT Philosophus stiperius, ad inuesti
gandum sumesiem eκ hae operatione, qua sentimus nos videre et alidire. Eκ hae aute operatione ad hoc detiε tum est, d potentia vi sua sentit visione: alio tamen ino
do bsentiat sensibile eximus i sed nondum habetur,. quod potentia iudicativa de actibus sensuum, suun re communis. Et ideo procedit ulterius ad inuestiganda hi iusmodi veritatem aliam operationem, quae ostendit una3 potentia esse e5em, habentia se quodamodo ad Moquimp sensus:& hxe operatio est,discernere sensibilia ab initaeeni. Et ei rea hoe duo facit. Primo ostεdit quanta se possit extendere discretio sensus proprii. In seeunda in quirit de illa discretione sensibilium, quae excedit villula sensus propri jubi Qitoniam aut Ealbum .F Dicit ergo primo Φ eκ dictis manifestu in Q unusquis ui sensus est Ognoseitiuus sensibilis sui obiecti: cuius species sit in suo organo, inquantum est tale organum. Immutatur enim organum uniuscuius p sensus a proprio obiecto sensus perset non per accidens. Et unusquisque sensus discerinis disserentias proprii sensibilis, neut visi is discernit aubum Sc nigrumi gustus dulci oc amarum t oc similiter se habet in aliis sensibus. Deinde, in dicit.
At. n. cum album, Sc dulce, de singula sens biliumr ad singulam mirum aliqua comparemus, ac discer/namus: de seritiamus differre r necesse est idipsum a1
secto fieri sensu quippe cum illa sensibilia sint. Quo
patet,carnem ultimum instim sensus no esse. Na n cesse est id quod discernit. tangendo discernere. Quoniam'autem album, & dulce, de Wiuquin ipsensibilium ad unumquodq; comparando, discerni. mus, de sentimus et, disserunt i necesis igitur sensu. Sensibilia enim sunt. Quare de manifestium quoniacaro non est ultimum sensitivum. Necesse alaesis ut
discernens,ipsiam tangendo discerneret. Ostendit eui si attribuenda ista disitio, quae eaccrisu a prium sensum. cdiscernere sensibile unius sensus a se tibili alteri . Et circa hoc duo iacit. Primo determinat vertraici Secudo obiicit coira vetitate ei latuit: ibi At verqimpossibile. γ
103쪽
impossibilebor si primuiri a facis. Primo ossiait in ali νm sensus'ς dis init inter albu,re nigra,& dulce.Secucio, Q, non sinat duae potetiae sensus:sed una r ibi , Neque vu*.J Tertio in simul illa portita percipitvtruis sensibile inter quae discernit ibi sci. aute ne*.γDicit ergo prismo, sa discernimus aliqua virtute,non solii albu ani, gro,ves dulce ab amaro: sed cita albu a dulci, et vitiiqdhisensibile discemini' ab unoquom et sentimus Q differuli Up3 q, hoe sita sensus:qa cogno scere sensibilia, inquatusulit sensibilia,est sensus. A gnoscimus aute ditas albi,oc dilicis,nsi solu3 quantu ad quod quid est utrius p , quod
pertinet ad intelis: sed H qitatu ad diuersam immutatio.
DE sensus .Et hoe n5 p5t fieri,nisi a sensum. Et si p alique sensiim fit hoc: maκime vlica, fiat n tactum,qui est prim'
sensinina,&quodamodo radix et fiundamentit olum sensuum:&ab hocaial h3,ch dicassensitivum. Via manis sum est, ν caro non est Utimirorgantu sensus tactus et gaeua sensum tactiis fiat discretiornecesse esset in ipso cora. a carnis a lagibili,fieret discretio rangibilis ab at is sen. sibilibus. Aitribuit alite ista dilaretio tactui, non m Q, tacius est sensusrprius: sed fini in est fundamentis olum seii suum:&rpinquitisse hos ad fontale radicem olum sen. suum,qui est sensus communis. Deinde,cum dicit.
Fieri igitur non potest, ut separatis discernatui, dulce diuersutia esse ab albo, sed uni cuipiam ambo
Mota esse oportet. Illo iraq; modo sane pateret,inter sese illa di re, etiam si alterum ego: alterum tu lentires.Vnum igitur dicat oportet. Diuersa enim dulce,ac album. Disit igitur idem , Quare ut dicit sc de intelligit, atq; sentit.Patet ergo fieri no posse ut separatis leparata diiudicentur. Necd utiq; sepiaratis contingit discernere, φ est xum sit dulce ab albo sed oportet aliquo uno viragi manifesta esse. Si cm de haberet etiam si hoc quidem ego illud autem tu sentires: mani testum utiq; esse altera adinvicem sunt.Oportet autem Imum dicere quoniam alterum.Alterum enim dulce ab albo. Di=
or ergo idem. diciti sic & intelligit, Ssesitit. Quod quidem igitur non possibile, separatis iudicare separata, palam est.
Ostendit m ide sensus sit, qui disceriait album a dulci.
Posset. n.aliquis credere,quod disterna iniis album a dulci non quadi una potentiassed diuersis,ut. Linquantum sustii cognoscimus dulce,oc visu album. Hoc aut Eeκcludit dicensismon contingit di scernere, Φ dulce-sit alteruab albo,separatis potent s.i diuersis: sed ops ad discera Mendii intere quod sin aliqua una potentia manisestus si nobis. Ita. n.es et si diuersis potent is sentiremus dilicere album: sicut si diuersi homines sentirenti Umis dulce, α alius albuimia si ego sentio hoc,oc ille illud. Hoc autemsito:manifestum est,in altera sitiit abinvicem, dulce ocamu3rquia aliter parior ego a dulci,* tu ab albo. Sed in diuersitas tua,non erit nobis p sensum manifesta: sed opsqd' vatus sit,qui dicat, γ altera est dulce ab albo. Hoc. ix est aliquid unu v i. s. q, altes, sit dulce ab albo:ergo ops illud unu ab eodE dicati sed dictio est interpretatio interioris appWhξsonis:ergo sicut est viiii a dieit,iis op3 unus sit a intelligat, et sentiat,alimini elle dulce ab albo. Dicit aute intelligat et sentiao quia nodison sum est, Paliud sit intellectus a seni,vel ga ista diuersitas,ex sensuec inulta cognoscii fuciit igis op3,q, unus ho, a dicit al/eerum esse albua dulci,si a cognoscit virule ita Opy Puna potentia sit,qua agnoscit virul. Naho n5 cogno.
scit,nisin aliqua poteria. Et hoc est qd'cocludit ulterius, pala esse qaenon est poli iudicare separarab.i. q, aliqua sint diuersa sepratis,i. diuersis: sed oportet Q iit eadu POrentia,quae viruiris cognoscat. Deinde, iu diciti,
A At hie patet, nem fieri pose, ut separato in t o.
re discernantur. Nam ut idem aliud esse bonum, ae malum dicit. Sic quando alteru dicit aliud esse itu ne& alterum etiam Sicit.Atl dico quando,non per accidens:veluti nunc dico quippia aliud essemo in disco illud nuc aliud esse sed hoc pasto nunc dicit,ut clicat,& nuc illud esse. Sirigis dicit.Quo filiis insepa/rabile,& in inseparabili tepore separata discernat. Quod autem neq; in separato teinpore,hinc habitum est. Sicut.n. idem dicit,st alterum est bonum,dcinaliam,sic de quando alterum dicit me alterum tue&altem, non sin accris,ipsum . Dico aute veluti nunc dico esse alictuin, no in dico illud nunc alteru
qm. Sed sic dicit de nuc,& q, nunc. Simul ergo. Quare inseparabiten iniseparabili ipe, virul discernit.
A Ostendit in oportet simul ut tam cognosti. Dicit ergost eκ his quae dicennitimanifestitui est , ne ii in separato tempore 2 .i. in cliuerso tempore cogit oscit veritiam. Sicut ei lim ille qui iudicat aliqua esse diuersa, dicit aliquid vitum oc idem.Lq, alterum fit bonum re malum: siceiis dicit quando alterii in sit. Dicitenim Φ sit alterum tunc, quando iudicat: re hoc ipsum quando si alteriini, ni, dicit secundum accidens:ita Φ ly quando, referatur ad di/centem: utputa quia nuc dicit, , est alteria: si non diceret, Unutic est altertim. Hoc enim esset per accidens,respectu eius quod dicitur: sed sciit nunc dicit, Φ est alictum: ita dicit q, nunc ut alterii m. Hoc autem non posset esse, nisi
si imit ea reprahelideret,idest in illo instanti, pro quo tu dicat ea esse altera. Ma isestu3 est ergo,q, simul cognoscit
vitiin Φ. Ergo sicut est insep. irabilis potentia. i. Vna , Meadem,quae cogitoscit viruiup eorum, inter quae itidica differenti Mita oportet v, in in separabili tempore apprπι
At vero fieri non potest. vi simul idem i ea rati
ne qua indivisibile est,& in indivisibili t re,moti .
bus couariis moueatur. At dulce quidem sit fit,in' uet sensum,ac intellectium. Amarum autem cotrario modo:& album itidem diuerso. . . At vero impola est, simul sm couarios motus mo
ueri idem,ut indivisibile est, dc in indivisibili tempo 27 I
re. Si.n.dulce sit,sic movet sentiam,aut intellectiumramarum autem contrarie,& album aliter.
Oh icit in cotrariti. Et circa hoc quatitor iacit. Primo
ponit obiectione tale. Impose est ide et indivisibile, simul moueri fini cotrari'sinouis,simulae in indivisibili leporesed intellectus re sen si is mouens a sensibili, inqtiatum sen fit,& intelligibili,inquantum littelligit. Diuersa autes
sensibilia &ς uitraria:diuersis et contrariis moribus ni lieni:ergo impossibile est,q, eade vis sensitiva, aut intelle. stilia,si inui cognoscat iitraria diuersa. Secundo ibi.
Estne igitur quod discernit, indivisibile quidem
numero: separatu aure rone. Partim igi e ut diuisibi=le,res sentit diuisis, partitia ut indiuitibile. Narone
ude diuisibile:loco aut atq; numero incliuisibile est. Ergo simul quide de numero indivisibile, & inie- rc. i s arabile,quod iudicat: secundunt esse aute separat ligitur quod amodo indivisibile,diuisa sentiti est axintem quodamodo ut indivisibile. Secudum esse quis
dena .n.diuisibile, loco aute de numero, indivisibile.
Ponit unam solutionem,ec dicit , illud quod iuducat disserentiam inter contraria,est simul octiumero inditii sibile,oc inseparabile.i. unum subiecto: sed finissse separatum. i. ratiotie est diuersum.Sic igitur quodamodo indiuisibile sentit diuisa.i. diuersa. Alio aute3 modo diui libiti s miit diuersa: ia secudum inexst diuisibile. . ratioticea
104쪽
Et diuersum:sed loeo, Ac numero est indivisibilo.i. subiecto est vi . Et dicit loco, quia diuos spoisitis inueniunt
in diuersis pari biis eorroris oreanahie. Tertio ibi.
An id minime fieri potest. Idem .n. potentia quiedces ipsa contraria,& diuisibile ex indiuisbiter actu autem elle non potest. Sed patiendo diuisibile est. At lieri nequit,ut simul sit album S nigrum. Quare neq; fornam ipsorum simul scillas ac intellect',ii ta/lia sint, ut patrantur, suseipient. Aut non possibile. Potentia enim idem & indiui/sibile est contraria: secundum ella autem nom sed in Operari,divisibile est. Et impossibile est de album de nigrum esse simul. Quare nem species pati ipsorum, si huiusmodi est sensus,& intelligentia.
Improbat hanc soli itionem dicens, q, non est por Filiam praedicta solutione stare. Quod.n. est ide, oc indiuisibile subiecto: sed non im esse. iam ronem: potest qxiid
hre contraria in potentiam . sed quod habet contraria in operari).t. sin acium:opoliti in sit diuisibile. Et tin
possibile est id oc indivisibile,simul oc semel esse albure nigru. Quare nem pore est aliq nu oc ide indivisibile, simul patis eorti, ocita nec p uitelligere et sentire: si iii. relligere S. sciit ire est hiridi. i. pati quoada. Quarto ibi.
At .n. hoc perinde sese habet, at v id qu od quida
punctum appellant. Qi od quidem tum unum est, tum duor quo pacto 3 uili bile est. Quo igitur in diuili bile esti hoc unum est id quod discernit, ac si muLQuo vero est diuisibile, hoc non unum est i bis enim eiusdem signi sinini fit usus. Qiio ergo finis ustis fit ut duorui haec duo discernitatis sunt separata,ut separatorv. o vero est unuλie inius hi, sus
& simul Sed de principio quidem quo dicimus aiat
sensitiuum essedit hoc modo determinatum.
Sed sicut,qa vocat qda punctu, aut unu, aut duo sic de Avisibile.Secundum qu i quide igitur indi
uisibilet unum discernens est,& simul. Secundum verola diuisibile, non est unum . Bis .n .utitur eode si/gno limulanquantum igitur pro duobus utitur termino duo iudicat, & separata sunt, ut in separato. Inquantum vero unum, uno de simul. De principio igitur, secundum m dicimus posse sentire animali determinatum sit hoc modo.
Ponti .era soron Ex foro ista sumit ex si Mudine puncti. Puncta. n. quod euinter duas parara lines, potaccipi ut unu re vi auoFEt unu quide fimincotinuat partes lineae, victis terminus Vt duo aut E fm bis utimur puncto).1. Ut principio unius lineae, de vi nne alterius. Ne Himelligendu est,quia vis sentiendi diffundii in organa quinq; sensuum ab aliqua una radice coi, a qua pro. duris senticii di inoia orona, ad qua et terminani immutationes singuloria organorum: quae p5t cosiderari dupla. Vno modorine si principiu vitii, oc terminus vitus olum sensibiliu immutatio ilia. Alio modo,prquiesi principiis,oc terminus huius,de illius se istis. Ethoe est quod dicit, in sicut punctu e. vnu, ut duo: si e diuisibile
est principium senuitiis c5e. Sie. n.diiii sibile est, inquatia si .nulbis utitur eodε signo, . . principio sensui uo. s. ut principio re termino visus,oc audi ius. In quantu igitaliquia viai principio sei, sitiuo, quasi Uno ιermino, pro duo .iniatu duo iudicat, et separata sunt qus accipitani, sicut in separato, i. diuisibili principiri cognoscuntur inquatu vero,si vitia in ser sicut in uno prancipio, coognoscit driam vilius Q,ec sines. Habet igit hoc pratici Piu sensitiuu Ge,u, simul cognoscat plura nquais ac ritur bis: ut terminus dum immutauonus mi iliu3tim
g quantum vero est si udieare p5id iam unius ad alierum. Ops aut illud principiti sensitusi coci h re aliud organii quia pars sensitiva non habet aliqus operationξ sisne or an .Cu.n organu tactiis diffundas a totu eorpus necessaria v ut ibi sit organuhui pricipii sensiti uictas,
ubi est prima radix organi tacitas. Et pa hoc superius di.
ruit, in si caro est ultima organu laetus, plangendo fincam ladiscerneremus unu sensibile ab alio. sidctadu est la,q, licet hoe principiu coe immutet a sensusprior gaad sensum coena perueni ut imulationes Oium sensuu propriosi, sicut ad coem terminu: no in sensus p prius in no .hiliosicbsensi is cois,licet mouens sit nobilius moto, ocaos pati te: sicut nee sensibile interius est nobilius 4 sen. sussprius,licet moueat ipm. m. n. m ad nobilius. s. in
quantu est actu albu ves dulce,ad qaesi sensus p prius in uiua. Sed sensus p prius simpla in nobilior ta virtut Esensi uuatvn-nobiliori in Arecipit. s. sine materiaME. H.
recipies aliqd,recipit illud fis suu modii. Et si e sensus coisy nobiliori mo recipit o sensus sprius, id hoc in virtus sensitiva eo siderat in sensu Gi,ut in radice, re minus divisa. Neqi ori Φ d aliqua actionὶ sensus eois , spis recepta in organo, fiat iii ipso: Aa oo potetiae partis sensi tuae, sunt Passiuae: nec est possiet, una mi ita sit activa re passiua. Cosiderandia est Et, . sensus sprius hue discernere inter uaria sensibilia, inquatu participat ah ad devirtute sensus Gis: sa re ipse sensus M prius est unus terminus diuer saru i mutationii, a filat i mediu a edi nitiis s sibili M. Sed ultimis iudiciu,& vltima discretio ptinet ad sensu3 eou. Vltimo aut epilogando eoeludit qaedilis est de princi pio sed n-dr aiat esse sensis linam vel potens sentire.
Cum autem duabus prisci differtilis,maxime dis
finiant animam. Motione inquam loco accomodata& intelligendo,& discernendo, ac sentiendo: cosidorandum est, si quid intersit inter intelligere, ac sentia re. Videtur nanq: tam intelligere .si etiam sapere,veluti quoddam esse sentire: Etenim his utrisq; rerum aliquas anima discernit,aim cognoscit. indomam autem duabus differentiis diffiniunt maxime ani mi motu qui secundum locum, &in eo quod est intelligere, de discernere de sentire.Vid tur autem de intelligere,& sapere, tanu quodda sen/tire esse. In viris 3 enim his, anima iussitat aliquid, ct cognoscit eorum, quae sunt. Lec. iiii.
POSTQUAM Philosophus ostidit, indus operationes,de quibus dubium videbatur, percipere. s. tua sensuum propriorum, ci discernere inter senubilia diuerisorum sensuum, non excedunt facultat E principq sensiliunii me vult inqui, ere,vmim sapere oc iiitelligere mee Misacultatem eiusdem princip0. Et cirrati duo iacit. et Primo ooditu, sapere Mintelligere, non pertinerit ad sensu quod est ondere, sensum oc intellectum non esse id subiecto. Secundo, ν phantasia,qus pmiliet ad sensum, non in idZeu opinione,qus pertinet ad intellimibi Pharasia autem oce. FQua prunum duo facit. Primo ponit opinion ponentis,sensum oc intelnii esse ide. Secundo
improbat ea ibi talia oportuiti ir rimiri duo sae.
Primo ponit opinionem. Secundo alugnat eam optonionis: ibi ola. n. him a primum duo facit. I timoponit opinionem iuc5i. Secundo inducit quaeda verba quorunda Philosophori qus ad illud pertinere videns, ibi Et antiquissa re. Pi,cit ergo primmet, quia antis qui Philosophi di itinlabat aiam fini duo L Fin motu mio ,α cogit itiontiqua in ludit iii tellectiua discretiontioc sensum: videtur ex hoe et, sin eost opinio E intelluere dc sapere sit quoddam sentire: quia tam sentiendo ir inulli mido,aiiunati,dicat et coanoscit. Drinde, cum Coissensus, oles ex
terni, sibus, loge nobiliores,atin pristanti
105쪽
Et veteres idem esse sapere sentiress censent. Que admodum Empedocles dixit. Ad praesens hominum crescit sapientia semper. Et alio rursus in loco. Hie varia his semper mi dlata somnia mon' at. Idem & Homerus his carminibus sentisse videtur. Tales naram insunt mentes mortalibus ipss. Quales quotidie luna mi fest reistor olympi. Et antiqui sapere,& sentire, idem es e aiunt , sicut Empedocles dia it. Ad praesens voluntas augetur, de in hominibus di in altis unde eis seinper sapere altera praestat . Idem autem his vult de id quod est Homeri. lis. n. intellectus est in terrenis hominibus,
qualem ducit in diem pater virorum j deorum4.
Osteiidit Q no solum hoe sequitur ex hoe quod in eoi dicebam: sed eκpresse antiqui dixerunt, in idem sit sapere per intellectuin,&sentire. Vt autem intelligatur verba Philosophor qui inducunt quoad propositum saetiit, eonsideradu est, in nullsi corpus pol directe agere in id, quod nullo modo est corpor 3: quia igitur potentis sensithiae aliquo modo sunt corporeae, quia sunt virtutes in corporeis organis, immutari possunt ex actione corpora coeustium: per accidens tant'. quia rami anima, ne ii aiae virtus mouetur, nisi per accideias,moto corpore. Et pro/pter hoe Glingit,i ex imprissione corporis ecclesiis variatur,oc phantasia, oc appetitus sensitivus. Vndere animalia irrationalia,quae solo appetitu sensitivo a tur in suis motibus, ut plumnium insequuntur impressiones corporii me te lilia m. Ponere igitur, in corpora eo lesua fi Mant impressionein directe in partem intellectiva, quam tum ad intellectum re voluntatem,est ponere in volutas ocintellectus sunt viri tes corporeae. Et hoc sonant Ver ba quorundam Philosophorum antiquorum. Dicit. n.
ped. in tam in hominibus, Φ in aliis animalibus voluntas augeturγ.1. ilicitatur ad agendum ad praesens, .s.fim prasentis horae disponem,qux quidem dispositio dependet ex dispositione corporum coelestia. Vnde puniis tempus,vel hora ei γ.ιhominibus, re aliis animalibus praestat semper sapere alterab Diuersis. n. horis octemporibus, diuersa diuersimode homo oc alia animalia
inueniuntur iudicare de rebita. Et ad idem pertinet illud verbum Homeri. Talis autem est intest ei ius in terrenis hominibus, qualem pater Virorum p deorum φλ. i. sol Dueli in diem .FDicitiar autem sol pater virorutii, quia δε aliqua causal mans generationis. Homo. n. generat hominem, resoL Dicitur autem pater deorum, vel pro pter eorpora ecclestia, quα antiqui deos appellabat,quae fini Astrologos quodaniodo a sole regulatitur: vel pro pter homines quos drificari aedebant, qui virtute solis generantur. Virius autu solis est in die, quia hi die nobis apparet, dum mouetur insuperiori heinis cerior unde ec ab Astrologis dicis plancta diumus. V oluit ergo Homerus di re, in homines terreni intellectum sorii uni exactio ite solis, fecitndum diuersitate motus , oc sitiis, oc aspectis solaris ,diuersimode se habent in intellige . Sciendunt est autem, in hunc versum Homeri Aristote les, non totum posuit, sed solum principitiin. Vnde nee in Graeco, nee in Arabico plus habetur, J hie. Talis . n. intellectus est,ut sic intelligatur hoc dictum, sicut eon suo uimus inducentes aliquem versum alicuius auctoris, tantum ponere principium,si versus sit notus. Sed quia hievos iis Homeri non erat notus apud latinos:Boetius totum posuit. Patet ergo ex hue,quod hic dicitur, in si corapora coelestia habent directe imprxssionem in iiitellecti ire voluntatem, idem est ac si ponatur, in ii uellectus est idE cum senis Indi recte vero improsio eo oram cte istius potes pertingite ad intellectum vel voluntatem, prout
intellectus re voluntas coniunguntur,in sua operat ne quoi huvirtutibus sensitivis Laeso. n. organo phantasiae, impedi manam rurintellectus in sua operationes&ex appetitu sensitivo mentem inclinatur volutas ad volendum, vel nolEdum aliquid. agit. Qitia tamen voluntas non ex necessitate trahitur ab aripetitu sensitiuo,sed semper ei liberus manet, sequi insin tionem appetitus sensui iii, Vel non sequit ideo corpora coelestia nullam necessitatem humanis actibus inducuti Deinde, cum dicit
Etenim omnes hi putant, ipsum intelligere corporis esse perinde ait ipsum sentit e, de sentire sili fila
arbitratur,di sapere,ut in superiorib' dirim' locis. Omnes enim hi intelligere corporeum sicut sem Itire opinantur. Et sentire Supere simile simili, sicut secundu principiu in roridus determinavimus. lossiait causam positionis. Alani sessum est. ii. Premo ita disserenti qua aliqua abimilaeni differunt, remanentidem,sicut si rationale auferatur ab homine, remanebit de numero irrationalium animalium. Haec autem est disseresia,qua differt cognitio intellectiva a sensitiva, . sen/tire est aliquid corporeum. Noni.operatio sensus est sine organo corporali.Intelligere aure non est aliquid corporeum: quia operatio intellectus riones per organum corporeum,ut insta ostendetur. Ideo ergo antiqui Pon i. t. e5. bam sensum,α intellectum, identes stiquia opinabantur re inde id intelligere esset aliquid corporeum,sicut et kntire, auo modo autem virunt ponerint aliquid corporeum, consequenter ostendit pernoc,Φ pone iit tam saperi semodum intellectili 4 sciitire, contingere per virtutem similitudinis, sicut in primo libro dictum e t. Et intes ligebant similituditiem secundum esse corporei im: puta in per tereram cognoscitur terra, ct per aquam aqua, re sic dealq3. Vnde sequebatur Φ sentire dc intestigere consequerentur naturam corpoream,oc eodem modo. Et sic sentire et in telligere sequitur ese idem. Deinde, cum dicit.
Oportebat tame ipsos de errore quoi, decepti
neue disserere. Sunt enim haec inagis propria anima': a
lium pluta id temporis est quo in his anima versae . i
vt patet, idcirco necesis est,aut uniuersa quae videmtur, ut quidam inqui ut esse verat aut dissimilis rei ta i ctum,errorem esse, deceptionemve. Quia ippe cum id
sit cotrarium illi dimili inquam cognoscere simile. Et tamen oportuit simul ipsos de deceptione diiscere. Magis proprium enim est animalibus, de pluriamum tempus in hoc permanet anima, unde necesse est, aut ut quidam dicunt omnia quae vident ut, e lavera aut dii limilis tactum,deceptionem esse .Hoc.n contrarium ei quod simile simili cognoscere.
Improbat praedictam positionem. Et primo quantus ad causam, cundo quantum ad ipsam positionem ibi
Q; quidem igitur.J- Dicit ergo primo, st Philosophi
attignates causam cognitionis esse si litudinem cogns sceniis ad cogi litum, debuerunt assignare aliqua causam etiam deceptionis Ruia deceptio videtur esse magis propria animalibus Φ cognitio secundum conditiones suae naturi . Videm . n. Q homines ex seipsis decipi possimere errare. Ad hoc autem Q veritatem cognoscant i opor tet dabat is doceantur. Et iterum plura tempore animaeli in deceptione,Φ i cognitione veritatis, quia ad comi tionem veritatis viκ periten itur post iii idium longi temporis. Et haec quide ratio inicax est conua antiquos Philosophos,qui ponebat cognitionem inesse anmixeκ sui natura:quasi anima ex hoc coli inita est ex prineiph habeat id non solum sit in potentia ad cognoscibilia,s distactu cognoscens. Potest autem ad hoc duri in rcis ponderi Uno modo, ut dicatur Φ a qui Putta ita
106쪽
non eredebant aliquam decipitonem esse. Ponebant. n. Omnia, quae videntur, sunt vera, Vt supra di istum est. ideo non oportebat, et, assignaretit causam deceptio
nis. Alio moto potest resp5deri, et, ex hoc ipso quod, dicebant eausam cognitionis esse eκ hoc, P anima iacit id,
ruod est sibi simile: datur intelligi, Q, causa deceptionisi haeci. anima tangit sibi dissimile. Hoc est ergo, quod concludit, i, qtua antiqui Philosophi non assignauerine tam deceptionis animae: necesse est,q, aut omnia,qus videntur, Vera sint, ut quid1 dixerimu aut intactus quostia tangit rem dissimum, sit deceptionis CL Tangerem. dissimile,videtvir esse contrarium ad cognostere sibi sisti Primum autem reprobatum est in. . Aletaphys e. Vnde procedit ad inquirendum secundum, cum dicit.
Videtur autem dc deceptio,& scientia contrario/rum esse eadem.
Videtur autem & deceptio,&scientia contrari
Μanifestum est. n. . dissimila, et simile sunt contrariar sed circa eo traria eodem modo se habet homo ad eognissionem dc deceptionem l quia qui cognoscit unum con/uariorum,cognoscit re aliud ,et qui errat in uno, errat in alio. Et hoe est quod dici Q scientiare deeeptio videtur eadem esse contrariorum. Noemo est possibile,lta sm similis sit causa verae cognitionis,ec tactus in dissunt lis sit causa deceptionis:quia tunc esset scientia de uno cotiariorum re deceptio de alio. Destide, cum dicit.
Non ide igitur esse sentire, ac sapere, pitet. Illud enim Oibus animalibus, hoc valde paucis inest. Quod ciuidem igitur non idem sit sapere, de sen tire,man him est. Hoc quidem enim in omnibus est: illud autem in paucis animalium est.
Improbat positionem,ostendens Q nrip sapere, neo intelligere est idem,quod sciit ire: haec. n. duo intellectivae cognitioni attribuuntur. Intellectus. n. habet iudicare,ochoe dicitur saperer& appraehendere,& hoc dicitur in talligere. Primo ergo osi Edit, in sentire non sit tilem qMam,re; tali ratione.Semire inest omnibus antimalibus t supere
autem non inest omnibus,sed paucis: ergo iaper hii est idem quod sciti ire. Dicit autem Φ sapere inest paucis animalium,ec non Q in sit solis hominibus t quia etiam quadam animalia participant aliouid prudentiae, de aliquid sapientiae. s. in recte iudicant de agetidis p r aestima
tionem naturalem. Secundo ibi.
At ne v intelligere idem est,ae sentire, intelligeremquam,quo recte,ati non recte res percipi solent.
Quod nantv recte percipit,id est pruritia, di scien
tia, atq; opinio vera. At quod non recte i id est nimi, rum his victis contrarium. Etenim propriorum semius semper est verus, ct uniuersis animalibus inest. At fit ut falso quo quis ratiocinetur, net cui si cis petit, cui non inest de ratio. sed ne p. intelligere, in quo est & recte, de non re/M. Recte quidem, prudentia, de scientia i dc opinio vera. Non recte autem, contraria horum. Ne 3 hoc est idem cum ipso sisti re. Sensus quidem enim pro/Priorum,semper verus est e dc in omnibus inestani malibus. Intelligere autem coiuingit de falso, α nul
Ii iness,cui non es ratio. Probatisint illigere non sit idem, quod sentire, a duo
media. auorum primum tale est Intelligere contingit re ει α non recte. Recte quidem contingit intelligere secundum scientiam, quae in speculabilium,oc nec starioruim vel sceundum prudentiam, qlix est rem ratio contingerit uim agibilium: vel secundum opinionem veram, qui se habet ad vir et, o non determinate ad alterum oppo. E sitoriim,sciit scientia prudentia: sed ad unum, cu foramidine alterius Non recte autem Hontingit intelligere. secundum eorum contraria. i. fini falsam sellatam, oc fini prudentiam,& secundum oppinionem falsam.Senture autem non contingit nis recte: quia selisus circa mpria
sensibilia sem p vere est: ergo sentire dc intelligere nostin idLEt quia posset aliquis dicere, in recte intelligere sit idequod sentire: ideo adiunnit aliud medium ad hoe excludendunt,et, tale senti ros nest omni biis animalibus) iii. Gligere autem non, sed solis illis,quibus inest ratio. s. ho. minibus,qui per inquisitionem rationis,appraehension Veritatis intelligibilis cons uiantur, iuuis si ibstantiae se paratae,quae sunt altioris intellectus,statim abis inquisibi ne veritatem intelliganti ergo re recte intelligoenon idem est, quod sentire. Deinde, cum dicit.
Imaginatio nam diuersa ea sese, nitieq;. At v ne phaec fit sine sensu, ne existimatio sine hac esse pol. E Phantasia. n. alteruest dca sensu &ab intellectu. T. e. i: Et haec non fit sine sensu, 8c sine hac non est opinio.
Ostendit . opinio, quae sequit in intellectum, sit aliud a phantasia, quae sequitur sensum. Et circa hoe duo facit. Primo ostendit,u, phantasia non est opinio. Secudo imqtiirit quid sit phantasia: ibi UDe eo autem qi,od est in id
ligere. FCirea primus tria facit. Primo proponit qae in tendit,oc dicit pex hoe etiam apparet, insensus re iniel. lectus differunt: quia phantasia aliud est a sensis,dc ab im L ς ς
tellectur& tamen phantasia non fit sne sensii,quia consequitiir sensum,ut postea duretur,et sine phantasia non fit opinio. Ita. n. videtur se habere phalasia ad sensum, sciit opinio ad intellectum. In rebus aut sensibilibus, eum alis quid sentimus, asserimus se esse. Cum autem secundum phantasiam aliquid videtur, non asserimus se esse ised ne videri vel apparere nobis. A vitione enim vel appa ratione sumitur nomen phantasis, ut in diceriir. Et s. militer ei rea intelligibilia cum aliquid intelligimus,asserimus se esse. Cum autem opinamur, dicimus sic seri, vel apparere nobis. Sicuti n. intestigere requirit sensum, ii ad opinari requirit phantasiam. Seeundo ibi.
Non idem autem esse inra nationem existi / Phamitionemve patet.Hic. naffectus in potestate sine con fia λtrouersia colloratur. Licet nan*, cum libet , fingere emitti quicquid volumus, ait ante oculos ponere, perim m it 'deat via faciunt, qui inartificios memoriae compa dis ratis,ati dispositis locis imagines fingentes, at v sis mulachra, collotant. At opinari non in nobis est istum. Necesse est enim opinantem, aut veram, aut fallam existimationem habere. Quod autem non est eadem phantas a.& opinio, matutita est. Hrc.n .pinio in nobis est cu volumus. Prae oculis. n. est facere, sicut in recordatiuis positi, H dc idolum sint facientes. Opinari autem non Inn bis est. Necessse enim est fessum: aut verum dicere.
Probat in non sit idem opinio, 5c phantasia, duabus
rationibus: quarum prima talis est. Damio phalii asiae est in nobiscum volum qilia in potestate nouia esi formare aliquid,quas appares ante oculos nostros, Ut monto aureos, vel quicquid volum': sicut patet de illis qui recordantur,ocio ant sibi idola eorum, qliae sibi videntur ad volum.Sed opinari non est in potet late nostra: quia necesse est,q, opinans habeat ronem, per qua Opinctu vel verum, vel in sum:ergo opinio non est idem qaph tasia. Secundam rationem ponit, cum dicit.
Praeterea cum opinamur aliquid malum esse,at uterribile, cotinuo perturbamur. Similiter dc cii opi
namur quippiam tae tale, ut in illo sit cofidendum.
107쪽
At cum a maginamur talia: perinde afficimur, at v si in plebi ra eadem spemremus. Amplius autem cum opinamur difficile aliquid, aut terribiler statim compatimur. Similiter aute est de si sit confidendum. Secundu autem similiter nos habemus, sicut si essemus considerantes in pichara, difficilia de confidenda.
Qiis talis est. Opinionem statim sequitur passio in appetitur quia clam opinamur aliquid esse graue vel terribi te, statim compatimur tristando vel timEdo. Et similii rsi sit aliquid eonfidendum. i. de quo aliquis debeat confidere re inerarcstatim sequitur spes vel gaudium. Sed ad phantanam non sequimr passio in appetitiitqui adu ali. Ad apparet nobis Fin phantasia: similiter nos habemiistae si eo sideremus i pii ra, ali a terribilia vel sperabiliat ergo opto n5 es idem Φ phatasia. Huius aut disserensae ratio est quia apiutitiis no patituri neqi moueturad sinplicem apprehelisionem rei,qualem prQmarii phatasia. ora in apprehZdatur sub ratione boni vel mali,contiententis vel noctui. Et hoe facit opinio in hominibus, componendo vel diuidendo, dum Oirinat in hoc esse ter ile vel malumuli id autem esse sperabile vel bonum.
Phantasia autem non componit ne ii ditii diu patinir tamen appetitus animalium ab aestimatione naturali, qushoe operatur in eis, quod opinio in hoibus. Tertio ibi-
Sunt autem&existimationis ipsius haedi fieren/tiae,scientia, de opinio, S prudenti ai S ea quae sunt hisce contraria. De differentia quorum, alius sit sermo, magis ad idipsum accommodatus. Sunt autem & ipsius existimationis differentiae, scientia,& opinio,& prudentia, de contraria, horu. De quorum differentia,altera sit ratio.
Dicitu, cum ad iiii lectualem existimationem multa pertineant s. scientia, prudentia, pinio, de contraria horum: de horum differetia, non est hie agendum: sed alibi. s. in sexto Ethicorii m.
At vero cum diuersum sit sentire ae intelli merde huius aliud imaginatio, aliud existimatio esse vi detur. De imaginatione primo. Deinde de altero dicamus oportet.
De eo autem quod est intelligeret quoniam alterum est ab eo quod est sentire. Huius autem: aliud phatasia esse videtur aliud opinio. De phantasa det iminantes. sic dc de altero dicendum est.
rasa non est opinior hic incipit inquirere quid sit. Et pri modicit de quo est intulo. Stando prosequitur ibi. Si igitur phantasia.γDicit ergo primo quod cum ostEsum sit quod intelligere est aliud Φ sen irriti ad unis horti pianeat opto. s. ad itellecti suae aliud at pliatasia. sad sensu PostΦ determinat uni est de sensurdicendum est de phantasiarvi se postmodii determinetur de altero. s. de intellectu oc opinione. Deinde cum dicit
A dum metaphoram dicimus t una quaedam potentia est harum, aut habitus, secundu quem discernimus, aut verum, aut sellam dicimus. Huiusmodi autem sint sensus, opinio,scientia,& intellectus.
Prosequitur initiu. Et circa hoc diib sacit. Primo ostodit quod phalasan si est aliqua potentiaru vel habitua manifestorum, qui discernunt vel hidicant vertim oc salsum. Secundo ostendit quid sit ibi. Sed quonia aecidit motus. γ tarea primum tria iacit. Primo distinguit iatias oc habitus,quibus aliquid diseemitur. Secundo ostis dit quod phali rasia non est aliquid eorum. ibi. inquidem igitur non sit sensus. FTertio ostendit quod ii est aliquid compositum eκ eis. ibi. Alanifestu igitur qm, Dicit ergo primo quod cum phantasia sit, fim quam di citur nobis fieri aliquod phaniasina. i. aliquid appari bis
Iernisi sorte accipiamus phalasmata metaphorice: necesn se videtur qlida si aliquid de numero habituum veI in . tu: ahi cognos estitiais, quibus discernitur unum ab alior aut abus circa aliad die inius vox vel falsum: hoe est erramus, vel no erramus. Na apparere est aliquid discernere ecdicere veru ves salsum. Potentis autem vel habitus quibus diseernimus, re dicimus uoum 5c salsum, videntur esse hi quatuor: sensus,iiuellectus, opinio, et scientia. Vnde videtur quδd phantas a sit aliquid horum quatuor. Ponit aut lisequatuor, qtia si is nota. Alia aut qus ad cognition vid tur pertinere, nodu erant suo tεpore per certitudin scita. Ipse aut iam superius distinxit intellem a
sensu. Vnde prster sensum connumerat tria alia. s. inta.
lectit ira, opinion , Oc set tiam. Et vides quod intellectus no accipiatur hie pro potentia: sic enim contra intellectutio diiiiderei mir scia, α opinio, qus ad portitam intestoctiva pertinent: sed in teste s accipitur pro certa appre/hensione eoru,qtis absci' inquisitione nobis innotescunt C sicut sunt prima principia. Scia vero pro cognitione eo λ rum de quibus certificamur, pereertitudinEvel inuestigationi rationis. Opinio autem pro cognitione eorum, de
quibus certum iudicium no habemus. Viade etiam dicit Opini quod phalasa est habitus ves potentia de numero e rutad ostendendum quod inter ii se, aliquid est ut potentiarec aliquid vi habitus. Cognostere aut E possumus quod
haec tantum apprehεsionis principia apud antiquos nota eranexpositione Plato. supius in. i.lib. posita: a soluhseqvior ad nuctos reduxit attribula uelle uni sciam dualitati: opione trinario: sesu qternario. Dei de eu dicit
At ipsam no esse sensu , ex hisce patere pol. Sensus .n .vel e potetia, vel oratio: ut vises, vel visio. At m nunqua neutrum est istorui de in apparet aliquar videmur' videre, ut ea qur in somnis apparent. Quod igitur non sit sensus, manifestu ex his est. Teme.
D Sensus enim aut potentia, aut actus est, ut visus,& is s. visio. Apparet autem aliquid,& neutro horum exi. sente,ut ea quae in somnis.
Si igitur imaginatio. i. phatasia, sit in quo visum, phantasmat, aliquod in nobis dicimus nerit 3c non aliud quicqua: quod per translationem hoc eodem
Domine nuncupatura ipsa profecto una quaedam est Potentiarum earum, aut habituum: quibus discernimus:& aut vere percipimus, aut falso. Tales autem sint sensus,opimo, scientia. intelleitiis.
Si igitur phantasia est secundu quam phantasma aliquiis nobii fieri dicimu ita si non aliquid secui
Ostendit quod phantasia non est aliquid diciorum.
Et cirea hoc tria facit. Primo ostendit quod no sit sensus. Secundo quod non sit intcllectus, siue scia. ibi. At verone' semper.) Graio quod non sit opinio. ibi. - Relin. quitur igitur. t Circa primum tria iacit. Primo ostendis Mod phantalia non sit sensus:nein fim potentiam, nem in amim: α ratio est talis. Dormiens, aliquid phant staturi hoc autem non fit Fin sensim in pollaia, qtii a sen sui in potentia exissenti, nihil apparin nec Fin Gnsum ina ,sa in somno no est sensus in actu: ergo D hatasia n5 in sensus inpotentia, ne psensus in actu. beeundo ibi.
Deinde sensus quidem semper adest, imaginatio
autem non semper. S. Tho. pala. G Postea
108쪽
Postea secundum potentiam sensus quidem semper adest viventibus re non Orbatis: pharasa at no.
Ostendit quod phantasia non sit sensus in pollata:&est ratio talis. Sensus in poteritia semp aclist animali, phaaasia alitem non semperioim no semper animali aliquid ppareati ergo ph1tahia no e scii sus i pollata. Tmio ibi.
Quod si ide esset imaginatio ae odoratior bestiis imaginatio profecto cun inesset. At notae, ide/tum ut api,aut formicr,aut vermi. Si vero ei quod as idem omnibus utiq; contingeret bestiis pnantasiam inesse. videtur autem nonrutformicς, aut api aut vermi.
Ostenditqu5d phantasia non si sim sus secundu actu quatuor rationibus. Qitarimi prima talis.Sensus se dii adium eonvenit omnibus Bessus. i. animalibus irrationalibus. Si igitur phantasia esset idem quod sensus in actu, seque tur quod inesset omnibus animalibus irrationalibus. Hoc autem non est verum. Non enim inest formies aut api: aut vermi, ergo phantasia no est sensus secundu Dubiu. actum. Considerandum est autem quod omnia animalia habent quodammodo phantasiam: sed animalia imperfecta habent phantasiam indeterminatam: sicut insta ραι, dicet Philosophus. Sed hoc non videtur verum de Des ct apes et p in quarum operatione plurimum prudentistio apparet. Sed sciendum est qii 5d opera priidentie, semur hama, Ca dcapis operantur nati irati inclinatione: non ex hoesiam an qu)d habeant phantasiam determinarum,et distinctam se diuiti a sensu. Non enim phantasiantur aliquid, nisi dummo eiam. uentur a sensibili. Quod autem operatur propter finem, quasi prouidentes in futurum, non cotingit ex hoe quod habeat aliquam imaginationem ipsius suturi: sed imaginantur actus prisentes, qui ordinsitur ad finem eκ natu π ut tali inclinatione magis,4 ex apprehensione. Illa autem 'Prrct animalia dieii Philosophus pnantasiam haberer quibus Phanta aliquid secundum phantasiam apparet: ei iam dum nonsia, sentitur. Secundam rationem ponit ibi.
Praeterea illae quidem verae sunt semper: imagi/nationes vero plures fiunt cui patet) falsae. Postea hi quidem veri semperi phanaasis autem plures filis.
Quae talis est. Sensus secundum actum semper sunt veri: iid enim sensus decipitur ei rea proprium sensibile: sed phantasis utplii imum sunt salsae. Non enim respondia imaginationi ut plurimi ura,ergo phalasia non est sensus secundum actum. Tettiam rationem ponit ibi.
Prpterea cum exacte circa sensibile operamurano dicimus hoc nobis homine videri,ac apparere. Sed potius cum non clare sentimus: quando etiam ut sit verus sensus,&falsus. JAmplius autem non dicimus cum operemur certe circa sensibile r qm ridet hoc nobis ho sed magiscit no manifeste sentimus: tuc de aut ver', aut falsus.
talis est. Cu operamur cum certitudine circa sen/sibile actu. s. ipsum sentiendo: non dicimus quod hoc videtur nobis homo,sed magis hoc dicimus, cum non manifeste sentimus:si tea a remotis aliquid videmus, vel cum videmus aliquid in tenebris Et tune sensus secundis actii aut est verus, aut est salsus. Circa sensibile enimpera dens, iusmodi sensibile est homo:non semper sensus est verus, sed qnt decipitur. Addit aut hoe ut osten. dat colatienientiam inter sensum no manifessiim oc pha/tasiam:quae etiam qsiqi est vera: qsi ii falsa est. Cum autemanifeste aliquid phatasiamuri dicimus quod hoc vido tur nobis h5:oc rio quod z eertitudinε sit no: ergo phalatia no E idE quod sensus in actu. Quarta rone ponit ibi.z
E At 3 nobis Muod quide paulo antea dicebamus
clausis etiam oculis visi videntur,ati apparent.
Et qa qui de S antea diximus apparent & dor
mientibus visiones. Quae talis est. Phantastime visiones apparent dormittibus. In eis aut no est sensus se dii actu. ergo phalastica visio no est senstix stetiduam. Deinde eum dicit.
Atq: nem vit' habitu u eos eriti et ii sui salvi sciavel itellect . Est. n.&Blsa imaginatio, asi sol uvcra. Atm vero neq; sp vera dictitu: habitus vllus eritivi scia, aut itelleris. Est. n.phatasia de vera, ct falsa.
Ondit in ph Giasiano sit intellectus,net scia. Intelle. s. n. primoni piaci piose, et scia de coctonibus a demostratione acssit ars p sunt veroni. Ph tasia Ei qfim e salsa. ergo phalassa no Eitellectus, neq; scia. Dci decu dicit.
m fieri Mistanti vi nister qη no credat quom liabet opinionem bestiarum autem fides quidem nulli sinima natio vero compluribus inest. Relinqfigis videre si opto si .Fit .n. opio de ve/ra,&falsa. Sed opinioni qdemini, et fides. No. n. contingit, opinatem iis quς sibi ridentur no oedore. Beriaru aut nulli inest fides: phatasia aut multis.
Ondit . phalasa no sit opto, qd'magis videbalalla opio H qnm e falsa: sicut phalasa. Ondii alii hoe duab ronibus. Pria quasi talis e. Opion ε Gai fides: no. n. v res oumiis: r, aliqs n5 credat id q ropinas: et siceu nia labestia habeat fidἰ: nulli bestiaru inerit opto. Sed phan rasia inest multis bestiam: in diebam est: rego phantasa
non est opinio. Secundam rationem ponit ibi. - .
Prpterea fides onmem opinionem sequitur: per/suasio fidem iratio persuasionem. At imaginatio quidem qui biisdam bellula inest: ratio autem nullis. Amplius oeni opinione psequitur fides, fidem autem suasum esse, suasionem autem ratio. Bestiarum . autem quibusdam phantasia inest, ratio vero non. Qui talis est Ad oem opinione cosequitur fides, quia
unusquis peredit illud qd opinatur, vidi est. ad fidem sequitur in aliquis sit persitastis,ea enim credimus, quae nobis pressala sunt. Ad persuasione aut seqititur r5Fm ordine illationisi ga n aliqua ratione aliaes alicui sua dei .ergo de primo ad ultimii quicum lis opinionti hi rationem. Nulla aut bestia habet rationDeum tamen ali qua habeat phantasiam,mis phantasia non est opinio.
Et manifestum est in lite seda ratio inducitur ad eos a dum primam, quatum ad hoc quod prima supponebat. , in nulla bestia habet fidem. Deinde cum dicit. At vero patet, nec opinionem esse cum sensu, nee
opinionem per statim. nec opinionis, sensusve coniunctionem per ea quae dicta sunt. Manifestum igitur quod, ne v opinio cum sensu Te cie. neq; per sensum, neque complexio opinionis& sen iues.sus, erit phantasia, propter haec. Ostendit . ph Itasiano est ali ad compositum ex prs
109쪽
Q nos sensus tuopione. sta pharata magis videriir comiti unicare cum opinione, qitae psit esse cum sera qui est semper verus. Secundo ibi.
Patet . n. si imaginatio sit opinionis, sensus coniunctior opinione non cuiusuis reii sed eius esse euis est etiam lensus. Dico autem imaginatione, si sit G, iunctio issus,opinionisue: piunctione esse opionis albi & sensus eiusde albirno. merit ex Opinione qdehonii sensu autem albi. Apparere igitur est opinari
rem ean quam sentit non per accidens.
Et ni festumno alia qurdi est opinio sed eius
est, citius est & sensus. Dico aut ex albi opione & sensu complexio phantasia est. Non enim ex opinione quidem est albi: ex sensu autem boni. Apparere igi/tur est opinarii quod quide sentitur no iis acci G.
Ostendit qualiter oporteat accipi opinionem, sepliantasia mplectitiir opinionem re sensi iri, quia. n. phari
tilia es unius S eiusdem: manifestu est quod opto adii bina sensui, qus est phalasa,non est aliaqiis dam opi sed illa qus Ede eod de quo est sensus, sicut si dicamus quod phantasia est qυsdaco plexio ex opinione albi, oc leniacilita LN5. n. in res csse c5posita ex opinione albi,ei seu suboni. quia sic halitasia non esset de vii et eode. Opargitur, si phantasia est ex complexione opinionis/sciis sit Quod apparere aliquid secundum phantasiam, nihil aliud sit quam opinari aliquid ide, qliod semitur persore non secundum accidens. Tertio ibi.
Apparent nonum etiam falsar de quibus simul vera opinione li, Sos. n. pedalis quidem apparet,ac Psuasum est terra ipsum esse longe maiore. Fit in f, ut aut sua is opinione: qui h3. vera abiiciat, remo/do eode sese habese, no oblitust nec dissuasus taut si adhuc illam habeat: eadem sit simul necessario falsa,
re vera. At constat opinionem tum euadere falsami eum res mutata latet. Nem igitur inum est istorum imaginatior neq; ex his est coniunctum.
Apparent autem filide quibus simul opinio
ne veram habent:& videtur sol unius pedi si sed creditiis est maior esse tota habitatione. Accidit igitura aut abiicere sui ipsius vera opinionem, qua tu Lebat silua rer non oblitum mel decredente: aut si adhue habet, eandem necesse est vera 3e sellam esse. Sed filsa facta est, cum lateat res. Non ergo unum aliquod horum est neq; ex his phantasia.
Destruit praedietam positionem tali ratione. Continagii aliqn quod aliqua salsa apparem se dii phalatiam, quae est a sensi oc de illis et de eisdem rebus,homo habet , Veram opiniorum. Sicut secundu sensum apparet quod sol non excedit qtiatilitatE unius pedis,quia salsum est
Sed secundum veram opinione creditur esse maior hi talione).i tota terra i qua habitamus. Siaa. apparatio
ipsa salsa, si idem quod opinio cum senstit Ops alienim
duorum dicere,quorum vnia ess, quod i ista positione opinionis ad sensiim,aliquis ab ciae veram opinionem uam prius habebat,re Opinara saluata F. i. eodein inoo manente,et ille qui abdeitopinionem, non sit oblivis Dein quod credat. Quod e i possibile. Istis. n. tribus in dis aliquis abiicit veram opinionem. Primo quadorea mutatur, sicut cum aliquis vere opinatur quod Socratea sedet, eo sedente: sed postu Socrates sedere destiterit, si retineat opinionem eadem, vera opinio miliariir in sal sani.
Secundo,qualido desinit opinari quod prius opiliabat, propter hoe quod est prili uis opinionis oblitus. Tertio, quando desinit opinari quod prius opinabatur, quia de credit quod pruis credebat, immutauis propter aliam ra
g tionem in autem aliquis amittat opinionem, nullo isto mina contingente: est impossibile. Qiiod tamen contingeret in proposito. Aliud autem quod om dicere,si primuno dicatur,est quod aliqtiis tetineat mira salsa opinionis veram opinionem. Et ne si ipsa apparitio est ipsa opinio
quod lucem est ponere, si phantasia est opinio sequii quod eadE apparitio sit vera re salia. ops si vera falsa
eo qa'prius erat, lateat opinante: ganno Iatereteii,simul cuni mutatione rei, mutaretur opinio:& no esset eius opinio salsa. Hoc autem adninxit ad expon duq rius dixerat de saluatione rei. Concludit eruo in pharana neo est quid praedictoru quatuor, ne* incompositu ex his.
Verum quoniam fieri potest, ut aliud moueatur ab eo ipso quod motu in est. Imma natio vero morio quaeda esse videtur, no fieri fine sensui sed sem
tientibus: de eorum etiam esse: quorum est sensus: fit autem ut motus oriatur a sensu iam actu,quem qui
dem necesse est ipsi sensui similem esset imaginatio motio haec est profector quς sine sensu nimiruesse: nel copetere non sentientibus potestiativmul
ta per ipsi in id agere,pative potest, quod ipsam hu
bet:& insuper de veram,& falsam esse. Sed quoniam accidit moto hoc: moueri alterum ab hoc: phantasia autem motus quidam videtur es
se: Stio fines latarii sed in his quς senti ut 3ceos '
quorum sensus est. Est autem motu heri ab actu serusus. Et hunc similem necesse est esse sensui: erit utiq; πια phatasia ipsa, motus qui non sine sensu contingens 16 i. esse: nem non sentientibus inesse potest:& multa est. secundum ipsam facere de pati habens:& esse veram. & falsam. Lce. VI.i os T QV A Μ Philolaphus ostendit phantasia non est aliquid illorum quatuori quae ab antiquis ad cognitionem pertinere ponebantur, hic inquirit quid sit phantasia. Et diuiditur in partes duas. In prima ostendit quid sit phantasia. In secunda assignat rationem eorum quae ad phantasiam pertin Libi Hoe autem accidit .FAd inuestigandum quid sit phantasia hoc modo procedit. Primo ei lim proponit .psi aliquid inmotum: mtingit in ab eodem aliquid aliud moueat titiostensiim est
enim in. s. physi. . est dupleκ mouens. s. moueris immobile,et mouῆs motum: quod. s. mouet, eo quod mouetur.
Deinde ponit quod phantasia est quidam motus Sicuti enim semiens mouetur a sensibilibus: ita in phantasiadomouetur a quibusdam apparentibus: quae di euntur pha 'tasmata. Ulterius ponita sinitatem quam habet phat
, sia ad sensum: quia phantasia non potest fieri sine sensu,
sed est tantum in habentibus sensum. s. in animalibus:deest illorum tantum, quorum est sensus. s. illorum quae sentiuntur. Ea enim quae sunt intelligibilia tantum, non e dunt in phatasiam. Deinde proponit quod abaetiisen sus contingit quendam motu fieri. uod quidem fit manifestum eκ eo quod primo F ponebatur. s. quod ab eo quod est motu: n, edtingit moueri alteriam.Sensus autem secundum actum fit, ex eo quod mouetur a sensibilibus, unde relinquitur quod a sensu secudum actum causetur aliquis motus. Ex quo etiam manifessum est quia motus causatur ab actu sensus:necesse est quod sit similis sensui,
quia Omne ages agit simile sibi. Vnde oc illud quod mouet inutis mouetur, causat motu sim in motui quo ipsummouetur. Ex omnibus aut Eliis coeludit quod phantasia sit quida motus causatus a sensu scdum acta: qui quid Emotus no ε sine sensuriami psit inesse his quae no semiuia
Quia si aliquis motus fit a sensu macium:similis est motui sensus:et nihil aliud iiisi phantasia inuenitures elata s. o. sue aia. G η Relinquitur
110쪽
Relinquitur ergo Q phantasia erit huiusmodi motus. Et
eκ hoc , est motus causatiis a sensu, similis ei: sequituria, continget habentem phantasiam, multa agere pati secundum eam . Et contingit eam esse veram re salsam, vi statim osteiidmir. Deinde elim dicit.
Circa q Atq; id propterea fit: in sensus quidem proprio/
sensus sit rum, est verus raut raro admodum suscipit lalsitate. ver' aut At est sensus eius etiam rei, cui propria sensibilia a
salsus, cidunt: ubi iam fit ut ipse sit fallusi Nam non est fal/siuisi album dixerit esse. Sed si album, hoc aut illud
esse.Est praeterea communium sensus: quς quidem, perinde atq; propria,iis accidunt, quς fiant per acci/des sensibilia.Dico autem motum, S magnitudincr
qus ut patet,accidui sesibilibus, circa quae maxime error, deceptio* fieri sensu potest. Motus igis iste . qui fit a triplici tali sensui differentiam ob idipsum
nimirum habebit atq; primus quidem, cum opera tio sensus adest est verus. Caeteri vero falsi etiam esse possunt,dc praesenteati absente, praesertim cum
a sensu lose sens bile distat. Si igitur nihil aliud prς
pha sis ter imaginationem, habeat ea quς dicta sunt. Sitidis Q, idipsum qa diximus:ipsa immaginatio motus is est profecto,qui fit a sensu iam operante. Hoc autem accidit *pter hoc, Q sensus quidem
propriorum est verus et aut qua paucissimum habesset sum. Secundo autem est eius, cui re haec accidunt& hic iam contingit mentiri. Quod enim albu, non mentitur. Si aute hoc,aliud de aliud mentitur. Ter/tio autem communium, de consequentium accidentia, quibus insunt propria. Dico autem Vt motus,
S magnitudo, accidui sensibilibus: circa quae est maxime iam decipi secudum sensum. Motus autem ab iactu factus, differt a sensu ab his tribus sensibus. Et primus quide praesente sensu verus alii aure dc prae/sente & absente,erui utiq; lalsi, dc maxime cum pro
cul sit sensibile. Si igitur nihil aliud habet ea quς dicta sunt, nisi phantasiat hoc autem est quod dictum
est,phatasia utiq; erit imotus a sensu sin actu iactus.
Assignat rationem eorum, quae conueniunt phanta.
sis,per ea quae dicta sunt. Et circa hoc tria facit. Primo assigilat caiisam eius quod dixerat, hantasia quado p sit vera: oc quadocp salsa. Secudoastignat causam huitis nominis. ibi Quoniam alitem visus., Tertio assignat eausam eius quod dixerat, quod animalia multa aguntsin phantasia. ibi Et qm immanent. γ Dicit ergo pri. nio Φ hoc. s. phantasia esseqnt veram,ocqn in falsam:
accidit Mpter hoc quod dicetur: qa.f. sensus a cuius actu causatur phantasia, diuersimode se habet ad veritatem: . oc falsitatem,sin quod com parati ir ad diuersa.Nam primo quidem circa propria sensibilia semper Verus est,aut modicum habet de sal litate. Sicut enim potentiae naturales non deficiunt in prophs operationibus,nisi in minori parte propter aliquam corruptionem:sie etiam sensus non deliciunt a vero iudicio propriorum sensibiliti, nili in minori parte,propter aliquam corruptionem organit ut apparet in febricitatibus, quibus propter indispositio
nem litigia dulcia amara esse videntur. Secuti do auteiri
sensus est circa sensibilia peraccidens: Oc hic iam decipi tur sensus. Quod enim album sit quod videtur, non motitiir sensus: sed si album sit hoc, aut illud: puta vel ni κιvel farina,vel aliquid huiusmodi: hiciam contingit moliri sensum,et maxime a remotis. Tertio sensus est sensibilium communium, quae conlequutur subiecta in quibus sunt accidentia,quae sunt sensibilia propria: sicut magnitudo ec motus,quae sunt sentibilia communia accidunt
Ε sensibilibus corporibus. Et circa huiusmodi maκime est
deceptiorqitia iudicium de his variatur fini diuersitatem distatis. Nam quod a remotiori videturaminus Videtin . Motus autem phalitasisqiii est sactus ab actu sensus, differt ab istis tribus selisibus.i.actibus sensus: sicut effectus differt a causa. Et propter hoc etiam, quia essectus est dobilior causa: et quanto magis aliquid elongatura primo aget talito minus recipit de virtute oc hmilitudine eius: ideo in phantasia facilius adhuc δ in sensu potest incidere falsitas,quae consistit in dissimilitudine sensus ad sensibile. Tillic. n.est salsus sensus,quando aliter recipitur sorma sensibilis in sensu,Φ sit in sensibili. Et dico aliter fim speciem,no fim materiam: puta si sapordulcis recipiatur in lingua fim amaritudinem , fim vero materiam semper aliter recipit sensus, b habeat sensibile. Omnis igitur motus phantasis qui fit a motu propriorum sensibilium,in Vertisivi in pluribus. Et hoc dico *tum ad praesentiain F sensibilis,quando motus phantasiae est simul cum motu sensus.Sed qn motus phalassiae est in absentia sensus, rue etiam circa propria sensibilia contingit decipi. Imaginatur enim quanaocp absentia,ut alba: licet sint nigra. Sed alii monis phantasiae, qui causantur a sensu sensibilium per accidens,oc a sensu sensibilium communiit, possunt esse salsi,siue sit praesens sensibile,siue non. Sed maxime sunt salsi in absentia sensibilis,qn est procul.Tamen mais sitiit salsi in abselitia sensibilis,* qn sunt procul. Εκ ac autem ratione assignat concludit ulterius principale propositum dicens:quod si ea quae dicta sunῆ non coueniunt nisi phatitans,dc phantasia habet quod dietum est: relinquitur quod phalasa fit motus a sensu factus in actu. Vlteritis autem quod iste motus alia potentia requirat,is sensititia. Aristot. hoc tio determinat. Sed videtur quod cis fini diuersiarem actuum distingitatur potentiaeia diuersitas motus requirat ditiosa mobilia: quia quod
movettir,no mouet seipsum,sed alterum, itecessarium vi
detur quod sit alia potetia phantastica, siue imaginatiua a sensu. Deinde eum dicit.
Cum autem vises maxime sit sensusiliu est quod nomen imaginatio ab ipso lumine sumpsit: phanta, M. dicituriquia sine lumine visio fieri nequit. oniam aute visus maxime sensus est: & nomea lumine accepit, quonia sine lumine no est videre.
Assignat c13 huius nominis. Crea qd taedii est qlio sphos in grsco,ide est qd lux,& inde venit phanos qd est
apparitio,vel illuminatio,& pharana. Dicit ergo quod visiis est pcipuusiter alios sensi,s,eo quod est spirituali ut stipra ossessim est,re plurium cognoscitiuus,ideo phatasia q causatur a sensu Fin aetit,accepit nonae a lumin sine quo no est videre,ut supra diciu est. Desiidecu dicit.
At qa imaginatiora imaneti sentibusq; similes sutideo p ipsis aiatia: bestis ist,atch holerar multa agut. Illς, qa nactis sui cui pD exples.Holes,qa mens per
turbatione nonunqua, vel morbo, vel sono sebmergitur. Sed de imaginatione qde determinatu sit ha/ctenus. Satis .n.qdnam ipsa fit, & cur sit: hisce quae iam dicta sunt,explicauimus. Et qm imanet:& similes sunt sensibus: multa sinipsas operantur aialia. Alia quidem, qa non habent intellem,ut bestip. Alia vero ex velamento intelle ebis: aliquando passione, aut ςgritudine, aut somno
vi homines.De phantasia igitur quid est,& propter quid est diebim sit in tantum.
Ondit cam qre aialia agithec patiumr se dii phantasia,et dicit ir phalasis immaneshi. pseuera laabeuntibus sensibilibus,et sunt similes sensibus secudu actu. Vii sicut sensus fim actu movet appetitu ad prssentia sensibi lis: Phanta