장음표시 사용
121쪽
imiliam tute Vmmis, A vilitas n5diisniuntur, nisi ne. A modo, prout par tradisii nitionis nohoohaerent sibi ui sative. Et inde est etiam,v omnia,quae transcendunt l,se sera sibilia nota nobi non cognoscuntur a nobis,nisi pernegationem,sicuti de substantiis separatis cognoicimuri in sunt immateriales 5cineorporeo& alia huiusmodi. Et similis ratio est in alijs,quae cognosciantur per opposita,
vi quando eognoscit intellectiis malum,aut nigrim,quae se habent ad sua opposita,ut priuationes:semper. n. alte rum contrarioriim est,ut imperseetiam, re ut priuati re flectuali ei ius. Et subiungit quasi respondens, Q intello crus cognoscit utrunqi illorum aliquo modo, suo eou rio. s. malum per bonum,& nigrum per album. Oportet autem, Q intellectus nosteriquis iecognoscit unum con uarioraim per alterum sit in potentia cognoscens
in ipso sit species unius opposui perquam aliud cogno.
scat: ita quandom sit in ipse spis albi, dc qii Q spis libyn ut per Unum possit cognoscere alterum. Si aut est aliquis intellectus,cui non inest unum contrarioriim,ad gnitionem alterius illic oportet et, talis intelle rure eom
scat seipsum primo,&per seipsum cognoscat alia, sit semper in acti,& sit penitus separabilis a materia, etiasecundum esti, ut ostensum est de intellectu Dei in .ii. Amtaphysex. I, inde,eum dicit.
Est autem dictio quidem, quippiam de quoppiar
quemadmodum affirmatio .Atre omnis est vera, vel
falsa. At intellectus no omnis: sed qui est ipsius quid est ad formam accommodati ,est verus, de non quip/piam de quopiam dicit. Sed ut visio proprii ipsius
est vera. Si vero album holem esse dicat,non semper est vera. Sic sese habent ea quae sine materia sunt.. Est autem dictio quidem, liquid de aliquo, sicut affirmatio,& vera, aut falsa, omnis. Intellect' aut no
ois sed qui est ipsius quid est, secundum hoc φ ali/
quid erat esse, 'erus eli,& non aliquid de aliquo, sed i
sicut videre proprii verum est. Si autem homos. bum,aut non, non verum semper. Sic autem sella bent quaecunt sine materia sunt.
Determinat de secunda operatione intellectus, quae est composilio. α diuisio. Et dicit,dictio qua dieit inusse. x aliquid de aliquo icut c5tingit in auirmatione, semper est aut vera, vel salsa. Sed intellect' non semper est verus,aut salsus: quia intelleci est in complexorii, qui nemverus aut salsiis est,quantum ad id,quia intelligitur. Veritas. n. et salsitas consistit in quadam adaequatione, vescomparatione unitas ad alterum, quae quidem est in compositione vel diuisione intelle s. Non autem in intelli
gibili ineomplaxo . Sed licet ipsum intelIigibile ineo ploxum non sit neqi verum, neo salsum: tamen intelletius intelligendo ipsum,verus est, inquantu adsquatur rei in tellectae. Dideo subdit,st intelle'us, qui ai ipsius quid . - ri. ἡ H- Λ
est,fim hoc od aliquid erat esse. s. m. intelligii quid D i mo ,ri imperiectini deo ille motus est actus impos et Lest res: vet in sp,ocii 5 m. intelligit aliquid de aliquo. Et huius rationem assignat, quia quod quid est, est primu obiectum intellectus runde sicut visus nunΦ decipit in proprio obiecto: itanei intellectus ineognoscido quod quid est. Nam intellectus nunΦ decipitur in cognoscido quid est homo.Sed sicut visus non semper verus est initudieando de his, quae sunt adiuncta proprio obiecto: pu in si album est homo, vel non: sic intes lectus non semperes verus in coponendo aliquid alicui. Sicin .se hsit in lim ligendo substantiae separat s si penitus sunt sine male ria sicut cum nos intelligimus quod quid est: α i5 in earuintellectu no eontingit me fusum. Sciendum tam est, et in cognoscendo quodquid est, contingit esse decipuo/riem per actas,duplicuerrone componis interii enientis.
Vno modo, prout dissiuilio unius rei est salsa ad aliam rem, si eut dissimilo circuli est fessa ad mangulum . Alio
rem,&tune disso est salsa simpli, ut si aliquis ponat in diffinitione alicuius animalis in sensibilirende in illis, in quom dissone nulla est inpositio, n5 contingit essedo ceptione, sed op3 ea vel intelligere vere, vel nullo modo, ut d pin. . Μetaphysicae. Deinde, cum dicit.
Scientia autem ea quς est actu ,est idem quod res,
ea vero quae est potentia,in uno prior est tempore. Simpliciter aute , neq; tempore. Sunt enim uniuer/sa quae fiunt,ex eo quod aia est. Idem autem est secundum amna scientia, rei: quς vero secundum potetiam, e prior est in uno, oino
autem, ne v t perfundi .ex actu ente, oia quae fiunt. Resumit quodda quod supra dcm est,de intellectu Fni iactu, eo in nucla de actu intelia loeutus Moc dicit,scia Fin actu est id e rei sciis fim actu,re et, scia q est fim poteria, est in uno,oc eode prior iste, sed vis, ne pestiae prioresaciaq sui i actu, fi ut ex enu i actu, et hoc supra eκposituri Tricita
Sensibile autem ad actum ex potentia sensitiuum
ipsum deducere, actus videtur efficere. Non enim patitur, ac alteratur. propter alia quaedam est naec species motus. Nam motusaei' est imperfecti.
Atactus simpliciter qui quidem est rei per ς,ali' est omnino diuersusq; ab illo.
videtur autem lentibile ex potentia existente seri Te.α,sstiuo actu agens. Non.n. patitur,nem alteras .Vnde alia haec spes motus. Motus .n .impertire actus. Simpliciter autem actus,alter est,qui perfecti. Lec. xii.
Dos Τ a V A Μ Philosopli' determinauit de in
tellectu esse: hie deierminat de intellis p eo parationε adsensu3. Et circa hoe duo facit. Primo,ofidit qualis sit motus sera sust. Secundo. assimilat motu intellectiis motui sensus: ibi Sentire quidem igitur.) Dicit ergo primo, in sensibile videtur faciens in actu partem sensitivam, eκ eo erat inpotentia. Non. n. sic agit sensibile in sensum i sicut contrarium in suum contra tu, ut aliquid ab eo abi jciat,
transmutando, M alterando ipsum: O solum reducit eis de potesta macili. Et hoc est quod subdit, insensitiuum, neq; patis,neu, alteratur a sensibili, passion et alteratio ne proprie accepta:s m. s. oe est ex contrario in contrari Et quia motus,qui es in rebus corporalib', de quo deteris minatum est in libro Physici est de coirario in eOtrarivi manifestum est in sentire, si dieatur motus,est alia species motus ab e de qua determinatum est in libro Physi. Ille enim motus est actus existentis in poetita, quia videlicet secedens ab uno contrario,Φdiu moves, non attigit alterum contraria, quod est terminus motus: sed est in potentia ad ipsum. Et quia οε quod est in potentia, inquantum Sed iste motus est albas persectit est ia. op 5 sensus ia iam in acti d sua spεm. Non.n. sentire eonuenit sensui, nisi in actu exfit icti ideo iste motus simpli est alter a movi phrsico. Et limoi moi' dipprie opo,ut sentire re inteIIigere,oc velle. Et fini hunc motu aia mouet seipsam, ni Pia inquantu cognoscit,&amat se ipsam. Dcinde, cum dicitii Sentire igitur, ipsi dicere solum, ac intelligere si .
mile est. Cum autem sensus iocundum, aut molestudiscernit, quasi affirmauerit, aut negauetit, tum per
sequitur, aut fugit ali delectari,aut dolere, est oporari ipsa medietate sensus ad bonum, aut malum, ut talia sunt,& fuga,& appetitus, qui est actu ,hoe sunt. Et non aliud est appetitiuum, aliud fugitiuum, nec alia sunt ista a sentitiuo, siquam ipsorum ratio non est eademsed diuersa.
122쪽
sentire igitur simile est ipsi dicere solu,& intelliὸ Ε
gere.Cum autem delestibile:aut trister ut a firmans aut negansi prosequiturra ut fugit. Et est delectari&trillari agere sensitiva medietate,ad bonu aut maluinquatu talia: dc lapa, & appetitus qui sin actu hoc sunt. Et no est alteru appetiimu & fugitiuut ne v ab inuicem me* a sensitiuor sed esse alterum est.
Assimilat motu intellictus, motui sensus. Et circa hoc duo faciti Primo ostεdit qualiter procedit motus in sensu. Secundo ostEditu, similiter procedii in ii uellectu. ibi Intellecti ix autem. γ Dicit ergo primo, in cum sensibile reducat in actum sensitiuum, sine passionere alterationei sicut de intellei hi supra dictum est: manifestuin est in dictis,u, ipsum sentire est simile es qd est intelligere: ita tamen in quando est solum sentire. i. apprehenderere iudieare fim sensum: hoc in simile ei, quoa est solum dicerere intelligere quando. s. intellectiis iudieat aliquid, scap Fprehendit: quod in dioere: quia simplex apprehensio, et iudicium sensus assinitiatur spe lationi intes lectus. Sed 'usdo sensus sentit aliquid del. ictabile aut triste, quasi asn ans re negans,id quod sensit percipitur, esse delem hile aut triste uue prosequitur per appetituin i . desiderat aut iugit. Et dicit signanter aut assirmans aut negansy quia sacere assit mationem S limationem, est proprium intellectus: ut supra dictum est. Sed sensus iacit aliquid simile huiciquando apprehelidit aliquid ut delectabile retriste. Et ut sciatur id sit delectari octristarii subiun tu, delectari cic tristari est agere sensti tua medietate. i. actio
quaedam sensitivae virtutis: qus dicitur medietas, inquantum sensus communis comparatur ad sensus proprios, Ut quoddam medium: sicut Mim comparatur ad lineas terminatas ad ipsurri. Non autem omnis actio sensit his
partis, est delediari re tristari: sed quae ε respectu boni vel inali, inquantuin huiusmodi. Nam bonii sensus. s. quod Gest ei conuenies: causat delectationem: malum autem qae in repugnas oc noemum,causat trinitiam. Et ex hocq crest tristari vel delectisti, sequuntur fuga α appetitus. i. desiderium t quae sunt actum. Patet igitur Φ motus sensi hilis in sensum a cedit quasi triplici gradu. Nam primo apprehendit ipsum sensibile, ut conuenies vel nocivu3. ndo eκ hoc sequitur delectatio Oc tristitia.Tertio aut sequitur desiderium vel suga Et suis appetere,vel sugere vel sentire,sint diuersi actus: tamen pricipium eorum essidem subiecto: sed ratione differt. Et hoc est quod subiungit Q appetiti utim re fugitivum. i. pars animae quae fugito desiderat, non sunt alters subiecto, nem abi mi ic ,ne pa parte sensitiva: sed e E aliud est. i. disserui talione. Et hoe dicit eontra Platonem, qui ponebat in alia parte corpo/iis organum appetitiui: α in alia organum senstitui. I itide cum dicit.
Animae autem qliae principium est ratiocinandi, Hipsa phantasmata, perinde at v lensibilia sensui ipsi
subiiciuntur:atq; cum bonum aut malum esse dicit, assii mando aut ilegadortum fugit aut persequitur. Quapropter ipsa ala sine pharasmate nud itelligit. Imellectivae autem animae, phantasmata ut sensi talia sunt. Cum autem bonum aut malum i assirmat aut negat ita fugit aut prosequitur. Propter quod nunquam sine phantasmate intelligit anima.
Iimilat processiim motus in intellectu, ad id quod dictu est eirea sensum. Et cirea hoc duo facit. Primo ostEdit quomodo habet se circa sensibilia. Secundo quoinodo se habet ad ea q simi a sensibilibus separata. ibi Abstractione autem. Orca primum duo iacit. Primo ostEdit quomodo intestinus se habet circa sentibilia in agendo. Secundo comparat iii iellectum activum ad specula sitium.ibi stomnino in actione. irea primum dilosacit. Primo assimilat processum itellectiis, processui sensus. Secundo manifestat si in ilitudinem. ibi Sicut enim aer F Dicit ergo primo in phantasmata se habent ad intellectilia part ani in stetit sensibilia ad sensum. Vnde stetit sensus mouetur a sensibilibus: ita intellectus a phantasmatibus. Et sicut eum sensus apprehiasit aliquid, sicin ectabile vel triste,ssequitur illud, aut fugit: ita etiam eum intellectiis apprehedit aliquid, assu mans vel neras esse bonum vel malum, sugit aut proseqititur. Ex ipso autem modo loquendi Aristo dupleκ est attendenda diffirentia inter intellectum re sensui quia in sensuerat tria. Nam eκ apprehensione boni vel mali: non statim sequebatur desideriti vel si ga: sicut hie circa intestinum: sed sequebat delectatio re tristitia: de ex hoe ulterius d sideriure si ga. Cuius ratio es:quia sciit sensus non apprehidithonum uniuersalerita appetitiis sensi trux partis no mo Deti ira bono vel malo uniuersali: sed a quodam determinato bono,quod est delectabile siti sensum, oc quodam determinato malo, quod est contristans Fin sensum. In parte autem intellectiva est apprehesio boni et mali viii. Det salist unde re appetitus itellectivae pariis mouetur statim eκ bono vel malo apprehenso. Secunda differentia est inde intellectu dicit simpliciter ui affrmat vel negaused de sensitqdqsi assirmat vel negat. Cuius to ex die p3.Eκ hoe aut qa dixerat,eoncludit ulteritis, in si phaia. tasmata selisit ad alam intellecti uet, sciit sensibile ad n sum: sciit sensus non pol sentire sine sensibili: ita ala non potest intelligere sine phantasmate. Deinde cum dicit.
Fit autem & hic perinde inibi . Nam aer quidem pupillam talem essiciti ipsa autem aliud: δe aliditus simili modo .ipsum vero ultimum, unum quide est: εe medietas: una de ipsius plures sunt rationes r quo vero diiudicat, atq: discernit calidum a dulci differrei dictum 5e prius est:& nunc etiam dicendum. Est enim unum quid ipsum: de ita unum, ut terminus. Atq; haec ipsa inum sunt, aut similitudine rationis raut numero quem habis ad virum: ut illa inter sese habent.ini id enim interest: s quonam pacto discernit aut ea quae sub eodem genere collocaturr aut Guaria, dubitemus ut album,ac nigrum. Si igitur ut est. a. quod est albuiad. b. quod est nigrur sit. c.ad. d.
quare mutuo ordine comparationem etiam eoruncem vere facere licet. Si igitur. c. d. sint unum: ipsa profecto sese habebunt perindeat p. a. b. ut sint idede unum. Non eandem autem habe t rationem de illa simili modo. Eadem erit omnino ratio r de si . a. quidem sit dulce. b. vero album. Sicut enim aer pupillam tale faciti ipsa autem al/terum i Sc auditus similiter. Sed ultimum, unum est de una medietas: esse autem ipsi plura. Quo aute di
simul quo differt dulce de calidum: dictum est qui
dem de prius,dicendum autem de nunc. Est enim aliquid unum: sic autem ut terminus. Et haec in pro/portionalii aut numero eris inu habet se ad virum, sicut illa ad inuicem .Quid enim dissert,non homo genea iudicare, aut contraria, ut album de nigrum Sit igitur sicut.a. album,ad.b .nigrum. g.ad. d. sicut
illa ad inuicem: quare &permutatim . Sicut igitur g.d. vni insunt, sic se habetat, sicut &.a.b. idem quidem, esse aut no id&dc illud similiter. Ea de aut ratio esti& si. a. quidem dulce sit . b. vero album.
Manifestat similitudinem posita. Et primo si tum ad hoc quod dixi nil, inlesuctius animae phantasmata sunt ut sensibilia. Secundo quantum ad hoc quod dixin peiubonum
inter ii Alectu, resensum disseren
123쪽
honus aut malu3 assimat aut negat: sigitauissequitiata concludens eκ praedictis: q, pars animae intellectiva in ibi. Species quide igit.)Dicit ergo primo Q aer i in mu- telligit species a phantasmatibus abstractas. Et sicut intellauisa colore,facit pupit Iam huiusmodi i. facit eam aliq lectili determinaturaliquod imitabile re sugiendum in illem:imprimens in eam speciem coloris:etipsa. s. pupilla lis. s. in sensibilibiis, cum praesentia suerint: ita modo sic immutata immittat alterum. s. sensiimc5em,oc siliata ad imitandum Vel fugiendum cum fiunt in phantasm ditias immutatus ab aere immutat sensum coem. Et l3 seia tibus extra sensum. i. cum representantini phalasmata in siis eκterior sint plurest tame ultimii ad qaeterminatur absentia sensibilium. Et pollit exemplum de viro . Et immutationes horii sensuum,estvnu: quia est quasiqiis. primo quado molietur ad praesemiam sensibilium:sicut clam medietas una inter oes sensust sicut centru ad q Der homo sentita aliquid quod fugiendum est. i. aliquod ter,niinani oti linesqsi ad unu mediii. Diuuis sit unusubio ribiter puta stemitum aliquemisicut cum videt Q ignis es illud medium olum sensitur in esse ipsius est plura. i. ratio a Esus in ciuitate: videns ignem moueri: cognoscit, coipsius diuersificatur,fim-ad diuersos sensiis coparatur. muni Laliqua poteria communi d iudicatiua. vel O5Bhoc est quo discernit ala,in quo differat dulce et calidii muni,... ab eo quod communiter accidere soleucogno, de quo diciti est prius:eum de ipso fini se agebaturire nite stit inquam quoniam sunt praelia: vel quonis est aliquideliam dicendum est de ipso per eoparationε ad intellei tu pugnans.& sic mouetur aliquando intellectus ad sugienquia est aliquid unu respectu olum sensibili ut sicut intelle dum vel imitiandum ex sensibili praeseirie. Aliquandoctus est terminus olum pharasmatiim. Et selit eκ parte ii autem ex phaneasmatibus, aut intelligibilibus quae sunt Iaerat plura,qugd iudicabatur ab uno: ita re hie ex par B in anima: ratioci natur α deliberat futura aut pmsemia, te intellemisse habent in quodamopportionabiliter re laquam si actu vid eti Et cum iudicat aliquid esse istum londet vim udicantini ea sensibiliatautri est similitu Vel triste, fugit hoc aci t imitatur rut ibi quando moueb Ossitum ad numerum diatidicatoriim. Iste. n. in chrum tura praesenti sensibilia D inde cum dicit. terminus qui est intellectus ens unum se habet ad utra pinter qdiscernit: it illa se habebant adinvice. i. scut se habebat unus sensus comunia ad ditiosa sensibilia,inter quae discernebati Et no differt si accipiamus causa exempli vel non homogenea.i. diuersa sensibilia no vnius generis:scut album qd'est in genere coloris: re dulce qaeest in genere saporis:interqus sensus c5is discerniuatit si aecipiamus cotraria: ut album re nigrum, qus sunt unius generis: ga inter utra* sensiis cois discernit. Accipiamus ergo. a. loco albhoc.h.loco nigri: ut sic se habeat. a. albu, ad. b. nigrimu sicutig.ad.d. i. sicut pharasia albi,ad phatasiam nigri:quare re Fin perinutationesportiOmlin. a. se habet ad. g. sicut b. ad .d. t.album ad phantasma albir
sicut nigraim ad piranta a nurit re se selis intellectus ad g. Mad. d. s. ad phalasma albi de nigri: sicut selis seti
phantasmata albici nigri sunt inexistentia uni. i. iudicatur ab uno intelle tui sic se habebunt: sicutia.&. h. i. alb dc nigrum,qus iudicatur ab uno sensu. Ita Φ sicut selisi isd iudicans hic duo: erat unum subiecto,disserens ratio, ne iis erit de ilitellectu. Et eadem ratio est, si a piainus non homogenea:ut scilicet.a. st dulcer&.b. sit album. Deinde cum dicit.
Intellectivum igitur ipsas formas in phantasmatibus ipsis intelligitur. Et ut in illis ipsi definitu est idqfffiigiedum est vel sequendui sic di sine sensu, cu in
phalasmatibus est, movet'. Srecs.n. signu tace datu igne eci vide': ipsum coi sensu agitari motu cognoscit hoste accedere. At nonuet hisce q sunt in ala pha tasmatibus aut metis pceptibus: quasi vidci ad ea qiunt prpsentia ratiocinas, atq; deIiberat de futuris. Et cum hic,dixerit rem esse quo voluptatem aut dolorematar trium fugit aut persequitur. species quidem igitur intellectivum in phantabmatibus intelligit. Et sicut iii illis determinatum est ipsi imitabile de fugiendum: sic dc extra sensum, cu in phantasmatibus fuerint, mouetur.Vt sentiens qast gibile est,quia ignis: communi cognoscit, videns id quod ni et iqin impugnas est.Aliqn autiis quς sunt in ala phalasmatibus aut intellectibusi innil vi dens ratiocinatur:& deliberat tu tura,aut prpsentia. Et cum dixerit ella ibi iptum aut triste: tunc fugit,
aut imitatur, Alanifestat quod dixerat supra in cum intellectus affirmat vel negat bonum aut ui aluim fugit aut prosequitur:
Et omnino aliquid agit:ipsum etiam veru ac fiblam: quae sine actione sunt,in eodem genere sintrinquo sunt bonum ac malum.Sed absolute disserunt, at v cuiuspiam ratione. Et omnino in actione 3c quod sine actione est verum Stillam,in eodem genere est cum bono & ma
lo. Sed in eo quod simpliciter differt εἰ quodam.
Comparat cognitionem intellectus practici respecu latiui,dicens verum re salsein. i. vera de salsa cogniotio intellectus in actioneF. i. secundum in pertinet ad iniann practicii coc sitie actione).i. Fili Q ptinet ad inotellectu speculatiuit, e in eode gne: siue illud os sit bon siue malis. Qiiod pol di ipse intelligi . Vno mo sic: res intellecta vel practice vel speculative qsio est bona qnoes mala. Nem diuersificauir propter hoc genus rei, . cosiderat specillative vel practice. Alio modo potest imebligi in ipsa cognitio vera est quoddain bonii in itellectu, siue speculatiui,siue practici. Et ipsa cognitio salsa est qaedam malum itellectus: siue specula itui: liue practici. Noemo intendit comparare verum Oc salsum, bono dc ni lo,secundum conuenietia ira gelaeris: sed verum relatium
quod est in actione,vero et salso quod est sine actione. Et hoc patet ex disserentia quam sit it dicens,indiffert. s. quod est in actione: dc quod est sine actione, in eo quod in si inpliciter,sc quodam . Nam intellectus speculatiuus considerat aliquod vertini esse, vel falsum in viii uersalit quod est coiisiderare si inpliciteri intellecti isautein practicus applicando ad particulare operabile: quia operatio in particularibus est. Deinde cum dicit. At vero res ea, quae vocitantur ob abstractionem
abstrae rhoc pacto intelligit. Nam ut si quispiam
simitatem, non ut est simitast quo quidem pacto percipi separata non potest: sed ut concauitas est,in telligeret actu sine ea cum ipsam intelligeret, carne in qua concauitas est: sic cum res intelligit mathe maticas: tum non separatas ipsas ut separatas intelli
ligit. Omnino autem is intellectui qui actu intellis sit:res ipsae uti diximus est. Abstractione autem dicta intelligiti sicut simum,
quatenus simum non separate, inquantum autem curuu, si intellexit actur line carne intellexit,in qua curuu est: sic inathematicamon separata tanu si sepa
rata sint intelligit, cum intelligat illa. Omnino auteintellectus sis actum intelligens,res est ipsae.
124쪽
Quia diκerat Philosophiis in nequam sine ph glasma Eie intelligit anima:phantasmata autem a sensu accipiunturi vult ostendere quomodo intellectus noster intelligit ea, quae sunt a seiasibus separata. Et circa hoc duo facit. Primo ossendit quomodo intelligit mathematica, quae a materia sensibili abstrahuntur. Secundo inquirit utrum intelligat ea,q simoesse a materia separata. ibi Viruautem contingati Hrca primum considerandum est
eorum, quae sunt in rebus coniuncti:contingit unusne altero intelligi et verer dummodo unum eorum no sit in ratione alterius. St. n. Socrates sit musicus et albus, possis
intelligere albedinem: nihil de musica intelligendo. Non autem possunt intelligere hominem, nihil intellimo de animali: quia animal est i ratione hominis: Sie ergo separando fini intellectum quae sunt rem coniuncta, mo/do praedicto: non eontingit falsitas. Si autem intelle sintelligat ea qus sunt coniunctaresse separata:esset intellectus falsust vi puta si in praedicto exemplo, diceret musi. Fouia non esse album rea vera quae sunt in sensibilibus ab strahit intelle si non quidem intelligens ea esse separa ta, sed separatim vel seorsum ea intelligens. Et hoe est qd dicit in intellectus intelligit ea quae sunt dicta per absita ctionem. s. mathematica,hoc modo, sicut dum intelligit simum' quod est simum,non intelligit separate i. seorsum simum a materia sensibili: quia materia sensibilis. s. nasus eadit in diffinitione sim Si autem intellectus intelIisit aliquid in actii: in quantum est curiium,sine carne intelligit in*tum est euruum. No quidem: ita in intelligat curtium esse sine came,sed quia intelligit euruum, non intelligendo earnem. Et hoc ideo quia caro no ponitur in difffinitione eurtii. Et se intellectiis intelligit omnia ina. thematica separate,tan in si essent separata,quis non sint separata fim rem. No autem se intelligit naturalia,quia in diffinitione natural tu ponitur materia sensibilis, non autem in diffinitione mathematicorum. Abstrahit in cir Gea naturalia itellectiis, uniuersale a particulari simili modo, inatum intelligit naturam speciei sine principiis inditiidualibus,qus no eadunt in diffinitione speciei. Et omisnino intellectiis in actu est res intellecta, quia sicut res in sui ratione habent materiam, vel non habent,sie ab intellectu percipiuntur. Et quia hunc modum abstractionis Plato non considerauit, eoactus fuit ponere mathematica, α species separatas, loco cuius ad praedictam abstra. ctionem faciendam Aristo. posuit intellectum agentem.
An vero fieri possit, ut at iquam ipse non separa
res a magnitudine, separatariam rerum intelligat. necne: considerandum est postea. Utrum autem contingit aliquod separatorum intelligere, ipsum existentem non separatum a magnitudine:an non considerandum posterius.
Mouet qonem de his sunt separata a materia fimem,dicens, in posterius co siderandum erit, utrum Gun.: gat intellectum nostrum n5 separatum a magnitudine. i. a corpore intelligere aliquid separatodi. t. aliqua substantia separata. Hsc. n.qo hic determinari non potuit, quia nodum erat mani sellum, esse aliqs sebstantias separatast
n5 in inuenitur ab Arist.soluta, quia copleni tum illitissest nodum ad nos peruenit, vel quia nodum est totus liber iras latus,vel quia sorte poccupatiis morte, n5 copla uiti sidera dum inest quod intes lectum hie dicit no se Paratum a corpore, instrum est potui audaris, q E actus corporis. Supra in dixit eum a corpore separatum, quia non h3 aliquod organum deputatum sus operationi.
Nunc autem eatquς de anima dicta sent: quasi ad mmina capita redigentes:rursus dicamus,animam ipsem ea mi uersa quodamnodo esse, quς sunt. Naeaquς sunt taut intelligibilia sunt: aut sensibilia sui.
Atq; scia quidem est res hpc quodammodo: qiip sub
ipsam scientiam cadunt: sensus aute ipse, sensibiles. verum quo pacto id ita est,qurratur op . Scinditur igitur in ipsas res, scientia at in sensus.Is quidem ciui est potentia, in res potetia taloris Vero qui est actu, in actu similiter tales, dc scia pari modo. Sentiti uuautem anti ei & id quod scientiis affici potesti haee potentia sunt: hoc quidem id sub scientiam cadit illud vero, sensibile. Nunc autem de anima dicta recapitulantes dic, mus iterum,' omnia ea quς sunt, quodamodo est
anima: aut enim sensibilia quς sunt aut itelligibilia. Est autem scientia quidem, scibilia quodamodo sen
sus autem sensibilia.Qiraliter autem lipc sint, oportet inquirere. Secatur. n. laia dc sensus inror quae quidem potentia est in ea quς sunt potetiar qirς voro actu, in ea qupiunt actu. Aninas autem sensitiuu,
de quod scire potest,potentia lirc sunt: hoc quidem scibile illud vero sensibile. Lec. XIII.
POSTQUAM Philosopli determinauit de sensia et intellectu. Nune pereaqus de utram dicta sunt ossεdit quid de natura aninas st sentiendum. Et diuiditur in partes duas. In prima ostia it quod natura aninis quo dammodo sicut antiqui credebant, re quodamodo atrita secunda ondit de sed ita in lectus a sensu ibi. autem ne in res. γ Circa primum duo facit. Primo ondit maia quodamm5estola sicut antiqui dixerunt. Se ab dicit quod aliter est omnia, s illi dixerunt. ibi Necesse est
autem. γ Dicit ergo primo, quod nunc recapitulantes et dicta sunt de anima, ut ex his propositum ostendamus diramus Q Oia quodammo est anima. Oia. n. quς sunt, aut sunt sensibilia,aut intelligibilia, anima autem est quodammodo omnia sensibilia, oc intelligibilia, quia in anima est sensiis,oc intellectussime scientia, sensus autem est
quodamodo ipsa sensibilia, oc intellectus intelligibilia, uue scia, stibilia. Et qualiter hoc sit ora inquirere. Sensus . n. oc scia diuiduni in tes. i. diuiduni in actum et pol laia, quemadmodum re res,ita in quod scientia re sensus qus sunt in potentia ad sensibilia et scibilia, se habent ad scibilia oc sensibiliri quae laut in potenti scientia vero re sensus quae sunt ii, actu, ordinata uir in sensibiliare scibilia, quae sunt in actu,sed tamen diuersimode. Nam sensis inam, re scientia vel intellectus in actu, sum scibilia 5c sensibilia in actu. Sed potentia animae sensitivae, re id quod scire potest. i. potentia intellectiu non est ipsit in sensibi te vel stibile,sed est id potentia ad ipsa. sentitiuum quid εH ad sensibile,quod autem scire potest, ad scibile. Relinquitur igitur quod anima quodammodo sit omnia. Deinde eum dicit.
Atqui necesse est,aut re ipsas, aut formas inani. ma esse. At non sunt in ea res ipsς profecto. Non .n. ipse lapis in Mai sed forma lapidis inest. Quare aia evi manus: Manus .n. instioF,est instim &intellectus formaF est forma,& sensus itide sensibiliu forma. Necesse est aute, aut ipsa. aut species esse. Ipsa quidem igitur no sunt: non enim lapis in anima esti sed species. asare anima sicut manus est. Manus enim organum organorum idc intellectus, species specie. rum,& sensus, species sensibilium.
Ostendit Q alio modo est omnia. Φ antiqui ponerἔuoc didit in si anima es omnia: necisse est,st vel ipsae res scibiles ei sensibiles:seui Empedo. positit quod terra ter
125쪽
σram eognoscimus ire aqima ni: fc sedeat ar aut sit species ipsorum. Non autem anima est ipsa res, sicut illi posti utiqtii a lapis non est in anima: sea species lapidis. Et per liue modum diciti in intellectim in aliis , esse ipsum inteluctum in actura iiqiianiu species in testem,est species intellectus in actu. Εκ qtio patre in anima assimilator ma
mii. Manus enim. organum organomina: quia manus
datae sunt homini loco oninium organorum, quae data sunt at is animalibiis addesentionem vel impugnatio Dem, et cooperimenti m. Omnia enim hoc e homo sibi manu p parat. Et si influer anima data ea homini li,eooniti irim formarunt: ut iit homo quodammodo totumiens: in quantum aluinam est quodammodo omnia: prout eius anima est receptiua omnium formamm . Naintellectus est quaedam notentia receptuia omnium soromarum intelliςibili ιin: oc se iistis est qosda in potentia receptiva olum soritiarii sollibilium. Delii declina clicit.
Cum autem nulla res sit praeter magnitudines se parata: ut videtur: res ipsς sensibiles i in ipsis prose
cto sensibilibus formis , ipsae sunt intellii biles foramaemim earum rerum quae abstrare vocatitur: tum
eorum etiam sensibilium,qup sunt habitas atq; affectus. Iccirco & qui non sentitinihil discere, vel intelligere potest: de qui contemplaturanecesse est a cuphantasmate conte inpletur. Ipse namqi phantasma/ta veluti sensibilia sunt:attamen sine ina eria. Ooroniam autem res nulla est praeter magnitudi/nes: sicut videtur lensibiles separata in speciebus sensibilibus intelligit ulla suntire quae abstractione dicuturr&qupcimm sensibili ulrabitiis sunt di passiones. Et ob hoc nihil sentiens mihil utim ἡddiscet, nemintelliget. Sed cum speculeturi necesse limul phantasina aliquod sp culari. Plianta Imata enim sicut sensi ibilia sunt putred quod sunt sine materia.
Quia dixeratu, intellecti s in quodam in 'vio intelligi hilis stetit senstis in sibilis: post et aliqliis credere et, intellectus non dependeret a senso. Et hoc quidem veritin es Iet,
si intelligibilia nostra intellectus essent a sensibilibus separata fim esset ut Platonidi post runt. Et laeo hic ostendi intellectus indiget sensu. Et postmodum in intellectus disserta phantasia, quα etiam a sensu dependet. ibi autem phantasma. γ Dicit ergo primo Q, quia nulla res lintelleM a nobis si magnitudines sensibiles quasi ab eis separataim esse: si i sensibilia videntura binuicem separataciaecesse est: q, intelligibilia intellectui nostri sint in speciebus sensibilibus G eite: tam illa quae di eum
tur per abstractioneims mathematis in naturalia, quae
sunt habitu oc passiones sensibilium. Et propter hoe sine sensu non pol si aliquis 'homo addiscere, Quasi deno. -υo acquirens scientianimem in inigere, quali utens scititia habita. Sed oportet cum aliqu1s speculatur in acto, Psimul formet sibi aliquod phantasina. Phantasmata. n.. sunt similitudines sensibilium. sed in hoc diis rutab eis quia sunt praeter materiam. Na selisus est susceptiuiis specierum sine materia: ut supra dictum est. I halasa autem est motus iactus a sentu secundu actum. Patet aut eκ hoe falsum esse quod Avicenna ponit,st intellectus non indiget sensu, post* acquisiuit scientiam. Maius stum est. n. Q post* aliquis aequisiuit habitum sciuiae: necesse est ad hoc . speculetur,et ytatur phantasmain Jc propter hoc per laesionem organi impeditur visus scientix iam a quislix. Deinde cum dicat.
Est at aliud phatasia ab a stiria lati inegationeue. Vera. n.vel Disam coplexio est ri tuu intellectus. Est autem phantasia alterii a dictione,de negatim Complexio arantellectuum est veru, aut talium.
A Osteiidit disseremitam inter phantasiam rethi illectu
Et prirno qnantum ad operationem eo tinnimem intellacitis,quae est compositio redivisior diema in phantasia in alimini ab affirmation Ves negatione in talectus: gain eomplexione intestigibilitaui iam est verum retal sunt quod non est in pli grusia. Nam eognostere verum oculsum es solius intelle bis. Seeundo ibi.
At mentis primi conceptus quo, quς , different ut non phantasmata sintsAt ne I csteri sunt phantasmata non tamen sine pirantasmatibus sunt.
Primi autem intellectus quo disserti ut non phitasmata sinit An nem hi phantasmata i sed non sine
I ii quirit in quo differam primi intelIristus. i. intelligentiae indivisibilium,cum non sint phantasmata. Et resp6detu, non sunt sine phantasmatibus: sed tamenti 5 sumi phantasmata: quia phantasmata sunt simi Iitudines parii illarii im: intellecta atrie sunt uniuei salia ab individit, tibiis conditionibus abstracta. Unde phantasmata sunt in diuisibilia in potentia, & non in actu.
Cum autem animal tu anima hisce duobus sit diffi D. ho εnitatis scernendi inquam potetiai quod quidem est ita moli
opus, officiumq; metis, atq; etiam sensustre insuper uo etiam mouendi, motu ad locum accommodato, po/tentia: de sensu quidem de intellectu hoc sint deier. minata ac pertraeuta. Deinceps autem de eo quia mouet: quidnam sit ipsius aiae consideremus opor tetrutrum una quςda ipsius sit pars, separabilis ma/wtudine ves rationeian ipsa anima tota. Et si parν sit aliqua: virum sit aliaqurdam propria prpter easq dici solem: dc eas sis disimus: an istarum ali se una. Quoniam antem anima secundum duas di finita Te., est potentias, quae animalium est: dc discretio quod intelligentiς opus est,&sensus r& adhuc in movem .do secundum locum motum: desisse quidem de intellectu determinata sint tanta. De mouente autem quid forte sit animae: speculandum est utrum vim q. dam pars ipsius sit, separabilis aut magnitudiner aut ratione:aut omnis anima. Et si pars aliqua r utrum
propria qupdam sit prpter consuetas dici, & dictas
POST QV A bl Philosophus determinanit de ρογtibus animae vegetatima, sensitiva, re intellectua. Nunc quarto determinat de parte animae motitia. Et diuidi uiriti partes duas. In prima dicit de quo est intentio. In secuda prosequitur. ibi Habet autem dubitationem. , Dicit ergo primo P quia anima quae est animali diuinita est etiam ab antiquis Philosophis secundum duas potistias. i. sm in habet potentiam ad dito: quonim unum indiscretio quae fit per cognitionem: quae quidem discretio opus est intellectiliae re sensibis partis. aliud aut est inoitere fina loeum: de sensu re intellectu sunt lata determina t 'ualita in prioribus habita sitiit. Sed nune spe ladii est de alia parte. s. principio moliente:quid alae sit. Vix .s. sit aliqua pars anims separabilis ab aliis, vel magnitudine. i. subiecto: ita in habeat distinctum Ioeum in eorpore, alus potentris, sicut Platoni ei posueriimr vel sit se.
parabilis ab M a sanimae partibus, ratione tantum. Aurnon sit pars animae: sed sit tota anima. Et dato in stati qua pars ani uis: remanet consido aridum virum sit qiis dam alia pars animae praeter illas quae coiisueuerunt di.
ei ire praeter eas quae a nobis dictae sunta aut est una ea Deinde eum dicit.
At hic existit continuo dubitatio, dubitabit
126쪽
lniuris qui m,quonam modo partes ais de quot oporteat dicere. Nam infinitς quodammia o&nore solum esse videntur,quas diuidendo quidam diis
xerunt, rationis inquam particeps,& irascendi ac rupiendi principium, velut alii. rationis particeps, dcti rationis expers. - 43 Habet autem dubitatione mox quomodo opor tet partes animae dicere, di quot. Modo enim quo dam i nfinitar videntur,& no solum quas dicunt quidam, determinantes ratiocinatiua, & irascibilem dcti appetitiuam,hi aute rone habente, de irronabile.
Pro se quitur suam inietionem. Et primo per modum disputationis. Se do per modum determinationi . ibi.
Videntur autem lite duo. γ Circa primum duo facit.
I mo disputat contra distinistionem potentiarum alae. Semindo specialiter circa principiumotus, quae para alae sit. ibi. Sm de motu fim locum . ita primum duo sacit. Primo recitat di iusionem potentiariim minas,quam quidam ponebant. Secundo disputat contra eas. ibi Seci indit. n. disset laias .F Dicit ergo primo in mox in principio hi his inquisitionis habet dubitationem,quo porteat distinguere partes animae,re quot sunn quia fini alis quem modum vid&ur infiniis esse.i non pos e comprehendi sub aliquo certo numero. Et hoc verum esset, si singulis 'Neribus aninis 5c motibus, s sunt ab ankna, necesse esset attribuere diuersas partes animata re se videtur . non sint solum illae partes, quas quidam determinant. s. rationalem, irascibilem, appetitii iam. i. ed piscibit . Hse quidem dimision5eomprehMit omnes anims parotes:sed solum vim motivas in homine. Alii avia distin. unt animi vim, per rationem habentem,ct irratiotu
hendat anims partes omnes: non tamen est propria diui sio paratum an initim in sunt anims partes: sed sorte so. Ium'. sunt in anima rationem habenter oc sic utitur L c. o. ea in .in. i. Et hieo. Deinde eum dicit.
Per differtitas. n. quibus hasce diuidunt, de sedurant partes,&alip partes esse vidensiquς maiorem ter sese et dici distitiam habent.Vegetativa inqua, quς quidem platis,& uniuersis animalibus inesti
de leniit tua, quam nec ut rationis expertem et nec ut
eiusdem participem quisu facile ponet.
Secundum. n.differentias per quas has separant
Salis videntur partes maiorem his disserentia ha/hentes: de quibus & nunc dictum est . Vegetatiua nimirum qup& plantis inest, & omnibus viventibus ict sensitiva, qui nem sicut irrationalem i nem sicut rationem ha tem ponet quis uti facile.
Ob icit edtra 'Nictas diuisiore multipliciter. Prima Iobiectio est,ir si differentis fini quas diuersificant aliqui partes animae, sufficiunt ad diuersitatem in partibus
animi constituendam: inueniuntur alis partes maiorem
disserentiam habrio adinvicem, di disqvs di sunt: de quibus etiam in hoe libro dictum est. Pars. n. vegetatiua est in Naim,ec in omnibus animalibus: siue in omnibus vluziibus: oc sensitiva etiam est in omnibus animalibustre manifestum est,umerativa re sensitiva plus disserutabinuicem,&a rationali, re eo neupiscibili re iraseibili,
in irascibilia dissisaia eo piscibili: oc tamen ists di potentis non comprehenduntur sub illis diuisionibus .la pnori comprehendatur sub prima diuisione manifestum est Patet. n. ν ii mi umerativa limi sensitiva pinest dici esse rationabilis,vel eoncupiscibilis, vel irascibilis. Vnde hoc praetermisso probat i haec non comprehendantur sub secunda dimisi oncidicta u. node facili potest aliquis vegetatium scii suiuam ponere vclinationalem
E rationem habentem.Et quidam Q nm harnm ha. Irratio. Matrationem,manifestum a Sed id iam, etiam Uiqua nate Dibearum sit irrationabilis: hoc manisinues potest, quia pliciter. irrationabile est i vel quod est contraritim rationi, ves Contra quod est natum habere ravonti re non haberiquorum rici neutrum contingit dictis partibus. Si enim dierect tantii Privali negationem rationis: non pςsset poni genus potentiam Me. animae. Vnde nianifestum videtur m premissae diuisio. Negati.
nes potentiarum animae sint inconuenientes. Secunda ue. . rationem ad idem ponit ibi.
Praeterea imaginatiuarqupratione quide abom inibus est diuersa. Gui vero sit iungenda, ut sit idem quod illa:aut a qua est Eungenda, ut sit alia ab illa, magnam dubitationem habet profecto: siquisset ctas animp partes, separatan ponat. Adhuc autem de phantastica,qur secundu esse qui dem ab omnibus altera est. Cui autem harum eadevel altera sit, habet inultam dubitationem si aliquis
ponat separatas partes animae.
Dicens in pars an in s phantastica, q Fm rationem ab omnibus aliis differt, habet multam dubitationem eum qua praeductarum potenuariim debeat esse eadem ves alteratoc praecipue si aliquis ponat partes an in s separatas subiecto: sicut aliqui ponebanti Tertiam Hii ponit ibi.
Insia per appetiti uarquς & ratide,& vi, alia diuersas sine dubio ab uniuersis era videtur.Absardu atin haneae eris diuellere Ptibus Fit. n. ec in parti/ acipe ronis,volutas:& i r e vacante, cupiditas at pira. Quod si tres in partes diuiditur anima, in viii quam profecto partium inerit appetitus. Te. e. iAdhuc aut &pppetitiua quo oc ratione,& poten/tia altera videtur utim esse ab olbus, dc inconueniui uti v hane sequestrare. In ratiocinativa. n. voluntas fit,&in irrationabili concupiscentia ectra . Si autem tria in anima, in unoquoq; erit appetitus.
Dicens in vis etiam appetit hia videtur esse altera ronere potenti ab omnibus partibus animae. Et si Fm prsdictam diuisionem, partes animae subiecto distinguatur in rationalem 5e irrationalem cita conueniens videbitii sequestrareF. i. diuidere appetitiuam in duas partes subi Ocio disserentes,& tainen hoc oportebit si ovis dicat rationale de irrationale partes animi si biecto distinctas, quia quaedam appetitiua est in parte ratis nabili,id est volun ras, quaedam in parte irrationabili, scilicet irascibilis, α concupiscibilis. Et siquis distinguat partes animae liinues subiecto distinctas, scilicet rationalem, irrationa, ni et irascibilem, sequeturqu5d in unaquaq3 earum erit appetitus. In rationabili enim est volutas, ut dictum est. is Irascibili inest appetitus,oc similiter concupiscibili. Erut 'igitur tres appetitus in anima sit biecto disserties, fini praedictim diuitionem. Sed quaeritur quatem appetitu seri Cur sistiuo sunt duae potentiae appetitiuae. s. irascibilis,oceon, duplex piscibilis. In appetitu autem rationali in unus appeti, appetit o iust m. s. voluntas. Et dicendum est in pol tax distingua sensiliu tur in rationes obiectoriim, obiectum autem appetilius S Vnu in bona apprehuum. Alio aut mo apprehεdu honti in In triti telicitas re sensus. Na intellectus apprehendit bonsi fini muta uniuersalem rationem boni, sensus autem apprehendit sub determinata ratione boni. Et ideo appetit' qui sequutur apprehensionem intillectus,est unus tantum. Appetitus autem qui sequuntur appreti sionem sensus, distin sinititur se dum diuersam rationem boni apprehelis. Qiadsit Nam aliquid apprehensum per seniam, habet rationem eo pio
ni apprii bilis,instrum est delectabilestia sensu3, ad scentia, hoe bonsi ordinatur eo piscibilis. Aliquid aut i,3 AEnξ α irasci ni et appetibilis ii 2ficitur ectabilibus,risi litis ii
127쪽
facilitatem adlibitum utendi is,&adhoe ordinatur ira Ascibilis , quae est quasi propugnatrix concupiscibilis.
Et itide est in animalia non irasci itur, neq; pugnant, nisi propter delectabilia. i. propter cibos-venerea, ut dicit in . . de historiis animalium. Et propter hoc omnes passiones irascibitis incipiunt a passionibus e cupiscibilis, de terminantur in eis. Ira. n. a tristitia commouetur: oc inde Ioctationem finitur. Iraii. n. punielido delectantur. Et propter hoc quidam dicunt in obiectum irascibilis est arditum. Quod autem a quibusdam di, ν irascibilis oris. natur ad fugam mali, nullam omnino habet rationem. Eadem enim est potentia intrariorum, sicut visus albi ocnigri. Vnde bonum oc malum non possunt diuersificare Potentiam appetitiuain. Et propter hoc stoit amor boni pertinet ad concit piscibi , ita odium mali, ut dicit Phi/ιosophus m. .rthie. 5 spes de bono, dc timor de malo pertinent ad irascibilem. Quartam rationem ponit ibi.
Sed ut redeamus undedi pressi sumusiquid est ut Bquod movet ipsum animal soco de quo nec dispu/
xatio nostia est instituta. Motu namq; eo, quo incre menta,decrementa* suscipiuntur: qui quidem omnibus animatibus inest id mouere me videtur, qavniuersis inest eisdem principium inquam generandi ac nutriendi. De respiratione aut, expiratio uere somno,atq; vigilia posterius psiderare op3. Nam de hςc ipsa magni dubitatione, dissicultatem hiat.
Sed iam de quo nuc ferino inflat agamus moues secundum locum animal, est. Motum cnim secunda augmentumαdecrementum, id quod omnibus imesi videbitur utim mouere, generativum S vegeta riuum. De respiratione aute, de expiratione Ee lium,
no de vigilia posterius perspicitaum. Habent enim dubitationem multam ωc quoi, CDieenso etiam illius de quoniae quoethnu .cquid samouens animal fim Iocum, iam dubitationem eis pridictas diuisiones,qiua non videtur sub eis contineri.De motu autem augmenti oc decrementi qui est comunis otibus viventibus, manifestum estis habet principium Geomni a viventibus, ne neratiuamis vegetatiuam. Quaedam autem aliis mutationes animalium sunt, sicut
respiratio,&eκpiratio,somnus re vitilia, deviibiis ponerius determinandum est, quid catis ' ea. Habent enim multam dubitationem, Oe propter hoc specialem exigui tractatum. Deinde cum dicit.
Nunc est de motu ad locum accommodato conb
siderandum quidnam id ladem sit, quod ipsum talmotu movet progredi edi. Patet ita 3 noeseiph
potentiam nutriendi . Nam alicuius gratia semper hic motus efficitur,estq; cum imaginatione, vel ap/peti tu,nihil enim non appetens,aut fugaci, emotu cietur,nisi forsitan via Sed de motu secundum locum, quid sit mouens animal secundum processivum motum, consideris dum .Quod igitur non vegetativa potentia, manifestu. semper enim propter aliquid, motus hic,& aut eu phatasia, aut appetitu est. Nihil n no appetem, aut fugiens, mouet, nisi violentia.
Procidit disputatiue ad inquirendum auid sit pri ictipham motus secundum locum in animalibus. Exprimo vilandit no sit veget uua potentia. secundo Φ nec sensitiva ibi. Similiter autemnet sensitiva. Henio. nec lintellectiva ibi. At vero neque ratioci. Dareo quod nee appetit a. ibi. At vero rim appetit'. ergo primo Q considerati dum nuncis, quid sit mouemani. imal secundum lρ in motu processimo. Et ivnon si potentia vegetatura; ondit duabus rationibus,quamm pinnaaralis est. Semper motussrocessulis fini locii sypplex aliquid ima:natum, et desideratum. Non enim animal mouetur,nisi appetens aut fugiens aliquid ,nisi Orte poviolentiam. Sed phantasia oc appetitus non competit parit vegetatiuae. MV pars v tativa no es principium motus localis scessivi. Sedam ronem ponit ibi.
Prs terra plantς quoq; tali cierentur plecto mo m,parte . aliqua adhuc motu ut insim haberent Amplius,& putς vum motae essent, de utim habe Teci virent aliquam tem organica ad motum hunc.
Quae talis est. Pars vegetativa est etiam in plantis . Si igitur pars vegetatilia esset pricipium motus localis proe cessui, seu ueretur in plantae essem moliuaesii,3psarum se- , eundum hune motum: re haberent partes organicas lenientes huic molim quoa patet esse falsum . Non eris 'para vegetativa est principium motus localis proces iiii in animalibiis. Deinde elim dicit.
Pari modo nec ipsim sentiendi vi motus huiusce Amitiua principium esse constat. Sunt enim animalium muti . potu ta: ρος sensum quidem habent, manti tamen, dc semper immobilia sunt. Quod si natura nihil facit seu λstra,nem necessariorum quicqui omittit, nisi inanimalibus membris captis ac impersectis, aus anima ualium haec&perfecta sunt, & no me is capta cuius id indicium est,& generant enim dc statum deaeme quesuscipiunt, litarent de eas ipse prosecto partes, cessaria quae progrediendi sunt instrumenta. aliquia Similiter autem ne v sensitiuu. Multa enim sunt omittit. animalium quae sensum qui stem habent, manentia autem δέ immobilia sunt per finem. Si igitur natora nihil facit frustra nel deficit in necessariis nisi in orbatis, de imperfectis, huiusinodi autem animalia persecta de non orbata sunt, signum autem est, quia generativa sunt, dc augmentum habent, dc decremε tu, stre&haberis uti partes organicas pressionis.
Ostendit in nech etiam selisus est principium talis mὀtus tali ratione. Sensus enim est omnibus animalibus i si ergo sensus esset pricipium praedicti motiis: sequeretur omne animal hoe modo moueretur. Q iod patet esse in sum, quia multa sunt habentia sensum, q tamen manent semper in eodem loco,&sunt immobilia per finem. diu viuiit. Et ouia nosset aliquis credere et, hoc no ess propter hoe quoa deneiat eis pricipium motivum , sed i Binciunt eis instrumenta apta ad motum,ideo ad rem uendum hoe, sebiungit quod natiua nihil tacit frustra, nem deficir in necessariis , nisi in animalibus orbatis 5cilii persectis,s i sunt anilii alia monstruosa,qus quidelm monstra animalibus accidunt, practer intentionem natu Me A corruptioneal leuius principη in semine. Sed anuanda immobilia simi persectam sua specie, Ocnon lana .Qrbata quasi monstra,c ius signum est, quia generant sibi sutile c habent debituria augmentum oc decreminiuquod non est in animalibus orbalist ergo in huiusino ianimalibus natura nihil facit frustra, nec, deficii in ne Vestaliis. Vnde sequitur quod si haberent x incipiumo ius, quod haberent partes organica , si spostas Uinoia tum processivum. Alias principiam motivum estet meis superituum,& necessaria ad executionem potentiae mm Ytrux eis defieremti, I, Me autem ae ne possumus, P. cuicunΦ inest Hi quod Princi phim vitae, uisunt ei Orga. na conuenientia illi Principio, M. partes corporis suiu . Propter partas animae. D inde cum dicit. Σ
i. At vero neci uoci μ-,dc id quod etiam im εipavi. tellectus appetuatur principium est mouis. Intelli moti .
128쪽
potitiae Intelli εidem ad ratiochestit aut ratione.
.n.contemplariuus,nihil eorum quae sub actio nem indui contemplatur:neq; dicit quicquam om/nino si sit fisiendum an persequendum. At motus semper aut fugientis. aut persequetis quippiam est.' Aetiuus etiam, cum rem aliquam huiuscemodi con/templatur: inde iam fugere aut persequi non iubet. Attia si res illa terribilis fit, eor ipsum moves, sin affici ci voluptater pars aliqua alia corporis agitatur. At vero ne v ratiocinatiua potetia, de vocatus imtellectiis est movens. Specillativus enim nihil specu
latur agibileinem dicit de fugibili, & persequibili.
Semper autem motus aut fugientis, aut pertequeam
iis aliquid est. Sed ne v eii speculatus fuerit aliquid huiusmodii iam praecipit aut persequi, aut fugerer puta cum multoties intelligit terribile aliquid. aut delectabile: no iubet autem timerer sed cor moue f. Si autem delectabile,altera aliqua pars.
Ostenditu etiam in te bis non m principium mo/tiuum: dc dicit Φ net pars ratiocinatiua, qus vocatur intellectus, videtur esse niouens. Vnde accipere possum ratio oc intellectus non sunt diuersae partes an inas sed ipse intellectus dicitur ratio, inquantum per inquisition quandam peruenit ad eognoscendum intelligibilem voritatem. Et in intellectus non sit principium motus, pro. T. Q.
har primo quatum ad spe latiuum intellectum:qinata itellecti intellectus speculatilius speculative sideret ea, qus sunt tantum speculabilia,α nullo modo agibiliarsicut eu eo siderat in triangulus habet tres angulo aequales duobus restis,oc alia huiusmodi: uianifestum in q, speculativus mi ellestias no speculatur aliquid agibile: nem dicit aliadde sit bili oc persequibilii 5c sic non potest mouere: quia semper motus est fugi Elis aliquid fini appetitum, aut prosmutas. Aliquando autem intelle bis considerat ali ad iagibilci non tamen practice: sed spe latii et quia ed fide. O ipsum in semersali: re non fim . est principium parti laris operis. Et de hoeia sequenter dicit: Q nem inulo ii si lectiis sum fuerit speculanis F. i. speculative conridera.
Derit aliquid huiusenodib. i. aliquid agibile, nondum prscipit prosequi vel sugere: sicut in multoties intestigimus terribile aliqliod, vel desectabile. Sed intellecti is nohibet timere, vel desiderare: sed aliquado mouenireor ad turiendum, absin imperio intellectus. Ei si iterum delectabile moueat appetitum: erit aliqua alia pars, Φ cor, quae mouetur. Et hoe dicit propter opinioni Platonis:qui posuit partes animae esse subiecto dissicias: ira in irascibilis,
Probatu, nee etiam intillectus practieus mouet, dicta P nec etiam intellestii praelico precipienter quod eontingit citin intelligentia dieit aliquid fugiendum aut prosoquendum:non propter hoc homo moueturi sed agit meon piscentiam: sicut patet de incontinentibus, qui lintrationem rectam: sed no inhaerent rationi rectae. unde videtur in inteste ius non moueat. Probat autem idem me medicis,qui habentes scientiam medicativam re non ta nanturiquia non faciut ea in s ipsa quae praecipit ars ria. Ex quo videtur P agere fim scientiam n5 si scientiae practi me, sed ali ius est laus. D inde eum dicit
At vero nec appetitus,auctor atm princeps huius Vis 'est motionis. Continetes. n. qqappetiit, ait cupiuti non tamen agunt ea, quae eupiunt: sed intellectum 'ipsum sequuntur: tationi. obtemperant. At vero neq; appetit' huiusmodi mot' dominus est. Abstinetes. n. appetξtes de 'upisceres, no operae ea quos appetitu linti sed consequutur intellectu.
Ossendit in pars appetititia non si dominatiua si per hunc motur quia videmus in cotinentes appetiit re cocupiscuti sed no operans ea quoru hsit appetitu. Econiuerso est in incontinentibus: ut manifestius apparet in. r. Libi. Casi. a. Videtur igitur in ne appetitus moueat.
Videmur igitur duo haec,esse mouenea, vel appetitus vel intellectuti siquis imaginationem, ut quan intellectionem esse ponat. Na & homines ma/gis imaginatione et scientiam plerunm sequutur: &in Qteris animalibus, no intellectio nem ro: sed imaginatio inest. Hre igitur ambo, intelli re appetitus, mouedi motu dicto principia sunt. Videntur autem duo licc, moueria:aut appetitus aut intellemisi si aliqs phalasia posuerit, sicut intes/leetium quendam. Multa. n. praeter sciam, sequutur arasit. Et in aliis aialibus, no intellectitru nel roesti sed phatasia. Vtra hpe ergo motiua sunt sin locum intellectus& appetitus. Lec. XU. POST QV ΑΜ Philosophusa, cessit disputatiue
ad inquirEdu quid sit principia motus loealis in aialibus hie determinat veritatem.Et primo ostendit in uniuersali, quid sit principiti motus. udo quomodo hoc prii cipuam diuersimode in diuersis repetitur. ibi. Omnino ruidem igitur. γ Circa primum duo iacit. Primo osten.
cuius est timere, sit in eorderet cocupiscibilis, sit in aliqua
alia parte corporis: puta in hepate. Sie igitur manifestum in Q intellectus speculative considerando aliquid agibile, n5 mouet, ex quo patet, in intel Iectus speculatiuus nullo modo mouet aliquid. Deinde cum dicit.
Praeterea intellectus non qua iubetiratim: fit. gere aliquid aut persequi dicit. At non obtemperat homo nem mouetur: sed agit cupiditat ei ut in ipso fieri solet incontinente. Omino autem per pe fi ri videmus: ut no medeatur iste, qui meaicinam ha bet: nec iste conficiat statuam i qui saluariam habet artem. Propterea m non ars i pinem laetiar sed aliquid aliud hac haret vim, di potentia, ut per ipsimartem aliquid scientiam*agatur. Amplius &praecipiente intellectu,&intelligemtia fugere aliquid, aut prosequi, non moueturi sed secundum concupiscentiam agit: ut incontinens. Et totaliter videmus Q habes medicatiua,no sinat: taualterius proprium fit agere secundum scientiaini sed non scientiae.
t quid sit piicipium motus in animalibus. Secudo docet ordinem: quomodo motus iste completur, quantum ad motores re mobilia. ibi. specie quidem igitur. γ ea primum tria iacit. Primo ponit esse duo principia inon. Se do reducit ea in unum. ibi. Iiitehiel iis aut ε. γ
ilio soluit oblaetion Empei ius posita. ibi Tram aut. γ citergo primo' confideraris his quae praedicta sun
eum manifestum sit Φ vegetatiua pars non sit moves, de similiter net sensus, cum non omnia in quibus lisciant moueri inueniantur, ut patet ex dictis,uidentur duo h se esse mouenti Lappetitus o intellectus, ira tamen in subintellectu pharasia comprehendatiar, quκ habet aliquid simile intellectui, instium mouet ad absentiam sensibilius tintellectis,quia hse etiam est pricipiis motus. Alul, ii enim homines praetermissa scientia intellectus, sequuntur in suis motibus phantasiam,sicut illi qui non seidsi ration agunt, sed impetu moventur ad aliquid agendis. Et in alijs antinalibus inanis tu est, Q nun pintellectua est,newr5, quae mouere posa sed solum phantasia. Inhothus vero est phantasia re intellectus. Sie ergo manifesta est. virathsemouent. s. intritaeoprehiaciis subsaphantasia,& appotius. Deinde cum dicit.
Intellectus is inquam, qui alicuius gratia ratiori naturiquit principium est agendi. At hic sine ab
129쪽
intellei hi eontemplativo differt . Appetitus etiam A
cmnis alicuius est gratiar cuius enim est appetitio, id est principium intellectus affui. At ipsum viti/mum,principium est actionis . Quare non sine ratione principia mouendi videntur haec esse duorappe. litus inquam, dc mens ea quae principium est agedi. Ipsum .ia. appetibile mouet: de propterea mens mo/uet: quini appetibile, ipsius principia est. Imagina/tio quoq; cum mouet,no abs pappetiuiae mouet. Vnum litur est id quod mouet, ipsum inqua appe
ritum. Nam li duo intellectus atq; appetitus mouerrenMper aliquam communem utiq; Drmam moue/rent. Tunc autem intellectus quidem non videtur abso appetitu moveri. Voliantas enim appetitus est quidam: atl eum fit motus: per rationem, de etiam per volutatem fit. Appetitus aute absq; ratione mo/ nuet. Cupiditas enim oc ipsa. quidam est appetitus. Intellectus aut e qtii propter aliquid ratiocinatur' '' S practicus est. Differt autem a speculatruo secudum stam. Et appetitus propter aliquid omnis est. Cuius enim appetitu si h pricipium practici inreti lectus. Ultimum autem, principi u actionis est. Qua/re rationabiliter hpc duo videntur mouentia, appetitus&ratio practica . Appetibile enim ovet: dc Dahoc ratio mouet: quia principium eius est appetita. te. Et phantasia autem cum moueat non mouet sine appetitu. Vnum igitur es mouens, nempe id quod appeti naus. Si enim duo, itellectiis de appetitus mo/uerent, secundum communem utiq; aliquam speciEmouerent. Nunc autem intellectus no videtur movens sine appetitu. Voluntas enim appetitus est. autem secundum rationem mouetur: de secundum voluntatem mouetur. Appetitus autem mouet praeter rationem. Concupiscentia. n. appetitus qda est.
Reducit praedicta mouentia i unum. Et circa hoc tria init. Primo ostendit propositum. Secundo eκεoquod esto a sum, assignat causam cuiusdam a dentis circa motii manimalium. ibi. Intellectus quide igitur. γ Terco improbat diuisionem poletianim, quam antiqui ponebant ibi diuidentibus autem. FDicit ergo primo, in antellectus qui moti essites lectus qui ratiocinatu pleraliquid: non propter ratiocinari tantum: oc hic est intelleetii, practicus,qui dissere albe latium secudum linem.
Nam speculatiuus specillatur veritatem: non propter aliquid aliud: sed propter seipsum tandiam: praeiνeus autem speculatur veritatem propter operationem. Et manifestucii Q omnis appetitiis est propter aliquid. Stilitum enim I
est dicere, in aliquis appetat propter appetere. Nan petere est quidam motus in aliud lendes. Sed illud mi est appetitus. s. appetibile,est principii im intellectus pra Gei. Nam illud quod in primo appetibile, ε finis,a quo incipit consideratiointellectus praetici. Cum enim volumus aliquid deliberare deasMis, primo stipponimus ti menit deinde procedimus per ordinem ad inquirendum illa,qus sunt propter finem, sic procedentes sempera posteriori ad prius: vis ad illud quod nobis imitare primo agendi iti Et hoe est quod subclures vltimum dea monehit eluctus practici,est princi phim actionis. i. illiud: unde debemus actionem icipere. Vnderaminabiliter dictum est,im haec duo sunt mouentia. s. appetitus: oc intellectus pracis si quia enim ipsum appetibile quod est primum consideratum abiit tellectu praetico, uel propter hoe dicitur intellectus practicus mouere. qui Leius prieipia
quod est appetibile,mouetiti quod dicitur de inreluctu, intelligendum es etiam de phantas at mihi eum phant
sta mouetin5 mouet sine appetitu. Non enim molle ni
si ii vatum representat appetibile: sicut nec intellectus. Sic igitur apparet in unum est movens. s. appetibile,hoc enim appetitum mouetret e rincipium intellectus,qus duo ponebantur mouentia. Et hoc rationabile est Q haec re. 6io duo mouentia reducamur in unum quod est appetibilet quia si ponebantur lixe duo intellectua re appetitus esse .
mouetia ,respectu eiusdem motus: cum vntiis esse s suuna cauta propria: necesse in q, moueant lixe duo secundum aliquam communem speciem. Non est autem diadum in appetitus moueat sub specie intellectust sed maigis onuerso: quia intellectus iton inuenitiir mouens si ne appetitu: quia voluntas secundum quam mouet intellecitis,est quidam appetitus. Et ratio huius assignatur in nono metaphysi. quia cum ratio scientiae practicae se habeat ad opposita: no mouet, nisi determinetur ad unum, Per appetitii m. Sed appetitus mouet sine ratione: si t patet ex his quae ex concupiscentia mouentur. Concupiscetia enim est appetitus quidam. Exemplificat autem mω .gis de concupiscentia,' de ira: quia ira habet aliquid ra.
ionis: non alite concupiscentia: ut probat Philosophus in septimo Ethieo. Et hic patet in mouentia reducutur ad -
Vnum,quod est appetibile. D. inde eum dieii. V p. 9
Intellectus igie rectus est omnis: at appetitus at pimaginatio de recta est,ac non recta. Mocirca sema quidem ipsum appetibile mouetalo cautem est aut
vere bonum,aut apparens num.Attamen non oebonum mouet, sed id quod sub actione cadit. Subactione autem cadit, quod aliter sese trabere etiapci test. Patet igitur talem animae vim ait potentiam, principium este mouendi quς quidem est ea, quam appetitum consuevimus appellare. Intellectus quidem igitur omnis, rectus est. Appetitus autem dc phantasia,recta de no recta. Vnde semper quidem mouet appetibile. Sed hoc est bonum, aut apparens bonum. Non Omne autem .sed agibile bonum. Agibile autem est contingo de aliter se ha/bere. alia igitur huiusmodi potentia mouet antimae quae vocatur appetitus, maius estum.
Assignat ex predictis,rationem cuiliciam accidentis circa motum vel actionem: ostendens. s. quare in actioninibus 5c motibus nostris erramus. Et dicit in omnis intellectiis est rectus,qiiod intelligendum est de intelleia principiorum. Non enim erramus cirra prima pricipia in operabilibus: cuiusinodi suntinulli nocεdum esse. Noesse, aliquid iniusteaodum, re similia: scut nec erramus ei rea prima principia in speculatiuis. In his autem quaestini post principiar si quidem recte coli sideram usi procediteκ rectitudine qus est circa prima principia. Si autem a rectitudine deuiamus t procedit ex errore qui accidit in ratiocinando. Sed appetitus re phantasia: qui etiam motient, sunt cum rectitudine, de sine rectitudine. Et ideo in actioniblis nostris contingit deficere a rectitudine secudum in deficimus ab intellectu et ratione.Vnde patet eκ praedictis ci appetibile semper mouet. Hoc autem aperi/hile,est aut vere bonum, quando posistitur in iudicio intellectus rere: aut apparens honum, quando declinat a iuditio intellectus recii propter appetitiuum vel phantasiam. Non autem omne bonum est appetibile oc mouissed bonum agibile: quod est bonum applicatum ad operationem: Shoe contingit aliter se haberer sicut omniast nostrae actioni subduntur. Vnde bona ultimum Ossarium in sua uniuersalitate Gsistens,nsi mouet. Μa. nisectum est igitur quod potentia animae quae dicitur apo εPetitus,sit mouens. Diade cum dicit.
130쪽
constat em oportere qui partes animae diuiduit E petibile. Hoc enim mouet&non mouetur: eo Φ sita . - - :- I . .: a intellectum aut imaginatum. Numero autem plu ramouentia. Ostedit ordinem motiis. Et circa hoe tria faciti Primo ostendit quomodo mouentia si in t unum, re quomodo plura. Secundo quomodo ordinanti ir ad inuicem. itis. Quoniam autem tria si in L J Tertio summarie determinat de unoqiamp eorii in qilaedam,quae ad motum requiriniti iri ibi. Nunc autem: γ Dicit ergo primo in si mo/tientia consideranti reformaliter, re secundum specieme uni im erit moliens Lappetibile vel appetit ilium: qilia inter omnia primum molies est appetibile. hie enim est motiens non nio tum: in quantum es imaginatum vel in tetilectum. Manifestum est enim in Deunda mouentia non molientur,nisi inquantum participant primum. Vnde omnia conuenit int in specie primi mouentia .Qiiamuis auiZomnia conueniant in specie primi mouentis: tamen numero sunt plura. Deinde eum dicit.
si modo potiuas ipsis dividant,atq; separent: com plures iesu esse concedere, nutriendi principium, lentiendi, intelligendi, deliberandi, & appetendi. Maee enim plus inter sese differunt et potentia cupiediae irascendi. Diuidentibus autem animae partes, si secundum potentias dividant&separet inlde multae fiunt, gerativum, sensitiuum, intellectivum, consiliati itur adhue appetitiuum. Haec enim plus disserunt abim
uicem,4 concupiscibile εe irascibile.
Heludii illud quod antiqui dixerunt de distinctione
partium motiuarum, dicens: Q, diuidentibiis partes ani mae in rationalem, irascibilem re concupiscibilem iii ipsi intendunt distinguere potentias animae ab inuicem sepa/ratas multo plures fient, ii ipsi ponanti Lumetatiuu: sei stiuum, intellectivum, consiliatius, oc appetitiuum. Duninguit autem consiliatiuum ab appetitiuo: sciit et in. 6. II l. Ethico. Distinguitur ratiocinatiuum quod in contingotium: a scientificor quod est necessariorum: & ea ratione quae ibi tangitur. Hae autem partes an inis plus differuntabimiicem: Φeoncupiscibile&irastibile,quseomprehEduntur sub appetitu sensit uor unde plures sunt partes, stipsi ponant. . Deinde cum dicitim et in Cum autem appetitiones inter sese contrariae fiat Abus ap quod quidem tum fit rcum ratio cupiditas in contra petitus riae sunt: id fieri solet in hisce,quae senti ut atq; persnt con ripiunt tempus i mens enim ob futurum retrahere iubct. Cupiditas vero presens ipsum persequitur.
Na quod iam asscit voluptate, id de simpliciter afficere voluptater Ze absolute bonum esse videturi ex eo sane quia futurum non perspicitur. Quoniam autem appetitus fiunt contrarii adin/ 'vicem: hoc autem accidit, cum ratio dc concupiscentia contrariae fuerint. Fit autem in ipsis teporis sen/sim liabentibus. Intellectus enim propter futurum retrahere iubet. Concupiscentia autem propter linium iam. Videtur enim st iam delectabilei 3e simpli. citer delectabile: & bonum simpliciter i propterea
quod non videtur futurum. Excludit quandam obiectionε supra posita, ad ostendendis Q appetitus no mouet, per hoc ut cotinentes: ain petitum no sequuntur. Sed lixeratio sosuituri quia in homine sunt contrarii appetitus: quorum Vnum continen
tes sequuturire esu repugnat. Dicit ergo Φ quia possunt fieri appetitus eonum adinvicem: hoc cotingit cum ratio conci piscentiae eo trariaturire fit re accidii hoe in ha
At vero cum tria sint in animalium motui unum
id quod movet: secundum,id quo moueti de teritu, id quod moueturi atqi id quod mouet, fit dupletina aliud est immobile r aliud mouet atm moueturrimmobile quidem id bonum esti quod subassione
cadit: id vero quod movet at* mouetur, est ipsum principiu in appetendi. Mouetur enim id quod ain perit ea ratione qua appetit: Sappetitio est motus quidam vel operatio. Id autem quod mouetur, est animal ipsum. At quo mouet appetitus,viiii strumeto: id iam eorpori tribucdum est. Quocirca de ipso tunc est contemplandum: cum de communibus animae, corpori sue operibus at sp officiis meptabimur. Quoniam autem tria sumi, numquidem mouo secundum autem quo mouet: ec tertium quod mo/uetur. Mouci aut duplex: aliud quidem immobilei aliud aut, quod mouet, de mouetur. Est aute immo bile igibile bonunt: mouens autem de quod moue/tur, appetitiuum . Mouetur enim quod appetit, secudum m appetit:& appetitus, actus aut motus quida est.Quod aut e mouetur,animal est. Quo vero in uet organo appetitus: iam hoc corporeum. Vnde incommunibus animae de corporis operibus, consci/randum est de ipsis.
Assignat ordinem motus, re dicit in tria sunt quae limiamiuntur in motu. Vnum quod est mouens: dc aliud est organum quo mouens mouen et tertium est qiu3d mouetur. Alouens autem est duplex. unum quidem immobis Itire aliud quod est mouens motum. In motu igitur ani uretrahere iubet, propter suturam conliderationem. Si.
cui cum febricitati, ex iudicio istellectus videtur a vino abstinendum esse, ne febris inealeseat. Sed concupiscetia incitat ad accipiendiim propter ipsum iam. i. psopter il/iud quod in prxsemi est. Videtur enim quod in praesenti est deleetabile: esse simpliciter delectabile, oc bonum: ex eo. non consideratur ut laturum. Deinde eum dicit.
Specie quidem vivim id est a secto quod mouet,
appetitiuum inquam, ut appetitiuum estrati appe/tibile omnium est mouentium primum. Hoc enim mouet:& no mouetur, mente aut imaginatione perceptum: numero vero plura sunt ea, quo mouent.
Te. e. 14 Specie quidem igitur unum erit mouensrappetibile aut appetitiuum. Primum autem omnium Uρ
est ipse appetitus: quia omne quos appetii inquantiam appetit mouetur: oc ipsum appetere est quidam actus, Vel motus: prout motus est actus prolacii: prout dictum est de operatione sensus re intellectust Quod aut e mouetur, est animal. organum autem quo appetitus mouet, est aliquid corporeum. s. quod est prumum organum motus: et ideo de huiusmodi organis e5 sideradum est in operationibus communibus animae occorporis. Determinat enim de hoc in libro de causa mitus animalium. In hoc enim Iibro intendit determinare de anima finisci Deinde eum dicit.
Nuc ut in summa dicamus, id quod movet ut instrumentum: ibi est collocadum, ini idem principii rationem, finisue subitavi in cardine fit. Hic enim couexum de concauum Giquorum alterum finis: altela motuat alium