장음표시 사용
321쪽
61 s Hugonis Donelli Comment . in Cod. 616
stio, an fidei commissum debeatur, & ana Faleone legitimo herede fratris peti
3 Respondent i Imperatores, fidei commissum deberi, sive ea puella, quam testator instituit. decesserit quaesita hereditate, sive hereditate non quaesita : atque ita fideicommissum peti polle, vel ab eius Puellae heredibus, vel ab iis . qui intellati hereditatem pollident, qualis est Falco Consultor: non tamen ut ab his, vel illis peti possit eodem tempore, sed diversiis, Prout puella quaesita hereditate decesserit, aut non quaestia hereditate. Peli ab eius heredibus poterit, si ipsa heres exititit: se enim heredit a m quaesitam transmittit ad heredes suos, quam deinde illi ossunt restituere. Peti autem potest ab eredibus legitimis defuncti . cum puella non quae lita hereditate decesserit: sic enim fit tellator intestatus, ut proinde eius hereditas ad legitimos eius heredes pertineat. Neque vero tenentur restitutione fidei commissi, seu hereditatis, nisi heredes, qui hereditatem possident. Ut ut autem ab his aut illis petitio sutura est, illud manet, fideicommissum in proposito peti posse ah heredibus legitimis, s puella non quaesita hereditate decessit. Ad primam defensionem Falconis reis spondetur in illis verbis eam tamen Impliciter
. Est enim ' hic sensus: non obstat, quod
fidei eo milium relictum non est ab heredibus legitimis. Sane enim ex prellim ab his relictum non est: sed generaliter satis relictum intelligitur. Nam tellator simpliciter voluit, hereditatem suam restitui Primo & Secundo: simpliciter. idest generaliter & indefinite , sine exprellione Perlonae, a qua hereditatem restitui vellet. Generali oratione Omnes heredes continentur, ad quos ea hereditas pervenire potest , argumento L. si fervitus , v. de Ierv. urb. praeae Proinde continentur heredes tam puellae, quam heredes legitimi dε functi. idque simpliciter respondetur in hac specie, ut veteres responderunt in edicto: Suod metus ea D, Edictum ita scriptum est, Quod metus caussa gestum erit, ratum non habebo. L. I. D. quod metus ea D. Non dixit praetor, quod gestum est ab hae. vel tuo: non dixit, ratam non habebo adversus eum, qui
vim fecit, sed simpliciter & generaliter,
ratum non babebo. Inde veteres edictum sic acceperunt, quasi polliceretur praetor, se ratum non habiturum adversus Ompes, qui commodum ex vi sensissent, quia edicium non esset in personam sed generaliter conceptum, & in rem, L. metum autem, I. ult. D. quod metur ea D. Sic in proposito, quia tellator voluit simia pliciter hereditatem suam restitui, nec adiecit ab hoc, aut illo, intelligere debemus voluille eum hereditatem suam restitui ab omnibus heredibus, ad quos ea hereditas pervenis let. Secundam rationem & defensionem Falconis removent Imperatores in illis verbis trive enim locum babet. Etl enim haec sententia: Quod diximus, etiam hoe fidei commissum peti posse ab heredibus, qui inteliati bona pollident, non eli in eo metuendum, quod dicitur de viribus fideicommissi. Nam etiam tunc, cum puella non quaesita hereditate decessit, fidei commissum valet, quia testator ab intellato restitui voluit. Non t obstat quod regulariter traditur, ς ea, quae in telia mento relinquuntur, si ex
eo non adeatur hereditas, non valere .
Nam id tunc locum habet, cum hereditas verbis directis relicta potuit adiri, su ple ex obstitutione: de quo genere hie agitur, id ell, tunc locum habet, cum substitutio suit directa, hoc modo: si puella
intra duodecimum annum deeesserit, primas S secundus heredes fanto . idque hanc rationem habet, quod tellator ex hae substitutione vult hereditatem suam capi ex te flamento, quoniam institutio omnis nisi ex testamento, non valet. Quod secus est si ex testamento non vult hereis ditatem ab intellato capi. Pugnant enim ex te ita mento, & ab intellato, & si uni caussae loeus est, alteri locus esse non potest. L. quamdiu potest, L. illud, D. de acquirend. hered. L. ias nostrum, D. de regat. iur. Diversum est, cum hereditaς ex subili tutione ficiei commit Iaria ita dataeis, ut ellat ab intellato a successoribus postulanda . aiunt imperatores: id est, eum ita data est, ut praestari deberet ex voluntate defuncti etiam ab heredibus ab intestato suecedentibus: quod hie laetum est, ut supra demonstravimus. Et habet haec. sententia hanc rationem: quod cum testator voluit hereditatem debeti etiam ab intestato, hoe ipso probavit se velle tune eam praestari, cum testamentum non valeret. Nam si valeret, utique ah intestato hereditas non deferretur . L. iuuae, D. de aequirend. heredit.
Sed haeret i adhuc hie scrupulus, quem 6
Imperatores attingere non videntur, quod
fideicommissum hoc non potest deberi ab intestato, nisi ex eodicillis. Sunt enim tantum hae duae speciest supremarum voluntatum, ut supra dixi. lam vero non potest
322쪽
61 Ad Tit. XLII. Lib. VI. C. de Fideicommissis. 6 ig
ie si lanquam ex codicillis deberi. ubi testator non exprestit . ut tanquam codicilli valerent, dicta L. eoheredi, I. cum Mae, D. de vuls. subsit. Verum satis hoc signifiealle intelligitur testator, cum voluit hereditatem etiam ab intellato relli tui: non enim potest restitui ab inteliato, nisi ex Nicillis. Proinde hoc prius volui IIeintelligitur, ut ea scriptura testamenti procodie illis valeret. Nam quoties aliquid volumus, ea etiam omnia velle intelligimus,
sine quibus ad illud prius perveniri non potest, L. L. D. de ruri . d. L. HIud,
Sequitur in rescripto, Vuod restriρsnmus. Haec verba subiecta sunt vitandae reprehensionis caussa , quae ex proximo
responso oriri poterat. Eit enim hic sensus: Quod proxime diximus, in eum casum, quo puella hereditate non quaesita decessit, ne videatur, inepte dictum in
puella, ut nunc proponitur, adoptata: quasi potius videatur dici debuille, decellisse eam quae lita hereditate, quia si fuit iure
adoptata. & mansit in pote flate defuncti, ei iam defuncto exilii erit sua heres, neque in eo deiideret aditionem. I . fui, Inst. de ber. quae ab iπtestat. defer. L. in suis, 'D. de suis S Ieg. her. Hoc enim rescriptimus, inquiunt, sequentes asseverationem tuam, qui proposui ili puellam nonfuillis iure adoptatam . Quod si verum ell,& non adita hereditate puella decessit,
consequens est, eam non quaesita hereditate decessisse. Ad hanc consultationem tuam, rescriptum nostrum accommodavimus. Caeterum si puella fuit iure adoptata, & in familia defuncti relicta est, haec defuncto patri adoptivo heres exstitit, ac propterea quaesita hereditate decessit: quo casu multo magis valebit fideicommissum,
sed quod ab heredibus puellae peti debeat , non a te , qui eius puellae heres
ν Quod i dicunt Imperatores, puellam hanc heredem factam decessisse, si in familia relicta fuit, sic iure plenius colligitur , quod paulo ante obiter attigi . Si puella iure adoptata est a defuncto, fuit olim in defuncti potestate. Ut enim natura iusti liberi fiunt nuptiis, sic iure civili adoptione: & uircique modo liberi
subiiciuntur patris poteitati. L. I. D. de adoptio.. Iustit. eod. iv pr. utque adoptivi dieuntur essit in patris adoptivi potestate: sic dicuntur esse in patris familia, eodem sensu. Nam familia significat omnes personas quae sunt in alicuius potestate, L. pronuutiatio, I. I. v. de verb. Idn. unde dicuntur arrogati transire in ius &familiam patris arrogatoris . L. penuit. I.
uis. D. de bon. pus see. rab. Si puella semel potestati patriς per adoptionem sub
ieeta, in potestate & familia retenta est, apparet eam in potestate morientis patris
fuisse. Retinetur autem in familia si aper-
Ie non emancipatur a patre vivo, & in civitate manente. I. praeterea, Ins. quibus modis ius patrinae potestat. Div. Qui
liberi sunt in potestate morientis patris, hi sunt patri tui heredes, sive sint naturales, sive adoptivi. s. r. Institui. de ber. uae ab intest. Porro ius certum est, suos eredes statim heredes defuncto patri exsi- itere etiam invito. multo magis ignorantes, unde non solum impuberes, sed etiam
furiosi statim sui heredes extistunt. I fui. Inst. de Ber. quae ab lutest. Recte igitur dicunt imperatores, puellam hoc casu heredem laciam decesIiise, quae ipso iure &statim heres facta est. Quod secundo loco significant, puella ita herede facta fideicommillam deberi, manifestam rationem habet. Nam cum suus heres exstitit, testament um confirmatur, utpote quod herredem habere coepit. L. eum quasi, S.
sed etsi quis, D. de Mel. lib. Confirmato tellamento nihil dubii est, quin omnia valeant, quae tellamento relicta sunt.. Quod dicunt tertio loco, hoc easu fideicis inmisso respondere debere heredes puellae, ideli fideleommissi, obligari; non Falconem consultorem , hoc quoque certa ratione iuris defenditur. Non enim possunt teneri ad hereditatem restituendam, nisi qui iure hereditatem obtinent. Cum autem puella semel heres existitit, hereditatem sibi quat-stam ad heredes suos transmittit. L. 3. fur. de iur. delib. Quapropter non alii heredes obligari possunt, ut eam hereditatem restituant, quam heredes puellae, ad quos haec hereditas rediit.
His i cognitis statuatur lam rescripti glamma, duabus his sententiis, Velut capitibus comprehensa. Una est, cum le-
stator post mortem heredis instituti vult hereditatem suam quibusdain restitui, &ita vult, ut simpliciter dicat se velle eam restitui , ideli gesseraliter & indefinite ,
non expressa persona heredum, a quibus fideicommissum rei litui vellet: his verbis videri eum compendio sermonis rogasse omnes heredes, ad quos ea hereditas perventura eli, etiamsi sint heredes legitimi. Alter est, quoties testator fidei commissum praestari voluit, etiam ab intestato ab heredibus legitimis, toties etiam non adita ex testamento hereditate fideicommissum deberi. neque huc pertinere regulam iuris, qua traditur, ea, quae testamento re-
323쪽
Hugonis Donelli Comment . in Cod.
inquuntur, si eX eo non adeatur hereditas non valere. Quorum ratio est expo
Sed quoniam prius extra speciem huius loci statuitur superior regula, cuius velut quaedam exceptio est, quod hic traditur, locus flagitat, ut in eam ipsam rein gulam hic inquiramus, videamusque, num extra hunc locum sit perpetua: si non est, uas habeat exceptiones, & quam eumefinitione generali iuris consentientes. Idque eo visum est faciendum diligentius, quod si vera sunt ea, quae excipiuntur ab Aeeursio, & s recte ad hanc regulam accomodantur, innumeris in caussis haec regula falsa est. Quod longe aliter se habet . quin Ox illis exceptionibus quaedam falsae sunt; bona pars non modo a regula
non recedit, sed etiam eam max me confirmat. Sed & in illis, quae verae sunt, tradendis explicandisque, ne iuris ratio secum pugnare videatur, dexteritas quaedam est adhibenda, quae honis illis veterihus iniuria temporum saepe defuit , hic maxime . Quare quae ad rem pertineant, hic praecipue videndum puto.
y . Principio t regula hanc rationem hahet quam diκi. si quid testamento relietum valet, necesse est aut testamento valere, aut codicillis. Non enim pluribus modis supremae voluntates valent. L. MD. I. MD. C. de eod. Hereditate non adita, atque hoc modo testamento irrito facto, ea, quae tellamento relicta sunt, certum est ex testamento, quod nullum esse coepit, deberi non posse. Atqui non posisunt deberi ex codicillis, quia testator testamentum facere voluit. non eodie illos. L. r. D de iur. eodieitI. L. ex ea scriptura, in prisc. D. qui testament. f cere ρα. ro Hoe t tamen posterius ita . nis testator eam scripturam, quam pro testamento instituebat, voluerit etiam pro codicillis valere , idque testamento declaraverit . Tum enim commutata ratione superiore, fit iure communi, ut quae ea scriptura relicta sunt, valeant tanquam ex eodicillis, voluntate testatoris id postulante. quae iam proprie non exceptio est regulae, sed interpretatio. Exceptio est, si ad verba referas: interpretatio, si ad sententiam: quoniam sententia regulae ad hune casum non pertinet. Traditur autem haee sententia multis locis . L. BD. S. I. fur. de e d.
dicta L. ex ea scriptura, I. r. D quites. De. ρo . L. coheredi, I eum filiae,
. v e. vulg. obs. Ergo idem iuris est,
ubi testator voluit id quod testamento relinquebarur, etiam ab intestato ab heredidibus legitimis praestari, quoniam hoc idem valet, atque si de co)icillis exprellisset.
Neqne enim relicta deberi possunt ab intestato, nisi testamento irrito constituto.& id tanquam ex co3icillis: expressa est rursum haec sententia in L. ex tesamen to , tu'. hoe tit. significatur in d. L. ex
ea scriptura, in M. item & is het L.
Solum ' hie videndum est, quando te- stator id, quod testamento reliquit, velit etiam ab intestato praestari. Nam quibus rebus id constabit, in his omnibus dicimus id, quod relictum est, etiam non adita hereditate deberi, nempe ab intestato ex voluntate testatoris. Haec autem voluntas e- statoris intelligitur ex eo, si testator voluerit post mortem heredis instituti hereditatem restitui quibusdam, idque simplieiter dixerit se velle, nulla expressa persona heredum, a quibus relli tui vellet. Nam his verbis indefinitis & generalibus intelligitur com ehendisse de omnibus heredibus, ad quos eius hereditas pervenisIet: haec est propria species huius rescripti.
Idem de voluntate testatoris colligitur, cum testator testamento obnixe rogavit heredem suum, & per Deum, ut aliquid Titio praestaret: obnixae voluntatis preces, inquit Papinianus, ad omnem succellionis speciem porrectae videntur. ideo ex voluntate testatoris heres praestabit, non lanis tum si hereditatem adierit ex testamento, sed etiam ii testamentum imperfectum sit,& adierit ab intestator L. cum pater. I. eum frius, D. de IN. x. Eadem voluntas testatoris collecta est ex persona eius,
cui testamento quid praestari voluit, s haec
duo concurrant, nempe si testator eam
personam dilexerit uniee, I in legando, eam dilectionem verbis significaverit . Quod placuit in persona eius testatoris, qui testamento alumnae suae lihertatem dedit .& praeterea quaedam praestari voluit: in qua specie seriptum est in L. in testamento, D. de M. Iiber. non solum alumnae
libertatem constitutam esse, sed etiam ea. quae testamento relicta sunt, praestandaeeia se, reddita hac ratione, quia filius pius debuerit patris voluntatem sequi in ea, quam pater unice dilexit, & alumnam nominavit. Probatur argumento L. Antoninas, in I. D. de fidei. Iiber. ubi si testator paganus iusserit servum suum testamento liberum esse,& ei voluerit aliquid amplius praestari: plaeet hereditate ex testamento non adita, solam libertatem favore libertatis ei servari, fideicommissum autem ex testamento irrito non deberi. Cur haec tam variet quia testator neque hunc
324쪽
621 Ad Tit. XLII. Lib. VI. C. de Fidei commissis. 6 et a
hune servum dilexit. neque si dilexisset, de hac caussa dilectionis quidquam significavit verbis: ut tune fecit , cum aliquid puellae legavit, & addidit, alumnae
meae. in quibus Omnibus caussis apparet, non novas exceptiones regulae nasci, sed declarari tantum, quando tellator videatur voluille a se relicta etiam ah intellato praestari. itaque summa huc redit: iure communi hereditate ex tellamento non adita, nihil in eo testamento scriptum valere, nisi tellator, ut valeret, voluerit:
quod duobus casibus velle intelligitur;
uno, si nominatim voluit scripturam testamenti quovis iure valere; altero, si voluit, quod tellamento relictum erat, etiam ab intellato praellari: quanquam uterque casus idem emeit. Nam qui vult scripturam etiam iure codicillorum valere, vult eam valere ab intestato, quia sublata cauiasa testamenti sola caussa intestati relinquitur: & vice versa, qui vult relictum ab intestato praestari. hoc ipso vult praestari ex eodicillis, quia ex suprema voluntate nihil possit deberi, nisi aut testament , aut codicillis, ut ante dixi. Et i haec iure communi ita sunt: caeis
rerum singulari quodam & proprio iure
receptum est, quibusdam in caussis. ut hereditate non adita nihilominus valeant, quae test mento relicta sunt, etiam praeter voluntatem testatoris, qui non voluit aliud facere, quam testamentum . in qui
bus vere dixerimus consistere superioris regulae exceptiones. Primum id receptum est in eo herede, qui testamento scriptus ab intestato postide. hereditatem: si modo in fraudem omissa caussa tella menti pol - 1ideat: quod edicto praetoris effectum eliadverIus calliditatem heredum. L. I. I .s quis om. caQ. test. Deinde generaliter conititutionibus Iuliiniani receptum, id est, quoties certis ex caussis rescinditur institutio, ut ea rescissa, hereditas ad alios, quam heredes scriptos pertineat. Rescinditur institutio constitutionibus lusi iniani, praeteritis. aut immerito exheredatis Ith ris, vel parentibus. Rescissa institutione
ex caussa praeteritionis, vel exheredaticinis . nihilominus caetera testamento relicta firma manent auth. ex ea fa δερ. de Lb. ρ I. vel exb. Haec exceptio conti net speciem L. eum mater, D. de ins
res S L. MD. v. de ber. inst. ubi mater filiam praeteriit aliis heredibus institutis . sed ideo. quia falso rumore allato audierat filiam decessisse . Placuit Principi hus illius temporis, filiam heredem esse eae tacita voluntate teli atri etsi sed nihilominus legata debituram hac ratione, quod si mater sei villet filiam vivere, eam instituit Iet. luilinianus autem multo plus Complexus eii constitutione sua. Voluit enim institutione ex caussa praeteritionis, vel exheredationis rescissa omnino legata deberi, etiamsi parens consulto filiam praeterierit. aut exheredaverit . Proinde hac constitutione multo magis superior species continebitur: ut valde ineptum sit propter eam speciem novam exceptionem fingere. Eadem constitutione continentur
legata, quae petita honorum possessione contra tabulas ex edicto, praestanda sunt certis Personis, nempe parentibus & liberis, de quo in L. i. D. de Ieg. praest.
Ea enim constitutione emeitur, ut petila bonorum possessione contra tabulas ex caussa praeteritionis, legata praeitentur Ο-mnibus, non tantum parentibus & liberis, sed etiam maxime extraneis. Quare ne in
his quidem legatis, quae ex edicto praestanda sunt parentibus & liberis, novam
exceptionem introducere oportuit. Re
scinditur praeterea inititutio, si liberi, vel
cognati captivum leuatorem non redemerint, aut redimendum curaverint , ita ut
ex hac caussa exheredari possint . Hoc amplius etsi sint heredes intinuit . placet eos. qui in suprascripta causta sint , ad hereditatem non admitti : ut ne eeile sit hereditatem ab his adiri non posse . Et
tamen hoc placuit cum hac exceptione, ut legata eo tellamento relicta praestemur,
Reseinditur etiam inlli tutio alia constitutione tuli iniani ex hac caussa, si liberi parontem furiolum neglexerint, aut contra. Itaque quan vis ante furorem filius insiliutus effet a patre; tamen ob hanc caussam heres non erit patri. Sed ita, ut placeat nihilominus caelera firma manere. aut b.
Iiberi furtoss, δερ. de epis aud. quae tria ad unam illam exceptionem generalem pertinent, quam secundo loco potui, &iure singulari conlii tuta esse apparet. Postremo i singulari iure receptum eli in libertate, quae te ita mento perfecto relicta est, ut haec debeatur, quanuis ex tellamento adita non fit hereditas, L. Antoninus. in M. T. de Meseom. liber. Quo
exemplo recte defendetur etiam, hereditate ex te ita mento non adita deberi ea. quae ad pias caussas relicta sunt, puta in pauperes. aut in institutionem iuventutis. Pietatis enim caussa non minus favorabilis est, quam libertatis. Ad superiorem reisulam non pertinent eae caussae, ex qui us heredi ias heredi tanquam indigno aufertur, & fisco vindieatur. Nam in his cauisis omnibus heres, quan vis indignus,nibu-
325쪽
623 Hugonis Donelli Comment. in Cod. 62
nihilominus heres est, & hereditatem re- die adit ex testamento. licet ei tanquam indigno pollea auferatur hereditas. h. ex facto, I. uis. D. de vast. subst. Et quan- vis heres scriptus non adierit, tamen fiscus iii eius locum succedit. & tanquam si heres inititutus ellet, sic hereditatem potest adire, ut iure privari heredis in eo utatur. L. fistus, 2 . de iur. Ge. Ita ei iam secundum supra scriptam regulam , cum bereditas ab indigno fisco vindicata eli, nihilominus legata debebuntur a fisco, quia hereditas adita et t. L. 3. I. cum ex causa. D. de iur. e. Quocirca male ex superiore regula excipitur speetes. L. 3. D. de bis, quae tes. AL ubi si teliaior nomen heredis induxerit consultor placet ue inlli tutiones in eo herede non valere, ut nihilominus legata debeantur . Etenim in hac specie hereditas heredi , cuius nomen inductum ei , tanquam indigno aufertur, & vindicatur fisco, nem-Pe quia ex testamento prius adita est. L. cum quidam, P . de his, quae ut indie. aus. Nihilo rectius excipitur species, T.
1. g. sed si legatum, D. si quis aliquem test. prohib. ubi placet, si quis prohibuerit aliquem libere testari, & heres sit institutus, & ab eo relicta legata, hereditatem ei tanquam indigno auferri, & nihilominus legata praestari debere . Eadem ratio est. L. eam si co . v. de 'π.ΘIIan. ubi ideo heredi hereditas tanquam indigno aufertur, & adiicitur fisco, quia
non est ultus mortem rius, cui successit. Regula superior concepta est de eo te- Stamento, ex quo non est adita hereditas. In suprascriptis autem caussis hereditas aditur, vel . ab herede scripto. vel a fisco: ut appareat, quod diximus, has causissas ad regulam non pertinere. Neque vero nili ineptissime a regula excipi potest, quod regula non continetur : ut ridiculus sit omnino, si quis dieat, se legare libros suos omnes, exceptis lapidibus, qui
3 Expendenda t est lectio, quae est in principio rescripti . Vulgaris lectio est, Eam, quam . Alii legunt, Ea, quam, Prior lectio defendi nullo modo patrat,
neque recto ordine sermonis, neque figurato Nam si recto sermone. ita legimus i Nibit prohibet eam fideicommissum
petere, quam frater tuus rustita erat heredem'. sententia aperte falsa est . Non
enim ea puella fidei commilium petit, eui fidei eommilium relictum non est, sed ita dei commissarii ab ea petunt. Quod si le
ri eam, pro ab ea, quam frater tu Erheredem instituit: hic quoque sentent in manifeste falsa est, & aliena. Nam prooponitur in rescripto puella iam deeessi Dis, a puella autem mortua fidei commissum peti non potest; etiam ii proponere
mus eam adhuc viventem rogatam resti tuere hereditatem fideicommissariis. Deis inde repugnat contextus & Structura ora tionis, quo minus ita interpretemur. Se quitur enim continenter . nihil prohibet
fideicommissum peti vel a puellae heredi-hus. Dicendum igitur prius futilet, nihiI prohibet fideicommissum peti veι ab ea
puella, vel ab eius heredibus, ut sic oratio cohaereret casibus. Sunt, qui tedii nem defendant figura orationis Gradiea, ut si, eam . quam . Pro, quam eam, ut
in illo loco Virgilii: Urbem, quam saluo, vestra est.
quod defenditur converss verbis, ut si, quam urbem statuo, vestra est. Sed ita verbis huius rescripti nihil est simile. Recte enim & naturaliter dicimus, quam urbem, ubi adiectivum de subliamivum naturaliter coniunguntur . At quam eam, nullo sensu; nulla ratione sermonis recte dicere postumus, ubi utrumque est adiectivum. Restat igitur, ut legamus, ea. quam frater tuus. Estque haec structura orationis: Sive ea, quam frater tuas lusituit, quaesiita, seve non quaesita her ditate decessi, vibiI prohibet fideleom-mifum petere substitutos veI ab erus pue lae heredibas, vel ab iis, qui boma intestati tenent, dum testator uoiuit ei quosdam obstitutos, idque verbis Erecarii ,
326쪽
6as Ad Tit. XLII. Lib. VI C. de Fideicommissis. 626
Ad L. uanias. II, Idem Λ. Philocrati. misis smpliciter te ac fratrem tuum aliquis instituerit heredes, eiusque heressitatis commodum pater ex tua fratrisque persona pro portionibus vestris potestatis ratione quaesierit: tamen quia inferioribus verbis testamenti vos sui iuris facere testator cur is, intelligi potes restituendae hereditatis commodo
Meicommiso patrem obstractum esse. PP. VI. Idus Octob. Romae Maximo II. Glabrione Coss
r. Species bulus Iegis, is quid in ea
3. auicquid in te mento lege pactove cavexxr, vel adiicitur, id sem. 1 T Estator i duos filios Titii in patria I potestate constitutos . heredes instituit, & rogavit Titium patrem, ut filios emanciparet: de hereditate autem a Titio filiis restituenda nihil adiecit, & ita filios hos instituit simpliciter, ut in principio huius rescripti dicitur, ides , tantum instituit; non autem hoc amplius eos substituit patri per fideicommi ilum . Mo tuo testatore filii tullia patris Titii hereditatem adierunt et ita hereditas iure patri quaesita est, olim quidem in totum, L.
Fiaeet, de acquirend. hered. nunc autem
ex conititutione lustiniani quoad usum fructum, dixi g. r. Insiit. per quas persὸnas L. cum oportet, infr. de hon. qu Iib. Proinde pater voluntatem tellatoris secutus, ultro liberos emancipavit. Emancipati petunt a Patre, ut sibi hereditatem restituat. obstant liberis duo. Primo, quod hereditas est patris, nempe iure potestatis per filios illi quae litae. Deinde, quia pater non eit illis obligatus, nam non est rogatus quicquam a tellatore liberis restituere., Consulti t imperatores respondent, patrem filiis fidei commisso obstrictum esse commodo restituendae hereditatis: commodo, idest, ad commodum hereditatis, more Latino id est, in hoc, ut restituatur hereditas patri quaesita. Non obstat, quod hereditas patris eli vel in solidum , vel quoad usumfructum: non enim liberi petunt eam tanquam suam, sed iure fideiecim missi: fideicommisso autem relicta est liberis. Non obstat, quod liberi sint sim- Tom. IX. per ita accipendum est, ne supervacuo, aut inutiliter cautum sit. 4. Pater rogatus emancipare liberos ,
an cogi possit, ut emancipet .pliciter instituti. ut in principio dicitur, idest, ita instituti, ut nullum fidei commissum, nulla substitutio fideicommiliaria adiecta sit. Nam etsi verbis aperte de fideicommisso cautum & comprehensum non sit ; tamen satis comprehensum intelligitur hoc ipso, quod testator curavit liberos emancipari, idest, petiit a praetore,
Sed unde ex his verbis colligitur fideicommissum, cum nihil commune habeat emancipatio eum restitutione hereditatis; nihil enim prohibet, quo minus liberi sint emancipati, & tamen hereditatem non habeant Sed responso sumitur ex regu la, quae generaliter est tenenda: Quicquidi in testamento lege pactove cavetur, vel 3 adiicitur, id semper ita esse accipiendum ne supervacuo & inutiliter si cautum, argumento L. si quando, de laxatis r. L. I. ad mmcipaI. L. item, I. uit. de fervit. rustic. praeae L. 3. in s . de pact. S Amiti . locis. At in specie propolita inutile est liberis caveri a testatore, ut eman cipentur a Titio patre, nisi in hoc emancipentur, ut sui iuris facti hereditatem sibi habere possint, ita ut non acquirant patri. Nam sne hac interdum eis emancipatio nocet. Proinde hanc institutionem sic accipiemus, quasi testator voluerit, filios emancipari, & emancipatos sibi obtinere hereditatem: quod quoniam facere non polsunt, nisi illis a patre hereditas restituatur, ideo necesse est patrem fidei eommisso oneratum suisse. Valde congruit in
327쪽
62 Hugonis Donelli Comment . in Cod.
hanc sententiam L. item, M. de servit. ras. praeis. Constat autem etiam a Patre, cui per filium est quaesita hereditas, legatum & fideicommissum relinqui polle, ut dictum ad L. ab eo fustr. Sed haec ita sunt, si pater ultro liberos emancipaverit, ut proposuimus: quod si non emancipet frustra liberi adversus eum agent de eo, quod patri semper acqui- . retur, L. Iis nutia, de iudie. ideo tquaeritur, an pater cogi possit emancipare, de quo dissentanea scripta videntur.
Nam in L. Mius familias, g ut quis, v.
de legat. I. nominatim ext scriptum, patrem rogatum emancipare filios . non cogi, ut emancipet, quia potestas patria inaestimabilis res est. Contra in h. si eui Iegatum, D. de eond. ae demostr. in ρr. Sextrem. Iegis, scriptum est patrem liberos emancipare debere; idque in specie hac constitutum esse. Sic hi loei conciliandi sunt: Pater, qui ex testamento aliquid consequitur, & rogatur filios emancipare iure fidei commissi, non tenetur, ut filios eman
cipet, id quod seribitur in dicta L. si eui
legatum, in prine. In hane sententiam scriptus est 3. ut quis d. L. Miusfainit. deIegat. I. illic autem quaeritur, an quod testator eavit in caussis illis propositis, tanquam fideicommissum peti possit: sed quod a patre tanquam fideicommissum recta peti non potest, id obliqua via ab eo peri potest & obtineri. obtinebitur autem his rationibus: Nam si patri quid legarum, aut fidei commissum
est, non cogetur heres praeitare fidei commissum, priusquam pater filios emancipavit, quasi relictum sit sub eonditione, si filios emancipaverit. Sed etsi heres ultro fideicommissum praestitit, poterit a Patre repetere, nisi ille filios emancipet tanqu1m relictum sub modo. ut emanciparet liberos: quo modo non secuto, id, quod datum est . repetitur. Haec Ulpianus significat in dicta L. si eat Iegatum, vers. arbitror autem. Sed & liberi ipsi cum patre agere pos Iunt, ut emancipentur, sed hac lege, si praeter emancipationem paterrogatus si, ut filiis quid restitueret. Nam propter hoe fidei eommissum filiis relictum, quod utiliter relictum est, fit per consequens, ut petere possint, ut emancipentur ἔ quoniam sine emancipatione inutilis esset restitutio. Haee autem erit condemnatio adversus patrem, ut nisi emancipet liberos. & emancipatis restituat hereditatem, seiat se in posterum eius fidei commissi usuras & fructus restituturum :ex qua sententia consequentur liberi, ut quandocunque mortuo patre integrum fideicommissum consequantur. id autem de
elaratur in dicta L .s eui Iegatum, an M.
328쪽
6 19 Ad Tit. XLII. Lib. VI. C. de Fideicommissis. 63o
Carus, Carinus & Numeria. AA A. Isidorat. cim virum prudenti Mum Papinianum responssime non ignoremur, e
iam legata huiusmodi Meicommisso contineria idest, ubi heres rogatus fuerit,
quidquid ex hereditate ad eum pervenerit, ρον mortem restituere: animari vertimus etiam praeceptionis compendium testatoris verbis comprehensum esse.
Sane quoniam in Ideicommissis voluntas magis, quam verba plerumque intuenda est: si quas pro rei veritate praeterea probationes habes ad commen dandam hanc patris voluntatem , quam fuisse adseveras, apud praesidem str vinciae experirι non vetaris. PP. Priate Idus Novembr. Caro re Carmo.
I. Heres, cui praelegatam aliquid fuerat, rogatus a tesatore resiluere
quidqu/d ex bereditate ad ipsum
pervenerit; quaeritur, an hereditatis verbo etiam prelegatum eo tuneatur, o quateretis, num 3. 2 .
. Item, an eodem verbo donatrones mor-
CVm duo sunt heredes instituti,& nni
ex heredibus aliquid praelegatum est,ideis, unus iussus est ex ea hereditate aliquid praecipere: si is rogetur a tellatore, ut res limat alteri, quicquid ex hereditate ad ipsum pervenerit , constat his verbis conintineri portionem hereditariam eius heredis, qui rogatus eli restituere. Quaesitum, est, i an iisdem verbis etiam praelegata,
ei relicta contineantur, ut omnia restitue
re debeat iste heret' Finge hoc modo: Primus & Secundus heredes instituti sunt ex aequis partibus. Fundus Tuseulanus, ui testatoris erat, Primo legatus est: einde is Primus rogatus est, post mortem suam restituere Secundo coheredi suo, quicquid ad ipsum ex hereditate perventilet. Mortuo Primo, Secundus fidei commistum petit ab heredibus Primi: hi restituere portionem hereditatis, quae iure hereditario ad Primum pervenit, sed retinere volunt fundum Tusculanum illi prae-
legatum, quod non contineatur verbis fidei eommissi . Movet dubitationem. quia verbo hereditatis videmur ea tantum contineri, quae ad Primum iure hereditario pervenerunt. Hic autem fundus ad eum pervenit iure legati. Plaeuit Papiniano, superioribus verbis etiam praelegata Contineri, cuius sententiam hoc rescripto confirmant imperatores, & secundum illam ius diei volunt, tanquam ea sementia pro Tem. IX.
iure certo obtineretur, ut etiam factum
legimus in L. eum responso, fur. de Dingat. Id autem recte statuitur: est enim ex significatione verborum, a qua non est recedendum, nisi manifestum lit aliud testatorem sensisse, L. non ahter, de legat. 3. Nam fundus praelegatus est etiam
ex hereditate defuncti morientis. Nihil ad rem pertinet, quod iure hereditario non
capitur: nam non sunt relicta ea quae iure hereditario capiuntur, sed quae ex hereditate pervenerunt. Pervenit autem quid quam ex hereditate, quod est in hereditate, quocunque tandem titulo capiatur. Qua ratione trecte placuit superioribus verbis dori L nationes caussa mortis non contineri, veluti si proponas testatorem, dum viveret, quaedam mortis caussa donalle: dicemus, si rogatus sit a testatore rellituere post mortem suam, quod ad eum ex hereditate perveniret, non contineri fideicommillo ea, qua mortis caulla illi donata erant , L. δε-quens, de legat. h. Nempe ex eadem significatione verborum: Nam id ex here
ditate est, quod est ex bonis, quae quis moriens habuit, ut est definitio heredita. tis in L. nihil aliud, de verbor . sigm .
L. hereditas, do reg. iur. Quod aulem mortis caulla donatum est, proprie non est in honis momentis. Nam iam lettalor vivus viventi, praesens praesenti donaverat, L. inter, de mori. ea . dou. Ee
329쪽
631 Hugonis Donelli Comment . in Cod. 63 a
hoe est, quod dicitur in ae L. sequens,
ideo superioribus verbis donationes mortis caussa non comprehendi; quia non pertineant ad caussam bonorum, seu hereditatem morientis. Non obitat, quod dicitur, donationes caussa mortis per omnia
legatis comparari. & quod in legatis iuris est , idem iuris esse in donationibus
caussa mortis, L. iuad, D. de mori. caus
n. Nam hactenus id verum est, nisi testator aliud senserit. Aliud autem sensisse
eum apparet, cum usus est his verbis: Rogo te, at restituas, quic ard ex be- reditate ad te pervenerit: nam, ut dixi, quod antea mortis caussa donatum eit,
noti est ex hereditate, voluit igitur testator his verbis id contineri, quod ante dos natum est. Quod i tamen dieitur hie his
verbis quicquid ex hereditate ad te fler- venerit, contineri etiam praelegata, adiicitur in extremo rescripti, ita accipiendum esse, nisi At hic testator aliud senserit. Proinde si heredes Primi, qui rogatus est, parati sint dicere, testatorem noluisse restitui praelegata, audiendi sunt. Sed tamen hoc testatorem sensisse probare debent. Finge testatorem . vel eodiciliis, vel epistola, vel apud alios testes voluntatem suam declarasse. Sed obstant huic sententiae verborum Imperatorum verba fidei commissi, quia superioribus verbis pra legata manifeste continentur. Respondetur, imperatorum verbis quidem praelegata contineri, sed in fideicommisso magis voluntatem quam verba servanda esse. optime: nam in testamentis totum voluntas testatoris facit, ut est in L. ex facto. I. rerum, D. de berectust. idque si in aliis partibus testamenti
valet, praecipue observatur in fideicommisso. L. pen. de legat. I. L. eum proponebatur, de Iegat. x. Idque ius perpetuum est, ubi constat voluntatem a ver
his discrepare: sumptum est ex lege I 2. tabularum, uti quisque legassit. L. ver-
his legis, de verb. s g. id si ita est, ut
in hac lententia exprimenda voluntas magis, quam verba servanda sunt: eur addiderunt imperatores, purunque . Respondeo: Recte id additum elle , quia interdum aeque verba, ut voluntas, servanda sunt, quod tum contingit, cum verba congruunt cum voluntate. At ubi discrepabunt, quod plerunque aceidit, semper serinvahimus detinitionem huius rescripti. Haetenus sententia huius rescripti: cui tamen in eo, quod de praelegatis dicitur, haec contineri superiori fideleommisso, contrarium videri potest, quod seri hitur
in L. iv sdeicomm serra, I. ult. ad Treb. ubi unus ex heredibus, cui quaedam prae- legata erant, rogatus est restituere portionem hereditatis tuae. & placet id, quod legati iure a coherede accipitur, in fidei-eommissi restitutionem non venire. Propter i eum locum monendi sumus, cum Aunus ex heredibus cui aliquid praelefatum est, rogatur restituere portionem suam, quam accepit, multum referre, quibus teliator verbis in eo sit usus. Est enim in eo fere haee varietas ; interdum restituere iubetur heres quicquid ad eum pervenit ex hereditate, interdum portionem suam , alias hereditatis portionem . His verbis ; quod ad te pervenit ex hereditate, aperte continentur omnia quae sunt
ex hereditate, quae ad heredem pervenerunt; proinde & res ei praelegatae; nam& hae ex hereditate sunt. Eadem significatio est. & ius verborum. cum testator ita scribit: portionem tuam resiluas, nam portio intelligitur non tantum hereditatis: sed etiam rerum legatarum, L. 3. I. quidam, D. ad Trebel. Longe alia lignificatio est horum verborum restituas portionem hereditatis. Nam portio hereditatis non habetur ab herede, nisi hereditario iure: legata iure hereditario non Capiuntur. ita manifestum est verhis huius
fideleommissi, legata & fideicommissa ei
praelegata non contineri in restitutione, L. si Titiar. D. de Iegat. 3.
Hine si in specie proposita hie fundus Primo heredi praesegatus sit, & iussus sitost mortem suam restituere portionem ereditatis: placet eius heredes retinere posse partem fundi, quam a coherede Primus accepit iure legati, alteram autem partem landi venire in restitutionem reliciuae hereditatis, quoniam haec pars capta
est a Primo non iure legati, sed iure proprio hereditatis. hoc in d. L. in Meleom. I. au. ad TrebeI. Interdum tamen in hoc genere fidei commissi, placet eam quidem partem praelegati fundi venire in restituis Itonem, quae pars iure hereditario capitur, ut in specie L. Titia, ad L. Falciae Quod tunc contingit, cum heres Primo rogatur restituere portionem hereditatis, deinde fundus ei praelegatur. Nam hoc
casu visum est testatorem fundum postea praelegatum ex restitutione fideleommissi
330쪽
633 Ad Tit. XLII. Lib. VI. C. de Fideicommissis. 63
Ad L. Si creditoris. II. n. Dioclet. & Maxim. ΑΑ. Fortunato. Π creditoris voluntas iure subnixa Merari te debito volentis doceri potest: etiam antequam solemniter tibi liberatio a successore pr retur, exceptionem tibi ex voluntate defuncti descendentem competere, manifestum est.
I. Res incorporales recte Legaνtur.
1. Liberatione legata, quis sit bui s I gati estiectus.
3 Es t etiam incorporales recte legaril constat, I . tam autem, de Iegat. Hie placuit, si teli tor, idemque creditor debitori suo liberationem leget, leu quod idem est, damnet heredem, ut liberet de-hitorem, utile legatum esse placuit, tanquam re incorporali legata, nempe liberatione. g. s quis debitori, Instit. de Diagat. Liberatione legata, de effectu legati quaelitum eis. de quo hic comprehenis, sum. Hoc t effectu duo continentur, l. ut heres liberet debitorem eo modo, quo iure liberari potest sine solutione. Id autem fit per acceptilationem, g. item perare iliationem, Insit. quib. moc toti. obligat. Id autem ut praestet heres, consequitur dehitor actione in personam extellamento . it. Sed etsi heres debitorem non liberarit, tamen hoc legato continetur, ne heres a debitore petat, in eamque rem est debitori adversus heredem petentem exceptio. Sed sententia est comprehensa in L I. si quis debitori, & pleni ui
exposita L. con solam nostr. N. de liber. IN De priori effectu non dubitatur, nan aperte verbis legati continetur; de posteriore dubitatur, nam secundum verha nihil amplius continetur legato, quam ut heres debitorem liberet ipso iure: secundum quod efficitur, ut priusquam liberatio sit secuta, nihil contineatur legato, ac proinde debitor ut ante, obligatus maneat. Respondeo; ex sententia verborum intelligitur posterior hie effectus. Nam s debitorem ipso iure liberari voluit, etiam debitum ab eo peti noluit. Haec exceptio est 3 secundum volutatem defuncti. Sed i quae haec exceptio est, nam ex voluntate, seu remistione creditoris solum legimus ex-
3. Debitor quam habeat exceptionem adversus heredem Iiberare uolen
eeptionem dari pacti conventi, sub tit.
de excepi. Iust. Voluntas autem suprema non est pactum conventum. L. haec verba. D. de verb. su. Respondeo: exinceptio. haec est exceptio voluntatis supremae. & ad reliquas exceptiones in Instit. comprehensas adiungi debet. Nam ex pacto convento creditoris debitum remittentis nascitur debiti exceptio, quae dicitur
pacti eonventi. idque ob id, quia praetor
pacta conventa tuetur, L. iurιrgentium,
s. sed eum nulla, I. ait praetor, D. de Iact. L. s. δερ. de Pact. lta verum est,
ex voluntate testatoris remittentis debitum nasci debitori exceptionem . quia lex m. tabularum itidem supremam volunta tem tuetur, L. Verbis leg. D. de verb.
sit. Ut igitur prior dicitur pacti conventi, quia ex pacto est: se posterior recte dicitur supremae voluntatis exceptio, quia ex hac voluntate nascitur. Sed eur ante liberationem praestitam abberede non liberatur debitor etiam ipso iure remissione testatoris . cum lex duci- decim tabularum supremas voluntates Ο-mnino tales esse iubeat d. L. verbas Iegrs. Respondeo, quia contra ius est id fieri: se enim ius comparatqm est, ut quibus modis quaeque obligatio coniracta est, iliadem modis dissolvatur ia contrarium actis. L. nihil tam uator is, L. seq. v. da reg. iar. Porro debitor testatori obligatus est, si consens', aut stipul4tione, aut re, aut maleficio. non autem suprema voluntate ἔproinde contrariis modis liberetur neceIIeest, siquidem iure liberatum volumus. Sed adversus hane subtilitatem iuris, placuit debitorem defendi exceptione opposita vel pacti vel supremae voluntatis,