장음표시 사용
291쪽
s ue s Hugonis Donelli Comment . in Cod. sues
instituti sunt Tilius & Maevius. Maevio eaussa testimenti ab intestato pos ii eant centum legata sunt, ambo Omilla heredi- hereditatem. Nam hie placet substituto letate ex teliamento, ab intellato postident gata sibi relicta ab tolluuio non deberi. hereditatem. in hac speeie actio non erit L. AE M. Istius. f. r. v. eod. Huius Maevio adversus coheredem, denique cen- sententiae aequitas manifesta est: nam intum legata non debebuntur, L. quidam, dignus est auxilio edicti, qui ipse adver-II. eo em. Idem est si legata sunt data sus edictum committit, L. auxiliam, iasubtilitatis ab inituuin, iidemque omissa M. D. de minorab.
292쪽
COD. DE INDICTA VIDUITATE, ET LEGE IULIA MISCELLA TOLLENDA .
Ad L. Legatum. T. IN. Gordianus A. Bono.
Legatum alii sub conditione se relictum, si uxor nuptui se post mortem mariti non collocaveris, contractis nuptiis conditione descit: ideoque peti nequaquam potes. PP. XIV. Kalend. August. Gordiano. A. II. N Pompeiano Cosi.
Ad L. Ambiguitates. 2.IN. Iustinianus A. Ioanni. P. P. Ambignitates legis Iuliae Miscellae generali lege tollentes, nullum conce imus feri iuramentum secundum praeHictam legem, sed penitus ea una cum Mutiana cautione oper hac caussa quiescente, licere mulieribus ratam maritorum suorum interminatione oreta, quae viduitatem eis indicit, θ' non dato sacramento, procreandae sobolis gratia tantum ad secundas migrare nuptias , poena huiusmossi cessante sive habeat liberos, sue non '' ea percia pere , quae maritus dereliquit. aeuorum omnium manifestissimum es, iamianium minime eas liberis ex sentibus habere, u fructu tantummodo apud eas remanente, N ad liberos prioris tori proprietate eorum deferenda, secundum ea qtrae de secundis nuptiis, S lucris quae ex his mulieribus obveniant, fla- ruta sunt: ne ex necessitate legis est sacramento colorato periurium committatur . Cum enim mulieres ad hoc natura progenuerit, ur partus ederent, est maxima eis cupiritas in hoc constituta sis: quare Uentes pruden esque periurium committi patimur λ Tale igitur iuramentum conquiescat, θ' lex Iu-Γa Miscella ceδει cum Mutiana cautione super hoc introducta, a nostra r publica θρaνata. Augeri etenim magis nostram rempublicam , N multis hominibus legitime progenitis frequentari, quam impiis periuriis assici volumus: cum fatis esse inhumanum videatur, per leges quae periuria puniunt, Diam periuriis aperiri. Dat. X. Kal. Mart Constantinop. post consulatum Lam
Authent. Cui relictum. Cui relictum quid fuerit a coniuge, vel a quolibes persona ne secundas ineat nuptias: intra annum qui em non petat, nisi spes nuptiarum d sciat ἰ ps annum vero capiat, praestita cautione rei cum fructibus restituendae, si contra feceris. Pro re immobili iuratoria cautio sat cum hVothecis:
pro mobili Di persona si idonea) eadem si cautio : alioqui N Meiussor
exigitur, s praestari potest. Contractis nuptiis res data vindicari potes: quod sic admittitur, ac se ei relictum vel ordinarum non set. Diuitigod by Corale
293쪽
Ad L. L em Iuliam 3. Idem A. Ioanni praefecto praetorio. Legem Aliam Miscellam quemadmodum in seminis sustulimus, ita in minutis esse oblatam, pertinere quideis ad sensum nostrae legis, quam
super hoc promulgavimus, non es incertum, ne tamen quaedam ambiguitas simplices auimos moveat, etiam expressim sancimus legem Iuliam Misicellam, re senatusconsultum quod circa 'eam factum est, necnon Mucianam cautionem, quae super talibus nuptiis introducta est, non filum in feminis, sed etiam in masculis celsare. Sed quia vud γριanum m libris Sabinianis invenimus quaeiam verba, quie essetiunt legis Misielia observationem: ne quis re ea sublata esse putaverit, sancimus, cum huiusnod, verbis mulieribus al,quid relinquatur, si vidua erit, vel quotiens vidua erit, vel cum vidua erit: vel e contrario maribus, si amiserint uκores: vel quando ad coelibatum pervenerint : non vetari ea vindicare, vel legitimo modo sumere, quae eis derelicta sunt. Neque enim ut permaneant via Dominae in viduitate, vel minui, in coelibatu, videtur esse relictum: ut locum ante nostram legem habeat lex Iuba Miscelia, quae iam perempta est sed cum primum hoc evenerit, kico competat ratibus perfinis eius quod retrium es persecutio: quia sub condi-
r. Non omnes eonditiones pro scriptis
E. Ne legato indutae viduitatis.
LEgatum sub conditione recte relinquiis
lur, ut non aliter debeatur, quam si conditio exstiterit, L. i. de cond S d a mons. Quaedam i tamen conditiones excipiuntur, quae adiectae legato pro non scriptis habentur, nimirum impossibiles conditiones, L. obtinuit, de eonae aedemon. ln his, quae sunt contra leges, numeratur haec conditio , quae viduitatem alleui iniungit , cum ita alicui legatur, mulieri, si non nauerit: viro, si uxorem non duxerit. Et ideo legatum sub hac conditione relictum, & nubenti mulieri & viro uxorem ducenti nihilominus debetur, quasi conditione non adscripta. idque lege Iulia Papia de maritandis virginibus effectum est, ut liquet ex L. eam ita legatiam, S L. boe modo δερ. & e rum legum inscriptioni hus. L. eum tale, S. si arbιtratu, de condit. S demonsr.
3. Cautio Mutiana. . Conditio viduitatis an pro scripta ha
Hae eonditione t iniungitur viduitas αproprie. cum hiuc condilio refertur in personam ipsius legatarii, hoc modo: Titiae, si non nupserit, vel, Titio si uxorem nou
duxerit, heres meas centum dato. Nam
legatarius spe legati movebitur, ne vel nu-hat. vel uxorem ducat. Itaque confli iit hoc legatum spreta conditione deberi, dicta L. cum ita L. S L. sequen. Idem dicendum est, si conditio viduitatis collata sit in personam alterius, sed eius, qui sit in potestate legatarii, hoc modo : Titio patri heres meus centum dato, F Mia. quam is in potesate habet, non nuρ ferit. Nam hoc casu ut pater legatum consequatur, facile perficiet, ne filia nubat. Idem iuris est, si conditio conferatur in personam alterius, sed ad quem legatum postea perventurum eit, hoc modo a Fitio
294쪽
ssi Ad Tit. XL. Lib. VI. C. de Indicta viduit. dcc. s6Σ
Ita tui sitiusfamilias heres meus dat ,s pater eius nou duxerit uxorem; hic propter spem legati iniunguur viduitas patri, qui ut legatum per filium' consequatur, uxorem non ducet, quo filius Prius ad le3atum perveniat. ideo placet in duabus his speciebus pollerioribus, cDnditionem viduitatis pro non scripta eiIe,& legatum statim capi posse, L. feres metis, I. a D. D. de eondit. S demous. Quoties autem conditio consertur in perinsonam alterius, quam legatarii, & is, in
quem confertur, plane extraneus est, placet legatum conditionale esse, veluti et Titio heres meus dato, si Sempronia non uuraerit, placet in hac specie, & Sem ronia nubente nihil deberi, & non nu-ente nihil deberi, priusquam constiterit illam amplius nubere non polle, puta quia mortua sit, quod in L. r. h. t. scriptume it, hac ratione, quia huiusmodi eon ditione in personam alterius extranei colla. ta, nulla viduitas iniunguur, propter spem& commodum legati. Nam & Sempronia nihil unquam ex legato consequitur, us-pore, cui legatum non est, & ob hane caulla in non poteli dici propter comm dum legati inductam viduitatem. Hoc ius ex lege Papia ad omnes eluia modi conditiones pertinuit, sive quibus prohiberentur primae nuptiae, sive secundae, & ideo si maritus uxori suae tellarmento aliquid legallet, si ea ad secundunuptias non transiret . nibilominus ex lege Iulia uxor postea nubens legatum consequeretur: quoniam conditio viduitatem iniungeret; at eius generis conditiones omnes ex eo genere improbantur, d. L. eum ita legatum, de eond. S dem. L. m..tieri, is Titro. D. eod. Sed in hac parte secundarum nuptiarum pollea nonn; hil ius variavit L. Iuliae Miscellae, qua quid caveretur, exposuit Iustinian. in Novell. de uv. f. quae vero. Erat autem legis haec sentemia: Si maritas sub conditione superiori aliquid uxori Iegaverit, uxorem nibiti minus in tra annum, quo δι cerer se verae nubere,
is legatum peteret, legatum ese co se cuturam, etiam spreta eonditione S interimone mariti a si modo ρrius uxor iura Nerit, se ad De undas nuptias transire tiberorum procreandoram eau . Suod F post annum Deatum peteret, uxorem nubentem urbiI eousequi; si nondum nupsisset, ita legatum eo equi, si interponeret Muttanam cautionem, ides, si ea
gatum eum fruisibus se restit Pturam.
3 Haec enim i cautio eli Mutiana, quae ab - Tom. II. omnibus legatariis exigitur, quae exigitur sub conditione . si ipse aliquid feci Iset,
L. Mutiana, D. de eone S dem. Hanc legem postea suitulit lustinianus L. Σ. h. tit. Qua lege veterem legem tuliam Papiam in totum revoeavit . Constituit tenim , ut conditio viduitatis, & quae prohiberet secundas nuptias, pro non scripta haberetur, non minus, quam si prohiberet tantum primas: qua lege effectum est, ut uxor, cui ita legatum ell, ut diximus, legatum capete possit, etiamsi nubat, nec
iuret, quo animo nubat. Proinde ab ea uxore non exigi cautionem ullam Minia innam de legato relli tuendo, si pollea nu- si isset. Et quod luttinianus constituerat inegato uxori relicto, si uxor ad fecunda
vota non transiret, idem pollea alia con-llii utione eoni lituit in legato, quod uxor marito dedi isset, sub conditione hac, 7 ma-rιtus iterum uxorem non duceret, quae
I. quae vero . non modo revocavit L luisliam Miseellam , sed etiam in eo loco, quod prius constituerat circa eius legis
emundationem, mutavit & constituit, ut conditione adscripta , quae viduitatem a secundis nuptiis iniungeret, legalum, uti caetera legata valeret I nec retici conditionem, non solum si maritus leget uxori, si uxor ad secundas nuptias non transierit, aut contra uxor marito leget sub haeconditione, si maritus uxorem non duxerit ι sed etiamsi quivis extraneus sub ea
conditione, quae secundas nuptias prohi-heat, leget vel mulieri, vel viro. Et ideos mulier iterum nubat, aut vir iterum uxorem ducat: placet legatum non deberi, cuius conditio defecerit. Quod si neque
mulier nupserit, neque vir iterum uxorem
duxerit ; placet petentibus legatum permittendum elle; sed interposita prius cautione Mutiana, qua caveant legatarii, se lega-ium relli tuturos, si ad secundas nuptias transierint et voluitque. Iustinianus ad cautionem etiam adiici iusiurandum, aut hypothecam, aut fideiu res pro ea distinctione, quam ex verbis conititutionis licet
Huius constitui ionis fragmentum de sententia relata est in Aut b. eui retictam. b. tit. qua derogatur is L. ambiguitates, is L. illa. hie. Quapropter poli hanc con stitutionem lustiniani nova haee distinctio inducitur circa hanc conditionem, si virnon uxorem duxerit, η mulier non nusto rit , ut multum intersit, utrum haec conditio conseratur in personam eius, qui nunquam in matrimonio fuerit, ut sic coa-
295쪽
s 6 3 Hugonis Donelli Comment. in Cod. s 6
ditione prohibeantur primae nuptiae; an vero conditio conferatur in personam eius, quae aut est, aut fuit in matrimonio, ut se conditione laeundae prohibeantur nuptiae . Potheriore casu conditio recte adiicitur, nee differt a caeteris conditi nibus. quae in non faciendo con illunt, ex μυeu. Iustiniani. Pliore autem casu ius antiquum manet, de quo initio hie dictum. Illa pars L. sIt. h. tit. di ligenter notanda est, qua docemur multum interesIe inter has conditiones, Si pidua erit, veI eum erit, vel quaado erit, X Iego Titiae, se non nupserit. Nam priore conditione non iniungitur perpetua vidui istas secundis, aut tertiis nuptiis, sed lassicit mulierem tune esse viduam. cum dies legati cedit. Verum est enim, si vidua eit, extitisse eonditionem. Hac autem conditione: si non naueris, non exigitvr solum, ut non nuplerit tunc, cum legatum petit, sed ne omnino nubat, quo iit . uzilla pollea nubente legatum revocetur, ii prius acceperit.
296쪽
AD TITULUM XLICOD. DE HIS, QUAE POENAE NOMINE
IN TESTAMENTO, UEL CODICILLIS SCRIBUNTUR, v EL RELINQUUNTUR. AE L. Supervacuam. I. IN. Iustinianus A. Mennae praefecto praetorio. Supervacuam observationem veterum legum, per quam reflatorum vo-Iuntates ad essectum duci impediebantur, amputamus, praecipientes nullum Ussere, dicendo poenae nomine quaedam se retim vel adempta in supremis restantium Doluntatibus, eas infirmare: sed licere testanti pro implenda sua voluntate vel pecunias dari praecipere, vel aliam pecuniariam poenam tmferre quibus volueris, tam in adimenta s hereditatibus vel legatis mel Meia commissis vel libertatibus, quam in praecipiendo ad altas personas eas transferri ab eo cui relicta ab initio funi, vel aliquid aliis ab eo dari, s minus dispositu onisus suis heres Del legatarius vel libertate donatus sta=uerit. ' Oae si aliquid facere vel legibus interae ctum, vel alias probrosum, vel etiam impossibile iussos aliquis eorum fueris: tunc sene ullo damno, etiam nexlecto resauris praecepto , seroabitis. Dat. Kal. Ian. Constantinop. D. N. Iusiniano. A. PP. II. GH.
I. Legatum paenae an is quatenus valeat. 4. Legata turρia nuuius fusi momenti. . Poenae πεmiue Oando an uid retin- s. Forna obiecta praecepto impos ιιώ at intelligatur. cur nou valeat.
3. 2mcquid sit invitauri delicti ea visa, 6. Conditio imp ιιιris legata adiecta urpe est. pro non scosta babetar. INter caetera legata. quae vel propter eonis aut in alium transfert. Res explicaturditionem rei legatae, vel propter per- pluribus in I. aris. IV. de Iegar. Poenae t L sonas, quae legant, aut qui hus aut a qui- nomine relinqui aliquid inrelligitur, cum bus legatur, vel propter observationem in tes lator heredem, legatariumve aliquid fa- legando, vel propter finem legati non va- cere iuher, vel non facere, & poenam leni, unum genus fuit. cum sei licet poeis adiicit, si adversus voluntatem suam fece nae nomine aliquid relinquitur, de quo rit. & hanc poenam legat alii. Exempli genere hic. Quod poenae caussa legatur t caulla: Heres meas Stichum servum meum& vel adimituri vel transfertur, olim qui- exportato, se uos ex ortarit, Titio cendem ante hanc constitutionem in totum tum dato. idem; beres fundum tuum uenullivs momenti erat. Ex hac constitu- aIleuato, si aIleuarie. Titas decem dato. tione hactenus non valet, si testator iussit Poenae causta adimi intelligitur in iisdem aliquid impossbile , vel legibus interdiis exemplis j ii dicit tellator i Titio fervoctum, vel turpe, & nisi fieret. poenam Dudum Tusculanam do, Deor Titi νs semadiecit, dum vel aliqui 1 legat ab eo, qui viam Stichum evortato; si noue et quod non fecit, vel quod ei legarat, adimit, dei, uoudo; vel quod ei dedi. Sempro- Tom. IX. N n , πιο
297쪽
s6r Hugonis Donelli Comment. in Cod. s 68
3xio do. Iego, ubi priore easu legatum adimitur, polleriore tranS fertur, utrumque
poenae caulla. Congruit Iullinianus in d.
S. . D. cum ait, Poenae caussa relinqui. cum reIιnquitur eoeree di heredis . vel
legatarsi ea assa, quo magis aliquid fa- erat, vel non. De hoc genere igitur hoc ius fuit . ut quan vis testator possit,ile aliquid iussit et, nec turpe, nee illicitum :tamen quicquid poenas caussa legasset, aut adem illet, aut transtulisset, ob id, quod heres vel legatarius praecepto tessaroris non parui lat. plaeebat nihilo magis leg tum , aut ad ademptionem, aut ad iran lationem valere. Rationes non ineptas redindidit Tileophilus in d. I. vis. luilinianus in hac specie contrarium hae lege itatuit, & rationem habet; quia non
minus in hac parte voluntas tellatoris servanda fuit, quam in caeteris, ubi voluntas moribus simul & legibus naturae non ad veris satur. Congruit hoc cum lege veteri: uti
uirique legum. verbis legis , verb. I, M. itaque hoc ius in hac parte du-hitationem habere non debet: sed illud in hae ipsa parte dubitationem habet, quod tui linianus ait a mi lea prioribus legibus
poenae caulla legatum in totum non valuille: quod & ante seriptum in d I. sit. Iussit. de Iesai. Hoc refelli videtur partim exemplis, praesertim duobus; partim certis locis in contrariam partem scriptis. Nam primum inter veteres interpreis res eo nilitat hoc legatum valere: Heres meus stiae penum dato, s penum non δε- derat, Tit; o io. dato. L. I. de Pen. leg. L. I. I. cum ita, D. ad Ieg. Vale. L.
cum fine, L. si penam, L . quando dies
Et tamen ex dc finitione superiori videntur hic io. relicta elle poenae caussa. Adiicitur enim coercendi heredis caussa
se penum non dederit. De hac quoque
specie veteres non dubitarunt, quin multa utiliter iniungerentur: Heres meus moin numentum aroitratu L. Titii aedificato,
vel ad tuam formam aedificato, s non aediscaυerit. Sempronio too. dato, L. mulinta 6. in pr. L. ru testamento. D. de condit. S demonstr. Hanc multam adiici fatemur, dicta L. muDa. de eonae is dem. Poltremo in L. i. D. h. e. de bis. qua aenae Miniae relinq. definitio eadem trais
ditur, quae in hae constitutione tolli plani. nempe, in paeWam relictum nauius est momenti, se luteite, aut probrose datum f. uua conditione declaratur, si quid
illicite, aut probrose non sit ivllum. et iam tunc valuisse, cum eius legis auctor
id scribebat. Ad huius rei explicationem diligentet
cavebimus, ne idem respondeamus. quod Bariolus & alii interpretes, qui fingunt ab initio poenae cauisa legatum non valui Dis. ut hic seriptum est: sed temporibus iureconsultorum ante eonstitutionem hane lustiniani ius seeundum invaluitie, quo placet eiusmodi legatum valere. Refragatur huie constitutioni mani selle: nam secundum superiorem sententiam nihil emendaret lustinianus in veteri iure, quod contra se facere initio profitetur. & apertius in ae 3 ali. IV. de Iegat. Nec vero eit, quod dubitemus, ante tempora Iulliniani poenae caussa legatum non valuisse. Primo id generaliter seriptum est in d. I. uis.
Instit. de Iegat Convenit autem inter eruditos eas inititutiones magna ex piri e sumptas esse ex institutionibus Cati . Memconfirmatur fragmentis Ulpiani tit. de Iegat. Sed praecipue id demonstratur in L. si ita Iesaium xx. do conditisu. S demonstri ubi in specie, quae. illic proponitur, re-Dod detur. legatum valere. & additur haec
ratio. quia in legato caussa addita est. non pCena. Hac ratione declaratur, si legatum poenae causta datum esset, futurum mille. ut legatum non valeret. N adversantur huic sententiae ea exempla, quae retulimus . Quod ut intelligatur, sciendum,
cum dicimus poenae caussa legari, intelligimus de eo quod coercendi heredis cauiasa legatur. Quod probatur ex edicto de deposito. In eo proponitur actio inter caetera de iis . quae tumultus, sive incendii caussa deposita sunt. Haec verba Ulpianus sic interpretatur, eum saltem videri ioeendii νel tumultus caussa deposuille . qui nullam aliam ea uialam deponendi habuit, quam imminens ex his eaussis perieulum. c. r. in ρr. NI. eum tamen. δεροί. Hinc consequens eis, non videri legatum esse poenae nomine. si quidem tellator iussit aut legatarii cauila, aut sua ipsius caussa. At legatarii
eaussa totum hoc legatum comparatum ell, Heres meus uxori ρenum dato, si non δε- derit, Io . dato. Hoc autem comparatum est tellatoris caussa, Heres meus mihi monumea tam aedificato, si non aedi cet, ioci. dato. Quare secundum superi rem definitionem in utraque hac specie non proprie poenae caussa legatum videri debet, ut non sit mirum, si veteribus in utraque specie multa recepta fuerit. Quod attinet ad L. i. de bis, quae paeu. uomin. non dubium est, quin locus interpellatus fuerit a Triboniano. Nam verba, quae sunt in hac conili tutione, eo translata sunt; & praeterea non satis apte dici-
298쪽
ssy Ad Tit. XLI. Lib. VI. C. de His, quae &c. s o
dieitur, eum quid 'sbrose, aut illicite iuberetur. & nisi fiat, adiicitur poena. Non proprie dicitur, inquam, poenam adiici probrose. aut luteite. Sed ut locum
tanquam ah ADte no seriptum aecipiamus, tamen non probat caetera legata poenae nomine relicta olim non valuisse. Fatemur enim, quod iuirite poenae nomine relictum ell, non valuissb. ut lilie scribitur: sed non ideo recte eolligitur, valuisse caetera, quae eodem modo relicta sunt. Argumento est, quod etiam omnibus temporibus & nunc impossibilis praecepti poena adiecta non valet: quam tamen nemo
dixerit, illieite, aut probrose adiiei. Verum est igitur, quod Iustinianus hae tu L profitetur. in totum poenae caussa lemtum datum olim non valuitie, id ius is hic primum emendasse, ut huius generis lega
ta itidem valerent ut Caetera. Excepit lusinianus , ea legata pinnae nomine relicta tune, cum prius testator
iussitIet aliquid vel impossibile, vel legi-hus interdictum vel prciheolum . impossibilis praecepti exemplum hoc est . herer meus Stichum at mortaue erat in iueratr/duum, quam in riar, in iudieis sistito, s non stiterit. Titio roo. dato. Homo mortuus sisti non potest, is ivr hoe inutiliter praecipitur, quia impossibilibus poena subiecta non debetur. Hoc idem fieret in stipulatione . si quis stipulatus esset hominem mortuum iisti, & nisi sille,retur, adiecisset poenam, i . si homo, de Merb. ObM. Praeeepti legibus interdicti
exemplum est: Heres meus sororem sua uxorem ducito, si non rixerit, ioci. dato.
Probrosi & turpis praecepti hoc: Herer meus ρatrem suum domo elicito , si non eiecerit, Titio roo. dato. In his impune heres & inrorem suam non ducet, & patrem domi retinebit. Cur autem illicito, vel turpi praeeepto poena subiecta non de-heatur, ratio in promptu est: quoniam ut praeceptum, se & poena illicita est & turpis, quoniam 'diicitur invitandi & promovendi delicti caulla, quo magis heres velit ea peccare, quae testator iussit. Quic-3 quid i fit invitandi delicti caussa, turpe 4 est L. f. de dot. Omnia i legata turpia
nullius sunt momenti, L. turpia, de tegat. I. Similiter, ut omnes turpes stipu-Jationes, L. generaliter, cum L. seqq. de verb. obtig.
ς Sed i eur impossibili praecepto poena
subiecta non valeat, quaeritur, ut in eXemplo proposito, se beres hominem mortuum non siterit, roo. dato p Dubitationis caussa est, quia hoc legatum neque impostibile, aeque turpe eit, ut superiora , nam Ioo. natura dari possunt, & si dabuntur, nullam ea res turpitudinem continet, neque futuram, neque praeterilam,
quia heres ad delinquendum non invitatur. Quod si ita eis, idem videtur de eadem speeie legati statui debuisse. quod de caeteris omnibus legatis puris. Dicendum est ideo, praecepto impossibili poenam subiectam non deberi, quia & ipsa poena est impossibilis . Possunt quidem O . natura praestari , sed non possunt praestari ut poena, ex definitione poenae. Nam poena eii culpae & delicti coercitio, ut ubi delictum non eli, ibi nec pinisna esse possit, L. atiud est fraus, da verb. sse. Porro nullum delictum ei l in eo, nulla culpa. qui non fecit, quod per rerum naturam fieri non poterM. Proin de nec ibi poena esse potest huius facti coercen i caussa. Et haee vera ratio est, cur poena impossibili stipulationi subiecta non magis valeat . quam impossibili praecepto, dicta L. si homo, de verb. obtinSed huic parti opponitur L. imρω ins, η L. tu illa se . de verb. obra. ubi Pla- . .
cet, hane ili putationem valere, & praeis sentem esse , si in i caelum uou ascesdes , Ioo. debebis . Et merito haee itipulatio recepta eli, quia nullam condicionem impollibilem habet. & sit quam conditionem habet, ea etiam statim exilitit . Certum est enim, promissis rem ascendisse in coelum, neque quandiu in hoc corpore vivit , asceasurum : illi autem stipulationiliaee stipulatio similis est, s hominem mor tuum non jyiteris, Ioo. debebis. Quod si hae sipulatiqnes valent, mullo magis propter voluntatem tu premam defuncti valebit hoe legatum, si hominem mortuum non stiterit beres, roo. dato. Respondeo: ideo haec stipuutio valet, s in ear mno' astenderis, aut si homiuem mortuum non siteris, io γ. dabis. Quia istipulatio incipit a eonditione. Haec autem conditio non est conditio, aut si est, nihil impossibile eontinet. Proinde idem in lega inici dicemus, legatum huiusmodi valere. heres meus si m earum non ascenderit , vel, s hominem mortuum non siterit , xoo. dato, ubi scilicet legatum incipit aeonditione. Sed longe diversum est, ubi stipulatio superioris poenae incipit a stipulatione praecedente rem impostibilem continente , hoc modo, hominem mortuum si ei, si non sit eris, Ioo dabis. Nam hoc easu neque prior stipulatio valet, quia est impossibilis, neque sequens stieulatio poenae,
quia & ipsa poena impossibilis et . Estque ea species dictae L. si homo, de verb. Q.
299쪽
ue 1 Hugonis Donelli Comment. in Cod. 67 a
qua ratione & legatum poenae eiusmodi hae constitutione improbatur. Disserentiae ratio non est obscura: quia cum a principio stipulatur xoo. si in coelum non ascenderis, non potest dici haec stipulatio ullam poenam continere, ubi prius iussus non es, aut non promisiti in coelum ascendere. Est enim poena, cum adiicitur ali
quid coercendi promissoris caussa. si id non fecerit, quod prius iussus erat: at ubi prius iussus ell, & ni si fecerit quod iussus est, adiicitur, ut praestet aliquid: tune demum , quod adiicitur, Poenam esse dixeris. Caeterum ubi iussius nullustellatoris praecesserit, ut id, quod inconditione erat, fieret, non dubitamus, quin legatum valeat. Iussum impossibilem praecedere debere, ut poena subiecta non valeat, evidenter probatur verbis huius
eonstitutionis, illic, st minus diis. S prae
Accursus eidem parti opponit s. imposbιω, Iustitat. de hered. insitur. L. obtinuit, de cond. V demon'. ubi tra- έ dilue, conditionem l impossibilem legato adiectam pso non scripta haberi, & nihilominus legatum valere, ia quo expli- eando valde sudat, quo nihil est ineptius.
Haec enim conditio, si heres in cartiis nou ascenderit, vel se heres hominem momtuum nou sfiterit, non modo postibilis eit. sed etiam necessaria natura. Non enim tantum fieri potest, ut quis in coelum non ascendat. sed & necesse est ita evenire, quandiu hic versamur in hoc corpore . Non est ergo mirum, si hic condi io, ut non impossibilis, retinetur. Cur autem retenta legatum vitiet, diximus
idem opponit L. ix. si mibi S tibi.
s. x. de legat. a. ubi si quid testator impossibile iubeat, impossibili detracto, nihilominus legatum valere in hoc exemplo: Tellator moriens teli amenio Romae facto iussit heredem suum hi duo, poli quam moreretur, servos dare, quos Gadibus habebat. placet servos deberi, etiamsi intra eas angultias praestare id non possit. Reia
pondeo: idem& in hoe legato fit, de quo
hic a mus: nam cum testator iubet impossibile quid fieri, pro non scripto est. Quod ad poenam hule praeeepto sub testam
attinet, non aliam ob caussiam eam improbari dicimus, quam quod de ipsa est impossibilis, ut docuim.s.
300쪽
h. Faderesmmusam uade dictum . 3. Fideleommittere quid.
a V ldeicommissum t est id, de quo post
Γ mortem nostram praeliando quis r gatus est. lntelligitur definitio haec ex ρr.rit de fideicem. hor. Iussit. Fidei commisea sum t dictum, quoniam eommitteb/tur fidei vel heredis, vel legatarii, ut praestaret. Rogando id fit. quod indicam verba fidei commissi . quae reseruntur ι. s. sis. IV de sing. reb. L. h. ius'. com . de les. Unde precariis verbis aliquid 3 relinquere, est fidei committere seu i re linquere per fidei commissum. & fideicomis
miliaria voluntas dicta est pree ria voluntas, L. coheredi, I. eum M a. eirea medis de vastar. L. h. ius eom. de Legat. L, cum ρroponebatur. de legat. ν' Differt t fideicommissum a legat , verbis, differebat olim & iure. D ffert verbis , quoniam legatum legis modo relin quitur, ut est is fragmestis U0iani, tit. de Iegat. Legis modo relinqui dicitur, quia vel tellator ipse dat, de se dare di eit, vel iubet heredem dare, vel iubet legatarium capere, fle sibi habere, ut deis
et arant species legatorum relatae in s. I. Iastit. de legat. HEe autem tria sunt pro pria legiς, iubere. vetare, permittere. L.
Iegis virtus. de Dei, Fuleiecim missum alitem precariis verbis relinquitur. &, ut, loquitur Ulpianus tu fragm. tit. de fidei
com . relinquitur precativo modo. Hinc iuris disterentia a principio nata est: nam legatum valuit, quoniam lex I L. tabula rum iubebat ratas elle supremas voluntates tellam tum de legatis conceptas. his verbis, uti quisque Iegast. &e. L. Ner ιιι Iegis, de υeyb. Q. Fidei commissum autem a principio nullam necessitatem iuri, habuit, sed ut secundum verba committebatur fidei heredis, ita ex fide sola heredum pendehat, ut declaratur Iustitat. de fideleom. hor. iu pr. Sed tandem & fideicommilla ob; inere coeperunt,
ς. Praetor Meleomminarius Roma uis. 6. Suot S quibus modis olim Hsser bast Iegata a fideicommissis. ut ibidem seriptum est i id tamen ita laetum et . ut de his esset perseeutio solum
extraordin ria, L. pecuniae verbam , s. actio uis. de verb. Q. Extraordinaria haec persecutio dicta est, quia comparata est praeter morem & ordinem in caeteris actionibus usitatum. Nam in caeteris actionibus exercendis ita mos erat iurisdieti nis, seu praetorum in iudicando, ut piae ores, etsi poterant ipsi cognoseere & iudicare. t men cognoscere non solerent ,
sed iudieium &iudices darent litigantibus:
qui iudices ex formula praetoris Q e re Cognoscerent & iudicarent. lndicant edidi praetorum, quibus praetores pollicentur , se actiones daturos. Probat ea sententia, quae est in L. 3. de lari ict. cum iuriis eis da uri licentia dicitur esse iuri victio, cuius h e eit sensus. Iudicem dare Beere , esse startem iurisdictionis, ut is, qai iurisdictique praeditus es, pro iurisdictione fua possit iudicem dare. Atque hic ordo in iudiciis exercendis & iuridi
Quod si praetor cognoscere cogebatur, haec cognitio, quia erat praeter ordinem usitatum, ex re ipsa dicta est extraordinaria cognitio. Huius generis fuit cognitio de fideleommissis: nam praetor ipse de fideicommistis cognoscebat, non iudi incem dabat . Eius rei caussa proprius t σpraetor Romae creatus est, qui fideicommis artus dicebatur L. x. I. capta. de
orig. iur. Hoc est, quod legimus in fra mentis Ulpiani tit. de fidele. fideicommil- sum non peti per tarmulam, idest, actiones vulgares & usitatas. sed huius cogni- ponem ella Romae quidem conlatum de praetoris. qui sdeicommissarius dieitur: in
Irovinciis autem praelidum provinciarum .nterim hae persecutione constituta effectum est, ut vim fideiecim missi haberent non minus, quam legata. Ex quo effectu ill