장음표시 사용
161쪽
as ue Hugonis Donelli Comment. in Cod. 296
Ad L. Si avus. 2.IN. Alexander A. Heraclidata M avus tuus, qui patrem tuum , novercam aequis portionibus heredes instituit, cum te quoque haberet in potestate, testamento nomInatim non e heredavit ἰ mortuo patre tuo vivo avo, sine impedimento legis Velleiae succedendo in patris tui locum, rupisti avi te mentum , θ' ad te hereditas eius
a. Si quis sium habet, is ex eo neρθ-tem , aut generaliter Iiberos ρ--riam is δυersorum graduum, amomues instituere . aut exheredare
teneatar, as se iat, s eum, qui
et Ct quis t filium habet, & ex filio ne-
o Dotem, utrumque in potestate; & generaliter si quis liberos diversorum graduum habet, idque plurium: non necesse habet cimnes heredes instituere, aut exin heredare i satis eli filium, & eum, qui pri-mci e li gradu. heredem instituat, aut nominatiua exheredet. Nepos prarieritus non infirmat tella mentum . quamdiu filius, qui praecedit, vivat, & ideo a principio statim tella mentum valet, I. postumorum, Inst. δε exber. lib. Et si filius moriente avo vivet, nunquam ptast ea nepos, quan- vis praeteritus scriptis obstat heredibus, sive filius exiliterit avo heres institutus, ut ex hoe rescripto colligitur, sive non ex- si ierit heres, in pote a patre exheredatus,
L. si quis postumor. I. si sium, D. eod.
L. 6. de iniusto, rupto. idque adeo verum est, ut qua nuis filius exheredatus de-eesserit deli herantibus heredibus de adeunda hereditate, atque ita deserit filius obitare nepoti: tamen non eo magis nepos obitet heredibus, ut declaratur suis praseriptis locis duohus. optima ratione, quia spectamus tem pus mortis tellatoris, ut testamentum exitum habeat, quo tempore non fuit necesse nepotem heredem institui, aut exheredari. cum eum filius praecederet, L.
s alienum, I t de bereae anstit. I. in extra σeis. Inst. de hereae qual. N Hsser. Sed propter periculum rumpendi recte Dei et avus. si filio inllit uici, aut exhere dato, nepotem quoque inllituet, aut ex.
3rimo gradu est, instituat, aut ex
. Verba huius Iegis, sine impedimento legis Velleiae rupisti teli amentum,
heredabit. Nam fieri potest, ut filius vivo avo moriatur: quod si contingat, lege velleia constitutum est, ut nepos in sui heredis deficientis locum suus heres succedat, & simul ut tanquam agnatione heredis rumpat testamentum, nisi sit institutus, aut exheredatus, quod in Proposita speeie huius loci accidit, s. posumorum, Inst. de exhereae liber. L. Posumorum, de iniust. rupe. Sed notandum est. quod in hae t lege subiicitur: ne o- Llem stra teritum videlicet rumpere te- samentum sine impedimereto legis GL Diae. Non potest dici rumpi tella mentum sne impedimento legis Velleiae, nisi lex Velleia aut impediet, aut rumpat, aut impedire videatur. Atqui tantum abest. ut videatur impedire. ut eadem ipsa lege dicatur rumpi tella mentum, si nepos, qui suus heres iactus est, vivo avo non sit institutus. aut exheredatus, d. postumorum. Et intelligendum .est, utrumque recte dici, legem Velleiam velle, ut hienepos praeteritus rumpat tella mentum, &rursum videri legem impedire, ne rum par. Nam ut colligere licet ex L. Ga sis. I. iue easus, vers. denique, D. eod. posteriore parte legis Velleiae cautum erat, ut si liberi, qui gradu praecedunt, sui heredes esse desierint vivo avo, tunc nepos in suorum heredum deficientium locum suus heres succedat. Adiecit lex in eadem parte . ne ob eam successionem eo minus ratum sit te amentum, & hoe est .
quod ait Scaevola ia d. I. legem Velleiam
162쪽
29 Ad Tit. XXVIII. Lib. VI. C. deliberis prae.&c. 29 g
in hac posteriori parte' vetare testamentum rumpi, propter successonem superiorum . itaque hae tenus lex videtur impedire, ne nepotes rumpant tella mentum. Sed eadem parte legis Velleiae haec conditio adite itur: Si modo nepos institutus , aut exberedatus erit. Unde intelligitur, si institutus, aut exheredatus non erit, tunc sine impedimento huius partis nepotem rupturum testamentum avi, sive testamento hereditatem accipiendo, sive impediendo, quod lex impedire videatur, ne rum
peretur testamentum, re autem vera non
Imp. Iustinianus A. Ioanni P P.SF quis filum proprium ita exheredateris : Ille filius meus alienus meae substantiae fiat: talis filius ex huiusmod, verborum conceptione non praeieratus , sed exheredatus inteli gitur. Cum enim inaui estissimus es sensus te
toris verborum interpretatio nusquam tantum valeat, ut melior sensu ex
sistat. Dat. X. Kalend. Mart. Constantis. pos con latum Lamparii N
nis veteribus usitata. Σ. Au mutata formula exheredationis valeat exheredatio.
, Uemadmodum i institutionis sermula vetus haec erat, Titius heres est',
Titul. de vu0. Institur. 5 t. sic exheredationis formula haec erat, Filius exheres esu: I. nominatim , S I. seq. Iustitui. de ex beredat. Iiberor. L. 3. , . in eo, D. de Aber. S postum. Formulam institutionis ii quis aliis verbis conciperet, dummodo idem sensus ei let: recipiebatur inititutio olim, citra controversiam, ut si teliator ita dixisset: Titius hereditatis meae dominus esto, L. his verbis ,
α in pr. de bere . institui. Sed i non idemplaeebat de formula exheredationis, veluti si quis ita filium exheredasset: Vilius meus ab bereditate mea alienus sat, quae conceptio hoc loro proponitur. Verjiimile est dubitasse veteres, an exheredatio haec valereti Neque ad rem pertinere exemplum inlli tutionis. Quoniam, ut
est in L. cum quidam, de lib. is post.
institutiones, ut beneficia, benigne accipiuntur, exheredationes, ut odiosae, non sunt adiuvandae interpretatione.
Hane dubitationem sustulit lustinianus hoe loco, & constituit, quibuscunque verbis filius removeatur ab hereditate patris scriptura testamenti, satisfactum ei te iuri. Et generaliter definit, ubi sententia testatoris mani sella est, nunquam interpretationem verborum, idest, orationem, quae aliis verbis formulam usitatam interpretatur, nunquam, inquam, hane orationem tantum valere poste, ut potior sit sententia testatoris, ubi verborum interpretatio significat verborum sensum, ut interpretatur Accursius. Alioqui hic esset sensus: nunquam sensum vel borum tantum polle, ut iit potior sensu : quod ei tridie ulum & absurdum. Hoc loco non male opponitur L. si alii, ID. de usu se leg. ubi si tellator legaverit fundum Tusculanum uni , &usum fructum eius alii: placet utrumque in usum fructum concurrere, quia fundi appellatione & usust ructus & proprietas contineatur, secundum vim & significationem verbi. Idque ita esse placet, quan viS errore tellator aliud ex illimaverit , ut sic pluris scriptura valeat , quam id , quods ensit tellator. Bene respondetur vulgo L. s alii, loqui de eo testatore, qui erret quidem, sed non conitet, an velit ita esse, ut exitii mat. Haec inquam recte . Nam si te ilator declarallet, se fundum legando, non amplius legare velle , quam fundi proprietatem, nemo dubitaret, quin eius voluntas servanda ellet. Nemo dicere intelligitur . quod non sentit, etiam ii verisbo exprimat, L. a. de re, dub. Hue pertinet generale illud, voluntatem in te ila mentis dominari, nec praeter voluntatem quidquam ratum eide, L. I v. de Ieg. I. L. ex pacto, S. rerum, de hered. instit.
163쪽
aque Hugonis Donelli Comment . in Cod.
in L. Maximum vitium. q. p. Iustinian. A. Ioanni PP. Maximum Chium aut quae futtilitatis praesenti lege corrigimus, quae putasti titio esto im a observanda in successione parentum, si ex testamento v
niant , in masculis, θ' alia in foeminis, cum ab intestato smile ui J utrique
sextis se, at erint. Et aliis verbis exheredari silium debere Ianxerunt, ni is IIum ta inter nepotes exheredandos alia iura civilia, alia praetoria intro duxerunt , ρο si praeteritus fuerat silius vel imo hire testamenimn evertebat, et I contra tabulas honorum possessionem in totum accipiebat. Fitia aurem proterita ius accrescendi ex iure vetere accipiebat, ut eodem momento , i flamentum patris quodam Modo ex parte iure accrescendi everteret, aquas scripta texatis opponeretur: ex praetore autem habebat contra tabulas honorum postseponem in totum. Constitutio autem magni Antonini eam iis
tantum coarctabat, tu quantum ius accrescenia competebat. Qu. enim tale, Zisserentias inducunt, quas naturae accusatores existunt, cur non totos ni bulos generavit, ut unde e nerentur, non fiunt. Nam hoc corrigentes, maiorum nostrorum sequimur vestigia, qui eandem observationem colere mani
festis e s si funi. Scimus etenim antea simili modo b filium θ' sitiam, N
asos omnes inter caeteros exheredatos I, i re concelsum. um etiam lcentumviri suetam diserentiam introduxerunt: N ex hac in quitate vitium emersit, quale ex libris Ulpiani quos ad edictum praetoras fecit, inde itum a Trahuntaus viro gloriosi rano nostro quaestore caeterisque viris facundissimis composiorabus iuris enucleati, ad nostras aures relatum est. Nam cum ultimum tutorium de .inofficiosi querela positum esset, N nemo ex alio ortus stri scho ad hanc decurrere praei: iudenta fuerat silia praeterita minus habens, quam Ilia exheredata. Cum enim per contra tabulas honorum postsessionem,
vel ius accrescenHi semissem substantia i a praeterita accipiebat, ρο om iabus legata praestare compellebatur, Ita cet inque ad dodrantem fuae portionis e remanebat ei se cuncta tantummodo in sua successione. Quod si fuisti ei
exheredata: quarta pars omnimodo totius substantiae ei relinqui debebat, aequam iniuria dignam pater existimabat, amplius habebat ea quam taciturnitate in institutione praeteriit, etsi secundum nostrae constitutionis desinitionem, quam de supplemento quadrantis diapo imus, repletio fuerat introd Had simili misdo exheredatae in quartam partem repletio accedebat, tavitium permansi, ut nec ex myrra conse Iutione emendationem aliquam femi-ret. Sancimus itaque quemadmodum in successionibus parentum quae ab intestato deseruntur, aequa lance ρο mares re Dominae vocantur: ita b iis scruptura testamentorum eas honorari, θ' simitibus veri s exheredationes nominatim procedere, est contra tabulas honorum possessonem talem habere ,
qualem filius vel fum vel emancipatus haleret: ut re ima si fuerit proterata , ad instar filii emancipati vel fui, vel testamentum ipso iure everrat , vel per contra tabulas bonorum posti sponem flare hoc non patiatur. Et haec non solum in s liabus obtinere, Ied etiam in nepotibus ta neptibus, b deinceps Aservari censemus, si tamen ex masculis progeniti sunt. Sed tua ta aliud vitium fuerat sub obtentu Hi ferentiae introductum, θ' aba
164쪽
3o1 Ad Tit. XXVIII. Lib. VI C. deliberis prae. &c. 3 a
ra exheredationis in postumis, alia in iam natis observabantur: cum necesse fuerat postumam inter caeteros exheredatam etiam legato honorari, filiam autem iam progenitam etiam sine datione legati: hoe semis o incremento verborum ad plenissimam de itionem deduximus, sancientes eadem ru
ra obtinere , in postumis exhereda'dis, sis masculini, Ae foeminini sexus i , quae in filiis , fliabus iam flatuimus: ut etiam ipsi vel nomia
natim exheredentur, ides postumi vel postumae facta mentione. Dat. Kal.
1. miserentia filiorum S Miarum, nepotum S sitiorum, item postumorum
S iam uatorum, in materia institutionis S exheredatιonis otim quae
x UM t de liberis instituendis, aut eXeheredandis agitur, alia erat conditio filiae, quam filiorum; nepotis, quam filii; postumi, quam iam nati. Nam filias non
erat necelle instituere, aut exheredare,
ut filios. Illis praeteritis valebat tella mentum, sed accrescebat heredibus scriptis, fratribus quidem pro rata portione, extraneis autem scriptis heredibus pro se- mille , quem semillem illis auferebant , Theophilus I. r. Institui. de exhereae Iiber. Quod si filiae exheredabantur, non erat necesse exheredari nominatim, ut filios, sed poterant inter caeteros exhere dari, ut puta, primus S fecundus heredes mihi funio, caeteri exheredes sunto. Hoc verbo caeterorum intelligehantur eontineri filiae, si quas haberet tellator, I. I. In- sit. de exber. lib. Eadem nepotum erat conditio, quae filiarum, si modo nepotes vivi e lent, & nemo eos gradu praecederet, ut est in eod. I x. de exhered. Ii-her. Pollumorum haec erat conditio, ut sive malauli ellent, sive foeminae, pariter inlli tui, aut exheredari deberent. Sed hoe
intererat in exheredatione, quod masculi nominatim exheredandi erant, Deminas licebat exheredare inter caeteros, dummodo eis aliquid relinqueretur tellamen to, ne praeteriti viderentur per oblivionem. I postumi. Insilui. de exher. Iiber. I. iustinianus t hie conlii tutione superiore differentia sublata, exaequavit foeminas ma
fuerit, ae quomodo a Pastiniano
fabula S u. Σ. 3. E ectus tiberorum ad infirmanda i stamenta quis S quomodo accipiendus . sculis, nepotes filiis, postumos iam natis. Et constituit, ut pariter omnes institui debeant aut exheredari, & si exheredentur, ut exheredentur nominatim omnes: si aliter factum sit, cavet, ut omnes liberi eundem esse estum habeant ad testamenta parentum infirmanda . quem habent filii , tam sui. quam emancipati. Disterentiae, quas dixi, exponentur in tit. de exhere tiber. I. I. S seqq. Summa autem huius constitutionis comprehensa est in I. sed haec quidem instit. eod tit. Notandum eli, quod lultinianus dieit de eo effectu, quem vult liberos habere ad infirmanda iellamenta. ls t autem erat, ut si filii praete- 3riti in potestate essent. testamentum iam a principio nullius esset momenti: sin liberi essent emancipati, ut tellamemum iu re valeret, sed rescinderetur bonorum possessione contra tabulas petita. s. emancia palos Institui. de exhered. liber. Iulimiainnus intelligit, praeteritis filiabus, praeteritis item nepotibus idem iuris futurum, ut si in potestate fuerint filia, vel nepotes, testamentum nullius sit momenti. Sin autem emancipati erunt, habeant bonorum possessionem contra tabulas. Quod de Iiberis vivis accipiendum est: nam postumis praeteritis, non infirmatur testamenis
tum . nis iis natis. Quod & in foeminis& nepotibus pollumis eodem modo observandum est. Authent.
165쪽
Hugonis Donelli Comment . in Cod.
Authent. Non licet. Non licet parenti aliquem ex liberis exheredare, veI praeterire, nis is ρrobetur ingratus, ρο ingratitud nis causas nominatim inferat testamenis. Causae vero ingratitudinis nova constitutione expresae sunt quaiuordecim. Authent. Ex caussa. Ex caussa exheredationis, vel praeteritionis irritum es testamentum, quantum ad insituriones, caetera namque frina permanen; . SUMMARI Λ.
3. Sententia harum authentitarum tribus castitibus comprehensa, ae qui
L. Liberos omnes iustituendor, aut exheredandos sine discrimine sexus, potestatis. aetatis. His praeteritis non esse i aue. 3. Liberos non fotam rite, idest, nominatim, pure, S ab omni gradu exheredaudoso sed hoe amphus exeonstitutione Noveva, ex iusa caussa ea constitutione comprehensa. S ea adscripta tes amento, Sab herede probata. . Praeterrtiouis tiberorum poenam quadruplicem es e rure vetere pro qua . litate.differentia liberorum constitutam; o quae sit.
s. Praeteritiosis poenam S nune υπ-dem esse, neque in eo ius vetus eo Uitutione μυeua emendari rS quanti referat id nose. 6. Exheredatis rite Iiberis solam fuisse olim propostam querelam isos fetosi te ineatir ω uuve quoque esse post μυeuam Iusiniani, quan- vis nulla caussa exberedationis ad ripta sit te mento, aut non iusa. q. Recte bis dictum, non sum ex ea Laexheredationis, sed etiam praeter T T Is t fragmentis duobus tria consti-LI tuuntur. Primum, liberos omnes heredes esse instituendos, aut exheredandos. Alterum sit exheredemur, certis cautionibus exheredari debere, quae hie comprehensae sunt. Tertium, liberis praeteritis, aut non ita exheredatis, uti supra comprehensum eis, quae sit praeteritionis, aut exheredationis poena. Duo priora cominritionis rescissa institutione eate ra tes amenti firma manere. 8. Hae eonsitatione obIata esse omnia iura vetera, quibus piacebat insitutione heredis sublata, nihil ex te mento deberi. 9. Frateratas Iiberis, quos tesator se babere ignoravit, unum argumentum esse, quo disputari possit, una eum institutione heredis caetera tes amenti everti: fed verius esse etiam hoe eao institutione rescissaeaetera eo testamento relicta v
o. Herede ex re eerta instituto, si praeteriti stat tiberi, aut immerito exheredati ; sic rescindi iustitutionem. ut rex certa beredi reAffaei debeatur ex bae consitutione. II. Ex caussa straeteritionis, veI exh redationis legata ab herede instituto hodie vaIere: at non item. δεῖ qu.e re iacta sunt a su/o praeterito, vel exheredato. 11. Ex ea sa praeteritionis, vel exheredationis quan vis rescindatur institutio, tamen Iegata, quae horie raesa tur, ex tesamesto peti, valere. prehensa sunt in auth non Iicet. Tertium in aut b. ex eaussa. Principio i lex ait, a. non licere parentibus liberos praeterire. Constituit eam sententiam, quam ali hi explicatius positam legimus. liberos omnes instituendos esse, aut exheredandos: alioqui sore, ut testamentum non valeat. L. aute enuis. D. eod. 3it. Inst. de exher. lib. in prin Nam praeterire eli, nequebere
166쪽
3os Ad Tit. XXVIII Lib. VI. C. deliberis prae. 5cc. 3 6
heredes instituere, neque exheredare, et
iam ii quid maxime liheris testamento legetur s. eadem. Inmt. de bared. quae ab int stat. Aspr. Ex quo intelligitur,
uuantun vis aliquid legetur liberis . tamens instituti, aut exheredati non sunt, poenam praeteritionis lare eam . quae hic constituta eis, ut apertius intelligitur ex Novell. ut eam de araeuat. eogusse. I aδεα
θνoque capitae Ium, unde aut bent. usta licet, sumpta est. De omnibus liberis legscripta est, sive finx in potestate, sive nou sint, ii ve primi gradus, sive sequentium in infinitum, sive masculi, sue foeminae, ut pleniqs comprehensum est in d. I. aliud
quoque capitutam. Quo magis confirmatur L. maximum. fur. hoc tit.
3 Alterum t caput pertinet ad exheredationem liberorum . docetque , quid hic servari oporteat. Diximus alibi, & ita habet . in exheredatione, ut valeat. duo spectari. Primum, ut quis rite exheredetur, deipde, ut iustis de caussis Rite, id ell, ut nominalim, ut pure, ut ab omnibus gradibus, & tota hereditate exheredetur, de quibus alias . nihil enim nunc ista ad hunc locum. Ut autem iustis de caussisti heri exheredentur, etiam ius antiquum est. neque aliter ah hereditate eos summovere licuit, L. MD D. de bou. dam. Nihil hie mutat Novella eonstitutio, unde
sunt haec fragmenta. Sed plus de his Iustinianus exegit, quam iure vetere cave
batur: in qho ius ab alio constitutum est
novum. Quae amplius exigit, tria sunt. Tot enim erant, de quibus olim non erat
necesse testatorem esse scilicitum, ut exheredatio consisteret. Primum non erat ne
cella fili uis exheredare ex aliqua caussa, quae nominatim legi hus compreheata eL set, sed cavlIae exheredationis erant in arbitrio & aestimatione iud cum, nec ullo certo iure continebantur. Unde illa veritas iudiciorum de rescindendis testamentis, quam ostendit Valerius Maximus, Lib. 7. e. a. de testamentis rescissae. Praetereas qua esset tu ita caussa exheredandi, satis erat hanc allegari pollea ab herede seripio: non erat necesse adscribi nominatima Iellatore. Unde querela de in ossicioso testamento. idest, de eo quod si ius nulla
de caussa merito esset exheredatus . non autem, quod exheredatus esset caussa non adscripta. Postremo caussa exheredationis adscripta a parente , non erat necesse heredi hanc probare. sed iniungebatur liberis necessitas, ut se purgarent. & docerent te semper in osticio, & obsequio parenti debito mansisse, L. Iiberi, δερ. de tuo . test. De his, inquam, tribus ius o
Dis. IX. vum constituitur superiore lege. Primum non posse liberos exheredari, nisi iustis de caussis, & iis, quae nominatim ea lege comprehensae sunt a lulliniano. Haec autem sunt quatuordecim, numero & ordine expositae in L I. r. aliud quoque
e itulum. seq. Exigit amplius lex ibidem, ut caussa iusta nominatim adscribatur testamento, ut intelligamus, quan vis
iusta caussa exheredationis fuerit, & p ratus sit heres hane probare, tamen hancnDn nocere, ubi testamento praeterm illa
ell. Tertio loco exigit luilinianus, ut causissa quaecunque adscripta erit, probetur ab herede, non probata nihil noceat liberis, quantumvis de innoeentia sua nihil docere velint. Duo haee posteriora in ea Nov. I. sive igitur . Hoc iure de caussis constituto, si adversus ea factum erit, sequitur praeteriti
nis & exheredationis poena: de qua & ipsa
aliquid novi iuris hie constitutum est, es que id tertium caput ex iis, quae his fragmentis contineri proposuimus. Est autem hare poena. ut si liberi praeteriti sint, aut
non exheredati secundum formam praescriptam. testamentum sit irritum, quod ad institutiones attinet: caetera firma per maneant, sic verba sunt autheu. ex caussa, quae deinceps expendemus. Apparet autem in his de iure eonllituro duas esse quaestiones. Unam . quomodo testamentum hic irritum interpretemur. Alteram, quatenus. Et cum quaeritur, qu modo testamentum irritum si, sue non valeat, hoc quaeritur, utrum ex caussa praeteritionis,
vel exheredationis. ubi forma suprascripta servata non est, testamentum a principio nullum sit, an vero valeat, sed pollea rein scindatur . vel honorum possessone contra tabulas petita, vel querela inossiciosi testamenti perlata. Hoc quaeritur maxime propter liberos, qui non sunt in potestate tellatoris, & id ius, quod ante hanc constitutionem lustiniani de his personis inhoe genere obtinuit. Quaeritur enim, an id ius maneat etiam post hanc constitutionem. an vero hac constu uilone emendetur. ut in his quoque liberis ex suprascriptis caussis testamentum oullum sit. Et quoniam ius vetus manere putamus, de eo prius dicemus, ac primum, quod ius fuerit vetus liberis praeteritis ad testamenis
tum infirmandum: deinde, quod liberis
Liberis i praeteritis, praeteritionis poena 4 quadruplex iure constituta est pro qualitate & differentia liberorum. Si filii & reliqui liberi lim nati, quos nemo gradu antecedit, qui iidem in potestate tellato-
167쪽
ris fuerunt, neque instituti sint, neque exheredati, ideli, ut nunc loquimur. lint Praeteriti, ipso iure testamentum nullius momenti eli. L. inter eaetera. D. de
Aber. S tostam. Si pollumi praeteriti
sint, qui si nascerentur vivo patre, sui heredes essent futuri, idest, qui in pote-ltate parentis essent, & primum locum inter liberos tenerenti hi, inquam. ii praeteriti sint, iure civili testamentum a prin-eipio valet, sed si postea naseantur, testamentum agnatione ipso iure rumpitur. & paterfamilias fit intellatus. L. I. iu'. tit. proxim. I. postumi, Iustit. eod. Eadem ea ulla est nepotum praeteritorum, qui postumorum loco habentur. I. post
morum, Iust. eod. In his praeteritis omnium interpretum consensu nihil mutat haee con-stu utio, quin potius hoc ius aperIe confirmat, cum lex ait, non licere Iiberos praeterire. Hoc enim eonsequens est, his praeteritis contra legem fieri, ac proinde rellamentum pro infectri esse, L. non dubium, δερ. de Iegib. nisi quid lege exeiperetur postea, quo declararetur nomina tim placere, ut tellamentum valeret ab
initio , sed postea petentibus liberis rescinderetur, quod in his generibus liberorum factum non est: unde multo ma gis in iure vetere manere oporte . L. prae
cipimur, in M. C. de avellat. Quod si
liberi emancipati praeteriti sti a patre, iure ei vili vetere tella mentum valet a sed flatur praeteritis honorum possessio contrarabolas, qua petita testamentum ita re- seinditur. ac si a principio nullius m menti millet, quod ad institutiones heredum attinet . L. nou putavit. I. ult. m. de bon. postf. eou. tab. I. eman Ustora
Institui. eod. Quod ii praeteriti sint ii liberi, qui neque sunt in potestate Parentis , neque elle potuerunt, e qu nun. uam fuerunt in eius potet tale, ut suntlii matri, nepotes aviae, vel avo materinno, testamentum & iure civili vetere, &iure praetorio valet. sed datur praeteritis querela inossiet si ieitamenti. I. uis. Inlit . eod. In qua s filius obtinet, non minus & hie ipso iure testamentum rescinditur, L. Papisianas I. au. D. de in . te ins Quaeritur ergo, t an in his duobus &postremis generibus liberorum ius superius emendetur hac constitutione, ut scilicet non exspectetur, dum emancipalis, vel caeteris liberis praeteritis pollulantibustellamentum rese indatur, sed itatim a principio testamentum nullum iit ' De quo non tam magnae sunt distensiones, quam
magni errores, & non serendi. Neque haee questio de nihilo est, utrum potiusitatui oporteat. Et li enim resciito te ita mento aut per querelam , aut petita bonorum pollessione contra tabulas, te itamentum aeque non valeat, ac si ab initio
nullum futilet: tamen hoc ita est, si victum fuerit querela inometoli. aut si petita sit
honorum poIsessio contra tabulas . Multis autem modis accidere potet t. ne agatur
de inometoso tellamento, vel quia filius repudiet querelam, vel quia intra quinquennium huic actioni praestitutum non egerit, vel quia prius, quam ageret, deis cellerit . L. qui retulantis L. Fuistulanus, I. . t. S L. si autem, sequeo. L. quemadmodum, D. de inoffieios te. Ium. idemque de bonorum possessione di-eendum est: quam repudiare poteli filius,& quae non competit, nisi intra annum, L. I. I. suis. F. taetras. v. de fae. ed. intra quem fieri potest, ut eam non petierit: fieri etiam potest , ut priusquam
peteret, decesserita. quibus omnibus molis aecidit, ut testamentum sicut a principio valuit, se nunc in totum confirmetur: unde & admittantur seripti heredes exelusis legitimis: quae contra evenire ne eeile est, si dixerimus testamentum ex caussa praeteritionis nullum esse. Nam testamento nullo conlii tuto paterfamilias decedit intestatus, eoque hereditas ad legitimos heredes pertinet, exclusis reliquis heredibus. L. filio praeterito, D de επ-ius'. rv. L. I. sv. tit. Prox. Cum igitur tanti referat, utrum dicamus semperdiu & multum quaesitum est, utrum videretur constitui hac lege Iustiniani. Et invaluit sententia vetus interpretum hane ecinititutionem pessime intelliontium, ex caussa praeteritionis nullum elie testamen ritum , etiamti liberi emancipati praeieriti sint, atque adeo si liberi praeteriti sint. qui nunquam sui heredes esse potuerunt, id est, qui nunquam fuerunt in potet a te morientis. Qua sententia deletur honorum possesso contra tabulas, & quae inde sequuntur. Deletur I. emaπcitatos. Instit. eod. item maxima ex parte Titul. de inose
fle. testam. cum in Pandectis, tum in Codice, & in inlii tutionibus. Item in L.
maximum vitrum, hic, ubi superiores rationes infirmandi tella menti leguntur. Statuunt autem hanc sententiam ex his ver- his, quae sunt in auibent. non liret, &in Novev. unde hoc fragmentum sumitur, in I. aliud quoque capitulum, cum dicitur. parentibus non Ileere tiberos prae terire . Sic enim colligunt: igitur lex vetat praeterire. Ergo & si teitamentum fiat his praeteritis, apparet fieri contra legem.
168쪽
3o; Ad Tit. XXVIII. Lib. VI. C. de liberis prae . dcc. 3IO
Quod si contra legem, etiam iure pro nullo esse fatendum est. L. non dubium, stip. de legibus . Et habet argumentum maximam speciem veri, in quo & manendum esset, si ex aliis partibus constitutionis non intelligeretur, quae sit sententia lustiniani de hae re. Sed incivile eis, ni si tota lege perspecta iudicare, vel respondere. L. inciυiis, D. de Iegib. Porro ex iis, quae consequuntur in constitutione Novel . liquido demonstrari potest, Iustinianum, cum de r tione infirmandi testamenti ob praeteritionem liberorum
quaeritur, non tantum manere in vetere
iure, sed etiam aperte id constituere. Primum igitur Ohservandum est, constitutionem Iustiniani ius vetus emendare . Sic ius est, quidquid lege posteriore corrigente specialiter expressum non est, id veterum constitutionum regulis reli Aum intelligi. L. praeeipimur, in In. ins de peti. At luilinianus de caussis exheredationis tantum cavit, ut & i ulla sit exheredationis caussa, & testamento adscripta. & ab herede probata; si quid autem
horum observatum non sit, de ratione infirmandi testamenti nihil exprimit in hanc
sententiam, ut velit tella mentum nullum
esse. Quocirca id mutare intelligi non debet, sed veteris iuris regulis relinquere. Nec aliud servandum in praeteritione. Nam ad rationem infirmandi testamenti communi verbo rescindendi, & iisdem rationibus lustinianus utitur, tam ex caussa praeteritionis, quam exheredationis, in I. lae uitar, S I. haec autem, ut postea plurihus ostendemus, cum ventum erit ad alteram quaestionem supra nobis propositam. Et circa praeteritionem quoque eo magis in iure vetere manere existimandus est. Quod si contra statuerimus, tam multa delenda sunt in iure Pandectarum &Codie is, quam multa delenda esse supra diximus emci ex contraria sententia: quod minime legislatori est propositum , cuius ossietum eli potius bonas, & veteres leges tueri. L. si quando, prine. δερ. de mos eios testament. Sed multo magis hoc fla- tuendum est, si constabit Iullinianum non constituere, ut si superiora servata non sint, tellamentum nullum sit, sed ut petentibus liberis rescindatur. Id autem lueeclarius apparet lustinianum facere, eum ex verbis Constitutionis, tum ex iis rationibus, quibus in hac re utitur in dict. υHI. ut eum de ave . g. sive igitur.
Nam ita scribit, si uod si h e obserυata
non sint, naIumus exheredatis tiberis
praeiudicium feri, & addit, sed quantum
Tom. IX. quod signifieat, testamento irrito constituto. Nihil negotii erat totidem ve bis dicere , id est, nudo telia mento constituto . Nunc autem dieit diserte testamento irrito constituto. Potest
uidem tella mentum . quod nullum est , iei elle irritum, sed fieri. aut constitui irritum non dicitur, nili id, quod a principio valuit, ut diserte scriptum est iu g. alio. Instit. quibus modis, testament. iu- m. idem lustinianus in I. si atitem baeeomuia, ea . cons. pro his verbis
quod valet, testamento everso, vel ut vulgaris interpres reddidit , testamento re-
scillo. Ablurdum ell, rescillum te ita mentum interpretari id , quod nullum eli . Nam quod nullum eli. rumpi, aut rescindi non potest, ut diserte scriptum eli in L. s. v de imust. rupi. Et ealem verba usurpat idem luilinianus in d g. g tur,
eum ita scribit, με M. de legatis eo testamento relictis, tu quibus vult testamentum non res cillum tuam vim tenere. Ratio autem, quae annectitur a tulitniano in d 'o I. sive igitur , haec est, ne liberi falsis accusationi nus laedantur , aut aliquam circumscriptionem intella mentis paremum patiantur : quorum alterum ad exheredationem, alterum ad praeteritionem pertinet. Ex hac ratione perspicuum est, dummodo praeteritis liberis ita tella mentum confirmetur, ut prae interitio liberis nihil noceat, constitu toni Iustiniani, & voluntati eius satisfactum esse. At non magis noeetur filiis praeteritis, si detur illis honorum possessio contra tabulas, aut querela in ollicioli testamenti, ubi res exigit, quam si testamentum ipso iure nullum sit, quia utraque viare einditur testamentum non minus, quam si a principio nullum eisset, ut supra ostendimus. Et petenti bonorum possessio itatim datur, & in querela lialim vincunt filii, uhi aut i ulla causta non eli, aut non est adscripta, aut non est ab herede pro bata. Nec ad rem pertinet. quod petere oportet bonorum possessionem, aut initi- tuere querelam in ossiciosi telia menti. cum testamento nullo conlii tuto, nulla sit petitione, nullo iudicio opus. Nam & institutio, aut petitio querelae eli in potestate filii, & si non petit bonorum possessionem, aut non in illiuit querelam, de se queri debet, quemadmodum queri deberet de se ipso, si inititutus suillet sub conditione, quae in eius potellate esset, &ei conditioni non paruillet. L. fuas, de hered. ius. Proinde, ut dixi, dum liberis praeteritis detur bonorum possessio contra V 1 tabuis
169쪽
3 11 Hugonis Donelli Comment . in Cod. 3 Ia
tabulas . aut querela in o mei os te ita menti, eo nititutioni luiliniani latis fastum eli . Praeterea ex eadem ratione apparet Iustinianum in hac constitutione, dum iubet
praeteritionem non nocere. voluisse consulere liberis. Ex quo intelligitur noluisse eum consulere extraneis reeredibus, eoque noluille introducere ullam infirmationem te ita menti, per quam extraneis heredibus Consulitur, non autem liberis. Collectio
est Ulpiani in L. 3. I. sed utrum, D.
de m/n. Praetor, inquit, hoc edicto succurrere voluit minoribus: non est igitur ei propositum consulere maioribus.
At si dicimus praeteritis liberis omnibustellamentum ipso iure nullum esse, non liberis tantum consulitur, sed etiam extraneis legitimis heredibus defuncti . Quid enim, ii filius repudiet hereditatem' quid, si vivo patre decedati quid, si deced.t
prius, quam hereditatem adeat' dicemus nihilominus patrem inie statum decessiile,
eoque hereditatem pertinere ad cognatos eius. Contra vero si liberis praeteritis damus bonorum polIessionem contra tabulas,
aut querelam inometosi testamenti, filiis consulitur, & solis liberis, quia his honorum pollessionem non petentibus, aut de inofficioso non quaerentibus, ratum elitellamentum, & scripti heredes ad miti un-tur , exciviis extraneis legitimis heredibus. Hanc igitur viam posteriorem voluit lustinianus, pilorem repudiavit aperte, nisi quatenus iure civili vetere tella mentum nullum eliei. Ratio, qua interpretes in contrariam sententiam dum sunt, movere nos non debet. Constitutio in I aliad quoque castitutum, cavet, non licere parentibus t heros praeterire: ex quo colligere eos dixi, ii l: heri Praetereantur, te stamen turn contra legem factum videri, ac proinde infectum elle, d. L. non dubium, fustr. de legib. Hoc recte colligitur & ilatuitur, quoties lex simpliciter aliquid vetat fieri, nec ullam poenam nominatim adjicit: hanc enim poenam intelligimus, ut quod factum est, infectum sit. At cum lex aliquid fieri vetat, & si id factum sit, nominatim poenam conitituit, ut quod factum eii, valeat aliquo modo, sed pollea rescindatur, advertus legis sententiam mani sellam facere non debemus, sed ea erit poena, quam lex voluit. Proinde quod factum ell, valebit, ut lex vult: sed ita rescindetur, ut lex nominatim iubet. id autem accidit in hac conititutione . Nam luitinianus primo cavet non licere parentibus liberos praeterire, sed hic non
jubstitit, verum pollea, si hoc factum non sit, poenam coallituit in I. sive igitur,& nominatim hane constituit, non ut praeis teritio aut exheredatio te flamentum nullum reddat, sed ut non noceat liberis: item ut valeat testamentum, sed postea rescindatur, ubique enim resiludendi verbo utitur. & praeterea mani se ita eius sententia ell, nolle eum testamentum ipso iure esse nullum. Proinde adversus ver ha& manifestam eius sententiam hane poenam constituere praeteritionis, ut tellamentum nullum iit, nec pollumus, nec
Haec de poena praeteritionis dicta sunt
cum ex iure vetere, tum ex hac confli-
tutione nova. Quod i ad exheredationem is
attinet, iure vetere una cum omnibus liberis exheredalis poena constituta est . ut
queri pollini de inofficioso tellamento:
dummodo sint rite exheredati, id eli, nominatim, pure, & ex tota hereditate: neque interest, utrum filii exheredati in potestate parentis fuerint, an vero non fuerint. Generale ius eli, exheredatos liberos neque iure civili, neque praetorio turhare tellamenta parentum, unamque his
superesse querelam in ossietosi tella menti, L. non putavit, D. de bon. ρυ . covi. tub. Idque ita erat, sive caullat ingratitudinis adscriptae ellent, sive non ellent: item sive constaret liberos ingratos fulste, sive constaret, ne ingratos quidem elle potuisse. ideo etiam insante & pollum ci exheredato tella mentum valebat: qua nuis daretur exheredato querela in ossiciosi te samenti. I. tam autem, Ins. de tuus. test. Quod etiam Iullinianus confirmat in
Quaeritur, an hic quidquam immutarit lustiniani constitutioi Et vulgo quoque haec sententia reces ta cit, si aut exheredationis nulla iusta caulla sit, ut in insante, aut iusta caulla sit, sed non adscripta, testamentum ipso iure nullum elle, quicunque liberi exheredati sint. Caeterum i ulla
caulla exheredationis constituta, & ea ad inscripta, valere testamentum, sed dari querelam exheredato, in qua vincet, si heres eam cauilam non probaverit. Nos vero hane sententiam itidem ut superiorem constitutioni Iulliniani plane adversari conten dimus, & ita statuimus, dummodo liberi,
quicunque erunt, rite sint exheredati secundum formam iuris veteris,quanuis nulla eaussa sit exheredationis, aut non sit adscripta: tamen ius antiquum manere, &solum querelam dari exheredato, etiam infanti, iisdem argumentis, quibus supra usi sumus. Primum, quia constitutio vult testamentum res eindi Deinde, quia vult
ita exheredari secundum formam illic prae
170쪽
313 Ad Tit. XXVIII. Lib. VI. C. de liberis prae. &c. 3 I
scriptam, ut si ea observata non sit, ea exheredatio non inutilis sit, sed non noceat: item ut non noceat solis liberis, non autem, ut per hoc hereditas perveniat ad alios extraneos: quod futurum est, si dixerimus tellamentum nullius momenti esse . non autem rescindi. opponitur huic sententiae L. non putavit, I non quaevis, D. de bou. p . eoni. rab. ubi scriptum ell, exheredationem non rite iactam exheredationem non videri. Ex hac sententia sic vulgo argumentantur. Prarieritis liberis qui tum in potestate, tella mentum nullius momenti est, ut supra confirmavimus. Praeteriti autem intelliguntur, qui rite exheredati non sunt, d. g. non quaevis. Quare liberis ita exheredatis testamentum nullius eli momenti. Haec concedimus, sed nihil adversus id, de quo
quaeritur. Prius enim efficiendum suit. liberos videri non rite exheredatos, qui exheredati sunt non iusta de caussa. aut caussa non adscripta: quod negamus, &recte. Nam dum nominatim,& pure,&a tota hereditate exheredati sint, rite exheredati sunt ex iure vetere. Sunt etiam rite ex constitutione luiliniani, quam tractamus, quoniam Iustinianus non tu het liberos exheredati ivllis de caussis. & eas adseribi, ut testamentum a principio conset, sed ut, si contra factum sit, exheredato non noceat. d. I. sive igitur. Nomst cum de arael. cog. Vult igitur tellamentum coniiliere, ted exheredatis id non
Ac de priore capite dictum est. quomodo ex caussa praeteritionis. aut exheredationis tella mentum irritum si ex constitutione luttiniani . Alterum quaeritur , ex his caussis quatenus tella mentum irritum fiat ' Et res ita definita est in auth. ex ea a, ut ex causia praeteritionis, aut exheredationis tellamentum irritum si, quod ad institutiones heredum attinet caetera autem in te ita mento relicta & consituta valeant. in quo polleriore ius sin gulare notandum eli. Nam iure communi, cum Iet lamentum rescitam eli, nihil in eo testamento seriptum valet, L. eum
mater, D. de inos'. testam. de quo mox plura. Quam ob caussam multa circa hoc caput quaesita sunt, cum de caussis, propter quas tellamentum infirmatur, tum de iis, quae testamento relicta laut, quae constitutio iubet valere ., Ac t primum quod iubet valere caetera ex caussa exheredationis, id pro certo& perpetuo iure habendum eli. Expreia sum est enim in Noυ. unde haec auth.
sumitur in d. s. his igitur, his verbis. quod se bre observata non sint, sancimus
exheredatis tiberis nullum praejudiciam feri, quod ad heredum institationes aliativet, certe omnia alia tesamento consi- tuta fuam vim obtinere, quasi Nou refc o testamento. Quaesitum et , an idem probandum sit ex caussa praeteritionis, &an recte hoc verbum adiectum sit ab eo, qui conseeit hoc fragmentum, cuius initium est: Ex ea a praeteritionisi Movet dubitationem. quod lut linianus in d. I. sive igitur, unde eli hoc fragmentum, de exheredatis tantum liberis loquitur , nihil nominatim adiicit de praeteritis. Sem
per autem haec regula interpretationis tenenda est, quod specialiter legibus posterioribus expressum non est, id veterum constitutionum regulis relinqui oportere,
L. Praecipimus, ius. de anseo. Quae sententia apud plerosque obtinuit. Sed bene
hie dictum eil. caetera in letlamento v lere non tantum ex caussa exheredationis, sed etiam ex caussa praeteritionis, idque recte sumptum eκ constitutione tuli in iani.
Nam primum in d. I sive igitur, loquitur quidem inuio de exheredatis liberis lustinianus; sed sequitur pollea: quod si
in aliquibus talibus tella in emis legata, aut fideicommissa rel. a sunt, haec tuam vim
tenebunt. His verbis, si qui sint taria
testamenta. aperte non intelligit ea, in qu hus liberi tantum exheredati sunt. Nam haec diei debuerunt eadem testamenta, ubi filii vel aperte, vel tacite removemur ahonis paternis, aperte exheredatione, la- ei te praeteritione. Deinde in eod. S. Iustinianus iubet testamentum irritum esse,s priora, de quibus locutus erat, observata non fuerint. Proposuerat autem iniistio non tantum de exheredatis liberis, sed etiam de praeteritis in I. aliud quo ueeastitulum Proinde haee verba, si haec
observata non sint, ad utrumque caput reserenda sunt. id evidentius apparet ex
ratione subiecta in L I. ve igitur. Ait enim luilinianus ideo se iubere, ut tellamentum irritum sit, ne filii saliis aeculationibus laedantur, aut aliquam circumscriptionem in parentum tella mentis patiantur. Accusatio salsa est in exheredatione. circumscriptio est in praeteritione, utramque igitur caussam lustinianus intelligit , ut quan vis exberedatorum verbo ulus sit, tamen intelligi debeat, verbo generali eum omnes liberos ab hereditate . remotos comprehendisse . Praeterea hoc constitutum elle debet, etiam ii Iullinianus tantum iuberet legata ex testamento va. lere, ubi liberi immerito exheredati sunt. tamen vel hoc ipsum certum argumenis