장음표시 사용
131쪽
tum principium est..cruapropter alterum quiesciti A
alterum mouetur.Sunt ratione quidem diuersa,magnitudine vero no separantur: Vniuersa nanus pulsu tractiiq; mouent.Iccirco oportet, perinde atq; in circulo, aliquid manere:& hinc incipere motum. Nunc aute ut in summa dicat mouens organice,
ubi principium Sc finis idem: velut in circulationei hoc est gibbosum de concauum. Hoc quidem finistillud vero principium. Vnde aliud quidem quiescit
aliud vero mouetur.Ratione quide altera r magni tudine vero inseparabilia sunt. Omnia enim pulsu de tractu moventur. Propter quod oportet, sicut in circulo,manere aliquid:& hinc incipere motum.
Summarie determinat de organo motus localis,& dicit in summa: q, primum mouens organice oportet tale esse,ut in eodem ut et principium re finis motus,sicut in B quadam circulatione,in quaesi gibbosum re coiicauut quorum unum est qliasi finis,et aliud quasi principium. Nam concauum est sicut finisi gibbosum autem videtur esse,sicut principium motus. Secundum cocauitatet n. contrahitur in seipso: secundum gibbositatem vero attoditur eius dilatatio, prout ab ipso fit principium motus
ec pulsus. Et quia in ipso est principium motus 5c finistprincipium autem motus oportet esse immobile in uno quot motu: sicut cum mouetur manus, Actat brachiut eccum mouetur brachiu quiescit humerus i dc sic omnis
motus ab aliquo immobili procedit i oportet.in ipso organo motus quod est cori sit aliquid qlitescens, inqua. tum est principium motus: ec aliud quod mouetur, ins. tum motus terminatur ad ipsum. Et haec duo in ipso.Lquiescens oc motum sunt diuersa ratione,licet subiecto magnitudine sint inuice inseparabilia. Et in oporieat ibi esse principium motus,& finis: dc per conseques quie iascens oc mobile, manifestum est ex hoc, in omnis motus animalis compoti itur eκ pulsu de tractitan pulsu autem id quod est movens,est tantum principium motus: quia pellens elogat a se id quod pellitur. Sed in tractu,id quod mouet est terminus motus: quia tralita ad se movet id qStrahitur. Et propter hoc oportet . primum organu motus localis in animali, sit ecvt principium motus: εcut terminus. Et ideo oportet . in eo sit aliquid manens, ociame et hinc incipiat motus, sicut apparet in motu ch culari. Nam corpus quod circulii riter mouetur propter immobilitatem centri et polorum non mutat totaliter locunisi sorte ratione, sed secundum totum manet in eodem loco secundum subiectum, partes autem Variant locum subiecto, dc no ratione tantum: sic etiam est in omni motu cordis. Nam cor in eadem parte corporis confiκum manet, sed mouetur fim dilationem Oc constrictionem,
Vt causet motum pulsus oc tractus, ct sic quodammodo Mest mobile,re quodammodo quiescens.
Omnino igis uti diximus: hoc sui ipsius motivuest animaliquo est appetitiuum. At appetitiuu sine
imaginatione no est. Omnis autem Imaginatio, aut
rationis est particepsiaut est sensitiva.Ati huius de belluae participes sunt. Omnino igitur sicut praedictum est, inquantum appetitiuum animal r sic setipsius motivum est. Ap.
peti riuum autem non sine phantalia. Phantasia au/tem omnis aut rationalis aut sensibilis est. Hac igie
dc alia animalia participant. Lec. X VI. POSTQUAM Philosopli' determinauit depri
cipio motivo secundum localem motum in communi et secundum se, nunc determinat de ipso, per comparationem ad diuersa genera animaliu. Et circa hoc uia iacit. Primo ostendit quid steommune omnibus aiamalibua
participantibus motum. Secundo quomodo primipiumotiuis inueniatur in animalibus linpersectis abi. Coo siderandunt autem de impersectis.Hertio ostendit quomodo hoc pricipium motus sit in animali persectissino quod est homo,disserenter ab alijε alii malibus. ibi. SD sibilis quidem.) Dicit ergo primo,. omne animal inatum est appetitiuum,sic est sui ipsius motivum.Nam apo petitus est causa propria motus. Sed appetitiuum no est sine phantasia,qus est vel rationalis,vel sensibilis. Sensibili autem phantalia, alia animalia ab homine particupant, non autem rationali phantasia. Considerandum autem est in sicut stipra dictu est, sicut sub intellectu phantasiam comprehendit,ita etiam phantasiam us p ad inotellectum eκtendit,sequens nominis rationem. Na phatasia apparitio quaedam est,apparet autem aliquid re secundum sensum,oc secundum rationem. Phantasia elighabet sitam operationem in absentia sensibilium , ut ra/tipre intellectus. Deinde cum dicit.
At enim considerandum est etiam i quid nam sit id,quod imperfecta animalia motu cietequibus sensus inest tantummodo laetias.Atq; investigadum est si his etiam insit imaginatio, piditasve:necne.Etenim dolor atq; voluptas his inesse videtur.Quod si haec insunt: dc cupiditatem necesse est eisdem inesse. Ad quonam pacto his imaginatio inest An asseren/dum est, ut videtur. lipe & in his inesse, ima natio. nem inquam, atq; cupiditatem Verum ut taetermi/nate mouentur: sic de haec ipsis insunt indefinite. Considerandum aute dc de impersectis quid mouens est:quibus sensus tactus solum inest: virum co/tingat phantasia & concupiscesiam inesse his,an no. Videtur enim istitia & tristitia inesse. Si autem lipe,
de concupiscentiam necesse.Phatasiaautem quomodo utiq; in erit An sicut mouentur indeterminate,& haec insunt quidem, indeterminate autem insunt. Ostendit quid sit pricipium motus in animalibus imperfectis. Et di tur animalia imperfecta, quibus inest solum sensus tactus. Et dicit Φ consideraduin est quid mo. Meate virum. s. in eis sit phantasia dc concupiscitia, vel non. Videtur autem in in eis sit concupiscentia , quia in eis videtur esse laetitia oc triuitia. Retrahunt enim se, ni ab aliquo nocivo tanguntur,re aperiunt se,&extendiit in illud quod est eis conueniens, quod non fieret, nisi in eis essetaolor redelectatio. Si haec autem sunt in eis, nocessarium est et, in eis sit concupiscentia. Sed cum conciis piscentia eκ sensu fiat delectationis, sequiturq, concupi scentia non sit sine phantasia. Restat ergo qtiaerendunt, quomodo in eis si phantasia. Et respondet Q sciit mo/tientur, ita inest huiusmodi animalibus oc phatasia et c5
cupiscentia. Μouentur autem non determinate, quasi intendentes aliquem determinatum locum,lii suo moni,sicut accidit in animalibus quae mouentur motu processi.
tio, quae imagin natur aliquid distans, illud concupi, seunitdc ad illud movesur. Sed huiusmodi animalia imo persecta no imaginantur aliquod distas, quia nihil imaginantur,nisi ad praesentiam sensibilis. Sed cum laeduntur,imaginantur illud ut nociuum,& retrahunt se, oc cadelectantur,extendunt se super illud, re applicant se illi. Et sic in eis est phantasia vel concupiscentia indetermi nata, inquantum imaginantur reconcupiscunt aliquid ut conueniens,non autε ut hoc aut illud, aut hic,aut ibi, sed habent consulam imaginationem re concupiscenotiam. Deinde cum dicit.
Imaginatio igitur sensitiva in ratione etiam exptibus uti diximus,animalibus inest . At deliberativa his
132쪽
Hie Aristo. vim cogitatitiam in/
lyllogis his inest tantum,in quibus ratio inest. Nam utrum
hoc agat,an hocinationis iam opus, alip ossiciu est. Atm necesse est uno quodi metirit maius enim per. sequitur. re potest unum ex pluribus phantasmatibus iacere.Et haec est causa sane, cur non omnis imaginatio videtur opinionc habererquiaeam quς est ex ratiocinatione non habet. At haec illam nimis habet. Qua yy deliberatiuum appetitus non habet. Sensibilis igitur phantasia, sicut dictum est i & in
aliis animalibus inest. Deliberativa autem rationalibus inest.Vtrum enim aget hoc aut hoc t iam ratio. iiis est opus. Et necesse est uno mensurare. Maius .n.
imitatur. Quare potest unum ex pluribus phantasmatibus facere. Et causa h pc est, cur opione no putatur licte:qua ea quς ex syllogismo no habet. Haec atillam. Propter quod deliberativmoliti appetitus.
OstEdiiqiiod pricipium motivum sit in hominibus. Et circa hoc tria facit. Primo ostendit quomodo princi .piu movens in hominibus est ratio deliberans. Secundo quomodo alichiado deliberatio rationis,per appetitum vine itur. ibi. vincit autem. γ Tmio ostendit quae ra/tio si moues. ibi. entifici in alium. γ Dicit ergo primo sphantasia friasibilis: ut ex dictis patet rest etiam inal as animalibiis:sed illa quae est per deliberationem, est tantum in rationalibus: quia considerare virum hoc sita dum , aut hoc quod est deliberare opus est rationis. Et in tali eonsideratione necesse est accipere aliquam unar iam,vel finem, vel aliquid hii ius modi rad quod me,suretur quid sit magis agendum. Μanifestum est enim in
homo simitatur, i. desiderat id quod est magis in bonitate: re id quod est melius: melitis autem semper dijudicamus aliqua mensura:et ideo oportet accipere aliqlia mensuram, in deliberando quid magis sitas dum. Et hoe est medium ex quo ratio practi ea syllogi at quid si Migendum. Vnde manifestum est in ratio deliberans potest in pluribus phantasmatibus unum facere. s. ex tribus:quc riam unum praeeli tur altari: Oc tertium est quasi mensit. ra quae prae legit. Et hee est causa quare animalia noti habent opinii nem,licet habeant phantasiam: quiano possum vii syllomino: per quem unum prs ligat alteri Sedd liberatio rationis habet illam. L opinionem et an non faceret ex pluribus phantasitatibus unum. Et inde estu, appetitus in serior, qui seqititur phantasiam i non habet d liberationem: sed abis deliberatione mouetur ad concupiscendumves irascendum: quia scilicet sequitur pha taliam sensibilem. Deinde cum dicit.
Vincit autem interdum appetitus,mouetq; volutatem interdum haec illum: appetitus inquam appetum ut Bhaera sph an cum in continentia fit. At vsemper luperior,magis est princeps, mouetq; nativira quo fit,ut tres iam motus emiciantur. Vincit autem & mouet aliquando appentus deli rationem. Aliquando autem mouet.hunc illa, sicut sphaera,appetitus appetitum cum incontinemtia fuerit. Natura autem semper quae sursum, principalior est, ct mouet: ut tribus latioibus ia moueae.
Ost ndii quomodo deliberatio rationis x incatur appetiui inferiori: et dicit in appetitus inferior qui es sine deliberatione: vincit deliberalion enim remouet homin εab eo quod desiberali it. Aliquando econuerso appetitus mouet appetitum . L superior qui est rationis d liberasa, eum qui in phantasiae sensibilis: sicut in corporibus caelesibus sphaera superior mouet iseriorem: quod accidit cualiquis continens fuerit. Continentis enim est per desibo rationem rationis,ubicue passiones. Et iste est naturalis A ordo: ut superior appetitiis minuat inferiorem: quia etiain eorporibus exiessibus naturaliter sph a superior pri cipalior est:& mouet inseriorem: ita et, inferior movetur tribus motibus localibus. Sicut sphs a Saturni moueturre motu diurno,qui est super polos mundi Oc motu contrario, qiit E super polos 3odiaciret prper hoc, motu proprio. Et fili appetitus inferior, etsi aliquid de motu pre
Prio retii reati moues in naturali ordie, in otu appctitus si Ddioris: et moria rotiis desiberatis. Si 5tecouerso accidit, et appetitus superior trasmoueatur ab inferiori: hoc est plerordinε naturale. Vn et hoc facit peccata i moribus, sicut Peccata sunt monstra in natura. Deinde cum dicita.
Ea vero ratio cui scientio tribuunturmon mouet sed manet. Cum autem aestimationum ac rationum,
alia sit uniuersalis,alia singularis.Alia natu dicit omne bonum honoribus esse afficiendum: haec vero dir cit& me bonum esse: hrciam opinio mouet: non illa uniuersalis, cisin potius ambi moves. At illa ue/scens ma*srhaec autem non quiescens. Scientificum autem non mouet: sed manet. clauoniam autem hoc quidem uniuersalis existimatio gratio:alia vero particularis .Haec quidem enim dicit Q opue tale tale agere: hoc aute Φ hoc qde est tale: de ego talis. Iam haec mouet opto: no quae uniuersilis. Aut utraq;: sed lire qde quiesco magis: hpc aut non.
Ostendit qiis ratio si mouens. Et primo sciendum estu, ratio spe latiua, quam appellat scienti fleam, n5m iuir sed in quiete est: quia nihil desinitalido ves fugiendo dicit: ut supra dictum est. Ratio autem practica,qusdam est uniuersalis, Sc quaedam particillaris. Vniuersalis quidem: sicut quae dicit-oportet talem tale agere: sicut Mia honorare paretes. Ratio autem particularis dicit in hoe G quide est tale,et ego talis: puta ιν esto filius:et hunc honorem debeo nunc exhibere partii. I xe autem iam opinio mouet: non autem illa quae est uniuersalis . Aut si vir ammouet i illa quae est uniuersalis mouet ut causa prima requiescensrparticularis vero Ut eausa proxima,& quodammodo motui applicata. Nam operationes et motus in particularibus sinti unde oportet ad hoc in motiis soquaturi in opinio uniuersalis ad parii laria applicetur. Et propter ii etiam peccatum in actionibus accidit,qnopinio in particulari operabili eorrumpitur propter ali quam desectationem: vel propter aliquam aliam passio
nem: quae tamen uniueriadem opinionε non corrumpit.
Necesseesti tur, omne quod vivitiani numqi ha
bet, nutricdi vim habere ab ortu generationeue ubque ad iteritum corruptionemve suam. Necesse est enim omne quod est ortum accretionem,& statum, H S decietionem habere: qup quide, ut patet, sine nu/tritione fieri nequeunt. Necesse est igitur uniuersis his q accresculatet. decrescut,iesse potetia nutriedi. Vegetabilem igitur animam necesse habere ori ne,quinicul viuit: Sc habet animam, a generatione usis ad corruptionem. Necesse est enim quod gene/ratur augmetum habere,& statum, de deaementur hoc autem sine alimento esse, impossibile est. Necesse est igis inesse vegetabile potetia in Oibus generabilibus,&corrupti selibus. Lec. XVII. POST M V AM Philosophus determinauit desingulis partibus animae: hie ostedit quomodo adinvicem ordinantur. Et primo ostendit*necesse est animae partia vegetabilem in omnibus inuentibus inueniri. Secundo ostendit in sensitiva non est in Oinnibus: sed in aliquibus ibi. Sensiam autem non necessci, Dicit ergo primo, m
133쪽
. hiat alatii vemabin apricipio gnationisus ad sua eorruptionε. Ex quo innuli hoe esse in aialibus quae generatur et innupuntur intelligenda. Hoc aut rbat si va necesse est in es vives qd gnatur, i, at augmentu oc statu re decrementii sed hace no possunt accidere sine alimε tot da iste ait lato p3 q, plus de alimento e 5 uenanir, in summa ad conseruation pexistentis magnitudinisi iste aut status, squali: sed tae diminutionis, minus. Cu igitur uti alim to itineat ad pari vegetabilεr necesse est Φ fixepais ale sit in othus vi Hibus, qus geli erati ir cte corruputur. Et De ps ordo istius partis alae ad alias ples aim quia oinnes alis praesuponunt istam. Deinde cum dicit.
At non in omnibus viventibus necesse est sensum esse .Etenim neq; ea possint tactum habere, quorum corpus est simplexi quae no sine materia, formarum
sunt susceptiva. Nem fieri potest, ut sine hoc sensi,
animalium quisquam in rerum sit ratione.
Sensum autem non necesse est omnibus viventi.
bus inesse. Nem enim ea quoF simplex corpus, pringit habet tactu. Nem fine noc, poti est esse ullii Mai. Ne v pcum nonni saeptiua species fine materia.
Ostεdit quo se hεatis smstiua ad viuentia. Et primo ondit in no est in Oibus uiuisbus. Sedo ostEdit in quibus vlulat a siti ibi. Adal aut necesse.γ Dicit ergo primo, in no in necessariu q, oia Miuuia hEant senstini: qilia sen sus ta s sine quo nullio alius pol esset de st e5 sequens nem aliqd alat: ius ratio perficii eκ hoe in f,3 sensum
esse no poti aliquo eorpe simplici: quia organu sensus iactus necesse est esse i qda medietate inter cotraria. ut supra on sum est: qa nulli eorti simplici eo uenitieu i eoisti a simplicibus lint excelle usqlitatu sensibilitar puta in igne exo illata calidi: in aqua,eκ cillesiastigidi. Sitis Et qi iecuin ino sunt susceptiua specimi sine materia: nolint sensum. Na sensus E susceptiuus speci . sine materia: ut supra ductu est. Mi aut quam vilestia. s. plats: qianis pinqua eortoribus simplicibus ta eant tenemorate: et no recipiunt species sensibilita, nisi st materiat E ini nautationun5 ergo omnia uiuentia habent sensum. Deinde cum dicit.
Aial at necesse est sensu3 h fi nihil ficit frustra
natura. Na uniuersa q natura metus a sui alicui' aut sunt rasus eos,quς alicuius musa hunt. Si igitur corpus qa habet vim gradicis, no haberet sensumi corruperet' sine de no ad suu pficisceres, Puenire λε:que qde opus esse naturo Mat. Quo nil pacto
nutrietur Immobilibus enim adest nutrimentum,
eoi loco ubi sae orta: quo nutriri ent Hapte natura. Aial at necesse est sensum hrei li nihil uustra facit natura .Propter aliqd. n.oia q sunt natura, subsitati
ne pressiuu corpus no hes sim nr corrupetur vii , di ad tae no utiq; veniet,q est naturo opus: OO. n. alec Manetibus sidcM. existit, vii nutriri nata sunt.
Ondit in ola alatia lint sensum. Et circa hoe duo facit. Primo on dithoede aiatib qmouent motii processivo. Sedo simpli de cibus aiati M. ibi. At vero.= Circa primu duo iacit. Primo ondit positu. Sedo ex ridit quod da st qaeposset sus toni obviari. ibi No pol aut eoin FDicit ergo primo in necisse ε-aial sensum litat. Ad qd xband ponit primo in natura nihil sacit frustrat q9aoia si sunt in natura, sum Pa aliud. i. ruini ut m necessii tale ex his q te aliquid sunt: ucut natura facit m Ebra pn aliquas operationes. Sed ex hoc in nitara sunt talis dispositionis,sequii h ant aliq ac tua: sicut,habeat pilosita
tesqi iacia vel colores vel corruptiones,q n5 sun pinerii Med magis ruentutis necessitate materiae.Sic igis clinatura oritur pst aliud: si res naturales no possent num re ad finε quE natura iten diuesset irinra natura laeuco 'rcessi uv. i. aialis qd pol moueri motu positioisieorgani3atu redispositu,np incitur ec vi p motu viterius rsequeret alimentu, P q o servaret in es le. Hoc aut non posset esse,si no haberet sensum, quia n5 discemeret cor ruptibilia, qpsit ei obviaretoc sic comi perem re n5 pumiret ad fine quE natura in i duris. s.c5semelalimtioriam motu aequiri L Quo. n. alerent,nisi qrerent alim iust movit Nee est in stati adeat alibus imobilibust quia aialibus manentibus . . imobilibus existit adium illud, vii nata sunt nutriri .via tisi ope et, a remotis stranti Alani sessu est ijsq, si mora possitian5 habori sensum .no possent insequi finem ad quem natura ordinauit, et ita essent imstra, quod est inconueniens. Deinde cum didit.
Fieri at neqt ut cor g qcq mobile,ati ortum alam qde litat istemcteq; mlah, sensu at vacet. r. n.no fictai Aut . naio aut corpi idipsu melius erit. At neutri ut melius esse. Illa nam ob hoe n5 itelliget magis. Illud aut no ob idipsu magis psistet. At veronem cor qcq igenitu alatu, senia hienecesse e.Nul
scretiuu,sensum aut no here,no mansiuu ex isto, gonerabile aut . At vero necuingenerabile .Quare enim non habebit Aut. n. aiae melius, aut corpori. Nunc autem neutrum est. Haec quidem non magis intelli.
git .Hoc autem nihil erit magis propter illud. Nub tu ergo habet animal corpus non manes sine sensu. Eκcludit quodda per qd posset obuiari proicts Gni.
Posset. n. aliquis dicer in corpus messiuu mi evenire adfinε intentu a natura, discernendo corruptibilia per intutem,etia sin5 haberet sensum. Sed excludit ho dicta . . corpus no existens massumstarcessius, no pol habere aiam ocintellectu dilaementem nociva, ita Φ risi habeat . . sensum, ne psi sit generabile,nmisisti generabile. Et de t generabili adem ostensum est. Nam inutila generabilia habentia intellectum sunt tantum homines. Intellectus aut humanus indiget sensimul suria ostensiis est. Sed qae T..e.,odicii, in nem illud q restingenerabile h3 intellectu sine α. ib.
sensu,=videtur esse salsum fini opionem Arist. Nam corpora exlesia qponit esse lata, lint de partibus ais, intellem. No h fit aut sensum, sint corpora uniformia,n5 Ihablata diuinctionε in organis q requirutur ad sensum. Vn quid1 sie exponiit ut ibi termines silia, ubi dicit generabile aut, F ut sit sensus, et, nullia corpus no manens, mi habere intellectu sine sensu, dumo sit generabile.Sed
qd subdit. At vero nem in genreabdet,st principiu alterius sitis: ae si dicat, id hoe qaedicta est de corpore gene, rabili,nsi sese litici rea corpus ingenerabile: vi. s. ii si possi lilae intellectu sine sensu. Et hoc est q nubditi uuare. n. no habebit. γ Intelligendu es magis relative di inier.
rogati iter visit selisus in causa qre corpus ingenoabile. ccorpus esecte no liti sensum: I3 litat intellera est istat gasi litici sensuin,aut hoc esset ut exide esset aliad meli aiae corporis,aut ut eRide esset melius empori est eui:sed neutria horu iuiga alaeorporis es testis n5 magis intelligeret per sensum, si sine sentis,intelligit. n. per modia subsilaia tu smarataru ea q sunt fini se intelligibilia. Ne p tim ' este magis post et co seruari in me. ppter sensu3, gano inpossibile ipsum eorrupi via n5 indiget sensit ad vitanducorrupentia. Sed adnue sensum n5 adaptatur c5cta sequH. s. pnulla corpus no manens. i. no immobile,
h3 aiam sine sensu. Nisi forte dicat in lit cocto, no sequituro eo qd immediate dictu est, sed ex eo qSprimo fuit
134쪽
S . h, i thse Depositio retorta videtur, diadu est
Q per corpus ingenerabile no uelligit corpus caeleste, sed corpora qii unda alalimn aereorii q ponebat Platoni. ci,noianus ea d ono: quos Adem Apule. platonicus sedissinit. inniones sunt atalia eo ore aerea: mente rationalia io passu tae sterna. Et dehinoi aialium eor. poribus vult Philosophus oundere in no es possibile Φhabeant intellectu sine sensur sicut Platonici posuerunt: Vt interrogatiue legatur quod dicitur. chare. n. ii 5 habebit γ. s. hiivismiai corpus sensim,q.d Non est huius ronem at signare. St. n. no h3, aut hoc ei a pire bonu aist aut plerbonuec oris. Sed neutru horu, ga sine sensii, ne p aia eius intestigit melli in meo corpus magis c5semabitur Et ex hoe statim direct sequitii re5cro qua inducit nullii eorpus mobile habis alam, careat sensu. Appa. t aut hane esse intentionε Aristo. eκ hoc. immediate subiungiti in impossibile est aliquod corpus simplex esse corpus animalis. Deinde cum diciti
Atqui si sensum hy necesse est ipsum vel simplex eo ', vel mi taee. S3fieri no simplexr no in. habebit tactum . At huc sertam inesse necesse est. At vero si h3 sensum i necesse est corpus esse: aut smplexi aut misti. Impossibileaute est ede simplex.
Tactu. nino haberet. Est aute necesse hunc habere. O fidit in sensua sit simpli nec inarius ot aiali. Et circa hoc duo facit. Primo ostendit propositu. Secudo inducit quanda eonclusion ex dictis. ibi Alani sinu igitur qui nece istimrea primu duo facit. Prim ponitqdantendit. Sc .pbairpositu. ibi Uoc aut ex his.,Proponit ut duo: quoris primu est,si aliquod corpus lis sensu3t necesse est . vel sit simplex, vel mictu. Et impose est et sit sint plex: ga si esset corpus simplex, no haberet talitiiquEude sensus necesse Echaiat here, n5latu aisi arcissita: tia talia i mobilia: scutosi fidit supra. Deinde cis dicit. cQuod Oeex hisce pspicuu euadere pol. Nacum i sal oe, corpus sit alatu: corpusq; oe tagibile sit: tan/gibile aute su id, qa est sensibile tam i necesse est &atalis corpus, vim habeat sentiendi tangendo, si do at ipsum alat conservari. Caeteri namq; sensus per
alia quodam externa lentiunt. Odoratus insit vi Ius, ac auditus.Tangens aut nisi sensum habeat non po/terit alia qui de gereralia aut e capere. Quod si itast, fieri non potest ipsum animal conseruetur. Hoc aut ex his manifestum. n.n.animal, corp'animatum est corpus aut omne rugibile: tagibile atqa sensibile laetiar necesse εἰ aialis corpus tactiuu ecli debet siluari ais aliun .sensus p altera senti uti violis frui sus rauditus. reuu aute nisi habeat semlayno hoc qde poterit fugeret illa autem accipere. Si vero fiscii possibile est saluari animal.
Probatς positis. Et primo q, sensus tactus sit inoibus Malibus. se in corpus aialis non possit esse corpus sinipleκ. ibi mae aut posci rea primu duo facit. Diio osi Edit is necisse est inesse Oibus aialibus sensum ladius se quod al a sensus a sensu tactu, no insunt Oibus. ibi Alii aut re iam uoco. γ Circa primu duo facit. Primo ondit u neeeile est iactu incile cibus Mali P.Sedb ondii idὶ e gusti tibi. Propter qaeo gustus. γ Dicit ergo primo quod hoc quod necesse iit tactu inei se Oibus aiatib manifestuesteκ hisqnue dictiur. Aial. n. est corpus aiatu. OErit cor . signabile et nuptibile, E iagibile: et dico iasibile qai sensibile iactu. Corpa ai e sita q sui in abilia et icorruptibilia, n5 suttagibilia. No. n. sui de natura elui orit,ut possint hie qlitates editam,q sunt qlitates ta sibiles.Sedola corpora eorruptibilia necesse est lite illi i tes lagibiles: eu sint vel emta simplicia, vel eκ eBriis eo mposita. Et eκ hoe cocludit in neeesse est cominatalis lite sensus taei', si debeat saluari eor fatalis: sacu corpus aiatias ita bile. i. hsistagibiles qlitates, etsi corpor qipsum lagui, immutari pol corpus aialis ab his q ipsum tami, naturali i mutatione us p ad sua OrnamionL Nister aut est de at iis sensibus q senti ut per alia media, oc norans do: sicut olfactus, visus, ct auditus. Vsi illa sensibilia cu sint remota, non tangui corpus aialis, nec psit alterare ipsum ad comiptione: sicut tangibilia. Et i5 nisi alia haberet sensum tactus, perqiiE discerneret couenientia a corruptiuis: no posset lisc sugere,et illa accipere: oc ita noposset saluari Hal. Necet sarturigi ad salui Eatalis, quddnabeat sensum tradius. D inde eum dicit.
Qua π δέ ipse gustus, quasi qda. Est. noli in vil
meti sensus.Atali metu:corpus est, qa tactu Pripi f. MOM: sonus aut, dc color,& odor no nutrivi: nec accretione, deaetioraciae faciut. Quia necesseripsum gustu.
tactu quenda eci m rei tagibilis ac nutriti ui est sen ius. Hi igitur sensus necessarii sunt atali: atm perspiscuum est fieri non posse, ut sit aiat ab sp tactu. Propter quod regustus est, sicut tactus qdam: si Tes... metu aut, corpus ragi possibile. Sonus aut, ct color & odor non alunt meq; iaciunt augmetum me di de crementum .Quare de gustum necesse est tactum essequendam i quia tigibilis de vegetatiui sensus est. Hi quidem igitur necessarii sunt animali. Quo de manimbam si, non postibile sine tactu alal esse. ma in ii
Omdii idε degustu. Lqubd gustiis est sicut ramis acta. ' bri in m. n. gustus alim Ethqito. s. discernis alim tu, virilia eo. ii . ueniti ves no. Aliments aut est quodda corpus tagibile. Nutrit. n. ex hoc quod est calidii,humidii, frigido, Be siecit. Ex eisdZ n. nutri inutim cibus sumus. Sed sontis,ec eoor, Ac odor, nihil saelut ad ali nitium: net ad augm tu, vel ad deer Fiti. Sapor aut costra ad alim diu, in ut si est se ita copsonis. Sie igit m in gustus est quida tactust gal sensiti alicuitis togibilis et vegetati iii. i. nutriti iit. s. alimε
3 quod hi sensus necessaria sunt Hai L Eκ quo εtu est in alat no psit e fine tactu. Deinde in dicit
Aterteris sus, ni sunt gra, ct definito lagene , ri non cuiustiis alaltu sine ullo discrimine sed cuidari gradienti necesse est in sint. Nam si cons uari debeatino latu lagedor 6 eminus etiam sentire ipsum iij, i oportet. iniod quidem erit, si per externum lentii ''medium possit hoc pacto, ut a sensibili quidem mmdiu mi ab hoc autem ipsum patiatur, ac moueatur. Alii aute sp idc generi Gallu ia, no cuicum, wqbusda, ut prestiuo necesse inesse. St. n. debet sit.
O uarii no solii opue tactu sentire, b de de loge.Hoe aut erit, si per mediu, sensit: uu3fuerit: eo ς illud qde sessibili patiatur,& moueaturi ipsum aut ab illo. ii
Ossidii quod ain sensus no insunt Oibus ales ibus: sed quibus. 5. Et ei rea hoe duo facit. Primo ost duri , situ. . mani sectatqlioddaqddixerat. ibi. Sicutiri. mo Dis .FDicit ergo primo quod alu sensus. s. Visis, audivi. 5c OIiistis,c5ueni ut aiali iiDdipter necessitatu sedspirethn eLSt necessariu ε eos inesse no cuilibet gneri aiali in uibusda. s. imouens moti a cessitio: quia sid3 huiusmoi animal saluarirnsi solii d3 sentire id qcri sigiti sed de isentire id sae est a logei quia ad aliquid remotu movetur. Hoc aut t. qudd sentiat aliquid a longe,erit si h at sensu. qui sentiat per medii deo quod mediu patis, mouet a serisibili sensus aut a medio. Et hoc ondit cosmulicii dicit.
. Nam ut in motu ad locum accomni oesto fieri so, let
135쪽
do potileti cum per multa efficitur. Primu nam v mouens
lit sensum, pellcdoji facit ut illud pellat id quod deinceps post illud est collocatin iiij hoc pacto motus per medium.Atq; primu quide pellit,& no pellitur. Ultimii aut pellitur,n5 pellit. Mediu vero pellitur,atq; pellit. Et interdu plura sunt mediarinterdupauciora. Sic de i alteratione fieri solet, hoc excepto dutaxat idihq qa alterat, eode in loco manere.Veluti si q*ii in cera tinxerit: us ad id mota est,usque/. quo tinxerit. Lapis aut no moues. At aqua ad dista/tia longam. Aer aut ad longiore nioues atq; agit,&patitura si maneat , liti, Haus & no diuisus. Quapropter de de reflexione melius est aerem a figura, colo
rei, pati:quousq; iit unus Est at unus in ipso leni)
u egrediente visionem frangi, at v reflei hi censere. Quocirca rursus hoc mouet visu pide atcb signum quod in ceram imprimis, trasmitterer vis; ad fine. . Sicut.n .moura sm locu, vs p ad permutationem faciti di pellens alterum facit ut pellaturi de est per mediu, motus .Et primu quide moves depellit & nodepellit i ultimum aut solii depellitur non pellens: medium aut utraq;: multa aut media. sic & in alteratione, praeteril st manet i eodem loco id quod alterat. Vt si in ceram tinxerit aliqs,usq; ad id mota est, usquequo tinxit.Lapis aut nihil. Sed aqua visi pro cul.Aer aut ad plurimu moveth de ficiles patitur, si maneat, dc unus sit. Unde ὀc de repercussione,est melius, i visum egrediente repercutitaere pati a figura de colore, usquequo sit unus. In leni aut est unus: pi quod hic iterum visum mouebit: sicut utim si in ceram sigillum ingrederetur vis ad finem.
Olidit per si se in motu locali. Viderint . n.quod mo Mens sin locu, facit permutatione usi ad alique determinatu Iocii: quia qcyprimo depellit,facit ut illud depul sit, item depellat aliud: de fici primu depelles mouet tertium Per medimet primu quidemoliti depelliti sed no depellitur. Viiimu alit ubi terminat motus, depelliturq ii 5 depellit. Media aut h3 utru p. qcra iliti re depellitura contingit multa media esse talia. Et setii hoc in in motu locati,ita cotingit in alterationerquod sit primum moti s Oc Vltimu motu:& mediis qci sit moves inotii. Sed in hoc in differt,quod primu alteras manet fila locu du3alieratiqSn5 coligildiei de pelute. Et poniteκeptu: sieuis alis, tagat cera liqsaeiat vis ad illii terminia mota est, quoi iis per actione caloris actio tagentis pertingit. Sed lapis quia durus En5 E sitscepti in talis impssionis. In aqaut talis actio magis plEdis. pcul, s in cera. S3 adhuc aer qui e passibilitorii maκime remotu moliebre facit re pati
tur,v mediu exnridumodo maneatoc sit unus: vi. s. no
interrupat per aliqSobstaeulus iterpositus. Et ita circa repercussioni sensus,melisse dicere quod aer patias a figurare colore,quous p permanet unus re colinitus: qaecotingitqn eleni Mocno iterruptior Φ quod ra in egredi tes avisit epercutiani a visibili:ut Platonici posuerunt. Et toaersie motus a figura oc colore, mouebit visum: inuti invisibile imulat tonis aerE vs p ad visus. Eleetsi deceraei sigillo, si figura sigilli ipmiret i cera vis ad ultimus terstrii iii et sicut visibile ipmit spem sua i aere vis ad visu.
Atqui perspicuit m est fieri no posse, ut corpus alatis si liniplex:igneum ina, aut aciueum, aut aereu. Nam nullus alius sensus abis lata liti t.Corpus
in inralis omnis,Vt dictum est, vim habet sentiendi tangendo. tera autem clementa, prpter terra,
instrunam sensus fieri piit ,atis omne tale per aliud A sentiendo, sensum nimirum efficit,&per media .Attactus in tangendo sensibilia sua consimi. Quapro/
pter de hoc nomine nuncupatur,atm tametsi caetera
quom sensiim instrumenta, tactu sentiunt,m 2 aliud medium sentiunt.At ipse laetiis; seipsum solus sen
tire vr. inalbus efficitur, vinultu talium elemctoue, corpus fit animal. At vero neq; terreum esse potest. Tactus. n. Veluti mediocritas est omnium tibi liu, de instrumentum ipsius non modo terrς disterentiarum est susceptiuu: sed etiam calidi, frigidiq; cpteroruml omnium lagibiliv. Et ideo nem ossibus,neq; pilis, neq; talibus partibus vllis omnino sentimust quia terrea sunt. Hinc& platae omnium sensuu sunt
ut patet expertes,quia dc ipsς terrer sunt.At abscptactu fieri no potest, ut alius quiri sit sensus. Huius
B autem instrumentum sensus neq; terra est,nem cpterorum ullius elementorum.
Quod autem impossibile fit, simplex esse anima/
lis corpus,manifestum est,dico autem puta igneum, aut aereum. Sine ta tu enim, nullum alium sensum esse possibile e.Corpus. n. tactuu animatum omne, sicut dictum est. Alia autem,prpter ternam, sensoria
quidem uti* fient, omnia autem per alterum sentiedo faciunt sensum, de per medium.Taetiis autem est in tangendo ipsi: ypter quod de habet hoc nomen. Et tamen alii sensus tactu senti ut sed per altera. Hic autem videtur solus per seipsum. Quare huiusmodi elementorum nullum uti. erit corpus animalis. Nem itaq; terrenum. Omnium enim tangilium tDctus est sicut medietas, de susceptiuus sensus, non so
gidi, ἐκ aliorum omnium tangi possibilium. Et pro pter hoc ossibus, ct capillis, de huiusmodi ptibus nolentimus,quia terreae sunt. Et planis etiam ob hoc, nullum habent sensum,quia terreς sunt, sine autemtasti, ullum possibile est aliuesse.Hic aut sensus non est, neq; terrae,nem ullius alius elementorum. Lec. XVIII. POSΤQV ΑΜ Philosophus ostiiditqu5d tactv
de necessitate inest oibus aialibus, hic intendit ostendo equod i possibile sit corpus aialis esse simpleκ: puta quba
sit igneum, vel aereum: siclit Platonici posuerunt quaed5aialia esse aerea. Hoc alite probariquia nullum alium sensum eontingit esse sine taem: op3. n. omne aiat habere tactum,ut ostensum est: Oc per cosequens op3 quod omne corpus aiatum. Laia sensibili, sit tale ut per ipsum possit - fieri sensus inebis.Oia autem element praeter terra,Pnt esse organa vel media aliorum sensuum. s. aer oc aquareo quod aeretaqfaciunt sentire per alterum. i. per medium.
Sed tactus non fit per medium: sed in tangendo ipsa sensibilia,& io sic notaturi quis Math sensus sentiat quodsimo in iagendo,n5 qui de immediate, sed per mediu. Nasensibiletagit sensum per medium, sicut re per mediu immutat ipsum. Solus alite sensus tactii, in lagendo sensibile, sentit per seipsum,& no per aliqd'mediu. Εκ quo ma nifestum est quod corpus aialis d3 esse tale ut per ipsum possit fieri tactiis, no autevt pcr ipsum possit fieri visus oc auditus, quia hi sensus fiunt per medium eκtri secum. Et quia corpus aialis op3ctiale, ut per ipsum fiat sensus iacius, impossibile est quod ullum elementorum sit coropus aialis,necpterra per quam non sunt at a sensus, nemalia elenitia per qus fiunt alii sensiis. Cuius ratio est, quia illud per quod fit tactus, op3 esse medium iter qualitates tangibiles,ad hoc quod sus inceptiuum earum, utpote in
136쪽
existens ad eas,ut si pra ostensum est. Et hoe estumina risi solum res peni qualitatum terrae, sed etia om-MG . . Dium tangibilium qualitatum. In corporibus autem simeo. ias. Plicibi S DUn inuenitur medii im inter qualitates tangibi γles, sed inuenitimis ipsis qualitates extremitatem contrarietatis. Et inde manifessiim est quod per nullum cor.
pus simplex: nee per aliquid corporibus simplicibus vi cinum, potest fieri seia sus iacius. hi ideo ossibus, Oc capillis, re talibus partibus no sentim iis, quia sit perabim dat
in eis quod tors est, re non reducuntur ad medium, pro. iit tactus requirit. Propter illam etiam rationein, plati
ix nullum habent sensumi quia habent multum de terroseri: Oc sine tactu non est postibile esse aliquem alium se sum: nec tactu fieri possibile per aliquod simplex elemen ii m. Sic ergo manifestum est. nullum corpus simpleat potest esse animatum anima sensibili. Deinde cum dicit.
13 sbitu, c cum ita sint: patet animalia necessario mori: si in sensu tactias priuatur. Ne . n. fieri popilis ε ψi testo t hunc sensum non animal habeat. Ne p si a latho pilaia est:alium sensum,praeter hunc, habere necesse est. Et aialia propterea fit, ut cotera quidem sensibilia non corrui mu ito pant suis exuperationibus animali color inquam soream. nus,& odori sed ipsa tantum sensuum instrumenta,
nisi per accidens, ut si simul cum sono pulsio ictu si
fiat:ec si a rebus quς videntur, atq; ab olentibus alia
moueantur,quae tactu corrumpunt. Sapor etia hoc
sane corrupit. quo simul accidit ipsum tagibile elle.
Exuperationes autem rugibilium, ut calidorum,fri gidorum .dc huiusmodi, ipsum interficiunt, atq; in L stilo ierimunt animal. Exuperatio enini sensibilis cui ubsumim, ut ,sensus destruit instrum cium,at in deuallat. Qua/Ii. Giex. re de tangabile exuperans: ipsum destruit tactum. Atii ν. et li. hoc sensu definitum est animal. Sine nam taeluia, a. 43. ri non posse ut sit animai,demonstrauimus. m/bbrem exuperationes,eorum quae tactu percipiun tur,non solum instrumentum iptius, verum etiamst nimal ipsum interimunt,at corrumpuntiquia necesse est animal hunc solum habere.
πλει, Nan testu igitur st necesse hoc solo priuata sen, L siti su animalia mori. Neq; etaim hunc possibile est hab
superio, animal exi sitit neq; cum sit animali alium
t. iij. iis necesse est habere, prpter hunc. Et propter hoc qui/i ,. dem alia sensibilia excellentiis no corrumpunt ani
inali ut color odor,&sonus: sed solum sensus misi secundum accidcir puta si simul cum sono depulsio
fiat, de a visis, ἐκ odore alia mouentur,qup tactu corrumpunt,dc humor autem, secundum oe accidit simul tactivum esse, sic corrumpit. Tangibulum lnutem excellentia, ut calidorum,& frigidoru,& du/rorum, corrumpit animal.Omnis enim sensibilis superfluitas corrumpit sensum. quod tangi potest, tactum.Hoc autem tactu Peterminatu est vi xαεε. uere. Sine enim tactu monstratum est stimpossibi λle est ani mal esci. Unde tangibilium excellentia non solum corrumput sensum, sed & animes: quia necesse est solum liabere hunc mi malia.
Concludit ex praedictis habmidinem sensuum ad animalia. Et primo quantum ad tactum. Secundo qugium ad alios sensiis. ibi Alios autem selisiis. FDicit ergo primo Q, ira necesse sit omne animal haberet actu: violiti sum ii: manifestum est in solum per priuatione ut huius sensus. s. iactus, lueesse in animalia mori. His enim sen sus couertitur eum animalii nec aliquid must ipsum ii
' here nisi sit atali nee aliquid potest ei animal, nis habeat
E hune sensiim. Et inde ulterius eos udis,m sensibilia alio. tum sensuit in si sint excelliata corromptini quidem sit gulos sensi si puta nimis sulgida eorrupunt visum:&sortes soni corrumpunt aliditum: quia tamen,corruptis his sensibus, potast animal remanere: horum excellentiae nocorrumpunt animal nisi per accidens: inquatum. Laeci
dii animal pati sumit ab aliquibus tangibilibus corrumpentibus t puta si simul eum sono fiatu quesiore icti itivi aecidit in tommior eκ quo interdum animalia morastor. Et similiter ab his qlix videmur, aliqua moriunturi non inquantum fiam Uitat sed inoum aerem inficiunt,
ut dieitur desii ibi istam venenosis Et sunt liter intelligeduin est de odoribus: Fin q, eum mal is odoribus interdua diungitur corruptio aeris. Et ira etia de sapore est,m potcorrumpere aiuniat, non inutum sapor eu: sed inquantusapori adiungitur aliqua qualitas tangibilis: puta talis sapor cons iiii ir calorem excedetem, vel frigus. Sed eκῆ cellentiae qualitatum tangibilium corrumpunt animal pshoc non per accidens: quia omnis eκcellentia sensibilis corrumpit sensum Vn aere quod tangi potest. i. tangibile si filerite κcellens, manipitruct in . Sosidi in autem hune sensum determinatur vita animalis: tadui. n. durat animal,mdiu durat selisus tactus in eo. Ostentam est. n. Q imponi bile es esse sine tactu. vii de manifestu est Q excellentie tangibilium: non solum cori iam pii ut sensum tactus: sed etiam eorrui uni animal, inatum hunc solum sensum necesse est inesse animali. Deinde eum dicit.
teros aut sensus aiat h3, non ut siti sed in bene supra
sit, ut antea diximus. visum. n. habet, ut videat.Qtio tex. .
niam de in aere, de in aqua,& omnino in x spicuo de Curvi git. Gussum aut, ob id quod voluptate asticitur, aut rus,Gu doloret ut in ali natio ea sentiat,& cupiat, ac mouea/ ο ε, tur. Et auditum ut aliquid significetur. Lingua prae, ',
οῦ terra: vi iesum aliquid alii per ipsem fgnificet.
Alios aut sensus n3 mali sicut dem est, no propter esse: sed pa bene: ut visum: quia in aere, de aqua, ut videat: omnino aut, qua in diaphano .chinum at habet xpter delectabile. α triste: ut sentiat quod in alimento.& concupiscat, & moueatur. Auditum autem ut significetur aliquid ipsi. Linguam autem habet, quatenus significet aliquid alteri. Finis Textus tertii Libri de anima Aristo.
Onditqliter se hεant alii sensita ad alati et dicit in alios sensus h3 aiatino π necessitat ξ sui eriga sinem pol e re vivereupe bia e litat visus h3:aa vivit in aere,oc in aq, ut videat d aerE N aquarea st petit sum. Et no solii P ae et aqua: θ red qMul diaphaninsa et P corma eslestia videmus . Guini aut hue alat id delectation Zoc tristitia q esti cibo: vi sentiat delectati ut in alim Horre se eo piscati ipsum: dc moueat ad arendit ipsum.Sedii madu est,.sii Supra L pra posuit gustsi necessariuatalibus, insitu es iactus Ada 64 ocli.
ali misi hie aut numerat ipsum iter sensus no necessarios x. te. O .
inuisi est diseret tuus sapoiva saei ut alimentis delectabile vel triste, ut accipias facilitis, vel resut ei. Eiqaedide gusto intellicidii est de odorat Diodorata attrahunt Malia ad alimentu a remotis iis lain hoibus sit alia lati, re alia utilitas odoratus: ut in libro de stilia et sensato M. Audi itis alii est in alati ad hoGqd Mali ad significet. Est. n. noeessariu ' Geeptiones unius aialis alteri significini, fimu unu aiat iuuat in alteror in p3 inanime i gregabilibus
tali 3: in il bus geniti educania Mneristibus. Et id omi Q, Mai h at lii sua, per qua sonado, significet suas allectiones alteri. Liliae edim deria ad psens suspiciant. Expilaiunt Diui Thoms Aquinatis almi ordinis praecuratorum intres Libros Maia Aristotelis pciarisiima , coniciuaria summa curare diligentiatin data. i
137쪽
TRES LIBROS DE ANIMAAristotelis G Saneu Thoms expositionem. F. Dplici de Flandria
henduntur dux lectiones labri Primi, Commenti sancti Thomae. ONORVM honorabiliv. Istet Liber diuiditur in prooemium trai ctauim. Tractatus. ibi Principium 4 autem quaestionis. γ Prooemium disi itidi iur i tres partes. Nam primo redol dii auditorem docilem . Secundo bo Bl ne tolum. Tertio attentum. Docilem reddit pwmmεdo ordinem redistinctionem tractatus: beneuolum ostendEdo utilitatem sei Etix: attentum ostendendo difficultatem. Pro quo nota. dum est et sex conclusiones sunt in hoc prooemio, qua
rum prima est: pista scientia est melior oc honorabilior teris partibus philosophiae naturalis. Quae probatur unica rationeste. Illa inadrese nobilior ga vel est de nobiliori si vel ga est de ectitoribus est eris diibus philosophis naturalis. ergo Oct. Μaior probas. Primoinest de
nobilioribus: qilia ista talaia eo siderat de anima rationaliqtiae est nobilior exuris formis naturalibus . Secundo . est de eertioribus t alii a quilibet experitur habere in se animam .ergo &e. Ex nae compositione inseri intur quatuor corollaria: qtiorum primum est ut in seri Philosophus in textui videlicet in rationabiliter scientia de ani, maes prior. Cunis ratio es: quia nobiliora sunt priora: C
sed per compositionem praecedentem scientia ista est no, bilior est eris partibus philosophiae naturalis. ergo &e. Elicitur secundo-aliqua scientia dicit esse nobilis alia propter dito, videlicet propter nobilitatem subiecti, siue
res eonsiderat si re propter Ortitudinem msideratorum. Elicitur tertio*omnis scientia est de numero bonorum cuius ratio est: quia bonum persectum idem si init sed scientia quslibet est presectio animae rationalis. ergo quelibet scientia est de numero bonorum. Dicitur quarto omnis scientia speculativa est denumero bonorum limnorabilium: ius ratio est: quia bonum honesi uni est idqSappetitur ipse: α nonrpter aliquid: sed quslibet scia
speculativa appetiirpiose et ut p3 in poemio metaphra ergo quaelibet scientia spe latiua est de numero bonoruhonorabilium. Ex quo sequiturinnulla scientia practuca est de numero bonorum honorabilium: eum non a quiratur propter se tantum: sed tamen bene est denume. Dro bonorum laudabilium. Pro euius ampliori declara. tione notandum est, num vive re bonum laudabilioc honesium: sicinio sedis uni: qitia bonum utile distur, quod qus itur propter aliud latum: bonum vero honestum est id qliod quoitur propter insed bonum laudatale in id quod quaeritiar propter se re propter aliud. intra pro clam conclusionem primo arguitur sic conintra suppositum. De eoqiiod non est, non est scientiar sed , anima n5 est, sed magis est id quo aliquid est: ergo deamma no est scientia. Proetea. Omnis scientia sequitur suu obieetiam,sicut effectus suam causam: sed anima praece dii scientiamtergo de anima non potessese scientia tano quam de subiecto saltem. Praeima. Arguitur cotra primam eo lusionem. Na illa scientia est honorabiliorq estemiorised quae in metaphysica est certior istar ergo non est nobilior seu honorabilior extreis scient s. Praeterea. Hrguitur contra corollarium. Scientialibri physicorivu
pucidit scientiam de anima. ergo sequitur in ista tam ianon est prior exteris partibus philosophiae naturalis.
Preterea. Arguitur contra probationem maioris. Nam sorma eorporum coelestium est nobilior anima, eum virtus eius ad plura se extendat Φ anima rationalis. rego sequitur in anima non est nobilior extris formis naturalibus. Ad primum dicedum quod de eo quod nullo modo est,non est scientia saltem positiva, tamen de eo quod est in rerum natiira, lieri non sit idqii proprie est, bone est seientia. Vnde Iiectanimation sit id quod proprie est, est tamen id quo aliquid est. Sed hane rhonsionem
nititur destruere Ioanes de Iad uno tali ratione. spmo - .prie dimini diuiditur in acti im et potentiam: sed actu, et ranssu forma idem sunt. ergo forma est proprie ens, oc perconinsequens anima mini sit forma erit proprie ens. Sed horatio peccat per sallaciam squivocationis. Nam aliquid potest diciens proprie duplicito. Vno modo id quod non est ens per accidens , cic isto modo quaelibet forma bene estpprie ens. Alio modo pol aliquid dicisprie ens. s. qaper serer prie subsistinet isto mo nulla forma ε proprie ensinisi forte anima rationalis quae st se subsistit subsistentia in completa: ut infra patebit. Ad secundum dicendum . anima rationalis potest dupliciter considera. H. Vno modo seeundum suum esse: 5c isto modo praecodit omnem scientiam . Alio modo secundum rationem communem eius: se dum. s.'potest diffiniri α eognosci, re etiam isto modo bene prscedit scientiam ordine eognitionis: ct ut obiectum precedit habitum. Adtretis dicendum inissa scientia non est nobilior omnibus asiis scientiis: sta est nobilior omnibus at is scientus naturalibbus. Ad quartum dicendum quod issam scientiam esse priorem potest intelligi duplicitor vel ordine persecti nis: oc se in prior omnibus partibus scientiae naturalis, vel ordine cognitionis: re sic solum est prior scient is de
animatist quia communior. Ad quintum dicendum quod licet sorma corporum calestium sit nobilior eκtensiue quam anima rationalis: tamen imεsiue anima rationalis est nobilior re dignior. Cuius ratio est: quia anima rationalis eapa κ est maioris dignitatis Φ corpora et Ostia. ergo occ. Circa prxcedentia adhuc dubitatur utruscientia de anima sit una numero. Et arguitur quod non duabus rationibus. Io. de uduno.Nam diuersarum eo elusionum numero di sinet iriim n5 potes es e unus h biiug numcto. vi patet de set sed in libris de anima sunt diuerss conclusiones num- distinctae . ergo in eis non est una scientia numero. Praeterea. ridiue sis phantas matibus non potest fieri una impresso numero, sevise diuersis coloribus non potest Luna coloratio in nulmero: sed eorum qias traduntur in scientia de anima sunt
diuersa phantasmata. ergo idem quod prius. Ad istud dubium propire rationes praedictast praedictus doctori concludit este dicendum Ddd haec scientia non est una numero. Sed pridias rationes nihil eoncludunt. Naduplex potest esse distinctio conclusionum. Quaedam est disiunctio materialis:a qua distinctione non causatur
stinctio scientis. Alia est distinistio formalis, re illa est duplex. Quaedam est secundum formas naturales. Alia est secundum diuersas rationes cognoscibilitatis,aqua qui. dem distinctione causatur distinctio scientiae. Deci ergo in libris de anima sint diuersae conclusiones distini numero,primo oc secundo modis, nitentum tamen in una ratione cognoseibilitatis: Unde deris potest esse una scientia numero. Ad secundum dicendum quod non est similitudo de phantasmatibus ad intellectum , aede eo loribus per respectum ad visum quantum ad impres.sionemrquia phanti sinata no sunt obiectum intellectust si euteolores sunt obiectu visus. Vnde is in diuersis eoloribus sit tesueris it ressiones: tamen ex diuersis phan. rasmatibus potest tire una stulta numero. Seeundo dubitatur
138쪽
Utatur utrum lila tamita sit una unitate specifiea: θc aras Dr'non, duabus rationibus eiusdem. Nam ditiosa tum conclusionum specie distinctarum non potest esse unus habinis specificiis: ira distinctio specifiea obiectorum causet distiactionem specifica habitu uni: sed in haestitii a sum diu seoncliisiones specie distinctς. ergo etc. Prati rea. Scientia idem est in species intelligibilis: sed omnium consideratorum in hae scientia non est una species intelligibilis. ergo eorum non est una scientia specifica. Dicendum uia scientia est una unitate specifica: cuius
ratio est: quia omnium illorum quae conueniunt in una ratione sormali cognostibilitatis: est una scientia unitate speeifiea . Sed omnia quae considerantur in hac scientia conueniunt in una ratione forni li considerationis. σὸso Ne. Ad primum dicendiim:sicut dictum est ad prionium praecedentis dubq. Ad seeundum dicendum ne/sando maioremt quia species intelligibilis differt realiter ab ipsa scientiar sicut causa ab effectu. Dubitatur tertio vitium lixe talaia sit una tantum unitate generior re arguitur in siciratione pudicti opinatoris:quia illa scientia
in tantum una Unitate generior cuius obiecti im est tan tum unum unitate generis: sed obiectum hiatin scientiae .cata est unum unitate genetica vel analogica. ergo de
Dicendum et, licet obiecium huius scitiix sit unum unutate analogica loqvido de unitate naturali: est tri unum vntiare specifica loquendo de unitate cognoscibilitatis. unde non oportet . illa sciεua sit solum una unitate generi . Vel dieendum-vnitas analogiae obiecti sufficit ad unitatem specifica scientiae. Dubitatur quarto utrucorpus animatum sit subiecti tin huius latenti aer arguituro siet quia illud est subiectu sub cuius ratioe sormali ola
consideranturi sed quaecun* eonsiderantur in hae scien tia considerantur ut eorpus animatum: vel ut rediicibi te ad ipsi in . ergo oce. Dicendum Q anima est subiecta huius scienti xtre non eorpus animatum. Cuius ratio est
quia illud est subiectum euius principi partes, re passiones quaerimus, per Philosophum quarto metaph. Sed in hae scientia quaerimus partes, principia, re palmones reoperationes ipsi is animae. ergo Sc. Ad rationem diibu dicitur negando consequentiam: quia non c5siderantur in hae scientia partes de passiones corporis animati in quantum huiusmodi sed inqitannim fluunt ab ipsa ani.
ma. Secunda eonclusio est ista. Ista scientia est viili, ad omnes alias partes philosophiatrae probatur. Illa scientia est utilis ad exteras scientias sine qua ille scientiae non possunt adipisci i sed sine hae scientia nulla alia partium philosophis naturalis prssertim potes adipisci. ergo cic. Urobatio minoris: quia omnis pars philosophiae vel est
naturalis vel moralis r vel mathematica ves metaphysi. ea: vel rationalis: sed sine anima et potentiis eius non potin haberi scientia moralis: cum virtutes de quibus cor siderat, sint subiectivae in potent is animae. Similiter nee mathematica: nee metaphysi ea potes adipisti sine intes. lectit possibili qui est pars animo nec etiam scientia naturalis reum anima sit principium animatorum: deqinbus maior pars philosophiae naturalis considerat. ergo Occ. Contra hane notisionem arguitur sie. Bonum utile et honestim adinvicem distinguittitur. Sed ista scientia est de numero bonorum honorabilium: ut per primam raelusionem, patet,sequitur ergo in ipsa non es bonum viile. Preterea. Ista quaeritur gratia Luhpsius: cum sit scien . tia speculativa. ergo non est utilis. patet sequesar quia viis te dicitur, quod quoitur Propter aliud et non propter scivi supra concessum est. Praeterea. Multi habiat eogni. sonem moralium: qui tamen non habent scimiis de anima. ergo sine ista scientia potest haberi scientia morali toe per consequens non erit utilis ad aequisitionem scien
lix moralis. Ad primum diem dum bonum utile echonum honestum non distinguuntur petr secundum
r in sed secundum rationem. Vt, se unum 5c idem po teu dici bonum honessu oc utile diuersis rationibus. Dperhoe patet solutio ad secundum. Ad tertium dicen dum,in licet aliqui habeant cognitionem imperfectam et confusam inoratiinimamen sine ista seientia est impossibhile habere eorum cognitionem persectam re completa. Tertia conclusio. Prius eo siderandum est de anima quatum ad eius sit bstantiam, a quantum ad rius aecidentia. Haec conclusio probatur tali ratione. Substantia prece dit accidens cognitione disimitu,ne. ut patet septimo metaphy. ergo prius considerandum est de anima quantum ad substantiam eius:Φ quantum ad accidentia eiust Eκ hae eonclusione patet ordo diuendorem in hae sciZ tia. Contra hane Gesusionem arguitur sie. Illud quod facit ad cognitionem alterius, prius debet eosderari: sed accidentia animi maximam partem coseruiri ad cognoscendis quod quid est eius: ut infra recedit Philo prius ergo sequitur prius considerandum est de accidesibus ipsius animae in de substantiarius. Praeterea. Innata est nobis via Ses Sed operationes de actus ipsius aiae sunt notiores ipsa anima: Helia infra eoneedii Philosophus,
ergo idem quod prius. Ad primum dicidiim,duplex
est ordo eognitionis, videlicet ordo munitionis det rara nate dc ordo eognitionis consus licet ergo perationes oc actus atlims sint priora et notiora ordine cognitionis consutat tamen ipsa anima est nouor etiam quo ad nos ipsis acti dentibita ordine cognitionis determinat s. Et per hoe patet solutio ad Deundum. Quarta concluso. Scientia libri de anima est de numero difficillimorum. Hxe nclusio probatur sie. Illa scientia est denumero difficillimorum: in qua mouentur dissicillime dissiculi tes . ergo occ. Pro declaratione minoris considerandum est,ipsa anima potest dupliciter considerari. Vno mo do quantum ad cleis initionem dccius quiditatem. Aliis modo quantum ad operationes re passiones. Si primo modo. sic potest dupliciter considerari. Vno modo quatum ad modum ditimi di. se de ea ni ouetur vii 'suae nio,qus est talis. viriun destinitio debeat dari compγε- do, vel diuidendo, vel demonstra do. Alio modo potest considerari anima manium ad ea, quae ad deffinitionε pertinent,et hoc tripliciteri vel quantum ad substantiam eius: vel quantum ad partes siue potentias eius, ves quantum ad ea quae eadunt in des itione esus.Si primo in do. se mouentur octo quiniones. Quaru prima ess,Vtris anima sit substantia vel quantitas. S eunda est, si sit sit nanua vinim sit actus vel potentia. Tertia est. si sit aetiis utrum sit substantia simplex vel co posita. Quarta. viris si substantia impar tibilis vel partibilis. Quinta. utrumst una anima seeudum speciem ves plures. Sexta, si sint
plures: utrum disseram genere ves non. Septima. utrum
diuinitio animae sit demnitio speciei subalternae ves spe
cialii sinas. Odiaua. utrum sit una udain eo inmunis des finitio tantiam,ves cuiuslibet animae propriare specialis ratio. Si secundo modo considereriir anima quItum adrius partes siue potentias, sic oriuntur tres dilucultates. Prima est, utrum vegetatiuum, sensitiuum, re intelle Guum,sint diuerst aninis ves partes potentiales estis. Secunda, si sint diuota potentiae, utrum prius oportet qusine actus quam potentias. Tertia. si prius'oportet qu erea bas, utrum oportet prius quaerere potentias quam a soc potentias. Si autem consideretur anima qua tum ad ea qui adiuuant Osinitionen, rius: si e de ea ino. Detur una dubitatior utrum accidetia,qus magnam par tem e seriint ad cognostendum quodquid est, debeant poni in des ilione ipsius animae v I non. Si autem consideretur quantum adesus passiones ocoperationes, sic mouetur de ea una dissicultas. Vtru omnes operationes
animae re passiones eius sint proprie ipsi anim N vel co munes toti coniuncto. V l alique proprie Malique com
139쪽
larunt animana esse substantiam separatam M vnnios tim. v cura esset scientia ut clarius infra patebit. Q iam opinionem excludit PMilosophus in litera dicens . viii uersale. s. separatum, aut nil est, aut posterius est singularitibus. qualiter etiam hoei nulligatur infra patebit. Contra in icta se primo arguitur. illud, quia eκperimur in nobis,in certissimum, bc facillims cognitionis sed animain eκ perimur in nobisurgo sequitur in anima non est dissicillinis, sed facilliinge nitionis . . Praeterea. illud, ouod inaninis pissens per suam essentiam, facile cognoiniit rab ipsa: led anima est sibi ipsi prssens per suam esutiam:emo sequitur pascipsa faciliter cosnoscitur. 1 Praeterea. Si anima esset difficillimae cognitionis, vel ergo difficultas illarueniret eκ parte rei cogntis, vel ex parte re cognoscentas. non primum et iam anima sit immateria tis re in actu,nee secundum: cum anima non excidat sat
cultatem su ipsius. Ad primum dicendum ιγ Iicit id, quod experimur in nobis sit facillimae cognitiois quan/tum ad an est,uel quia est,non tamen quantum ad quid est re per hoc patet solutio ad secundum. Sed tamen adeognoscendum qualiterata seipsam cognoscat quantum ad an est, xquid est,notandum diligenter seidum Doctorem sanebim in de inritate. q. t o. ar. s. in. α de anima possumus habere duplicem cognitionem. viduacet cognitionem an coςnitionem quid est. siloquamurde cognitione animae quantum ad an est,hoe est dul,liciteri vel loquendo de cognitione actuali, ves habituai. si primo modo: se e noscit se per suas operationes.s secundo modo, sie anima cognoscit tapsam per suam essentiam. Ex eo enim id est sibi praesens per suam essem nam i apta nata in exire in suum a m. Si vero loqua, mur de cognitione animae quantum ad quid est. Hoc est dupliciteri vel quantum ad appulimsioliem. vel quam
ria sensibili, est substantia subiecta qualitatibus activisoc passivis. Μateria intclligibilis est substantia quanta sine hiiliismodi qualitatibus. Similiter uniuersale meta physeum est prilis singularibust et dicitur uniuersale ante rem,quod est duplex. vidclicet uniuersale ante rem natura tantum, de natura et typore simul. Vniuersale anterem natura tinest uniuersale consideratum in sitis principhs qui ditatiuis. Sed uniuersale ante rem natura dic tem pore simul est uniuersale con syderatum se dum quodnabet esse in mente primae cauta. Dubitatur secundo Vtruaecidentia magnam partem conserant ad cognoscidum quodqti idest. Et arguitur primo quod non. quia eadem sunt principia essendi recognoscendi: sed a denatia non simi principia essendi qui duatis sabstantiae: ergo non sunt principia cognoscendi ipsius substantiae. Prooterea. Substantia est principium cognoscendi acciden tiar:vt patet septimo metaphysice. ergo accidenti a nota sinit principium ad cognoscendis subnatiam patet conris uentiat quia idem non potest esse prius reposterius re vectu eiusdem. Dicendum quod accidentia confer re ad cognoscendum quodquidest ipsius substantiae porites intelligi dupliciter. vel a priori et secundu in naturam. via a posteriori oc quo ad nos. si primo modo: Maeci dentia non conserunt ad cognoscindum quodquia ea substantiae, sed magis econuerso ut volueruntargumenta dubii. si seciuido modo sic accidentia conserunt in
cognoscendum quodquid est substanus vi Meviai I 1losophus. Et per hoc patet solutio ad rgumenta dub
Dubitatur tertio utrum sit aliqua operatio animae sinpeorpore. Et videtur quod non: quia si esset aliqua opera quo animae sne corpor maxime esset tutelligere sed hoc nomquia dicere animam.intelligere, est dic e eam te
re vel stare. Item secundo: quia ip xlii 'non sine philum ad iudieiudere apprehensa. Si primo modo, seani C. tasmatibus tui patet in tertio huius: Daphantasmaraii Vtrum
posteri virgulario ma gno seu seipsam per similitudines, sicut et alias res.
Si secundo modo, se animacognoscit seipsam intuMo intabilem veritatem laeundum quod rius similitim. st expressa in anima nostra. De quibus eliciturquod anima cognoscit seipiam aliquando peractus suos, ali quando per essentiam suam, aliquando per species intel Iisibiles, aliquando per intuitum primae veritatis. Ad
secundum dicendum quod dis ulta cista prouenit emparte ipsus anim quia non cadit sub sensu sa quo scieni nostra ortum has nisi peraecidens. Grea praece dentia dubitatur primo. Vtrum Unisterialia sint poste Hora singularitans indicii hic 'hilosophus. Et armi tur primo quod iron. Nam principium prius est princia Plato: sed uniuersalia sunt principia singularium vi Philosophus f pius concedit in metaphysicar ergo vi ter salia sunt priora. Praeterea. Id, a quo non comtertitur sum sine corporer uno intelligerem n insin sorpor .
endum quod operatio animae potest dupliciter i ,1 digere eo ore. Iut dicit hie doctoria ius vel ranquio cto oci instrumento simul, sciit videre, audire,
hutiusmodi vel tanquam obiecto tantum, mi es o raretiones animae coniunctae quia non loquitur de separaueta indigem eorpore aliquo illorum immoriimnonia immindigenteo omnes utroque modo: quia Opermo ines sensitiuae animae, α vegetatiuae indigenteo viro. modo:operationes vero animχ intellectiuκ indigem eo. altero modo tantum, videlicet tanquam obteia se. non tanquam instrumento organico. Oper hoc patet soli
tio ad amunimia diibi, Quinta conclusio quae tangi tur ibi cuidentur autem oc animae passiones α t. λest ista quod quaedam fiant passiones animae tantum quaedam non sunt animae tantum, sed totius coniuncti, Libsistendi consequentia ebrius: vi patet in insparatis r. quae probatur tali ratione philosophi. omne id, ad quod, sed uniuersalia sunt huiusnodi respem si Mariumω so dcc. Dicendum quod uniuersale potest dupliciteria siderari, secundum quod dicit sinctus doctor in lectio ne prima. Vno modo secundum qu subiacet intentio, nivniuo salitatis. Alio modo sectandum propriam eius naturam.Si primo modo sie uniuersale aut nil est,aurea posterius singulari biis: cvidicii Philosephus. bi stetin. do modo sie est prius singularibus talem seeundum initionem cut voluerunt duo argumenta dubq. Pro euillhampliori declaratione notandum est quod multiplex ea uniuersale videlicet uniuersalelogicum, varioresiae physcum,uniuersale mathematieu, A Vniuersale metaphyseum. Vniuersalelogicum est posterius singularibus, o vocatur vitiuertae post remia d viiiiiertae physicumo mathematicum est pruri gularibus, revocatur unitiei sale in re, sed differenteriquia uniuersale physicum estitare, id es in materia sciuibu sed viuuersale maciem
o tali ir complexio corporis, non est animae tantum
sed etiam eor iit, ec per consequens coniuncti: sed aipassiones anims operatur compleκio corporis: quia in quiadueniente aliquo maximo, vel arduo non tune . nec tristanti iriali qui Hro pro minimo timem dcti an itur. ergo quaedam irassion animae non sunt Muniae ta tum, sed etiam corporis. Fora conclusioqus tanguli
ibi Propterii occae Lyest ista. sens yderatio do
anima pertinet ad naturalem Philosophum. quae probatur tali ratione Philosophi. passion includunt in earii dissonibus ea, quorumipas Rionensiapassiones at non iant solum anim sed etiam corporis, ut patet per praecedentem coii Gisionem: eigo in earum mi non, hiis ponitur corpus. Sed omne corpus A materia pertisnet ad con*derationem naturalem rogo α ills passi nes pertinent ad con syderationem naturalem. Liquia
140쪽
soti reei . et evin anima sit subiectum illarum pati
sonum. ves saltem coniunctum ratione animae: sequitiarquia eonsyderatio animae potinet ad Philosophi immatiiralem. Contra hanceonclusion ε arguitur ster Ad eand eonsyderationem putinet totum Oc qiislibet pars subiecit ua i sed anima rationalis. qtie si pars subsecinia in s non pertinet ad Phlosophum naturalem: sed potius ad metaphysicum. ergo nee anima. Probatio minoris, qiua fornis, qvie pertinent ad considerationem natu talem sunt sorans existentes in materiai sed anima ratio natis, cum sit para per se subsistens, non est forma existis in materia, iam existere in alio distinguatur cotra existe re per se. Puterea. Id non cadit sub consideratione naturaili, i non eompetit passio subiecti naturalis: sed passio entis mobilis,videlicet eorruptibilitas non competit animi rationali eum ipsa sit in eorruptibilis, ergo oce.
Puterea. Ad eadem seientiam pertinet e5wderatio sub tecti oc passonum, in iam concessum est supra i sed aliis l iure actiones re passiones animae pertin t ad metaphy.icum re ad moralem phlosophiam:emocte. Ad primum dicendum quod anima rationalis potest eon sy.
derari dupliciter. Vno modo visorma. Alio modo ut per se existensoc separabilis a corpore. Licet ergo i inta anima secundo modo eonsyderata non pertineat adeon syderationem naturalem. si tamen cons yderetur primo modo sie subiaeeteon syderationi nati irati. Ad probationem mitioris dicendum quδd animam ration .lem coniunctam per se existere potes intelligi dupliciter. mo modo quod per se existate κistentia completa, alio modo quod per se existat existentia incompleta. re hoc dupliciter, vel quia existit per se ita qti non existat in aliquo,ves quod existat a se, ita quod non accipiat exi
sentia ab alio, licet ergo anima rationalis existat per se existentia ineompleta, tamen existit in alio, sicut sor ma in materia , tanquam communicans suum essema. irariae. Ad seeundum dicendum ' d licet anima ratio talia quantum ad eius essentiam re quantum ad Hus su premam portionem sit is corruptibilis , tamen quanotum ad operationes &passiones selisit via eius oc Min. inuitas est eorruptibilia. Ad tertium dieendum quia passiones animae ditiosis rationibus con syderantur a naturali de metaphysico. Ad naturalem enim pertinent secundum quod subiacet motui oc transmutationi. Admetaphysicum vero ratione emis. Ad moralem secim dum quivi sunt principia bene vel male vivendi, seu operandi. Ultima conclusio. Diffinito sormarum nati iralium, similiter ec passionum , in qua non ponitur in teria est insufficiens. Haee conclusio probatur tali ratio Oseeundum Philosophum. Nam omnis forma, quae habet esse in materia determinata si in eius diffinitione non ponatur materia,talis diffinitio erit in uiciensi sed quaelibet forma naturalis eum suis passionibus habetes. Ise in materia determinata: ergo re exura. Probatio ma loris quia definitio si is ficiens exprimit rationeni desi niti a prima potentia usque ad ultimum iniim,sed sor ma habens esse in materia determinata non potest per Dicte explicari sine materiar ergore extera. Pro decia
ratione huius sciendum secundum Doctorem sanctum, re Philosophum in praesenti passu quod duplex est de finitio. quaedam est definitio, quae apprehendit solum s mam. alia est definitio naturalis re talis est dupl/κ. I am est imperfecta, quae, scilicet apprehendit male am.-alia est mina, quae apprehendit materiam αι mam simul. ima dicitur formalis tantum. Secunida materialis tantum. Tertia materialis re formalia si mul. Prima enim dicitur med uim demonstrationis se ei inda dicitur conclusio. tertia dicitur tota demonstra fio. Exemplum prime, domus est cooperimentum proo
esciis nos abigore, tinplum se omhi ut domus in
operimentum eompostum in lapidi His de ligni.
Exemplum tertiae tui domus est operimentum eompo
situm ex lignia de lapidibus prot gens nos a frigore. En medicti, clicitur quod definitio logio. de re natu talibus in insufficiens . similiter quia definitio quaeda
turtur materiam re formam, dicitur magis naturalis, quam illa, quae datur po materiam tantum, cuius ratio iniquia forma est magis natura, quam materiar ut patet
secundo physicorum tractatu primo capitulo secundo. Consyderandum est ulterius standum eosdem ubi su pra quod physicus,mathematieus,dc metaphysicus di uersimode con derant ea quae ad rationem animae per tinent. Nam physicus n*derat de sensibilibus seetii dum qu sunt coniuncti materiae sensibili. Μathema seus vero sintndum quod sunt abstracta a materia sen sibili secundum rationem, coniuncta tamen eis securi. dum esset re licit substantia quanta, de qua eons erat mathematicus, sit sensibilis secundum esset non tamen con*derat eam secundum quod huiusmodi Aletaphysicus vero cons erat de pro dictis secundum quod sunt abstracta tam a materia sensibili quam a materia intelli
sibili, accipiendo ly intestigibile. idest phantasiabili, id in s eundum quod Philosophus intellectum phant
fiam nominat. Contra praedictam conclusionem aromiiursici Alateria non est principium cognoscidi, cum sit in pura potentia. ergo non est principium definien
dii quia principia d. finientia hasiat notificare defini
tum. Praeterea. Pario definientes sunt priores toto i sed materia non est prior formaris patet septimo metaphysicerergore extera. Praeterea. Partes definientes debent
trxdstari de definito in eo quod quid, ut patet per Phi
osophum secundo metaphysicere secundo posteriorsit sed maiiria non potest praedicari de forma t eum habeat
ration m partia re non totius. ergo ocext. Praeterea. Secundi im communem Philosophoriam sententiam par tes definientes sunt formata sed materia non es in ater
go materia non potest esse pars definitionis. Ad prima dieendum quod materia potest tripliciter eon syderari secundum Britonem in hoe palla. Vno modo in se oc absolute, secundum scilicet quod est indifferens ad omnes formas naturato generabilium-eorruptibilium. et isto modo, elim sit in pura potentia, non potest esse princi pium definiendi ut voluit arguintum. Alio modo potest eon syderari materia secundum.subiacet qitalitati bus sensibilibus aetiti re isto modo etiam non potast esse para definitionisi quia ae semia definitionem non in greditantur nisi forsitan a posteriori circumlocutorie. Tertiis modo potest mn syderari seeundum ordinem ad sormam determinatam, ad quam sequuntur ipsi qualitates sensibiles, de isto modo materia est principium cogno scendi. oc pereonsequens d finiendi. Ad se eundum discendum duplices sunt ines rei sensibilis, na qcta sunt dies sormales de tales pucidunt definitum: alis sunt malia
les. 5c tales sunt duplices Que dam sunt iii diuiduales octalea non praecedunt destinum.aliae sunt communes: octales praecedunt definitum t ordine saltem coralitioni stlieri non ordine natum . Ad tertitam dicendunt quod parte, definitionis sunt in duplici differentia. nam qitae dam sunt qlix ponuntur in obliquo: qu dam in recto. Ille enim qiix ponuntur in recto,supponimi formam totius re praedicantur de definito inretio, aliae vero par tes supponunt pariem rei oc praedicantur de desinito in obliquo. Μauria alitem rion ponitur in definitione sor mae in rector sed potius in obliquo. Vnde ratio no sequis tur. Et per hoc patet solutio ad ultrinum: quia partea quae ponuntur in definitione in re sunt sornixi non auum illi quae ponuntur ut obliquo.