장음표시 사용
111쪽
A quoddam ctit ab ipse intellitis,illi aut liquid aliud
in superiori itis iudicium alet ad aeteridum. d. non illa esse,& si situ. d. mo Udo intellectus no dominaniri a Malalia sui ohs . Vt quod modu sese h3 ad sensi. D siam. Alia quidem, quia omnino non habu iiii ista diu , sentu et sic sese habet ad itelligibilia, intellectis. si igitur est itelligere, sicut sentire: aulpati quod Tex adam erit ab intelligibili: aut aliquid huiuimodi alterum. Impassibilem ergo oportet esse, susceptiuum Te 3
autem species,& potentia talei sed non hoc:& simi, liter se habet, sicut sensitiuum ad sensibiliai sic intellectituum ad intelligibilia.
sicut bestis alia vero, quia lint inullectum velanam,sicut holes Quod contingit tripliciter. Quandom quidem eκ aliqua pallione irae,aut concupiscentiae,ve timoris: aut aliquid huiusmodi. Quand p asitae sit eκ aliqua iii Nmitate. Ut pateti phreneticis, ves fiuiosis. in p aut in nino: si taccidit in dormi Euluis. Existis. n. causis coringit Φ inter stus no praeualet phantasiae: unde homo sequitur apprehesione phantasu caiasi Veram. Ultimoeocludit de phalasar in dictu est ad iivetu sit eius causia De animae aure ea parte, qua cognoscit atq; sapit siue sit separabilis siue no separabilis, magnitudine sed ratione: conliderandum deinceps est, quam differentia habet: quotv pacto tandem fit intelligere. De parte aut aio,qua cognoscitata, ct sapiti siue separabili exime: sive no leparabili sin nragnitudine: sed λ ro consideranda qua hue ditam: bc quorundem fit ipsum intelligere. Lec. UIL POSTQUAM Philosophus determinauit de p.
Mani ins sensitiva: cicos luridit etiam quod semire dcini lugere non sunt ide hic uacipit determinare de parte ala vitellectiva. Et diuidituri sparto duas. lii prima determis Mat depameansens intellectiva. In secunda, ex his qus determitiata sint de sensi re intellectu , ofundi quia sit de anima semiedum. ibi mune autem de anima. γ Prima diuiditur in partes duas an prima determinat de intello citi. In secunda comparat ipsum ad sensunt. ibi. ide Ostendit propositis. Et circa hoc tria facit. Primo proponit similitudinem intellectus ad sensum. Secundo ex huiusmodi similitudine concludit natura intellectus possibilis. ibi Necisse .st ita 'st Tertio ostedit, ex his qus
de intellectu probauerat, dissertitam inter intellectum ocsensum. ibi Quonia auteno similis. γ Primo igitur ex hiriusmodi stippositione procedit ad propositis ossedendu:quod intelligere est simile ei quod est sentire. Quae quidem simili do ex hoe manifesta est: qu si i mire est quoddam cognoscere,oc sentimus qbando ii quidem inpotentia: quaaoo autem in actu: sic re intelligere cognoicere qlioddam eii:& quando ii quidem intelligimiis inpotentia re quadom in actu. ει hoc auia sequitur, quod sentire sit quoddam pati a sensibilit aut aliquid simile passioni quod intelligere sit vel pati aliquid ab intelligibili: vel aliquid alter u huiusmodi, simile. s. passotii. Ho Leta Q.
rum autem duorum, secunda verius est. Na sentire, ut sit T. co. pra in secundo dictum est,no proprie pati est. Palitur. n.
Proprie aliquida contrario. Sed aliquid habet simile pasNoni, inquantum sensus est in potentia ad sensibile oc est susceptiuus sensibiliti: ergo si intelligere est simile es,quod
Oratium sens buci, Prima diuiditur in duas. In prima C est sentirMN partim intellectiuam oportet esse impassibi
determinat de intelli M. In secunda de operatione eius. - . . di a L- -
ibi citi diuisibilium imma diuiditur in ires. In prima determinat de iii teli possibilia stetida de intelli agente ibi Miloniam aut sicut ii, omni.)In tertia de intellectu in actu. ibi Idem aut est fini actumst Crea prismii tria sacia. In prima determinat de intellectu possita In seeuda de obie citas ibi iam autem aliud. , In terria mouet dubitationem circa praedeterminata. ibi muhitabit autem aliquis.FCirca primum duo iacit. Primo ostendit naturam imille bis possibilis. Secundo ost dit quo redueartiri acto. ibi Cu aut sie fiat singula. Forea primu Mosaei Primo ostendit de quo ininteiitio Secudo ost dit propositum. ibi Si igitur est intelligere. γ Dicit ergo prim in posto determinatu est de parte animae sensilium reos utiminissapere re intelligere non est idε quod sentire reotis derandum est nune de parte animae r/qua cognoscitat ab . intelli oc sapit. γ Supra aut Dei Auni essi in disserenita est inter sapere dc intelligere. Nasapere pretinet ad iudicium intellectus: intelligere aut ε ad eius apprehH E. Circa liaute aut pariem aliquid est qae instermitti de quo erat apud antiquos dubium. Vtrii m.chse pars animae si separabilis ab aliis partibus anim s&blactouiue itinii sit separabilis sui tecto,sed ratione tua. Intelligit autem esse separabile subiecto, per hoc quod dicit esse separabile fim magnitudinem: propter Platonem qui ponens partes anims subicilio admui in separatas: altribuit eis organa i diuersis partibus corporis. Hoc est ergo quod praetermittit. Sed duo sunt, quae inquirere in i Edit. Quoiu primum est. Si sit separabilis sin tonein haec pars animae ab alias:qua disserentiam habet ad alias. Lesa sprietas pinctiae ex qualitate actus cognoscituri secutaqa ingrate ii dit est, quo fit ipsum itelligere,1.quo operatio intellectualis compleatur. Deinde cum dicit.
Si igitur ipsum intelligere sit ut sentire t aut pati
um,passions prae accepta, sed oportet quod habeat ali;d limite passibilitaui quia ops huiusmodi pleni esse su optiuam species intesti sibilis, & quod sit in milata ad
huiusniodi specie ,sed iio sit hoc in actu. Et se oportet quod setit se hue sensit iusi ad sensibilia,sintiliter se habeat in id lectivum ad intelligibilia: quia virum est ui potentia ad statim obieeium,et est suscepi tuu eius. Deinde dicit.
aliare necesse est,ipsum cum uniuersi intelligat, Natur, non mixtum esset sicut Anaxagoras dixit: ut superet Intelle, at ob vincat. i. vi cognoscat,atq; pcipiat. Alienu nam ctus.cu apparet iuxta, prohibet atq; biungit. Quo fit, ut ne v vlla sit ipsius natura: nisi ea solii, qua possitatis est: Is igitur qui intellectus animae nucupatur dico
autem nunc eu quo ratiocinatur ala ec existimat ni
hil easti proris eoru,q sint antea si itelligat ipse.
Necesse est ita v qm olaintelligit,immixtum esse sicut dicit Anaxagoras, ut imperet. Hoc aut est, ut cosnoscat. Intus apparens .n. prohibebit extraneur de obstruet. Quare item ipsius esse natura nem unam T - snisi hae q, possibilis fit. Vocatus ita ν ως itellei ius. dico aute intellectu quo opinatur Sintelligit ala)nihil est actu eorum quae sunt,ante intelligere.
ει praemissis ostendit naniram intellectus possibilis. Et circa hoc duo iacit Primo ostenditu, intellectus possibilia non est aliquid eorporeum, vel commixtum in re bus corporalibus. Setudo ostendit quod no habet orga num corporale. ibi Unde nem misceri. γ Consid rati, Duple dum est ergo circa primu , quod antiqui deiiitellectu duo antiquo Pliciter opinati sunt. Qitidam enim posueruiit quod tu, ru dein tellectus erat compositus ex principiis omnium: ad hoe teli ciuquod cognosseret omnia: dchaelapra dixit esse opinio. Opinio.
112쪽
Lib. t. netri Empe.Anaxagoras vero diis intellectum esse sini ELee. . plieonin immixti intre nulli rerum eo ratium habere aliquid commune. Ex eo ergo quod dictum est: quod vitellectus no est acti, intelligH, sed potentia tantum: csi cludit quod necesse est intellectum, propter hoc auod imtelligit omnia in potentia : n5 esse mixtum eκ rebus cor poralibus: scut G p. posuit,sed esse immixtum, sicut di, Ait Anaxa. D quidε Anaxa. hoe dixit, hae ratione mo iusiquia po fuit intellectum esse pridipium tothas motus,
quo omnia mou&ur se diim eius imperium. Si autem esset mixtus ex naturis corporalibus, vel haberet aliqua earu determinate: ito posset omnia mouere suo imperior
quia determinaretur ad onu. Ethoe est quod dicit: quod Anaxa. iiiit intellectu esse immixtum: cui imperetFidest ut suo impe o omnia moueat. Sed quia nos nuneno loquimur es intellectu qui omnia mouet: sed de intellectu quo anima intelligit: illud medium no est opportu Dum ad ostende lumini editam esse immixtu, sed opor Fiet aliud mediu aeeipere ad illud ostendaeum et en hoc. s. uod intelle bis omnia eognoscit. Et hoc est quod ad. ii: hoe aut ε, victomos i)quasi dicat,sicut Anaxa.
positit intellectum ἐξ immixtum, ad hoc ut imperet: ita OpOriet nos ponere intellectu esse immixtis,ad hoc ut eo
gno cat. Quod quidem tali rati 5e apparet. Omne. n. quin inpotentia ad aliqui. ,α receptiuum estis,caret eo ad quod est in potentia: θc cuius est receptiuum: sicut pudita, quae est in potentia ad colores:& est receptiua ipsor ut in carens omni eolorer sed intellectus noster sic intelligit intelligibilia, quod est sit mitii a ad ea,& susceptiuus morum: sicut sensus sensibilium. ergo caret omnibus illis robus, quas natus est intelligere. Qim igitur intellectus no ster natus sit intelligere omnes res sensibiles,et corporeas oportet qliod careat omni naturaeorporali: sicut sensus
visus caret omni color et propter hoc quod est cognosci tuus coloris.Si enim haberet aliquε colorii ille color pro Ghiberet videre alios colores. Si t lingua febricii antis, qhabet aliquem humorem amariam,non potest percipere dulcim saporem. Sic etiam ii ellectus si haberet aliquam
naturam determinat illa natura conaturalis sibi, prohiberet eum a cognitione aliarum naturatu. Ithoe est qd dicit. Ilitus apparens enim prohibebit co noscere ex
traneum,& obstruetyidest impediet intelleci et quodamodo velabit, concludet ab inspectione aliorum. Et appellat intus apparens,aliquid intrinsectim connaturale intellei tui: quod dum ei appareret semper impediretur intes lectus ab iniret ligEdo alia: siciit si diceremus quod hiin Oramarus es et intus apparens linguae febricitans. ludit autem ex hoc, quod non contingit naturam intelint iis esse ite* amy.i nullam determinata: sed hae solam naturam habet, quod est possibilis respe om/nium. Et hoc quidem contingit intellectuli quia non est cognisci titius tantum unius generis sensibilium: sieuivi. Hsus vel auditust vel omnium qitalitatum, o accidulum selisibilium,communium vel propriorum: sed uniuersaliter totius naturae sensibilis. Vnae sicut visus caret quodam genere sensibilium t ita oportet quδd intellectiis e reat tota natura sensibili. Ex hoe autem ulterius conesu dii: quod ille qui voratur intellectus animae, nihil est in actu eorum,qus sunt, alite intelligere: quod est eontrariari,quod antiqui ponebant. Dicebant enim: eum,ad hoc quod cognosceret omnia, e compositum eκ omnibus. Si autem esset cognoscit linis omnisinit quia haberet in se
omnia: esset semper intelliati a in actut es ni quam in potentia: si eut supra dixit defensu quod si esset compostus insensibilibus , non indigore sensibilibus exterioribus ad sentiendum. Et ne quis crederet qu5d esset hoc Verum de qxiolibet intellectit, quod sit in potentia ad sua intellis milia,antea iam intelligat: intreponit quod ii uel uti
vir dei milleti quo anima opinatur,et intestim. Et hoc dicit,ut praesemet se ab intillinum, reges ti5 est in potiatia: sed est quodammodo intellectiis omnitim. De quo intellectu Anaxa. dixit: qud dest immixtus vi imperat. hide eum dicit.
Quocironem cum corpore mixtum ipsum esse, consentaneum est rationi. Qualis enim quidam fi ret, calidus aut frigidus i & instrumentum aliquod ipsius esset prosecto: sicut est sensus. Nunc autem ipsius nullum prorsus est instrumentum. Vnde nem inisceri est rationabile, ipsum eo ori. Q lis enim aliquis utim & recti aut calefactus aut frigidusi de erit organum aliquod, sicut sensitivornunc autem nullum est. Ostendit quod intellectus n5 habet organum corpo rate. Et primo ostendit propositum. Secudo adaptat ad hoc quoddam dictum an quorum. ibi Ut bene iam. FDidii ergo primo concludens ex p dictis: qu5d si inmiectus noster ad hoe quod cognoscat omnia, oportet in
no habeat naturam iuquam determinatam, eκ naturiamum corporalium quas cognosciueodem modo rati
nabile est quod no miseratur corporiF. i.quod n5 ha. beat aliquod organu eorporales sicut habet pars animae sensilii Nauia si erit aliquod organum corporale intello ciui: sicut est parti sensitius, sequetur quod habeat aliqus
naturam determinatam eκ naturis rerum sensibilii im .Et
hoc est quod dieit qualis enim aliquis vitin fictyaliΘqualitatem sensibilem habD:vt. s. sit acturalidus aut fit, pidus. Alanifestum in enim quod potentia animae, qine est actus alleuius ornanir eonformatur illi organot sicut actus susceptibili. Nem refert quantum ad actum poten rix: utrum ipsa potentia habeat aliquam qualitatem sciasibilem determinatam aut organum: cum actus non po tentiae sit solum: sedc5positi in potentia oc organo corporeo. Similiter enim impediretur visio oculorum si potentia visua haberet colorem determinatum, siue pin
pilla. Et ideo dicit quod eiusdε rationis est ponere quoa
intellectus non habeat organum eorporale ire quod nohabeat aliquam naturam eorpoream determinatam. Et
ideo subdit quod nullum est organum inrellectius paruasi tessensi tuae. Deinde eum dicit.
At* bene,rerum censent, qui serinam locu alam inquiunt esse. Attamen neq; tota est lociis: sed inte, lethua: ne v est actu: sed potentia farinae. Et bene iam dicties sunt,aiam esse locu spe sinisi
* no tota, sed itellecti uarnem assii, sed poteria Mes.
aptat quod dictu est,opinioni antiquorui re dicit
ex quo pars intellectiva non habet organu,sicut parasensitivariam potest verificari dictu illoru, qui dixerutata in locus species. tquod pre similitudin dicti eo quoa est speciem receptiva. iod quide n5 veru esset, si quiliab et para rix haberet organu,quia ia spis no reciperitur1aia solvi sed i coluncto. Non. n. visus solis est susceptiuus specim: sed oculus,et ideo no dictati est quod tota ala sieloeus specierum: sed solum pars intellectiva, qus Organta non habeti e ita est locus specierum:quod habeat actis species: sed potentia tantum. Deinde cum dicit.
Atqui passion is , acuitate no simile ese sensitivi, ait intellem uir patet in sensuu instrumentis at p in
ipso sensu. Scius .n .ex vehemete sensibili sentire nopol. Auditus ni v no audit sonu post magnos sonos re visus no videtinem odorat' olfacit, post vehemetes colores,ativ odores. At intellectus aliquo valde
intelligibili intellector no minus sane sed magis scipit,intelligiti, inferiora. Sensitiuu enim no est line corporciat inflectus ab eodem est separabilis. Quod
113쪽
Quod aut hon sinulis siti passibilitassensiti A
ui ex intellectuat manifestum est ex organis de sensu. Sensus enim non potest sentire ex valde sentibili, ut sonum ex magnis sonis, neq; ex fortibus odoribus, ct coloribus, neque videre, neq; odorare. Sed in te, lectus cum intelligat aliquod 1 alde intelligibilemo minus intelligit infima, sed de magis. Sensitiuum enim no sine corpore est. Intellectus aute separatus.
Ostendit differentiam inter intellecti mdc sensum, Φtum ad impassibiluateni. Dictum est enim sit pra, . sicut sciti ire non est pati passione proprie accepta,ita nec intelligere. Et eκ hoc sit pracones ii sit Q intellecti is erat impas sibilis. Ne ergo aliquis erederet in in eodem gradu impassibilitati, esset selisus re intelle st subii ingit horiu, non in simili, i passibilitas sensitivi et intellectivi. Sensis enim licet no patiatiir a sensibili, passione pri prie accepta: pa Astiirtamen per accidens, inquantum organi proportio corrumpitur ab excellenti sensibili. Sed de intellectu, hoe
accidere non potesticum organo careat. Vnde nec per se,
nee per accidis passibilis est. Et hoc ε qiiod dicit, dissi,
militudo impastibilitatis sensit mire intellectivi manis,sia esio organo, oc sensor quia sensiis efiicitiir impotens ad selitiendum, ex valde sensibili: sic it aliditus non po. in audire tam .pter hoc in motus est ex magnis lanistra ecp visus potest viderernmite Olfamis odorare:ex eo in hi sensias, moti sivit prius eκ sortibiis odoribus N eolori hus, corrumpεtibus organum. Sed hi tellectus quia non habet organum corporeum, quod corrupi possit ab incellentia proprii obiecti cum intelligit aliquid valium, telligibile, n5 mitius postea intelligit infimae sed magis,
oc idem aecideret de sinisti, si non haberet organum cor porale. Debilitatur tamen intellectus eκ issione alιcimis organi corporalis indirecte: inquatum ad eius operatio. CNem requiriti troperatio sensus habentis organum. Qiu, Nia igitur diuersitatis histus,est: quia sens initim non est sis ne corpore: sed intellectus eu separatus. Ex his a item quae dioin tur, apparet salsitas opinionis illoriim qui duxerunt in intellectus est vis imaginatiua: vel aliqua prae. Paratio in natura litimana, eonsequetis corporis comoplexionem. Sed horum occasione verborum, quidam in tanti in decepti sunt,ut ponerent intellectum possibilem esse a corpore separatiim,sciit una de substanti, soparatis .Q iod quidem omnino impos bibile est. Alaniso, uum est enim Q hie homo uestigit. Si enim hoe negetum, tunc dicens hanc opinionem non intelligii aliquid i 5e ideo non est audiendus. Si autem intelligit, portet quod aliqlio Q aliter intelligati Hie autem est intellectiis possibilis ide quo Philosophus dicit. Dico alitem in locum quo intelligi re opinatur anima.FIntellectus er sopossibilis est: qiu, hic homo,sor maliter loquendo, in Dtelligit. Illud autem quo aliquid operatur, sicut activo principio: potest secundum. separari ab eo quod operaturi ut si dicamus in baliuiis operatur per regem et quia teκ mouet eum ad operandum. Sed impossibile est, ii liid quo aliquid operatur formaliter, separari ab eo secudum esse. Quod ideo es: qisia nihil agit, nisi seeundum pestactu sie igitur aliquid lat maliter operatur per aliquid: sicut eo fit Non autem fit aliquid aliquo, ena actu, si si separatum ab eo secundum esse. Vnde impossibile est villud quo aliquid agit in aliter, sit separatum ab eo
Meundum esse. Ideo hoc eonsiderantes adinventores huius opinionis: conati sunt ad inuenire aliquem modia
uo illa substaima separata, quem intellectam possibit Eicuntreontintietiir oc vitiatur nobiscum: ut sic eius in
telligere sit nostrittit intelligere. Dicunt enim in species intelligibilis est rma intelleistus possibilis. Peream enim stin actu. Huitismodi autem speciei subiectum est,quoddam phantasina: quod est in nobis . Sie igitur di uni in
tellesiam possibilem eopulari nobiseum ρον sermam
suam. Sed hoequod dictum est,nullam omnino conti Auraro. nuationem intelle bis ad nos demonstrat.Qiiod sie pM figmtiutet. Intellectus enim possibilis non est unum cum intellia euertitur sibili inisi secundum-intellectus est in actui sicut neque primo. .
sensus est idem eum sensibili in potentiat vi supra habilia 'est. Species igitur intelligibilis non in sernia intelle possibilis nisi secundum in est intelligibilis actur non est autem intelligibilis actu, nisi secundum in est a phantasei natibus abstracta oc remotat manifestum est igitur ipse cundum in unitur intellectui, est remota a phantasmassibus. Non igitur itellectus per hoc unitur nobiscum. Sed manifestum est in alii hor huius positionis decepius iuuper sallaciam accidentis: quasi sic arguens. Phantasmata sunt quodam odo unum cum specie intelligibili: species autem intelligibilis est unum eum intellectu possibili: erago intellectiis possibilis unitur phantasmatibus. Manui stum est autem in hie incidit Lillacia accidinsequia si hue cies intelligibili. secundum in est Unum cum intellectu . ελristia possibili:est abstracta a phantasmatibus, ut dicti ini est. x dis Dato tamen Q per hunc modum sit aliqua unio intestocius possibilis ad nos: non tam cit lixe viaio saceret nos Elidisad intelligentes: sed magis intellectos. Id enim, cuius simili hae octrudo ei species, in virtute aliqua cognoscit uae istens, reso5sio non eκ hoe fit cogit ostens: sed cognitum. Non enim per hoc in species quae est in pupilla, est smilitudo coloris, qui est in parietereolores videns: sed magis est visus. Perhoe igitur et species intelligibilis,qus est in intellectit possibili,est similitudo uuaedam phantasmatum: non sequitur . nos sinus intelligentes: sed in nos, vel potius pli Distinata nostra sint intellecta ab illa substantia separata Sunt autem plura alia quae contra hane positionem dici possitiit, quae albi diligetius pertractauimus. Sed hic hoc a. eo vivam sufficiat: et adpositionem hanc sequitur,u, hiel, O ea. q. ocino non intelligit. Manifestum etiam est Ulixe posito ide et e
contra intentionem Philosophi est. Et primo quidem, ri. quia Philosophus hie inquirit de parte animae. Sic enim Sedaia. hune tractatum incipit. Unde manifestum est in intelle.ctus possibilis, pars animae est:oc non substantia separarata. Item ex hoe quod ipse procedit ad inquirendum deitellectu, siue sit subiecto separabilis abal as paribus ani mae, siue non. Vnde patet Φ situs processiis stat, etiam si intellectus subiecto non fit separabilis ab at is partibus animae. Item per hoc quod dicit Φ itellectus est quo anima intelligit. Haec enim omnia ostendunt quod Aristo Iri, id,
teles non dicit intellectum esse separatu ni: sicut sunt sub/ nib sor. nantiae separatae. Alirum est autem quomodo tam lesiis ter errauerunt, ex hoc quod dicit quod intellectus esisse eludii ueparatus: cum extitera sua,huius rei habeatur imcllectus. Dicitur enim separatus intellectus: quia non habet orga 'num,sicut sensus. Et hoc contingit propter hoc: quia anima humana propter suam nobilitatem silpergrediuir tacultatem materiae eorporalis: re non potes totaliter in. eludi ab ea. de remanet ei aliqua actio, in qua maioria corporalis inon communicat. Et propter hoc poten tiarius, ad hane actionem non habet organum corporale: oc sie est iii tellectus separatus.
Factus autem virumquodque, perinde atq; is qui Iniecto dicitura scietis: quod quidem tum accidit, cuin i habitu ipse per seipsum operari potest. Est quidem dc tunc stipsum quodammodo potentiar sed non perinde ut erat an ii elligo erea u didicisset, vel inueni siet: at v tunc seipsum etia potest intelligere potest. Cum autem sic singula fiat in sesens dicitur intel/lectus qui secundum actum . Hoc autem consestim Tex. cis acciditicum possit operari per seipsum. Est igitur Ectunc potentia quodammodo: non tamenta Tho. sue aia. G uu ai.
114쪽
am ante addiscere aut inueniret & ipse autem sei p. ipsum tune potest intelligere.
Lee. VIII. POSTQUAΜ Philosophiis des ninaiiit deintellectu possibili, qui est in potentia ad int iligibilia: hie
ostendit quomodo in actum redueatur. Et primo osten.
dii qudd intellectu, aliquando fit in actu. Secundo ostendit quid sit proprium obiecti in eius: respectu cuius fit in actii. ibi Quoniam autem aliud est magnitudo. Usεdit igiti ir quomodo intellectus i actum reaucatur, dicε . Dictum est quod anima intellectiva non est actu ipst species, sed in potentia tantum. Cum autem sie fiat singit. layidest ne redueatur in actu specierum intelligibilium: quemadmodum sciens i id est habens scientiae habitumi habet species in actui re time dicitur intellectus qui est se.
cundum actum. Hoc autem accidit statim, eum aliquis potest per seipsum operari operationem intes lectus: quae
est ipsiim intelligere et sicut re quamlibet sorinam tunc aliquis in actu habet, quando potest operationem illiussorme explere. Sed licet tunc intellectus quodammodo sit in actu, quado habet specie, intelligibiles t sicut sesens habet habitum: est tamen re tune quMammodo in po/tentiam ori tamen eodem modo, sicut prius erat in potentia,antequam scientiam acquirere ad distendo vel inueniendo. Nam antequam haberet habitum scientiae, qui est primus a s,no poterat operari cum vellet: sed oportebat Q ab altero reduceretur in actum t sed quando iam habet habitum scientiae,qui est actus primus: potest, cum voluerit, procedere in actum secudum, qui est operario. . aut blanifestum est autem ex hoe quod hie diciti in salsam ese . de spe se opinionem Auleennae, quam habet de speciebus intelciebus i. ligibilibus: eteontra opinionem Aristotelis. Ponit enim telligibi. Atiicennam species non conseruantiirini mellectu pontibus: re sibili n e sunt in eo, nisi quando actu intelligit. Sed oporei ipω tet secundum ipsum quod quandocunqi intelligit actu, gnatio. conuertat se ad intelligentiam separau agentem a qua effluunt in intellectum possibilem intelligi hiles species. Contra quod manifeste hie Philosophus dicit intelle ctus rediicitur in actum specieriim, per modum quo scies actu, adhuc est in potentia intelligens. Cum enim intellectus actu intelligit: species intelligibiles sunt iii eo secuda actum persectum lcum autὶ habet habitum scientix: sunt spectes in ipso intellectu, medio modo inter potentia pu/ram & actum purum. Et quia dixerat quando in tene ctus fit quodammodo in actu,seeundum singula eorum ad quae erat in potentia:tue potest intelligere: respectu autem sui nullo modo erat in potentia: ponet aliquis credeo requbd tactus in actu, seipsum non intelligeret ire ideo ad hoeekesudendum subiunginquod intillectus factus in actu, non solum potest intelligere aliat sed etiam tune potest intelligere seipsum. Deinde cum dieiticum autem aliud si magnitudor aliud magnitudinis esse: & aliud aqua i aliud aquae esse, di in aliis
itidem multis, non enim uniuersis hic modus acco/modatur. Sed sunt in quibus haec ipsa sunt eadem, non diuersa: aut alia sane taut parte quidem eadem rsed aliter sese habente i carnem 3c esse carnis discer/Intelle, nam tu non est fine materia. Sed perinde atti, elim que simum: hoc est in hoc . Sensitiva igitur parte cas risu eo lidum discernit&fiigidum i quorum quaedam est
luct' sin ratio, caro:alia vero,ese carnis discernit,aut separa/gularia tali: aut sese habente ad seipsim .perinde ati ine ha
γονε bet, cum extensa fuerit linea flexa.
Quoniam autem aliud est magnitudo & mam
se' tudini esset de aqua.aquae esse: oc sic in multis aliis non autem in omnibus. In quibusdam enim, idem
est esse carni, & carnem esse. Aut alio ergo aut aliter habente discernit . Caro enim non est line materiar sed sicut simum. hoc in hoc. Sensitivo quidem igi T. . . tur calidum & frigidum iudicat a re quorum ratio,
quaedam caro est. Alio autem, aut separatoraut sicut
circumflexa se habet ad Spum, cum extensa sit: carni esse discernit.
Ostendit Philosophus quid sit obieetum intellectus. Ad euius euidlatam sciendum est quod Philosophus in septimo metaph. inquirit vinim quod quid est: idest qui Lee. i.
diras vel essentia res, qiram diffinitio sigilificat, sit idem reo. i, quod res. Et quia Plato ponebat qui ditates rerum esse se. paratas a singularibus, quas dicebat ideas vel specim: id In eo ostendit quod qui ditates rerum non sunt aliud a re. quidi bus: nisi peraecidens: ut pura non est idem qui ditas ho/ disti a minis albi homo albus t quia quiditas hominis albi iurare. . non continet in se, nisi quod pertinet ad speciem homunis: sed hoe quod dico, homo albus habet aliquid in se, praeter illud quod est de specie humana. Hoc autem contingit in omnibus habentibus formam in materi quod in is est aliquid, praeter principia species. Nam natura speciei indiuiduatur per materiam, unde principia indu uiduantia, de accidentia indiuidui sunt praeteressentiam species. Et ideo contingit sub una specie inueniri plura indiuidua: qus licet non disserant in natura speciei: disserui tamen secundum principia indiuidualia. Et propter hoe
in omnibus habentibus formam in iliateria: non est om
nino idem 5c res Oc quod quid est eius. Socrates enim noes sua humanitas. In his vero quae non habent formam in materia, sicut stim formae simplices inihil potest esse, praeter essentiam species:quia ipsa forma est tota essentia. Et ideo in talibus no possunt esse plura indiuidua unius species: nee potest in eis diserre res re quod quid est rius. Considerandum est etiam quod no solum naturalia ha. Duplix blaspeciem in materia: sed etiam mathematica. Est enim materia. dupleκ materia. s. sensibilis, a qua abstrahunt mathema te sibilis. iica: re concernunt eam naturalia:oc intelligibilis, quam re ini lamathematica coneernunt. Quod quidem sic intelligem obili, dum est. Alanifestum est enim quod quantitas immedia. εκ gbus te inhaeret substantiae: qualitates autem sensibiles in qua- duarum litate hin danturi ut album re nigrum: calidum re frigu sormarudum. Remoto autem posteriori remanet prius: Unde re s ad sumoris qualitatibus sensibilibus secudum in lectum, ad minutilii remanet quantitas continua in intellectu. Quaedam O sunt formae, qus materiam requirunt sub deirentinata dispositione sensibilium qualitatu: dc huiusmodi sunt
omnes sormae naturales: dc idcirco naturalia concernutinateriam sensibilem. Quaedam vero sunt id x, quae non exigunt materiam sub determinata dispositione sensibilium qualitatumitamen requirunt materiam sub Otitate existentem, sicut triagulus, re quadratum: 5c huiusmodi: α lixe di tur mathematica:α abstrahunt a maiieria sensibiliis id non a materia intelligibilit inquantum in intellectu remanet continua quantitas, abstracti a sensibili qualitate. Sic ergo patet quod sicut naturalia habet formam in materia: ita re mathematio e re propter hoc tam in naturalibus in i mathematicis, disseri res oc quod quid est, unde in viri i inuentuti plura indiuidua sub una specicisicut enim sunt plures homines unius spe
ita re plures trianguli sub una specie. His igitur habitis, planum es accipere ex litera Philosophi intellecti, Dicit enim quod aliud est magnitudo oc magnitudinis es
DF idest aliud est magnitudo, quod quid est eius. De
enim quod est maenitudini appellat quid itatem eius. Et similiter aliud est aqua dc aduxe yoc sie est in mutitis aliis, idest in omnibus mathematicis: oc naturalibus. Viides gnarito duo exempla posuit. Nam magnitudo
is quid mathematicum: aqua autem quid naturaici No
115쪽
autem hoe eontingit In omni f.Nam in his, qus omnino sunt separata a materia, idem est res, quodquid est. eius .Et quia subminitae separatae ignotae sunt nobis, non
potuit eas nominare propina nominib',sicut mathenia
licare tiaturaliar sed nominaui ea sub exemplo remi nais turalium. Et hoc est Φ subdit, a, in quibusdam, id est earni esse re eam rex quo non intelligit,sit idem eam, et quod quid est eius. Non. n. diceret in quibusdam sic esse, sed simpliciter ditaret,idem est caro et carni esse.Sed in ..telligit Q hoe, quod sie dicitur aliqiiid 5c alicui,ut raro et
. carni me, idem es in quibusdam . s. in his, uae sunt a. materia separata. xt quia ad diuersa cognosceda diuersae potentiae cognosci uuae requiruntur, concludit quod ani: ma aut gnoscit alio rem,oc alio eius quidditatem, auti uno oc eodem, sed alio in o se habrie. Alani sessum esta ut e quod caro non est sine materia , sed forma carnis est forma determinat et in materia determinata sensibili: si eiu etiam simum habet subiectum sensibile determinatus. s. nasum. Hae i tur naturam sensitivam cognoscitan,
ma per sensum. Et hoe est quod subdit, quod anima tu dicat potentia sensititia, rati duin re frigidum, re alia huiusmodi quorum ratio, i. proportio quaedam caro
est.2 Forma. n.carnis requirit determinatam proportio.
nem calidi frigidi re aliorum huiusmodi. Sed oportet quod alia positia discernat esse eam i i. quod quis est carnis. Sed hoc eont ngit duplicitet i uno modo ue in ipsa caro, vel quidditas carnis cognoscatur omnino potentiis ab inuicem diuersis et puta et, potentia intes lectiva eo, gnoscatur quid ditas caritis: temta sensitiva gnostat
caro:&hoe contingit ouado anima per se cognoscit sinosulare: oc per se cognoscit natura speciei. Alio modo contingitis cognose: tur caro i quodquid est carnis, non sit alia, bc alia potentia: sed quia una re eadem potentia, alio oc alio modo cognoscit carnu, et quodquid est eius ioc illud oportet esse, cum anima comparat viuuersale ad singulare. Sicut n. supra dictum possemus sentire dissereni iam dulcis de albi, nisi es let una potentia sensitiva communis,quae cognosceret utrunqi: ita etiam nopossemus co oscere comparatione uniuersalis ad particularer nisi esset una potentia, qtiae cognosceret Virunt. In lectus igitur virun p eoanoscit:sed alio , 5c alio mo do. Cognoscit enim naturam speciei, siue quod quid est, directe extendendo seipsum: ipsum autem lingulare, me quandam reflexionem: inquantum redit super phantasimata,a quibus species intestigibiles abstrahuntur Ethoe
est quod dicitet, sensitivo cognoscit earn et alioF. i. alia potentia discernit esse earniγ a. quodadesi carnis aut
separata,puta cum eam cognoscitur sensu,re esse carnis inlesiectu: aut eodem aliter se habente. L sicut cir niloxa se habet ad seipsas anima intellectiva eognoscit oranem quae cum extenta sit, discernit esse carni,id si direct appixhendi quid ditatem ramis,per reflexionem autem,tpsam carnem. Deinde, cum diciti
Rursus et in iis, quae in abstractione consistunt, eadem esse videntur. Rectunam. se habet, ut simum:
est. n.ipsum cum continuo semper .Quod si quid di tu sit diuersa, aliud pres ecto esse recti taliud est tym rectum. Sit enim dualitas. uare fit, ut haec etia Silia vel alio modo sese trabese parte discernat. Omnino igitur vires separabiles sunt a materiai sic sese tablari ea quae sunt circa intellectum ipsum.
Te. e. i. Iterum autem in his, quae in abstra Eone sunt re/ctum est sicut simum. Cum continuo. n. est . cui autem quid erat elle, si est alteru recto esse, et rectu, alio. Sit.n.dualitas. Altero ital, aut aliter habente se iudicat. Omnino ergo scut leparabiles res a materia, sic et quae circa intellectrina lunt.
od supra dixerat In nauaralibusto illi In mathematicis dicens, ν iterum in his quae sunt per abstractio.
nemγ. i. in mathematicis t quom ratio abstrahit a maioria sensibili, rectum se habet sicut simum. Haec. n. mathe matica habent materiam, sicut re naturalia. Rectum. n. anathematicum es: simum autu naturale. Ratio. n. rem est cum eontinuo: sicut ratio simi cum naso. Continuum
autem in materia intestigibilis: sicut simum materia sensibilis. Vnde manifestum es, . aliud est in mathematicis res, re quod quid erat esse, ut rectum, re recto esse: unde oportet in alio cognoscat quodquid erat esse horum, ocatio ipsa. Et supponamus V praesens,exempli causa, cu latone,Φ dualitas sit quod Ad erat este lineae rectae: Ima to enim ponebat,in numeri eram species , oc quid ditates mathematicoriu puta unitas lineae: dualitas lineae rectooc se dealqs. Op3 igii Q aia alio cognoscat ipsa mathe
mauca, o quidditates eoru et aut eodem aliter se habente. Vnde sicut a naturalia ostendis,u, in lectus,qui cognoscit quid ditates iraturalius, sit alius a sensu, qui cognoscit naturalia singularia:itaeκ mathematicis o fidis in intella
a cognoscitq d est ipsoris,st aliud ab imaginatiua virtute, quae apprκhZait ipsa mathematica. Et ga posset alio quis dicere,in eodem modo intelligerentur mathematica Sc naturalia: subiungit Q sicut res sunt separabiles a materia: ira se habti ad intellectit. Vnde illa quae sunt secundit esse set arata a materia sensibili,solo itellecti, pereipi possunt: qtix autem non sunt separata a materia sensibili finesse sed secundum r5nem,intelliguntur abstra materiasin Defini. sibili, non autem ab sin materia iii telligibili. Naturalia ve tisio roro intelliguitur per ab liractionem a materia indiuiduali, ruta at non autem per abstractionε a materia sensibili totaliter. raliuma Intelligini renim homo,ut eompositiis exeam ibiis re os teria spe sibus: per abstractionem tamen ab his carnibus, oc his os cilicii iii sibus. Et inde est pintellectus non cognoscit directe sino eludui, laria,sed sensus vel imaginatio. Apparet auia ex hoe indiuiti
quod Philosophus hie dicit: in proprium obiectum intel dua volectus, est qiiidditas rei,qus no est separata a rebus, ut Pla ro ac tonici posuerunt. Vnde it Iud, quod est obie mimello DIMUctus nostri, non est aliquid extra res sensibiles exissens,is nequauPlatonici posuerunt: sed aliquid in rebus sensibilibus existens lectitatellectus apprxhendat alio modo quid dii tes rerum, O sint in rebus sensibilibus. Non. n. apprshendit eas, ni conditionibus indiuiduantibus,qus eis in rebus sensibilibus adiunguntur. Et hoc sine salsitate intellectus, nungere potest. Nihil. n. prohibet duorum adimuicem coniunctorum, unum intelligi,absin hoc. intelia ligatur aliud.Sicut visus apprehEdit colorem, scd hoe . appraehendat odoremmon tamen abso hoc in apris hendat magnitudinem, quae est proprium subie m e
loris. Vnde ocintellectus potest intelligere aliqua forma absin indiuiduatibus principqs,non tamen abso mate- ria a qua dependet ratio illius sormosicut non potest in telligere simum fine naso: sed potest euruum lsine naso in. testigere. Et quia hoc non distinxerunt Platonici t posue. runt.mathematica,oc quidditates rerum sum separatae Oh etdinesse,sicut sunt separat sta intellectu. Manilistu est etia initii
in species intelligibiles, quibus intellectus possitatis fit in hospia
actu, non sunt obiectuin intellectus. Non. n. se habent ad intelligi
intellectus, sicut quod intelligiturased sciat quo intelligit. bilis,sed Sicut. n. species,quae est in visu,non in quod videiuri sed quid,
quo visus videt, quod autem Videtur est color, qui est in dilati corporrisimiliter quod intellectus intelluit est quidditas, quae est in res iis, non autem specie intelligibilis: nisi in quantum intellectus in seipsum reflectitur. Alanifestu est enim, inscientiae sunt de his, qus intellectus intelligi usunt autem scientis de rebus, non autem de speciebus vel intentionibus uitelligibilibus nisi sola scientia rationalis. Vnde mani stillam est,cti species intuligibilis non est obiectu
intellect scis quidditas rei intelleiax. Ex quo patet nutilam
116쪽
lam esseriisone queriindam volentinim ost adere, Eintillectus possibilis sit unus in omnibus,ex hoeq, identes intest im ab omnibus: in oportea se Plitro nimem species intellii biles si sunt pii ires intelle bis. Non enim ea species intuligibilis ipsum intellectum, sed simi. litudo eliis in anima i oc ideo si sint plum intelle iiis ha
hentes similitudinem uni iis re Husdem rei, erit eadem res intellem apud omnes. Et praeter hoc manifestum est, etiam substantiae separatae intelligunt quidditates reriam naturalium,qtias nos intelligimus, re earum intellectus diuersi sunt unde si eorum ratio esset efficax, non euita retiir in conii eniens quod concludunt, per hoc ponunt num intellemini in Oibus homini biis. Non. n. possint ponere unum intellectum in omnibus intelligentibus.
Dubitabit autem no iniuria quispiam, quonam
modo intelliget intellectus, si ipse quidem simplex
sit, ac passionis expers,nihilq; habeat cu ulla re pror sus commune, sicut Anaxagoras asserit, intelligere Fautem pati quoddam sit, ut diximus. o nanque quippiam est utrisq; commune hoc nimirum alteruagere:alterum pati videtur. Te. e. 1 Dubitabit autem utim aliquis, si intellectus si im
plex est&impassibilis,&nulli aliquid habet com
mune sicut dixit Anaxagoras,quomodo intelliget,
si intelligere pati aliquid est . Inquantum enim ali/quid commune viris. est: hoc quidem agere, illud
Lee. ix. POSTQUAM Ostendit Philosophus naturam
intellectus possibilis, de obiectum eius: hie mouet quasdadubitationes circa praedeterminata. Et diuiditur in duas Partes. Et primo ponit dubitationes. Secundo soluit eas: ibi Aut patiγΜouet autem primo duas dubitationes: m uamin prima talis est. Si intellect' est simplex re impas bilis,ec nulli habet aliquid commune, ut Anaκam. dixit, quo modo intellectus potest intelligere, eum intelligere sit pati quoddar re de ratione patientis hoc esse videas, ς, habeat liquid coecii in agente: quia inquantum est ali- . quid coe viris,p. s. agentire patienti, vides,hoc agat αΤα c. ii p. tiatur. Oportet. n. ea quae agunt re patiuntur ad inuicem, communicare in materia,ut dicitur in primo de Generatione. Seoindam dubitationem ponit ibi.
Praeterea ambiget quispiam, si ipse etiam intelli gibilis sit. Nam aut caeteris rebus inerit intellectus, nisi alia rone sit intelligibilis ipse. Intelligibile aute
erit intellectus, si non secundum aliud ipse intelligi bilis est, unum autem quoddam secundum speciem Uest intelligibile .Aut mistum aliquid habebit, quod facit intelligibilem ipsum, sicut alia.
Et insurgithse dubitatio ex eo, quod supra dixit in t lectus iactus in ami, etiam scipsum intelligit. Et eu ista dubitano, in si intellectua est intelligibilis thoe potest eontingere duobus modis. Vno modo, ν sit intelligibilist secundum scire noti secundum aliud. Alio modo,.h heat aliqiiid sibi adiunctum, quod iaciat ipsum intelligi.hilem. Si autem secundum seipsunt est intelligibilis, re n5s eundum aliud: intelligibile autem inquamum huiusmodi est unum in specie t sequetur si hoc non solum est intes ligibile,sed intellectus, in etiam alia intelligibilia sint in. tellectus id, ita omnia intelligibilia intestigent. Si autem
est intelligibilis per hoc, quod habet aliquid aliud sibi adiunctum: sequetur quod habeat aliquid quod iaciati insunt intelligibilem, sicut cic alia quae intelli titur, dei videtur sequ ,idem quod prius. Let semper id quod intelligitur, intelligat. Deinde clim dicit.
At enim ipsum pati diuisum est prius una quada
ratione communi. Atq; intellectus potentia quidem
est quodammodo intelligibilia ipsa iactu vero nihil
est eorum anteu intelligat ipsa. Oportet autem in ipso nihil esse perinde, atq; in tabula nihil est a scriptum antericinipli scribatur . Hoc enim in laeso mat ν accia it itit elle . Aut pati secundum commune aliquidi diuisum est prius. Potentia quodam odo est intelligibilia imiel sectus sed actu nihil,antea intelligat.Oportet autem sic, sicut in tabula nihil est Biptum actu, quod quidem accidit in intellectu.
luit praemissas dubitaliones. Et primo soluit prima dicens,in sicut piatis distinctiim est de passione, eum age retur de sensu, in pati dicitur secudum aliquid comuitia hoeqiiod est pati,commune est ad passionem, quae es in contrarias dispositiones: sielit est passo mutua in rebus
naturalibus,qiix communicant in materia,et est aliquod palLquod dicitur secundum receptionem lantum. Intel
lectus igitur dicitur pati, inquantum est quod amodo inpotentia ad intelligibilia, re nihil est actu eorum, anteibintelligat. Oportet autem hoc sie esse, sicut eontingit in tabula,in qua nihil est a scriptili sed plura possunt in ea scribi. Et hoe etiam accidit intellectui possibili: quia nihil intelligibilium est in eo, actu: sed potentia tantiim. Et per
hoc excluditur tam opinio antiquorum naturalium,qui ponebant animam compositam ex omnibus , ut in iliis
geret omnia, Φ etiam opinio Platonis: qui posuit nativiraliter animam humanam hia oem sciam: sed esse ea quodamodo oblitam, propter unionem ad corpus, dicens: Φ addiscere nihil aliud est, is reministi. Deinde, cu dicit.
Est etiam intelligibilis S ipse, ut intelligibilia cunm. Nam in hisce quidem, quae sine materia sunt, in telligens & id qucla intelligitur, ide est. Etenim ideest cot latiua scientia &id quod ita sub scia cadit. Et ipse autem intelligibilis est, sicut intelligibi Iia.In his enim quae sunt sine materia, idem est intellectus, dc quod intelligitur. Scitntia nant speculam ua: de sic scibile, idem est.
Soluit secundam dubitationem. Et primo soluit quaestionem. Secundo respondet ad obtegionem in contra. rium faciam ubi Non aure semper. Vicit ergo primo, . intellectus possibilis est intelligibilis no per suam esentiam,sed per aliquam speciem intelligibilem, sevi 5c alia intesti sibilia. od probat ex hoe, in intellei bis in actu, dc intelligens in aetii, sunt unum, sicut supra dixit, in state in acti re sensus in actis, sunt unum . Est autem aliquod intelligibile in acti, per hoc in est in actu amatoria abstractus: sic n. supra dixit,l sicut res sunt separabi les a materia, si e sunt re quae sunt circa intellectit. Et ideo hie dicti in in his ous sunt sine materiaF. i. si accipiam intelligibilia actinides est intellectus,et quod intuligitur, sicui idem est sentiens in actu,sc quod sentiti irin actu. Ipsa. n. scientia spe latiua re siescibile, i. stibile in actu, est idem.Species igitur rci mulluta in actu, in spla ipsius intellectus: ec sic peream seipsum intelligere potest. Vmdedc supra Philosopli' per ipsum intelligere, oc per illud
quod intelligitur scrutatu estriaturam intellectus posmbilis. Non. n. cognoscimus intellectum nostrum, nisi per hoc, Q, intelligimus nos intelligere. Accidit autem hoc in intellectu possibili, no intelligatur per essentiam suam
sed per speciem intelsesbilem, ex hoe in in potentia innotum in ordine intelliginitium. Ostenditin. Philosophusin. O. Meia.' nihil iiitelligitii situ si secundis in ea in actu.
Et potest accipi simile in reb sibilibus. Nam id quod est in
117쪽
Hi in potensia Lirimi lii in .smaleria prima, non halut aliquam actionem per inciuiam suam:sed solum psor mam ei adiun m. Substantiae autem sensibiles qus sunt Deundum aliquid in fim aliquid in potentia: fim seipsas habent aliquam actionε. Similiter intellectus possibilis,qui in tantum in potiatia in ordine inulligibilium no inciligi nem intelligiturinisi per speciem in eo susce.
am. Deus autem,qui is purus actus in ordine intelligitalium, Ocalix substantiae separat quae sunt mediae in. tu potentiam, α actum, per suam ellentiam, et intelligui α intelliguntur. Deinde, cum dicit.
Sed cur non semper intelligit, consideranda estra usa. In iis autem, quae niater. a habent, Unuquod vi melligibilium potentia est. Quare illis quidem noinerit intellectus. Nam intellemis talium potentra sine materia est, ipse aute intelligibilis rone subibit.
Te. e. to Non autem semper intelligendi causa consideranda. In habentibus autem materiam: potentia vini nυ
quod p intelligibilium . Me quidem illis non im
erit intellectus. Sine materia enim potentia est ii tellectus tali uin. Illud autem intelligibile inerit.
I spondet ad obiectionem,quae erat in eo uarium, discens: in exquo intellect possibilis habet aliquid quod sa. oi ipsumi melligibilem,si localiat restitvt consideres causa non semper i litelligendihi. quare ii 5 scin per limrelligibile intelligit. Quod ideo eli,quia in rebus habenti.
hus materiain, species non est intelligibilis secundu actur sed secundum potentiam tantiam. iii relligibile autem in Dotentia, non est idem cum intellectu, sed soli in intelligibile in actu:vnde in illis quilint speciem in inlateria, nonii ierit intellectus, ut .s. intelligere; os iit: quia intellectuat alium.i. intelligibilium, est quaedam potetitia sine uiatoria. Illud autem quod est in materia, est intelligibilcised inpotentia latuiniquod vero est in intellectu, eii species in. telligibilis secundum actum.
Cum autem in omni natura sint quaedam: quora alterum quidem unicui P generi materies est, quod - id esse patet, quod est potentia illa cuncta i alterum vero causa est de efficiens: omnia nimirum ess cicdoatm agendo, talem subiens rationem, qualem ars coditionem ad materiam subit. Necesse elide in anima γα sit disterentias has easdem inesse. At v quidam est intelinianis talis, vi omnia fiat, quidam talis, ut Oia agat, RPUxi' efficiat qui quidem, ut habitus est quida, dc pe/D Ora o lumen. Nam de lumen colores qui sunt potentia: actu colores quodam odo facit. ce. ix Oniam aut e ncut in omni natura est aliquidi . hoc quidem materia unicuit generi: hoc autem est potentia omnia illaralterum autem causa de facti itu, quod in faciendo omnia, ut ars ad materiam substi. G. c. 13 nuit mecesseec in anima has esse differentias. Et est intellectus hic quidem talis in omnia fieri r ille vero in omnia facere sicut habitus quidam, de sicut lunae. Quodam enim modo de lumen facit potentia existetes colores, actu colores. Leci x.
POST V AM I hilosopli deierminauit da imiellectu possibili: nunc deterininat de iii rellectu agent cita - circa hoe duo facit. Primo osteiidit esse intellecti in asin. rem, praeter possibilem,oc ratione, re exemplo. Secundo ostendit huius intellectus natura: ibi Et hic intellectus .,
Ponit ergo circa primum talem ratiotiem. In omni natara, quae est quando Q in potentia, α qnq; in actu et oporat et ponere aliquid,quod est sicut matella in unoquoi nere. quod. Lest in potentia ad ola quae fiunt illius genciis.
Daliud quod est eausa agens,& lactivum, quod ita
habet in iaci do omnia, sicut ars ad materiam. Sed anima secundum partem uitellectivam, Quando est in po/tentia,et quandocp in actu. Necesse est igitur in ala intelleeu is has disserentias,os. unus sit intellectus, in quo
possint omnia intelligibilia fieri: S. hic est in lectus possibilis,de quo supra dictum est. Et alius intellectus si ad hoc,quod misi omnia intelligibilia sacere in actu, a vocatur intellectus agens: oc est sicut habitus quidam. Hu. ius autem Verbi occasione, quid amposuerunt intellectu agentem idem esse cu intellectu, qui est habitus principimriim. Quod esse no potest,quia intellectiis, qui in habitus principioru praesupponit aliqua iam intellecta in acili. cierminos principioium,per quorum intelligentia cognoscimus principia:oc sic sequeretur,. intellectus agens nos aceret omnia intelli allia in actu, ut hic Philosoph ducit. Dicendum est ergo,q, habitus hic accipitur secundun,Philosophus frequenter consueuit nominare omnem formam,dc naturam habitum , prout habitus distinguis contra priuationem re potentiam: ut sic per hoc in nominat eum habutim,distinguat eum ab intellectu possibili qui est pollata. Vnde dicit, i, est habiιus vi lumen, quod quodamodo facit colores existentes in potentia, esse acta colores. Et dicit quod modoγquia supra ostensum est,
color secundum seipsum est vitabilis. Hoc autem sol in modo saetilliinen ipsum esse actu colorem: inquamu fa/cit diaphanum esse in actu, ut moueri possit a colore :α sic color videatur. Intellectus autem agens lacu ipsa intelligibilia esse in actu, quae prius erant iii potentia, per hoc . abstrahit ea a materia: sic ii. sunt intelligibilia in actu, ut dictum est. Inducitur autem Aristo. ad ponendu inotellectum agentem, ad excludendum opinion E Platonis, si posuit quidditates rerusensibiliuesse a materia separa ias, de intelligibiles actu: uti non erat ei laecessariu ponere
C intelleciu agente. Sed quia Arist. Pollit, P quidditates rorum sensibiliu sunt in materia, oc non intelligibiles actu, oportuit Q a abstrahereta materia. oc sie faceret eas intelligibiles actu. Deinde, cum dicit.
Et is intellectus separabilis est,& non mixtus, passone o vacat,cum sit substantia actus. Semper enim id qucra efficit, at m agit, praestabili' est eo, quod pa/titur: dc ipsum principium omnino materia.
Et hic intellectus separabilis .ec impassibilis, de immixtus , substantia actuens. Semper enim honora bilius est agens patiente, princirium materia.
Ponit quatuor coditiones intellectiis agriis: quaru pri ma est,id sit separabilis: scda, d i passibilis: teniaci sit in
mixtus. i. non compositus eκ naturis corporalibus, Deladiuncius organo corporali. Sed in his tribus conuellit cum intellectu possibili quarta autem coditio est,.sit in
D actu fini suam lubstatiam:in quo differt ab intellectu possibili,qui est in potentia secundum suam subnatiam: sed
est in actu solum s indum speciem susceptam.Et ad has quatuor conditiones probandas inducit unam ration , quae talis est. Agens in honorabilius patiente, de princiis Pium actitauin, nateria: sed intellcctus ages comparatur ad possibilem, sicut agens ad maliniam iliciat iam dictus est:ergo intellectus agens est nobilior possibili. Sed intellectus possibilis est separatus,impassibilis,α immixtus: ut supra ostensum est: ergo multo magis intellectus agens. Et hoe etiam patet, sit secundum substalitia in suam inaciu:quia agens eli nobilius patiente,non iiiiii iecunduest in actu. Oecatio ite autem horum,qux hie dicuntur, quidam posuerimi inrellectum agentem, substantiam se Paratam,oc quod differt secundum substantiam abimelieetu possibili. Illud autem non videtur esse verum. Noenim homo esset a natura sufficieriter institutus,ti no h
beret in seipso principia, quibus posset operatione conseri es Intel Ris
princi piorum CurAr. Imetria agentes excogis
118쪽
plere,quae est in ulligere. quaequIdetneompleri non potu Enisi per intellectit in possibilem, et per intellecti im agent . Vnde periectio humariae naturae requiritu, umiri leo rum sit aliquid in homine. Videntiis etiam,sicut operatio intelleci' possibilis, quae est recipere intelligibilia, attrihi litur homini:itare operatio intellectus agentis , 'us est abstrahere intelligibilia. Hoc autem non posset, niri principium formale huius actionis esset ei secundum esse con iuncti im. Nec sufficit ad hoc, γ lixe actio auribuatiir homini, perhoe in species intelligibiles iaciae per in is lectu gentem, habent quod modo pro subiecto phantasma r quae simi in nobis:quia ut supra diximus, cum de in tellectu possibili ageretur, species no sunt intelligibil s in actu:nisi quia sunt abs raciae a phantasmatibis, de se ei a
mediantibus,actio intellectus agentis n5 posset nobis at tribui. Et praeterea intellectus agens comparatur ad species intellectas in actu, sicut ars ad species artificiatorum, perqlias mani semime'. artificiata non habent actio/ Dc in artis; unde etiam dato in species factae ititelligibilesuctu, et ictit in nobis, non sequereturiin nos possenuis lia. here actionem in teste sageniis. Est etiam Dudicia positio contra Arist. intentionem,qui expresse dixit has disserentias duas. s. intcllectum agentem, re intes lectum possibi uesti in animatex quo expresse dat ilitelligere,in sintraries animae, es potentiae, α non aliquae substantiae se. paratae Sed contra hoc videriir esse praecipue,u, intel Iectus possibilis comparatur ad intelligibilia, ut in Dilata existens ad illa: intellectus autem a s comparatur ad ea, ut eris in actu: n5. n. videtur possibile, idem respectu eius dem posse esse inpotentia,o in actur unde non videtur possibile, et intes lectiis agens, re possibilis conueniat in Vnasiibstantia animae. Sed hoc desacili soluitur si quia recte consideret,quomodo intellectus possibilis sui ii potentia ad intestigibilia, re quomodo intestigibilia sunt inpotentia respectu intellectus agentis. Est enim intellectus es possibilis in potentia ad intes ligibilia, sicut in determina tum ad determinatum. Nam in tallectus possibilis no hahet determinate naturam alicuius rerum sensibiliv. Vnuquod Φ autem intelligibile, est aliqua determinata nati ra alicuius speciei. ii de supra dixit ιν intellectus possis bilis coparatur ad intelligibilia, sicut labula ad determi. Natas pictura .Quantum autem ad ho intellectus agis notitii in aciu. St. n. intellectus agens haberet in se detero minationem omnium intelligibilium,ii 5 indigerent in.
tellectus possibilis phantasmatibus: sed per solum iiii diectum agentem reduceretur in actu in omnium intelligibilium: re se non compararetur ad intelligibilia, ut faciens ad factum,ut Philosophus hie dicit, sed ut existens ipsa intelligibilia. Comparatur igitur ut actus respectu uitelligibili uin,inquantum est qiixda virtus immaterialis actitia, potens alia similia sibi sacere, scilicet immaturialia. Et Per hunc modum, ea quae sunt intelligibilia in potentia, facii intelligibilia ina . Sic enim re lumen facit colores is in actu,non ip ipsum habeat in sedeterminationem m. nilim colorum. Huiusmodi autem virtus activa est quae dam participatio luminis intellectualis a substantiis se. paratis. Et ideo Philosophuι dicit, inest sicut habit'. vel ιumen, quod no competeret dici de eo, si esset substantia separata. Deinde, eum dicit.
Scientia autem ea quς est actu: est idem quod res. Ea vero quae est potentia, in uno prior est temporet ab olute autem, neq; tempore: sed no nunc quidem intelligit,nunc autem non intelligit. Idem autem est secundum actum scientia res: qupvero secundum potatam,tempore prior in uno est. Omnino autem neq; tempore. Sed non aliquandoquidem intelligiti aliquando autem non intelligit.
Determinat de intellectuseeundum actu. Et circa hoc duo iacit .Primo ponite dissones inissimus in actu. Secundo ostendit conditionra totius partis intellectivae mu disseri ab alns partibus animae: ibi Separatus auin,
Circa primum tres ponit coditiones intellectus in actuiquarii prima est,inscitii a in actu, est idem rei scito Quod non est verum de intellectu in potentia. Secunda condi coetus est, inscientia in potentia in uno re eodem, ten pore est prior,* scientia in actu i sed uniuersaliter non est prior, non solum natura: sed neq1 etiam tempore. Et hoc est,quod Philosophus dicit in. O. Aleia. q, actus es prior Potentia natura: tempore vero, in uno re eodem pollata prior est actu: quia unum&idein prius est in potentia,oc postea fit aetu. Sed uniuersaliter loquendo, etiam tem p reactus est prior. Nam quod in potentia est, non reducit in actum, nisi per aliquid,quod est actu. Et sic etia3 de potentia sciente, non fit aliquis sciens actu, ne pinuenieno do, neq; discendo, nisi per aliam scientiam praeexistetistem in actu: quia omnis doctrina, oc disciplina intellectitia sit eκ praeexistenti cognitione, ut dicitur in primo Posteriorum. Tertia conditio intellectus in actu, per quam
disseri ab intellemi possibili oc intellectu in habitu, est quia utero quandoqi intelligit, re quandom non intelligit. Sed hoc non potest dies de intellectu in actu, qui cori sistit in ipso intelligere. Deinde, eum diciti
Separatus vero id est solum,quod est: atm id solu Hiel
est immortale, perpetuum, . . Separatus autem est solum hoc,quod vere est. Et hoc solum immortale, re perpetuum est. moriali
Ponit conditiones totius intellectius partis. Et primo ponit veritatem. Secundo excludit obiectiones: ibi Noreminiscitur. FDicit ergo primo,' solus intellectus sepa rat latio qavere est. auodqilidensi psit intelligi, nem de intellectu aam te,nem de in trini pori tin, sed de viroqi, quia de vivom supra dixit, ν est separatus. Et si e patet in .c. r. hie loquitur de tota parte intellectiva,qus quidem dicitur e separata,ex hoe Q, habet operationem suam sine organo corporali. Et quia in principio huius libit dixit, Φ u aluqua operatio animae sit propria,contingit animam separari. Concluditu, haec sola pars animae. s. intelle aestimcorruptibilis,et perpetua. Et hoe es qMupra posuit in secundo, I ho enus ais separas ab alijs,sicut perpetuus Trici dii a corruptibili. Iracii aut E perpetua, non-semper suerit et sed insectit. Vnde Philosophus dicit in .ia. Meta. Q lar Trici irma nundi est ante matuta : sed posterius remanet anima, non omnis,sed intestiatias. Dcinde,eum dicit. Non autem recordamuri quia hoc quidem ex
pers est passionis. Intellectus vero passivus extinguitur,dc sine hoc nihil intelligit. No reminiscitur autem,quia hoc quidem impas sibile est: passivus vero intellectus .est corrupti taures sine hoc nihil intelligit anima.
Excludit quandam obiectionem. Posset n. aliquis credere,. quia pars intellectua alae, est in eorruptibilis, re manet si illorum in anima intellectiva, scietitia rerum eodem modo quo nunc eam habet: cuius contrarium si pra dixit in primo,sp intelligere eorrumpitur, quod a in terius corrupto: ct in corrupto corpore non reminiscit ranima,ne p amat. Et ideo hic dicit, ν non rem isti turi si post mortemeorum,quae in vita sciuimus,quia hoe quidE impassibile es,. iasta pars animae intellectivae impas sibili. est viide ipsa non est subiectus passionum animst sicut sunt amor oe odiim,reminiscentia, re huiusmodi rquae ex aliqua passione corporali contingunt. Passinus vero intellectus eorruptibilis est. i. pars animae, quae non in sine piae dictis passioniblis est corruptibilis: pertinent enim ad partem sensitivam. Tamen lixe pars animae duciti irintellictus, sicut re dicitur rationalis, inquantiis alis
qualiter participat rationhoridi do rationi, Oc sequedo
119쪽
Lec. et O. monim clus,ridicitur in primo Ethicorum. Sine hac ali to necessarias ad sui conseritationem rideni animal salua
tem pam animae corporali,intelleci' nihil intelligit. N5enini in licit aliquid sine phalasmate, utilis adices. Et ideo desti urio corpore non remanet in ala separata, sciarerum Fin eundε modum quomodo intelligit. Sed quo tunc intelligat, non est praesentis intentionis discutere.
Indiuisibilium igitur intellectio in hisce consistit
circa quae salsitas non est. At in quibus & falsitas, iadi veritas inest, in hisce copositio quaeda ia concep/tuu intellect', quasi ipsi sint viau. Atlut Emp. dait Multorum certe capita admirabile diibi. Cervicibus sine sunt exorta, in luminis aura. Illa tamen dulcis post hoc concordia iungit. Sic & haec separata, componi solent,ut incommensurabile & diameter. Quod si eorum etiam, quae ne, runt,uel erunt,fit compositio,& tempus insuper in telligere: at in additur. Falsitas. n. in compositione semper consistit . Nam si album non album essedi, cat:ipsum tum non album componit. Licet auic per diuisionem etiam omnia dicere. Attame falsitas aut veritas non solum consistit in hoc, Cleon est albus. Sed in his etiam Cleon erat,vel erit aIbus . Id vero, quod singulos dictos conceptus componit, unumsfacit: ipse est intellectus.
Indi uisibilium igitur intelligentia in his est, circa quae non est falsum. In quibus autem dc salsum, iam
re verum esse compositio quaedam iam intellectu uest: sicut eorum, quae unum sunt. Sicut Empedocles dixit: multorum quidem capita sine ceruice germis nauerunt: postea conmosita iunt concordia, sicut de haec separata, componia sunt: ut asymmetron, dc dias metros,& ut symmetron,& diametros. Si autem la/ ictorum, aut futurorum sit compositior rempus co/intelligens est, ct componens .Falsum enim in cori
positione semper est. Et nant si album no albo, aut si non album albo componit. Contingit autem & diuidentem dicere omnia. Sic ergo est non solum fal/sum,aut verum op albus Cleon est i sed & quod erat, aut exit.Vnu aut e faciens unuquod F, hoc intelli est.
POSTQUAM Philosophus deteri inauit de intellectui hic determinat de operatione intellectiis. Et diui λdinir in duas partes. In prima distinguit duas operatio es intellectiis. In sectanda determinat de vir cp earum. ibi. In diuisibile autem. γ Dicit ergo primo, 'Vita opera tionum intellectus est,fin q, intelligit indivisibilia: putamina intelligit hominem aut botiem: aut aliquid hinoi in complexorum. Et liscintelligetitia est in his,circaqii sit 5 4 est salsum: tum quia incomplexa non sunt vera n et sali 'sa: tu in quia intellectus no decipitur in eo quod quid est, ut infra dices sed in illis inrelligibili biis in quibus est vorum de salsum,estiam quaedam compositio intellectui idest rerum intellectarum: sicut quando eκ multis fit alio quid unum. Et ponit exemplum fim opinionem Empe. qui opinabatur Φ omnia generata sunt a casu,noni Ppter aliquem fitiem,sed Fin q, coligat eκ diuisione rerum per litem: oc coniunctione per amicitia. Vnde dixit ' a principio germinauertit multa capita sine ceruicci restiuiliter multae alis partes animalium separatae ab at is partibus. Et dicit germina iterunt)quasi ex elementis producta si
ne semine an in alis: siciit terra germinat herbam virentc.
Sed post modii in hii iusmodi paries sic diutis,compositis
sunt pcr concordiam: et eκ eis factuni est via uaniniat ha/bens dii tersas partes: ut puta caput, manus,pedes, N. liuo
iusmodi .Et ubi est eon tutu animal habens omnes p
tum est, re generauit sibi simile. ἰSi aute desilit aliqua alia.
um paritum,non potuit saluari: nee remansit in sibi siri Per generationem.Sicut ergo Empedo. posuit Q amicitia composuit multas partes, reconstituiteκ ris unum antoniali ita re intellectus multa incompleκa prius separata componit,oc faciteκ eis unum intellectum:in qua coma positione quandocp est veritas,quandocp salsitas. Vertitas quid ena,quando componit ea, quae in re sunt unu occomposita: sicut cis componit asylia metru, hoc est inco/mensurabilem re diametrum: nam diameter quadrati est incommensurabilis lateri. Falsa aut compositio est quando componi: ea quae non sunt composita in rebus i sicut cum componit symmetrum diametro dicensi Q diame ter quadrati est symmeter,id est cominensurabilis lateri.
t Costa quadrati. symmetris de diam trum aliqnseparatis et seorsum in uilectus intelligit i octu e siit duo
simul intela figis abitelo lectu . Sed
quia intellecti is non se inpercompotiit ea quae sunt in prs senti: sed quae sumini vel erunt: ideo subiimgit. si intellectus faciat compositionem iactorum. i. practeritorum M tiirorum: oportet et, cointelligat sitae compositioni teni pus praeteritum,cte suturaim. Et sicco ponit, sormans c5- positionem de praeterito vel de suturo. Et Phocst veru probatiqilia contingit compositonem de praeterito v Ide suturo esse salsam: falsum autu semper in copositione est. Et naiam nisum est,si non album coponatur H quod est album: ut si dicas: gnus non es albus. Aut si album componatures quod non est albur vi s dicatur in conius est albus. Et quia quaecun p contingit affirmarer contin/git etiam negare: subitingit Φ omnia praedicta possunt a diuisionem heri. Potest enim intellectus omnia diuidere,oc fim praesens tempus, oc fim praeteritum, de Fin sui urutoc vere salse. Sic igitur patet Q ciim compositio non solum sit fim presens tempus: sed fim praeteritum re fit turutverum autem re salsum consistit in compositione oc diuisioneroportet. Venim oc salsiim non solum sint in pro. positionibus depraesenti: piita Φ cleon est albus i seel etiain illis de praeterito oc furtim: puta P cleon erit, vel fuit albus. Considerandum est alitem, Φ compositio propositionis non est opiis naturae: sed est opus rationis re inter
lectus. Et ideo subiugit. illud quod facit unum quod pintelligibilium, inponendo eκ intelligibilibus prop 'stiones: hoc est intellectiis. Et quia verum oc salsum condisistit incompositione: ideo dicitur in sexto metaphni exiqiibd verum de salsum non est in rebus: sed in mented Deinde citin dicit.
Cum aute dupliciter indivisibile dicaturi aut potentia aut actu: nihil prohibet intellectum, cum songitudinem intelligit,indiuisibile intelligeret&in indivisibili tempore. Est enim indivisibilis a idci 'V0β ppus perinde atq; logitudo, diuisibile ac indivisibile
est. Non igitur dici potest quid in utroqi temporis dimidio
120쪽
dimidio itelligebat. No est. n. si no diuisio fiat nisi o
Otentia. At cum utrunm seorsum intelligiti diuidit imul S tempus ais tunc ut longitudines illa natet,ligit .Q od n longitudinem, ut ex viris p constante intelligaran eo quom tempore nimirum ipsam in telligit, quod ex viri': pari modo temporibus constat, atque componitur.
Indi uisibile autem quoniam dupliciter, potentia aut actu est, nihil prohibet intelligere indivisibile, cum longitudinem intelligat . Indi uisibilis. n. actu est idc in linore indivisibili. Similiter enim tempus est diuisibile εἰ indivisibile longitudini. Non enim est dicere . quid in utro dimidio intelligat. Non enim est nin diuidatur nisi in potentia. Seorsum autem utrunq; intelligens dimidiorum diuidit de tempus simul. ixineautem ut longitudines. si vero sis , cui ex x tri hoc in tempore quod in utrisq;.
Deterni inat de utra Φ praedicta rimi operationi tui. Et
primo de ea quae est hit iligentia indivisibilium. Secudo de eaqux est ti inpositio. c dii iisio i ibi UEst aut e d limo quid 3. Hertio ponit quod da quod est comune viri stri Di Idem autem est se ei indum aditim. γ Prima pars diuiditur in tres , secundum in indivisibile dicitur triplicii or, uot v id lieri modis dicitiir de virum: cuius ratio eκ iii, i uisioile est. Dicitur. n. vno modo aliquid unum cum continuitate. Vnde re illud quod est comininim,indiui sibile dictivi inquantum non in ditii sum actu: licet sit di. uisibile in potentia. Hoeest ergo, quod dici in cum diui sibile dicatur dupliciter. Lami,et potentia: nihil probibet intellectum mi elligere indivisibile, eum intelligit aliquid continuum. s. longiuidi non,quae est indivisibilis actinibere sit diuisibilis potentia. Et proptersoc intelligit ea Seu
in clivisibili tempore: quia intelligit eam , ut indivisibile. cEthoe est eonira opinionem Platonis in primo posita3, Ν qui posuit intelligentiam fieri,quasi pei motum qucdam continuum magnitudinis. Potest ergo iiii ellectus ita tuli. sere magnitudinem dupliciter. uno modo, secundum in in diui sibilis in potentia: oc sic intelligit lineam mune. rado pariὶ post parilaei sie intelligit ea in iste. Alio modo finis, est indiui ubilis in acturoc sie intelligit ea, ut unum quia constans eκ multis partibus: θc sic intelligis eam si. naul. Et ideo subiungit, i, similiter tempus, de longitudo diuiditur,vel non diuiditur, intelligendo. Vnde non est dicere, et, intestigatur secundum medium virilis p:idest v,
media pars intelligatur in medio temporis. Hoc. n. non
esset, nisi linea diuideretur in actu: sed est diuisibilis tantuiti potentia. Si autem utrui Q dimidium lineae seorsum intelligat: tunc diuidit lineam in adiit, secundum nites lectum. Vnde Ociuiae tempus simul diuidi iuri sicut oclongitudo. Si autem intelligat lineam, sicut unum quid . constitutum eκ duabus partibus, etiam intelliget in traii. pore non diuiso: sed secudum aliquid, quod est in utrismpartibus temporis. s. in instanti. Et si continuetur conuoderatio per aliquod aliud leni pus,no diuidetur tempus, ut aliud intelligat in una parte temporis,& aliud in alia: sed idem in v tram. D inde, in Gicit.
od vero non quantitate, sed forina est diuisi. tale: id indivisibili tempore, de alae indivisibili per cipitatq; intelligit.Per accidens autem, de non hoc sine quo illa diuisibilia sunt i id quod intelligit, de tempus in quo intelligit i sed hoc quo indivisibilia sunt. Inest .n. dc in his indivisibile quoddam, at for tesse non separabile, quod quide unum ta tempus ipipsam longitudinem facit. Ato: id omni sane continuo,& tempori. dc longitudini limiliter inest. Quod autem non secundum quantitatem indiui
e sibile esti sed specie, intelligit & indivisibili tempo
re:& indivisibili animae. Secudum accidens aliter
εἰ non inquantum illa diuisibilia, quod intelligit, de in quo tempore: sed inquantu indivisibilia. Inest enim de in his aliquid indivisibilar sed forte non separabile, quod ficit tempus unum, & logitudinem. Et hoc similiter in omni est& continuo, dc tempo/re, & longitudine.
Ponti alium modum indivisibilis. Na dicitur alio modo unum quando habet speciem unam: re si fit compon
situm ex partibus no eontinuis: sicut homo.aut domus, aut etiam exertium re huie respodet indivisibile seeunda
specie. Et de hoe dicit hie in illud quod est indivisibilὸ ii 5
secundu quantitatem: sed secundu species intelligit anima tempore iii diuisibili e per indivisibilem Munis partem: non Φ intellecti is intellinens sit aliqua magnitudor ut
7 Plato posuit. Et licet illud quod est in diuisibile specie ha
heat aliquani diuisionem in partibus: tamen illa diuisa intelligit per aceidetis: non inquam ni sunt diuisibilia reo parte eius quod intelligitur,deeκ parte temporis: sed inquantum sunt indivisibilia: quia in partib diuisis etiain alis,est aliquid indivisibile. s. ipsa species,quam intolectus inditii sibiliter intelligit. Sed si intelligeret partes, ut
dixit fas: piata carnem per se, reos perseret si e dealqs, tunc non intelligeret in tempore indivisibili. Vult autem Phulosophiis conseqtienter ostendere similitudinEhuhas m di ad primum in odiis. Sicut enim in hoc modo est aliqd indivisibile.c species: quae iacit omnes paries tot his unum: se sorte incontinuis est aliquid inseparabile. s. in disii sibile,quod iacit tempus esse unum, et longitudinenuunam, siue hoe dieatur esse punctu in longitudine, oc in. stans in tempore, sitie ipsa species longitudinis, aut tem
poris. Sed inhoedissert, in istud inditus bile est similiter
. in omni continuo oc tempore, longitudinci sed indiui sibile quod est species, no est similiter in omnibus habet, tibus speciem: quia quaedam componuntur ex partibus. homogeneis: quaedam ex parii b' hae rogeneis: ex his dissimiliter. Deinde,cum dicit.
Punctum autem omnis, diuisio, & id, quod est se indivisibile, perinde, at cypriuatio cognoscitur. manifestum* euadit. Similis Me videtur, & in aliis
ratio .Hoc enim modo malum cognoscit, atq; etiam nigrum. Contrarium nanq; quodammodo cogno
scit ad autem quod cognoscit,potentia nimirum esse, de in ipso potentiam inese oportet. Quod si cau/suum alicui nullum sit omnino contrarium: illa se-ipum ysecto cognoscit,di est actus, ct et separabilis. Punctum autem, ec omnis diuisio de sic indiuii bile,monstras sicut priuatio. Et similis ratio in aliis
I est, ut quomodo malum cognoscit, aut nigra. Coris uario enim,aliquo modo cognoscit. Oportet autepotentia esse cognoscens, dc unum esse in ipso. Si v ro alicui causarum non inest contrarium, ipsi cogno
scit seipum, dc actu est,& separabilis.
Prosequitur de indivisibili tertio modo dicto. Vida
enim Vnum eis, quod est penitus indivisibile, ut puctus ec unitas:& de hoe ostendit nunc quomodo intelligitur, dicens: ip punctum,quod est quoddam signum diuisio. nis inter paries linex:dc omne quod est diuiso inter par res continui, sicut instans inter paries uin poris i Lal is,oc omne, quod est sic indivisibile in potetitia et actu Vt punctus, monstraturγ.i. manifestatur intellemii si. cui priuatio,.i. per priuationem continui de diuisibilis. Cuius ratio est: quia intellectus nosteraecipit a sensit: αdeo ea cadunt prius in appraehensione intellect' nostri. qui sunt sensibilia,et huiu odi sui it magni uidinent ha. mia: