장음표시 사용
271쪽
uel ue Hugonis Donelli Comment . in Cod. ue I 6
Ad L. Monumenta. I . Iidem Λ A. Tatiano. Monumenta quidem legari non possie manifestum est: ius autem mortuum
inferendi lexare nemo prohibetur. PP. II. Kalend. Septemb. Maximo II. NAquilino Coss. SUMMARIA.
. Mo umenta quae his dieanta . 3. Iur mortuum infereudi in sepulcrum . Monumenta car non possint Iegari. potest Iegari. autι hodie apa Chrisianox. RES, quae in heredum commere iis, nullius in bonis, L. 3. de rerum divi leu bonis non sunt, non post uni le- At eontra ius t mortuum jnferendi in se- 3gari: contra res privatae omnes legari pos- pulerum legari potest; quoniam hoc ius sunt tam propriae . quam alienae, L. eum privatum est, unde & de eo privatae actio- fer aer, I. ED. de Iegat. r. Ad hane duis nes comoetunt, L. I. S tot. tit de mori. finitionem reserri dehet speetes huius reis infer. Hoe autem dictum est ex more scripti. Monumen a legari non pollunt, Romanorum. apud quos sepulcra erant1 ubi monumenia i specialiter dieuntur, non privata, & iure Romanorum unusquisque monumenta qu vis, sed monumenta, in locum religiosum facit mortuum inferen- quae mortuus illatus est. id est . uno veris do in suum locum, d. s. religiosum . bo iepulcra. ut in L. si θρuleram, ov. Apud Christianos sepulcra non sunt, nisi x de re . Haec ideo i legari non poliunt, in coemeteriis, quae sunt publica. Proin- quia iunt religiosa, I. retitiosum. Inst. de & ius mortui inferendi in eoemete de rer div. Res autem saciae religiosae rium, publicum est; quapropter nihil ho- existimantur esse divini iuris, ae proinde rum hodie legari potest.
AE L. D universe. I F. Mem ΑΑ. Terentio & aliis. Si universae facultates, quas pater vester reliquit, debito si cali, ausprivato absumantur, nihil ex his, quae restamento eius alcripta funt, valere potest. Quod si deducto debito in relictis bonit furesuum est; libertatest ediri iuris ratio non ermittit. Fuinetiam laetata, nec non fideicommissa
. Heres quibus modis ereditoribus he- L. Heres ear aliter legatariis, aliter reditariis, quibus legatariis ad creditoribus obtigetur. legata praestanda obtigetur.
1 F T Kres obligatur ' ereditoribuet here- standa, de quo L. 1. θρ. Sed obligatur L I ditariis. L. illi. θρ. de B red. am ex iis ea ussis longe dissimiliter. N. m cre- idem obligatur & legatariis ad legata prae- ditoribus hereditatis tenetur in solidum, etiam ii
272쪽
si ν Ad Tit. XXXVII. Lib. VI. C. de Legatis. ue Ig
etiamsi hereditas solvendo non st. L. more, de acquar. hereae nili inventarium fecerit secundum formam a luiliniano conis fili tutam: quo casu tenetur in solidum. quatenus facultates ferunt, L. BIt. I. etsi
praefatam, S I. su vero Postquam, θρr.
M tar. delib. At si e non tenetur heres legatariis, ut hic: nam ultra vires patrimonii non debentur legala, ut h. t. in prine.
S in L. I. s. si is, qui O. ad Trebeti. Et bona, seu proprium cuiusque intelligitur deducto aere alieno, L. subsignatio. s. bona, de verb. Qu. Proinde cum delegatis praestandis agetur, ante omnia deducendum est, quod creditoribus debetur: quo deducto si nihil superest, nihil legato, aut fidei eommisso debetur, ut idem aperitus positum in priue. h. t. Id autem emeitur lege m. tabularum, qua fit potestas cuique legandi, sed de re & honis suis, L. verbis legis, v de verb. sienti L. testandi. Ορ. de resument. Non tegat autem de bonis suis, qui supra vires
suorum honorum legat, ac proinde inutiliter legat .
Quod si deducto aere alieno aliquid supereli; tamen ex lego Falcidia non liςet
legare ultra dodrantem patrimonii, quod patrimonium lex vult ae ili mari, non tantum deducto aere alieno. sed etiam deductis pretiis servorum tellamento manu millorum, I uis. Iust ad I gem Favid. I g. r. v. ad IN. Faleid. Proinde si deis ducto aere alienti aliquid in honis supere it, videndum est, an aliqui servi sint tella. mento manumissi, hi ante omnia libertatem salvam consequuntur. Et rursu in eorum pretia de eo, quod supererat, deducuntur. Iis omnibus deductis, si quid adhue superest, de eo legata praestabuntur, ad hunc modum: ut tres partes dentur legatariis, quaria apud heredem maneat. Hoc enim lex Fale idia exigit, & hoc modo fiet, ut legata praestentur salva lege Falcidia, ut hic in extremo seriptum est. Sed cur t heres aliter obligatur credit O- Σrihus, aliter legatariis: Quia creditoribus solidum dehetur ex L L. Heres autem inius omne defuncti sue cedit: at legata relicta non statim ipso iure valent, sed in modum lege cqnstitutum. Hic modus lege Falcidia conititutus est.
Cred tor si a debitore suo rem, quam 'ignoris nomine fusi erat, i gatam , sibi contendis, etiam debito ab heredibus eius oblato, quo minus re
siluai, defendi potest. S. XVIII. Kalend. Febr. Lrmii CC. O .
x. Pignus creditori legatum ab eo repeti non potes, atque ita lue ρ
gnorantia actione liberatur, quan-
vis heredes defuncti pecuηiam δε-bitam et oferant.
CReditor, qui a debitore pygnus acce
pit, eodem tempore & actionem ad verius debitorem habet, & ipse debitori actione tenetur. Actionem habet adversus eum de pecunia credita. Debitori ten tur actione pignoratilia de pignore resti uendo, cum pecunia ei a debitore soluta erit, aut eo nomine ei satisfactum, I. ωD. Instit. quibus mod re eoatrab. obng. L. si rem, , . omnis, M. de pignorat. a f.
Si debitor hoe pignus leget creditori suo, duo quaesita sunt de iis actionibu , quas Irim. IX.
x. An e converso debitor, sive beres eius actione in personam, qua creditori tenebatur, liberetur, num. 1.
supra dixi. Ac primo quaeritur, an hereis des defuncti debitoris, qui & ipsi in acti ne pignoratitia succedunt, pollini oblata pecunia creditori, rem illi pignori obligatam repetere, quemadmodum ab init io defunctus potui ilet ' De hac quaellione hie rescriptum est: pignus t creditori legatum . ab eo repeti non posse, quam un vis herein des defuncti pecuniam debitam ei osserant . Hic opponitur ius publicum de pignoratilia actione, de quo supra dictum. Verum imperatores sign:ficant, postquam
273쪽
ue1' Hugonis Donelli Comment . in Cod. seto
pignus creditori legatum et , eadem opera& dominium rei legatae in eum transla tum elle, & pignoratilia actione de pignore esse liberatum.
Sed quomodo diei potest esse liberatus
ignoratilia actione, cum testator de ea iberatione nihil caveriti Respondeo, haec liberatio necellaria consequentia essicitur: nam regula iuris eli. Pignus rei nolitae non conlittere, id eli, rem nostram nobis pignori ei te non polle. L. neque piguus, de reg. iur. Huic regulae eonsequens est, si creditor rei pignori datae dominus esse coeperit, continuo pignus exstingui, ac proinde eum pignoratilia actione de pignore liberari. lncipit autem esse dominus, cum pignus ei legatum est; nam rei legatae dominium in legatarium transit, et iam ipso iure, L. Iegarum, de Iegat. A.
Secundo loco quaestum est, an quem admodum ex hoc leguo creditor libera intor actione pignoratilia, qua prius tene batur; an item e converso i liberetur de- xbitor heresve eius actione in perinnam, qua creditori tenebatur, ut deinceps ambo in vieem liberi discedant, & creditor& debitori Et placuit solum creditorem
pignoratitia actione liberari. Debetur autem ei non minus pecunia de re, quam ante. L. ereditorem, de legat. x. Differentiae ratio est in promptur quia legatum pignoris non potest consistere, eum statim pignus perimatur. At nihil prohibet, quo minus in eiusdem creditoris persona concurrat, ut & dominus sit pignoris. & ei pecunia a veteri debitore deis beatur, quoniam pecunia sine pignore deberi potest.
Mem ΑΑ. & CC. Eutychiano. Datum legatum adimi tam pure, quam sub cand tione, non libertis rantum, sed etiam ingenuis placuit. Dat. III. Non. Martii CC. Cog
Ρotestas adimendi legati hie eonstitui- tum non debeatur ipso iure, an vero pertur, de qua parte dictum est Od L. exeeptionem, recte in glossa exponitur.3. supra. Utrum autem ademptum aega-
AE L. Ex legato. I 8. fidem ΑΑ. de CC. Iustino. legato nominis, actionibus ab his, qui successerunt, non mandatis, d rectas quidem actiones legatarius habere non potest: utilibus amem suo nomine experietur. Dat. VI. Idus Decemb. CC. Cosss MARI Λ.
r. Nomen dieitur id, quod est in acti ne, seu id, quodcunque debetur
quaυιν actione. a. Ex legato nomiuis Icto, aureorum
quid consequatur Iegatarius, STLstator roo. aureos mutuo dederat L. Titio, qui proinde ei debentur,& peti possunt certi condictione in eam rem constituta, Inst. qui . mod. re con an post eos a L. Titio petere condictioσe incerti, ut potuisse
defunctu . 3. Maudare actionem quid. . Procurator quis. trahatur obL in ρr. Hoc nomen testamento legavit. Nomen i dicitur id, quod Test in actione, seu id, quodcunque debetur, quavis actione, L. qui ehirographum
274쪽
sai Ad Tit. XXXVII. Lib. VI. C. de Legatis. saa
phum, in M. de legat. 3. Itaque ex hoc legato soliun actiones defuncti legatae intelliguntur, L. I se ιegatum. I. M. dex legat. r. Quaestum est, t ex hoc legato quid consequatur legatarius, & an possit
Ioci. aureoS a L. Titio petere condictione eerti, itidem ut potuisset defunctus Respondeo: legatarium directas actiones habere non potuille, nisi ei mandatae sint ab heredibus: caeterum utiles eum habere suo nomine, quan vis nullis datis actionibus. Di recta actio eum utili opponitur, dicitur actio, quae ex verbis legis competit, non tamen ex sententia. Utilis, quae deficientibus verbis legis, datur ex sententia legis, propter utilitatem, s. uti. Inst. de Ieg. Aquit. ubi exemplis accommoda tis hoc ius explicatur. Di recta se dicta. quia verba legis de ea actione diriguntur ad eum, cui haec actio competit, ct in quem competit. Utilis autem dicitur vel ideo, quia etiam sine verbis, tamen utilis est ad acquirendum , ut quibusdam placeta vel quod verius est, quia cellantibulverhis legis tamen conlii tuitur propter utilitatem & aequitatem eandem, quod si gnis eatur in L. quia actiones, v. depraescr. ver, ubi dicitur actionem in factum suppleri a praetore ex lege Aquilia idque ideo, quod utilitas legis id exigit. Ab utilitate utilem diei constat, & quae illi e dicuntur in iactum, hae ipsae sunt . ruae dicuntur utiles, dict. I. uis. Inst. a
M. Aquit. ut intelligitur ex L. boves, M. ad Leg. A uia. ubi in exemplo eius Ioel actio in factum datur, quae in eodem exemplo dicitur utilis iu d. I. alc.
In contractibus, seu tellamentis exemplum propositum est: actio ex verbis iuris, idest directa competit ei qui contraxit
adversus eum, cum quo contractum est . id est adversus eum, qui ex contractu Obligatus est, S. r. IV. de obL iuncto I. sed isti, eoae tit. L. ad ιonum, de obLS aes. Proinde in specie proposita, ubi
pecunia mutuo data est, directa actio competit ereditori ; atqui si actio competit,
competit eius pecuniae repetendae caussa, unde eam utilem esse necesse est. Secundum hoc in proposito recte dicitur, cum testator nomen alicui legavit, legatarium directam actionem habere non posse; hae enim ereditoribus dantur' legatarius creditor non est, nec legatum nominis potest essicere, ut vide tur pecuniam cre
didisse is, qui revera non credidit. Id adeo
Verum est, ut quanvis heredes testatoris eiusdemque creditores. actiones suas mandaverint legatario, tamen legatarius directam actionem habere non possit suo nomine: semper enim verum est, legatarium creditorem non esse; sed tamen, ut hie dicitur, si ei mandatae sint, eas habere potest. nempe nomine heredum, non suo.& ex persona heredum, non sua; quod intelligemus. si sciverimus, quid sit mandare actiones.
Mandare actionem, i eodem modo dici- ,
tur, quo mandare administrationem aliis cuius negotii. Ut igitur mandare administrationem, est negotium alicui gerendum nostro nomine mandare, sic mandare actionem, est actionem nobis competentem,
idest directam committere alicui exercen indam in iudieio noliro nomine. Et quod apertius dictum est a veteribus aliis verbis, mandare acticiaem alicui, est eum procuratorem in rem suam facere ad petendum, quod nobis debetur, ex persona nostra & nolirci nomine, quod intelli gitur ex L. ex nomiuis, fur. de hered. vel act. veud ubi dicitur emptor actionis habere utilem actionem, etiamsi procurator factus non sit in rem suam: quibus verbis exprimitur haec sententia, et iam si ei mandatae non sint actiones: quibus verbis utitur L. emptori eod. tit. is cui mandantur directae actiones. dieitur procurator duabus de caullis. Primo, quoniam mandalo creditorum actionem exereet. Est i autem procurator is, qui man- is dato domini negotia administrat, L. I. de procur. Deinde, quod exercet actionem nomine mandaniis. Unde procurator in rem suam numeratur inter eos, qui actionem tibi alieno nomine dari postulant, L. servur, s. uis. de procarat. Sed idem dieitur procurator in rem suam quia
hae actiones ei mandantur, ut exerce n-tur ad utilitatem & commodum eius, ut& commodum & ineommodum iudieii ad eum pertineat. L. qui sustendia, supr. deproe. Unde subtilitate iuris procurator est effectu & reipsa domnus actionis, even tu sellieet inspecto. Quam ob causIam is, cui mandatae sunt actiones , sive qui in
rem suam praeurator factus est, praesertur domino, id est . vero ereditori in ea lite, nec ab eo mandatum revocari potest, ut a caeteris procuratoribus, L. pro euratore in rem suam dato, D. de procurat. Haec de directis actioni h M. Quod ad actiones utiles, allinet, expressum est hoc rescripto etiam, nullo modo mandatis actionibus directis. tamen: legatarium habere actionem adversus debitorem testatoris, non minus, quam ii ipse pecuniam credidisset, sed habere non ex verbis legis, verum ex mente & sen.
275쪽
uer 3 Hugonis Donelli Comment. in Cod. set
tentia legis propter utilitatem & aequitatem rei. AEquitas haec est; quia si alias res corporales tellator legallet, flatim dominium in legatarium transiret, L. Iegaram, de legat. Σ. Par igitur & aequum et . idem de actionibus legatarii flatui. Et si enim natura actio nihil eii: non enim eli res corporalis, quae subsiliat; tamen iuris intellectu res est. & subsistit. numeraturque in bonis. Et generaliter iure communi receptum est, quotiescunque verus creditor voluit actionem suam in aliquem transferre, interposita ea caussa. ex qua caeterae res corporales transferri & aequiri solent, toties in eum, cui creditor actionem translatam voluit, actionem utilem transire,
sine alia cessione, & sine alio mandato. quam is suo nomine exereeat, veluti si creditor actionem suam vendat. si dedit creditori in solutum, si dedit in dotem,s donet, si leget. Exempla exstant multis in locis. I. . emptor, S L. ex uomi nis. supr. de hered. vel actio. vend. L. D. supr. quando car. vel privat. δερ. L. 2. fur. de o,M. S a Q. L. I. infra de donat. S hae L. eae Iegats. Hi ne oritur dubitatio, si ei cui nomen, seu actio legata et , competat actio utilis suo nomine, etiam non mandatis directis actionibus, quid opus eli quaerere de actionibus directis, & exspectare, donee
illae mandentur ab heredibus, cum traditum sit in L. actro, aut esten D. deue .gest. directam & utilem actionem elle eiusdem potestatis, & eundem essectum hiberet Respondeo: Utilis actio eundem essectum habet, si actio sola spectatur: si
spectetur sola persona agentis, inter directam & utilem multum interest. Is, cui actio legata, aut vendita est, directam actionem sibi mandatam exercere potest, sed non exercet, nisi ex persona mandantis . L. ex nominis, fur. de hereae vel act. vend. L. ult. fur qua δε η seus, veI privat. At utilem actionem exeriscet tantum suo nomine, non alieno; hin fit, ut qui directam actionem exercet, quo niam exercet ex persona creditorum, simul etiam creditorum iure in ea actione utatur . L. emptor, de hered. veI act. vend. Qui autem exercet utiles actiones, quoniam suo nomine agit, etiam suo iure uti tantum debet, vel potius iure communi actionis, nec ullo proprio privilegio creditoris utitur. In qua disserentia magnum commodum versatur directarum actionum, si quis proponat creditorem esse privilegiatum , & actionem datam privilegiariam . puta, actionem tutelae mandatam esse ab eo, qui olim pupillus fuit, adve sus tutores suos.
Ad L. Non tantum. 19. Bidem ΑΑ. Eutychiano. Non tantum duorum mensum , sed N minoris te oris maritus uxoris
testamento scriptus succedis: nec legata, vel Meicommissa, seu donationes temporis huius angustia capi prohibet. Datum V. Idus Decemb. Nicom diae . CC. Coss. SUMMARIA.
x. Donationes inter vivos in maritiam collata, morte uxoris con mantur.
UXor marito inter vivos donare non potest: te ita mento donare, & eum hei edem inllituere potest: & generaliter quidvis donare poteit post mortem suam, i adeo ut donationes t inter vivos, in maritum collatae moriente uxore confirmenis
tur, si revocatae non sint, L. eum bie sta. us, de don. inter vir. S aut . Uxor ma-x. Uxor an marito legare possit.
rito legare potest, ct i ita legatum eonsistit, quan vis matrimonium cum marito vel una die steterit, ut hie seriptum est:& merito: nam etiam ignoto & extraneo cuivis relinqui potest, I. uis. IV. de hereae ius. multo magis noto & coniuncto, ut maritus est : quanuis haec coniunctio non fuerat duratura.
276쪽
saue Ad Tit. XXXVII. Lib. VI C. de Legatis. s 26
n. Constantinus, Constantius & Constans, AΑA. ad populum. Uxor patrui tui, si testata decesserit, res tuas, tantum usu ructum e rum habens, legare non potuit. Dat. VIII, Cal. Ian. CC. O . SUMMARIA.
I. Au quae usu ructum habet rerum,
eas legare possit Titio. EA t quae in quibusdam rebus usumis
fluctum tantum habebat, eas res legavit Titio. Hic scriptum est, eam eas res legare non potuisse. quod manifelle falsum esse videtur. Nam certi iuris eli: unumquemque non Iantum res proprias legare posse, aut res heredis, sed etiam alienas, L. eum servus, alias, apud Iulianum g ult. de legat. r. L. cum ali nam , t r. eod. Ad solutionem huius obiectionis nihil pertinet, quod vulgo respondetur: Cum scilicet testatrix legavit eas res, in quibus tantum usum fructum habebat, non videri proprias legasse, sed tantum usum fructuis; quia voluerit legare id solum . quod habebat. Primo, quia si quis rem alienam legavit, tota res debetur , etiamsi testator in ea re aliquid sui habeat, nisi tellator adiecerit meum: ut videlicet diceret; fundum meum Tusculanum dollego. Nam hae adiectione declarat, se nihil legare velle, quam quod suum est, L. s. I uti. de legat. r. Deinde etiamsi realiena legata non intelligatur testator amplius lepare, quam id, quod suum esti non tamen ideo efiicitur eum legare non potuisse id, quod alienum est, potuit enim, si volui illat, & id aperte declarasset. Nunc autem in hoc rescripto dicitur testatricem non potuisse res alienas legare. Propossitio concepta est de eo, quod testator potest. Et an Iegatum rei alienae valeat. Interpretes respondent de voluntate testatoris, id est, de carbonaria interrogati, ad calcaria re pondent. Vera solqtio haec est: Recte dieitur testatricem in proposito potuisse res alienas legare & eandem non potuisse legare, diversa significatione . Potest res alienas legare, ut legatum consistat. Id significatur, cum dicimus rem alienam legari ponse. s. non solum, Inst. eod. At tellatrix res alienas non potest legare, ut eas pro suo iure in legatarium transferat; nam legare donare est: ea proprie dicimur donare, quae in alios transferimus, L. I. de donat. Et haec quoque legati vis est, ut dominium rei legatae transferatur in legatarium, L. Iegatum, de tegat. 2. Hoc sensu non potuit testatrix in specie proposita res alienas legare, ut earum dominium transferret. Dubitationis cauila haec fuit, quod tellatrix in his rebus usum fructum habebat, unde videri potet i de iis rebus potuisse statuere pro suo iure. Respondent imperatores, ii legatarius id putet , eum errare; & addunt rationem: quia testatrix solum usum fructum habuerit in iis rebus: qua ratione explicata, certum estres illas non suis te te, atricis; nam usus- fructus est ius utendi se uendi rebus, sed alterius.
277쪽
sa Hugonis Donelli Comment. in Cod. sag
AE L. In legatis. 2I. n. Constantinus, Constantius & Constans. AA A. ad populum. In legatis, vel fideicommissis necessaria non si verborum observantiarita ut nihil prorsus intersit, quis talem voluntatem verborum casus ex Neric , aut quis loquendi usus e derit. Datum Calend. Februar. Constantio II.
r. Quatuor gesera legatorum olim quae .
t C Criptum est in I x. Ins. eod. olim to quatuor genera legatorum fuisse, per
vindicationem, per sinendi modum, per praeceptaonem. per denuntiationem :& ungulis generibus propria verba attrihuta fui IIe, quibus lingula exprimerentur. Ho-Σ rum i generum diversos fuissse effectus, cum de actionibus quaereretur. Huiusmodi autem solemnitatem verborum, postea cnnstitutionibus Imperatorum sublatam esse. Accursius illi e scribit, hanc constitutionem non exstare. Errat, confliturio sgnificatur huius legis: Est enim conlii tuli citrium Imperatorum; una, si omnes Impe x. Eorum essectus diversi. ratores coniungas; sin autem singulos Imperatores spectes. totidem sunt lingulorum constitutiones. Diserte autem hic iollitur observantia verborum solemnium in legatis. Ulitate hae et observantia nihil aliudeli, nili solemnitas verborum; hanc lusii-nianus dicit sublatam esIe a prioribuq Principi hus. Manehat etiam adhuc d is rentia singulorum generum; haec deinde a lusiniano sublata est; unde bene luili manus hane emendationem sibi tribuit. ne sciri equis hune locum refragari exillimet. Hoc in L. i. in'. commun. de tegas. 3. nostra, α. Insit. eod.
Ad L. In annalibus. 22. IN. Iustinian. Λ. Mennae praefecto Praetorio. In annalibus legatis, vel fideicommissis, quae testator non solum certae personae , sed N eum heredibus praesari voluit, eorum exactionem omnibus heredibus, eorum heredum heredibus servari pro voluntate restatoras prae
et. Si testator decem annua legans Titio, ni61t exprimat se heredibus ritis, legatum est personati, S morte legatarii finitur. L. Testatore decem annua legante Titio, is heredibus. utrum mortuo Titio legatum ad primam heredem eius
tantum, an vero ad omnes heredes,
Um t testator deeem a noua Titio legat, si de heredibus Titii nihil ex- Primit, placet legatum elle personale, &morte legatarii finiri, similiter & usum fructum, L. . D. de annuis legat. Ubi
Y heredum heredes portineat, usque in infinitum. 3. Siguificatio heredis omnes heredes io
. V fructu Titio legato. heredique e
ius. usus fructus ad heredem fνώ-etuarit transti; ad heredem ramen r/mam tota me mortuo illo itur.
s. An idem se in legat ιν auηουιδ.& ratio huius iuris addita est. Idem in L. si Michais i 6. I. r de verb. obLQuod si tellator 1 decem annua leget Titio, & heredibus eius, qua litum est. utrum mortuo Titio legatum ad primum
278쪽
ue et V Ad Tit. XXXVII. Lib. VI. C. de Legatis. s 3 o
heredem eius tantum pertineat, aut ver
ad omnes heredes & heredum heredes. usque in infinitum t Controversia nascitur, ex contrariis legibus. Nam si nificatio theredis omnes heredes in infinitum continet , & ita receptum est, L. heredis υρeuat. de verb. figo. Rursum t eum ususfructus Titio legatus est, heredique eius, lustinianus constituit usum fructum quidem ad heredem fructuarii trantire , ted solum ad heredem primum: mortuo autem herede primo finiri, L. antiqui-ς far, ov. de ususta I. Par t esse videbatur, ut idem probaremus in legatis annuis ι nam & haec, ut ususDuctus, peri Onalia, & morte legararii exstinguuntur. lustinianus in hae dubitatione hic coninati tuit, cum decem annua legata sunt Titio, heredique eius legatum esse perpetuum, & ad omnes heredum heredes successionem pertinere. Recte Iustinianus, nimirum ex verbi significatione, a qua recedendum non et t. nisi cum apparet aliud sensisse testatorem. L. nou atiter, de legat. 3. Cur ergo aliud constituit idem luttinianus in usufructu, qui legatus est Titio . here-dique eiust Ratio haec elli quia in usu infructu apparet non sentiise leliatorem, ut ususfructus ad omnes heredes & heredum suecellores in infinitum pertineret, quoniam cum usumfructum legavit, apparet eum noluisse legare proprietatem. At si usus- fructus ad omnes heredes in infinitum pertineret, non ellet ususfructus, sed proprietast quoniam proprietas nulla effet, ut quae proprietario esset inutilis. Hoc sensuluilinianus in dicta L. autiquitas, dixit, se constituere in usufructu, ne proprietas inutilis esset semper abscedente ulufructu.
Ad L. Cum quaesito. 23. Idem A. Iuliano praefecto praetorio. Cum quaestio talis de significatione verborum animos veterum movis, si quis cuidam agrum Cornet anum puta, vel alium quempiam in Iolidum i gaverit , deinde alii partem eius dimidiam, quantam ρortionem primus, quantam fecundus legatarius consequitur: simili dubitatione θ' in herediate Nin fideicommisss ha ta: cumque computationes multae introducebantur, b multis ratiocinationibus iugnae: nos huiusmodi computationes quasi supersuasae contrarras voluntati testatoris, omnes esse sopiendas censemus. Cum enim manifesum est, eum, qui ab initio duodecim uncias rei cuidam reliquit, alii autem ρ ea sex, recesse quidem a priore voluntate, voluisse autem minus eam sex unciis, cum alii eas obtulis: N praesens casus exitum ape rissimum inmen et . L quis isaque vel agrum, vel hereditatem reliquerit , rrmo quidem in totum, fecundo autem in partem dimiriam: utrumque in sex uncias esse, vel dominum rei legatae, vel heredem. D s tota re striamo rebota, tertiam partem secundo reliquerit: secundum praedictum modum octo quidem uncias, vel agri, vel hereditatis apud strimum remanere, temriam autem partem, Dei quatuor tinctas ad secundum migrare. Et se in omnibus flatuendum est, idest, in hereditatibus, vel legatis, vel Meicommissis. Vestigia enim voluntatis restatoris non aliter, nis per huiusmodi viam aes/manda sunt.
I. Testatore Iegante alicui totum, aeeiusdem rei partem dimidiam alii, quantam in boe Iegato ad utramisque legatariam pertineat, lis quo-CUm testator i legat alleui totum, &eiusdem rei partem dimidiam alii, Tom. IX.
modo res legata inter primum Ssecundum dividi debeat. v. Tertiis diυistoni idest Iustiniane contraria diluuntur, is per tot. hoe modor fandum Tusculanum Frimodo, lego, eiusdem Tusculani partem H-L. I midiam
279쪽
ue 3 i Hugonis Done ili Comment . in Cod. ue 3 a
midiam Secundo do, lego. Quaesitum est,
quantum in hoc legato ad utrumque legatarium pertineret. & quomodo res legata inter Primum & Secundum dividi deberet. luilinianus initio constitutionis ostendit varias divisiones hic a veteribus
excogitatas elle. Polluiri autem in hae specie tres divisiones fingi, quarum unaquaeque sua ratione delenditur; unde ambigendi cauis , quae costitutioni ius liniani materiam praebuit, Primo diei potest
fundum . de quo quaeritur, in tres partes dividendum eIle, ex quibus duas accipere deheat Primus, unam Secundus. Optima ratione; quia cum totum Primo legatum est, deinde totius dimidium Secundo: apparet duplo plus Primo legarum elle, quam Secundo. igitur in divitione eadem proportio servanda est, ut Primo duplo
plus tribuatur, quam Secundo ex voluntate testatoris, & ita ex prima divisione Primus octo uncias habebit, Secundus uatuor, idest, Primus duplo plus, quameeundus. Pro hac divisione faeit L. interd-, 3. I vers. sed si excesserit, D. de hered Instit. Secunda divitio admitti debere videtur. ut fundus legatus dividatur in duos seminfes, ex quibus unus integer sine controverita ad Primum pertinebit ; nam cui totus fundus legatus es , ei multo magis dimidium integrum legatum est. Alter sentis dividetur inter Primum & Secundum. Haec divitio differt a priore, quia ex Pri
re divisione Primus accipit tantum octo uncias ex duodecim. Secundus quaturar. Ex secunda autem divisione, quam diximus , Primus accipit novem uncias ex duodecim. nempe semissem. & praeterea tres uncias, partem semistis reliqui: Secundus autem accipit tantum quartam Petr- hem totius, id eis, tres tantum uncias. Defenditur autem haec divino hac ratione; quia dimidia pars tundi, quae Secundo le- sata est, eadem etiam legata eit Primo; cuin en m Primo legatur totus landus, simul legantur ei duae dimidiae sun di, ex quibus totus fundus constat. Proinde in hanc dimidiam am ho concurrent, ut fit, cum eadem res duohus legata est, I. si ea aem, Ins. de Iegat. Sed iis divisionibus duabus repudiatis. Iustinianus hic constituit tertiam : ut fundus inter primum & secundum legatarios dividatur ex aequis partibus & Primus unam dimidiam accipiat, Secundus alteram dimidiam. Quae sententia non tantum Prima ratione nova videtur . t sed etiam absurda. Nam aperte absurdum est, ut Secundus , cui dimidium tantum legatum ell, tantundem accipiat quantum Pricam, cui duplo plus legatum est. Respondeo: Esset omnino hoc absurdum, si totus fundus Primo legatus et et, ut ab initio legatus videtur, sed cum Ie-ilator legavit pollea Secundo eius fundi partem dimidiam, hane ipsam dimidiam
intell:g tur adentile Primo et ac proinde nec ei regale . Ad empta Pi imo dimidia, sola altera dimidia relinquitur . quae ei tribuatur. Unde intelligitur m hq amolius uis trique lcgatum, quam dimidiam. Primum omnibus interpretibus occurrit hic locus,
qui ex diametro pugnare videatur d L. interdum, I t. vers. sed si execifer/t. deberessibus iustit. ubi testator unum hereisdem instituit ex ad e, idest, ex tota hereditate; deinde alterum initituit ex sex unciis, id est, ex dimidia parte allis, &sic primo totam hereditatem dedit, secundo partem dimidiam: placet non ideirco videri sex uncias ademptas priori heredi, ut se prior heres habeat tantum sex uniacias, & posterior sex. Sed placet priorem
heredem integrum allem habiturum, posteriorem sex tantum uncias: ut dividatur hereditas in tres partes, ex qu buS prior heres bellem accipiat, id eli, duas partes, nempe duodecim. pollerior accipial l lentem. ideli, tertiam partem, nempe sex ex oe cidecim unciis.
Hic vulgo interpretes multa divinandorem involvunt potius, quam expediunt. neque animadvertunt manifetiam elle utriusque loci decisonem in specle, quae uiro bique proponitur. Longe aliud est uni dare lotum, & alteri eius rei prius datae par-t m dimidiam, ut fit in specie huius constitutionis: aliud Primo dare totum alIem pdeinde Seeundo sex uncias, seu partem dimidiam assis. non addito . sex uncias eiusdem assis. Qui dimidiam dat Secundo,& nominatim adiicit dimidiam eius rei, quae prius iugata est, aperie priori legatario dimidiam partem detrahit, ac proinde in priore legato dimidium eiusdem debetur. At is, qui seeundo dat sex uncias simplieiter, seu dimidiam allis simpliciter, non intelligitur dare sex uncias eiusdem assis: assis quidem . sed novi assis, non prioris: propterea, quod tellator potest
hereditatis suae tot uncias sacere, quot velit, idque eit . qud dili erit Ulpianus in LL. interdum, I. I.
Seeundum quam sententiam dicendum est, ubi testator heredem primum influuit ex alla, id eis, duodecim uncii si secundum autem heredem ex sex unciis instituit: hereditas intelligatur divisa in odio- decim uncias, quae in tres partes diviis
280쪽
ue 33 Ad Tit. XXXVII. Lib. VI. C. de Legatis. s 3
dentur, e quibus duas accipiet primus, secundus tertiam, pro ea portione, eX qua prius inllit uti erant: aut si res revoeabitur ad unum assem, id est, ad duodecim uncias: as ita dividetur ut primush,beat bellem, id eit, octo uncias, secundus trientem. ideli, quatuor uncias,
ut loquitur ibi Ulpianus, ides , ut primus duplo plus accipiat, quam secundus, nam in octo unctis institutus est, ut hie
Et hie quidem loeus solus occurrit interpretibus huic conititutioni contrarius, sed sunt adhuc aliae Ohiectiones multo graviores, quae nobis diluendae sunt. Ac
primum ad verius rationem huius conitiis tutionis & sententiam totam vehementer pugnat ea ratio, qua supra proxima seeunda divisione usi sumus. Est autem ratio huiusmodi: Quoties duobus eadem res legata est, tellator posteriori rem legando, non intelligitur eam priori adimere, sed ita legat, ut ambo legatarii in eandem rem concurrant, I. si eadem, I sittit. de legat. At in specie propolita, dimidia, quar Secundo legata est, prius legata fuit Primo; nam cum Primo totum legatum sit, non elt dubium, quin et smulae dimidiae totius legatae lint. Proinde aec dimidia, quae secundo legata eli, non intelligetur priori adempta, sed ambo Primus & Secundus in hanc dimidiam eoncurrerent, ut Primus dimidiam integram suo iure habeat, & alterius dimidiae secundo legatae partem una cum Secundo accipiat, atque ita novem uncias habeat
ex duodecim unciis, Secundus tres dua-
Respondeo, quod dicitur, eum eadem res duobus legata est, polleriore legato non adimi legatum priori . sed ambos legat arros in rem legatam concurrere, sic
accipiendum est: cum ducibus res sol a legata eli, ut duobus idem fundus Tusculanus . ut exempla probant in d. I . si
eadem, & declaratur. in dicta L. β ρια-ribus, de Iegar. 1. D versum est, cum una res primo tota legata et t. alteri eiurudem rei pars dimidia. Nam pars dimidiariori detracta intelligitur, ut declaraturae constitutione, ut dici posssit hane constitutionem elye prioris illius iuris interis pretationem . Sed huic solutioni occurritur hae ratione: Quae de re lota dicuntur . eadem & de parte intelligenda sunt, L. qua de tota, de rei vindie. At cum Primo tota res legata et , deinde eadem tota legata eli Secundo, non intelligitur polleriore legato rex tota detracta es Ieprimo. Ergo & cum Secundo dimidia pars Tom. IX. legata est, non intelligetur haec dimidia priori adempta, ut eadem sit ratio partis,
Respondeo . Quod dicitur de parte, idem & de toto dici, sic accipiendum est, si in parte eadem sit ratio, quae in
toro, ut accidit in vindicatione partis, de qua agitur in dicta L. quae de tota, de rei vindieat. Sed in proposito non eademeli ratio totius, si Seeundo totum legatum
sit: & dimidii. si Secundo pars dimidia
tantum legata sit. Nam cum tellator legat eandem rem totam Secundo, tantum abest . ut hoc legato intelligatur voluisse totam adimere priori, ut potius singulis totam legando intelligatur eos in eadem re coniungere vciluisse, quali coniunctim& unci verbo singulis legata. At cum Seiacundo legat partem dimidiam eiusdem rei, apsaret eum voluisse partes separare, ut dimidia apud Secundum ellat, altera
dimidia apud primum. Sic enim fit, ut in his partibus legatarios disiungat, non vero
Sed & adversus solutionem superiorem& totam sententiam huius contii tutionis opponitur L. si aDi, D. de Uufr. Iegat. vhi uni intus fundus legatus eii, & alteri eiusdem landi dimid ai & tamen placet ambos legatarios in hanc dimidiam conia
currere. Species ita proponitur: tellator
Primo landum Cornelianum legaviti deinde Seeundo eiusdem fundi Corneliani
usum fructum . Ohservandum eli in hae speeie videri Primo totum legatum elie , deinde Secundo eiusdem totius partem. Nam eum Primo legatur fundus Cornelianus . intelligitur ei & legari proprietas fundi. & usuςfructus, ita ut nisi utrumque detur separatim , sundus ex te ita mento peti possit, L. Maevius. I. Penuit. D. de Deat. 1. Cum autem ususfructus legatur Secundo, non intelligitur solum legari ususfructus, qui Primo legatus erat, sed etiam ei intelligitur pars fundi legata. qui ususfructus rei vicem oblinet, L. at unamfructum, ' D. de ver, obtig. dict.M.evius, 3. penuit. Et tamen placet in L L. st alia, de usafra I. Ita Usum- fructum secundo legatum non adimi priori , sed utrumque & Primum & Secundum in hane fundi partem concurrere. Respondeo: species haee si recte expenditur. ad speciem huius constitutionis nihil pertinet. Nam revera ususfructus fundi pars non es , & ideo dicitur emolumenti pars esse, non fundi, d L. M vius, j. MIe. Oh eandem caussam is qui stipulatur usum fructum, dicitur ei similis