장음표시 사용
381쪽
r 3 ue Hugonis Donelli Comment . in Cod. 736
uendi, sed ita, si dodrantem consumpserit. Nihil autem addidit, quod retinere heres deberet, aut posset, ubi nihil consumpsit. Proinde ubi nihil consumptum eli,
ius erit antiquum iuxta regulam supra- seriptam. Non obstat haec authentica, ubi diei tur: eum heredem, de quo agitur, vel successorem cogi rei tituere quartam. Hoc
enim non ita dieitur, quasi solam quartam restituere semper debeat i sed quia
interdum non cogitur amplius restituere,
videlicet si eaetera hereditatis eonsumpserit: quod auctor huius authenticae aliter sensiti quia ex Novella luttiniani non col- Iigitur ita: praeterquam vero, quod ex ver his luiliniani id non colligitur, etiam minime colligitur omnium ex sententia lustiniani. Nam multis locis Iullinianus est
reflatus in supremis tellantium voluntatibus, si hi hoc unum curae esse, ut serventur supremae voluntates. L. I. 2. in M.
fur com . de Iet. & aliis locis innumeris. Idem ipse in specie proposita in dicta veil. de restit. g. pen. in M. f. testatur, se id agere, ut in hae quoque specie
voluntas tellatoris servetur. Ait enim, sitellator vetuit satisdationem quartae exigi, se non pati, ut ea exigatur; quin si exigatur, non sit eius, qui conservat voluntatem testatoris: quasi hoc absurdum putet non conservare . Atqui iam dixi & manifestum est, eum nihil ex hereditate conis sumptum est, voluntatem testatoris esse,
ut quicquid ex hereditate supererit, restituat. Ergo & secundum sententiam Iustiniani relii tui debet. quo defuncti voluntas conservetur. Non obstat L. quanquam, inst. ad L. Faleiae ubi scribitur,uemadmodum heres, a quo legata supra odrantem relicta sunt, retinere quartam
potest ex L. Falcidia. Ita etsi deeelserit,
heredem eius, quanvis legitimum, eodem beneficio uti polle, ex quo Accursius per verse colligit , sententiam hanc generalem: quod heredi rogato aliquid praeliare, conceditur in eo quod rogatus est, id etiam successori eius concedi. Quae definitio, neque ex eo loco colligitur, & per se aperte est falsa, ita ut nihil magis. Nam ne longius abeamus, id liquet ex proposito exemplo . Heres institutus rogatus eli, si sine liberis decesserit, relli- tuere hereditatem Titio . Certum eli heredem, dum vivit, retinere posse hereditatem. At eo mortuo heres eius statim restituere iubetur, L. iubemus fv. b. r. Similiter in proposito est dicendum; heres rellituere rogatus est, quicquid eo mortuo ex hereditate supererit: poteritis heres dodrantem consumere, si volet, ex constitui. lustiniani. Sed si non consumpserit heres eius, rellituere cogetur pquia ex hereditate defuncti id superest. Quid igitur ad speciem d. f. quanquam, dicimus t Respondeo , res expedita eis: quicquid heredi rogato conceditur, id &successori eius concedendum ell, nisi voluntas testatoris refragetur, & eiusmodi sit voluntas, quam leges tueantur, ut dixi in persona eius here1is, qui moriens est rogatus. Nam vivus retinere potest secundum voluntatem defuncti: ipso mortuo heres eius non potest: quia tellatoris voluntas refragatur iubentis tunc restitui hereditatem. Idem fit, cum heres rogatur rellituere, quod ex hereditate supererit. Nam voluntas defuncti viventi potet atem facit consumendi pro arbitrio usque ad dodrantem, ut Iustinianus voluntatem est interpretatus: at heres eius non potest idem facere; quia voluntas tellatoris iu-het eum heredem restituere, quod ex hereditate supererit.
382쪽
3 Ad Tit. XLVIII. Lib. VI. C. ad SC tum Treb. 732
IN. Iustini amis A. Iuliano Praesem praetorio. Sancimus, licentiam Use etiam sit tutori recte fieri Meicommissi nomine universitatis res tutionem, quod pupillo relictum est, re sine onere μdeiussionis: ubi tamen pupillus fari non possit, vel Messe ninitur ne dum nimia subissitate titimur circa res pupillares, ipsa subtilitas ad perniciem eorum retertatur. Idemque iuris esse oportet, re se furiose fideicommissaria debeatur hereditas: ut restitutio euratori eius sit nomine filicet furis c lebretur. Quis enim sensus, quae vox cena furios esse intelligitur, cum in
utroque casu restituentes plenissimam consequantur ex nostra lege Rcuritatem:
siluator hereditas, ut tu eos actiones transferantur ex Senatuscon fulto.
2. An fori tatori h reditas possit restitui, ut iis easibus pustiuo aequiratur. S an in ρυι IIum amones
ogatus est heres restituere heredita. I tem pupillo, rogatus eis restituere trarioso: in his personis quaeritur, quomodo hic recte restituatur hereditas, ut in
eos actiones transferantur ex Senatusconsul tot Movet quaestionem personarum conditio; quia non res lituitur hereditas, nisi consentu fidei commis arti . L. restituta , D. eod Et praeterea valde iniquum est, quenquam invitum, aut ignorantem resti intuere obligari. L. qui in aliena, tu ρr. de acquir. hered Porro infans pupillus consentite non pol eit: furiosus nullo mor, do: per tutores autem & euratores solo ς
obligari hos . niti l continetur hic. Hi ne quaeritur. quid in his personis sit facto opus ad refluutionem hereditatis, & translationem actionis ' De pupillo primum di-eemus. Ipsi pupillo. si maior est '. annis,
recte hereditas rellituitur: nam ea aetate
sentire aliquid & velle existimatur, sed tutoris oportet accedat auctoritas, L. resti- ωta, ,. r. v. h. t. Ratio huius rei redditur in Institutionib. de auctor. lat. Sed fieri potest, ut pupillus sit infans, cuius nulla voluntas: fieri potest . ut pupillus maior infante absit. Hic duo quaesita sunt. de quibus ius novum constituitur hic. I. Tom. IX.
s. Heres eum resiluit hereditatem tuis tori, au ea restiturione tiberetur, an vero caveri ei debeat uum s δε- iussoribus datis a tutore, heredem indemnem esse futarum.
. Pupitius st heres insiturus. ae r siluere hereditatem rogatus, quisis quomodo restituat.
Quaeritur,t an soli tutori hereditas possit ,
restitui, ut iis casibus pupillo acquiratur,& an in pupillum actiones transeanti Et placet soli tutori his casibus recte restitui, in quo intelligimus recedi a ture veteri, quo etiam continetur iactum infantis, L.
fervi, I si pupino, D. b. t. Hoc ideo
constitutum est . quia neces litas & utilitas pupillorum hoc exigit: nam revera infans consentire non potest, ut valde ineptum sit, ei tanquam consentienti adhiberi tutoris auctoritatem. Huc regula pertinet:
etsi nihil saei te ex solemnibus sit mutandum, id est ex solemni communi usitato iure; tamen ubi evidens ratio postulat , 'subveniendum et , L. teu. M. de in miet. res. L. etsi, de reg. iur. Deinde quieritur, quid pertineat ad liberationem hereiadis restituentis fidei commissum, an t is, 3
cum restituerit hereditatem tutori, ea restitutione plene liberetur 3 an vero, quia non plene liberatur, debeat ei caveri cum fideiussoribus datis a tutore heredem in indemnem elle futurum Et constituitur hoe loco, relli tutionem hanc sine ullo damno & periculo heredis procelluram, &ob id nullam satisdationem eo nomine a tutore exigi posse: in quo rursum ius no-Λaa vum
383쪽
39 Hugonis Donelli Comment. in Cod. o
vum a lustiniano est constitutum. Reeensit enim ab eo iure, quod prius ipse constituit L. faneimus, de restit. mitit. S L. constitutionem, δερ. de administr. tutor. Quibus eonstitutionibus cautum est, quod pupillo datur, id neque tutori, neque Pupillo tutore auore recte solvi, ut debi-Ior plene, & sine ullo metu liberetur, nisi auctoritate iudicis id dehitor fecerit, qui passus sit se in ius vocari, & vocatur iusissu iudicis solius, vel tutoris vel pupilli. Iustinianus quosdam excepit casus, quibus di ieere debemus casum loci huius, neminpe cum M restituenda pupillo fidei commissaria hereditate agitur. Eadem dicen da sunt, inquit Iullinianus . in curatore furiosi. Hoc sic eu intelligendum, ut sint eadem, quod alti det ad facultatem relliis tuendae hereditatis euratori, & ad lihe- rationem heredis rellit uentis . Caeterum mulium interest ad vim equi star hereditatis. Nam cum tutori pupilli relli tuta et hereditas, sic heredjtas acquiritur pupillo, ut etiam eo mortuo intra pubertatem transferatur hereditas a3 heredes eius. L.
reditas restituitur curatori furiosi , quandiu furiosus vivit, retineri potest heredi rasi sed si is in eodem furore decesserit, perinde erit, quasi hereditas non esset quaesita L. MD. S. tali itaque, se . de ear
furios. Haec dicta sunt de pupillo & furioso. quibus heres rogares est restituere hereditatem. Quid e converso t si pupillus heres institutus sit, & rogatus hereditatem restituere, quis & quomodo restituet ' Hic rescriptum est. & hic eadem esse dicenda. Id habet hane sententiam:
si pupillus fari potest & praetens est.
ipse rellituet hereditatem, sed tutore auctore. L. remtura, I. r. v. h. quod
si autem infans eli & aberit, tutor solus
recte restituet, idemque in curatore furi si dic eodum est . ut curator solus recis reis stiluat. Sed boe ita et . nisi pupillus rogatus sit hereditatem restituere ipii tutori. Nam h de ea in ipse sibi tutor restituere nou potes . quia non habet, quod restimat, ut iura & actiones transeant. Nam hae actio nes sunt penes pupillum heredem, non tutorem. Pupillus igitur eas restituet, non Iutor. Rursus pupillus restituere tutori non potest: non enim poteli quicquam a se dimittere & alienare, sine tutoris auctoritate. Inst. de auctor. tui. L. obtigari, S. de auctor. tui. Porro tutor in rem suam auctor fieri non potest. L. I. de auctor tutor. sic fit, ut eius voluntate. &auetoritate restitui ei hereditas non possit dicta L. restituta. I. r. Et ideo aut alius tutor quaerendus est, qui pupillo auctorsi, aut iudex adeundus est, cuius au inritate restituat pupillus hereditatem , argu
mento L. si infanti, δερ. de lar. delib.
Sed hie occurritur, Nam constat tuto
rem solum, si quod ei pupPlus debeat ,
posse sibi solvere. L. quoties, y. s. siquid D. de administr. tui. Cur ergo &non potest fideicommissarius sibi a pupillo debitum solvere restituendo Z Quia solutio.
de qua dicitur in ae L. quotier, I. uia.
intelligitur naturalis solutio pecuniae, ut solutionis verbum fgnificat, L. solutam. D. de Moist. perspicuum est autςm multum interesse inter cortora pecuniae, &actiones incorporales. corpora pecuniae a tutore eorpore sumi possunt, eaque in rem
suam potest tutor convertere natura. At actiones naturales sunt tantum in pupillo herede, quas secundum naturam langere,& tractare tutor nequit: solum ex animo consistunt, se animo & voluntate transeseruntur, voluntate, inquam, eius, in quo subsistunt actiones.
384쪽
1.1 Ad T 1 t. XLVIII. Lib. VI. C. ad Sc tum Treb. a
Cum autem aliquis hereditatem res tuere iussus es, , dolo malo, vel post litem contestatam, vel ante hese contumaciter celaverit: vel si suppoclius de comm fari ae restitutioni, antequam re tueret hereditatem, ab hac luce subtractus es, nullo hei ede et et successore ei existente: vel Ide commissatum , cui restituta es eae Trebelliano Senatu confulto hereditas, alii per Ad commi
fum tuere infus fuerit res h red tartas quema inodum actionum translatio e luxetur in tribus istis casibus, apud veteres dulitasatur, er Domitius
Ulpianus constituendum esse Iisper his puta it. Sancimus itaque, ut sit e per
consumacium auuerit is, cui resilutio imposita est, sive morte praeventus
nullo relicto successore fuerit, sue a primo Meicomm fario in secuudum trans
latio cesebrari ius a est: t o iure utiles a Viones transferantur. Dat. x. Ra
lend. Nooemb. Constantinop. Lampadio S si se VI . CC. O f. SUMMARIUM.
1. Hereditas fideicommissaria , 'uando HIC locus ostendit in universum, quando I & quomodo hereditas ii deicommittaria acquiratur mei commiliario . De eo ita ita tutum est: tunc demum hereditatem acquiri fidei commissario, cum ab herede rogato rei litura est . Proinde acquiri rellit icione, non aliter. id ex hoe loco intelligitur hoc modo. Niln cum hiediditur in cati huς tantum cortis hereditatem fidei commissario aequiri ipso iure, hoc ipso confirmatur non acquiri extra hos casus, non acquiri, niti tune cum ab herede est restituta. Id c autem lenientia satis intellecta eli ex Sonatusconsulto L. i. v. b. t. Nam eo Senatui consulto cautum eli, ei & in eum dari actiones, cui fideicommissum res lituium erit, sive ut est in I. restitiua, Iust. eod cui ex filei commilita re titula erit hered tas, his verbis :cDι hereditas restitita ess. Conditio haec confirmatur, si ei filei comm lsum, aut hereditas lit rei lituit. L. Stirbum. 6. delegat. i. inde dictum est, ii heres, priunquam adiret & relli lueret hereditatem , decellerit, intercidere fidei comm itum , L. tue a quo, D. eod Nam herede mortuo neque ipse, qui non est . eam rei li- tuet, neque heres eius hereditatem eam adire poteli; quia hereditas non adita non transmittitur ad succelsores heredis, L. unica, I. tu novissino, in . de cad toII. Sed tamen ivliis de cauilis interdum placet hereditatem fideico inmissario etiam Iom. IX. s yuomodo acquiratur sideicommistrario. ipso iure acquiri, & ipso iure transire in
eum actiones: quo verbo hec conil tutio utitur in fine, ispso iure valet, luris potet a te sine ullo facto, aut opera fidei commissarii, idest . sine ulla reiiii utione, &susceptione hereditatis: quomodo hoc verbum usurpatur, cum dicimus suis heredibus hereditatem ipso iure acquiri. Hoc enim significatur. suis heredibus etiam ignorantibus & in vilis acquiri, sine ulla aditione hereditatis, aut pro herede gestione. I. D. IV. de here . quae ab ru testato. Ut autem ita transferatur hereditas & actiones, tribus in calibus receptum est. de quibus hic est conlii sutum. l. Casus: si heres convenius iudicio , ut hereditatem restitueret, dolo malo se
celaverit, aut post litem conteilatam, velante. Exigit constitutio , ut se celaverit contumaciter. Id ita firri intelligitur . non si semel conventus non venerit in ius, sed si tribus denuntiationibus evocatus , aut una, quam Pranor etiam dixerat pro omnibus, praesentiam sui sacere contemnit, se enim d finitur contumacia in L. eouia
tu maria, D de re iudic. Exigit coniti tutio, ut se dolo malo celarii: ex quo intelligimuς, aut ipsi heredi coram eile denuntiandum , aut probandum, signfi a- tum illi fuisse a domellicis, apud quoS vocatio in ius facta eli. Notandum est autem non exigi, ut heres pronuntiatus sta magistratu se celaile, sed solum ut se
385쪽
νι; Hugonis Donelli Comment . in Cod.
eelaverit: ex quo colligitur, nulla sententia iudieis hae in re opus elle, ad declarandam contumaciam heredis vocati, sed
satis esse probari, eum rite vocatum contempsit se. Sed quomodo id probabitur
Respond. ex ac iis iudieis sui tribunalis inam in his perscribitur petitio fidele om-milsarii, iussus magistratus iubentis heredem vocari de adesse, vocatio apparitoris, & contemptus heredis, qui declaratur ad eon dictum diem non ventile. II. Casus, si heres rogatus ante restitu- . tam here litatem decellerit sine ullo herede . quod si e intelligitur: ii decellerit.
prius adita hereditate, ita ut de ea solum rei ii tuenda ageretur. Nim alioqui, qui non adita hereditate decesserit . facit, ut intercidat fidei commissum, ut initio dixi ex L. ille a quo, I. r. in M. D. eo Sed quomodo probabitur heres decessit se sine herede, cum pollent esse innumerabiles heredes, qui lateant' Respondeo, hoc ipso probatur, quod nulli heredes ex- sient, & ideo si fidei commiisarius mortuo herede rogalo putet, heredem sine herede deces Iide, pote it tuto convenire hereditarios debitores, quod dicat actiones hereditarias in se ipsum iure transisse, quia heres sine herede decesserit: nam si de-hitores dicent ei esse aliquem heredem, qui dicunt, probare debent, L. 1. de Irobat. si non probant. nulla probatio a fidei commiliario est existenda. Quia haec oratio: heredem decessisse sine ullo hereri reticto. negatio eii facti. Factum autem negantis per rerum naturam nulla est
probatio, ut est in L. actor, IV. de
lli. Cisus, s heres roetatus sit restituere hereditatem Primo, & is Primus rogatus sit rei tituere eandem hereditatem Secundo. Placet hoc casu, si Primo restituta sit hereditas, statim sine ulla alia restitutione actiones transire in fidei committarium Secundum. s et pure rellituitur hereditas: aut si relli tui debeat sub conditione, tunc trantire, cum conditio exstiterit. Huic casui similis est, ae prope idem, qui refertur in L. i. g. sed Squoties, N. eod. cum videlicet heres rogatus est restituere hereditatem duobus, uni partem pure, alteri partem sub conditione, & pollulante eo, cui pure relicti erat, heres hereditatem adiit, & totam ei rellii uit. Placet enim conditione alterius partis postea exsistente. statim postea actiones transire in eum fidei commissarium, cui sub conditione pars relicta erat . Sed cur id receptum eli potius inpellona fideicommissarii, quam in persona heredis instituti, id est, cur potius ab herede exigimus, ut hereditatem restituat , quam exigimus a fidei committario Primo, ut, eam Secundo fidei commissario icili-
tuati Respondeo, ubi heres non re itituit, nemo ell, qui rellituat, & ubi semel fidei commissario Primo rellituit, videtur sub persona eius,& Primo & Seeundo relli tuisse, quali Primus & tua, &fideico minii Iarii
gratia acceperit. Hic opponitur L. 3.f. de suo D. eod. ubi in eadem specie dieitur Primus fidei commiliarius restituendo transferre actiones in Secundum. Respondeo, restituendo transfert, ii vult: si non vult, nihilominus ipso iure transeunt actiones in
fideicommiliarium . Quod ii Ulpianus aliud sensit, in I. de illo, iciendum eum locum
hac constitutione emendari. quae eis exso. decisionibus Iulii Aiani. Ut sunt tres hi casus hoc loco constituti, in quibus ii ne
ulla restitutione hereditatis transeunt in filei commiliarium; ita non plures casus occurrunt, quibus actiones transeunt. Postremo obitat L. aD. I. sin autem. IV. cominus. de legat. ubi si heres sub conditione rogatus hereditatem restituere, pendente conditione abalienarit res hereditarias: placet conditione exsistente dominium rerum hereditariarum ad ipsum fileieommissarium ipso iure perlin re .
Hoc ita intelligendum est, si prius relli-
tuta erit fidei committario hereditas: restituitur autem hereditas, ut dixi in initio huius tit. ncta si singulae res hereditariae rellituantur, sed si dicat heres, se restituere heredita em, etiam ii nulla rellituat corpora, L. restituta, D. eod. Regulariter igitur oportet hereditatem, de qua nunc agitur, restituere, non est neces le
restitui res singulas, ut illi e scriptum est. Non obstat L. ita tamen, I. si pater, 29. h. t. ubi filio suo herede instituto,
& rogato restituere hereditatem, dicuntur, actiones trantire in fidei committarium , quan vis filius se non immiscuerit hereditati. Adiicit eo loco, quod ad responsionem pertinet. Sic enim dicuntur actiones transire, si filius hereditatem restituat ;restituendo igitur hereditatem, actiones transfert. Sed non e it necesse, ut se immisceat hereditati, ad hoc, ut restituere
postit. Optima ratione; quia sui heredes ipso iure heredes sunt, sine ulla aditione& immixtione, I. δει , Ins. de hereae quae ab intes. Hoc loco non importune quaeritur, quando de duobus fidei comminsariis agitur, quorum prior secundo lo-gatur restituere hereditatem, an prior fideicommiliarius itidem retinere quartam
pollit ex Senatui coaluito, ut potuit heres Prius
386쪽
ν ue Ad Tit. XLVIII. Lib. VI. C. ad SC tum Treb. 7 6
prius rogatus. D Xerit aliquis eum statim posse ex sententia Senatusconsulti : nam
constat ex Senatusconsulto heredem omnem rogatum hereditatem restituere ,
polle quartam retinere, ut ex singulis per L Fale id iam conceditur. I. sed heres. Iust. eod. Diximus autem fidei committarios, quibus hereditas restituitur, heredis loco esse, L. postulaute, I. utilis. D. eod. Proinde quod iuris eli in heredibus, item & in s deleommissariis statuendum, ut & sic rei lituta hereditate tota possint quartam retinere. Sed hoc non est ita: alioqui duae quartae aliquando auferentur postremo legatario, quod est contra sententiam Senatusconsulti, quod unam qualiam retineri voluit. Proinde de ea resse est statuendum. Cum heres institutus rogatus est restimere hereditatem Primo , & restituit . Primus autem item rogatus est restituere hereditatem Secundo, & quaeritur , an Primus fidei commissarius quartam possit retineret Dicendum ell, si heres institutus prius quartam retinuit, nunquam fideicommissarium Primum quartam retinere polle, sed quod accepit, totum restituere cogendum. Quia ab herede retentum est, quemadmodum Senatusconsultum voluit eum una quarta uti. Quod si heres rogatus resti inere Primo fidei committario .
totam hereditatem restituit nulla quarta retenta, iniere si, utrum ideo non tenuerit quartam ; quia coadius hereditatem adiit, & restituit: an vero; quia volens quartam non retinuit. Si coactus hereditatem allit, & ideo nihil retinuit, Primus fidei commissarius suo iure quartam retinebit. L. Marcellos. L. DLIa. I. si
eum fuspectam, D. eod. Sin autem heres volens non retinuit quartam, perinde non
habebit, quasi retinui illat, ct eam remisiit et Secundo fidei commiliario. Proinde fidei commissarius Primus eam non habebit, praeterquam si heres Primi fidei commit arti gratia non retinuit, ut scilicet liberalitatem in eum exerceret; quia vellet eum quartam retinere, L. i. g. inde N
Idem A. Ioanni Pr.efecto praetomo. uidam tesam uto conssito iusit heredem omnem hereditatem, quam ei
dereliquit, alii restituere periale etiam fideicommissum alteri adscripsit, Nquaerebatur, spectabis fideicommissarius, id quod ei derelictum es , a quo
consequi debeat: utrumne ab herede , ut post restitutionem eius alias res universiitatis G commissarius accipi ri: au una cum abis rebus oporteat re hoc
generali si commist orior aggregari, ut 'se Deriali sta commissario hoc tra
dat , sive in rebus, sitis in pecuniis Ideicommifum relichim M. Sancimus itaqVe, totam quidem substantiam secundum Seunt consulti Debelliani auctο-ritatem restitui generat, fideicommissario, illum autem speciali fideicommissario, id quod ei derelictum est, dependere. Dat. Aic Kalend. Novemb. Constantinop. post consulatum Lampadii N Orestis, m. CC anno secundo. SUMMARIA.
Heres rogatus restituere hereditatem . si totam restituere vult, noutenetur legatariis, aut Meicommissariis, quibus quid sinpliciter legatum, via sideicommissumes.
Ais idem tribuendum sit heredi. nondum resiluta ab eo hereditate.
eommissum est. Hoc ius constat ex natusconsulto, si iam rellitura hereditate legatarii, aut fideicommissarii cum heredo Senatusconsulto transeunt acti Tres t rogatus hereditatem restituere
si totam restituere vult, non tene- statariis, aut fideicommissariis, qui-
387쪽
actiones in fidei commissarium. Sed quae-2 stio est; an idem tribuendum iit her2di, nondum rellii uta ab eo hereditate, de qua re ius constituitur. Idem nimirum tribuendum esse heredi, etiam antequam hereditatem rei tituat, ii paratus sit totam rei lituere, in quo ius aliquod novum confluuium videtur. Nam ex Senatusconsulto non transeunt actiones in fidei commissarium, actiones dico aeris alieni & legatorum nili restituta hereditate. Ante restitutam autem hereditatem actiones penes hei edes manent, ut his actionibus heredes teneamur. Sed Iusti manus hoc loco voluit, perinde esse, ac si heres restituisset hereditatem, quam relli- tuere paratus est: proinde iideicommissarii legatarium convenient, non heredem.
Allieitur h. L. fidei committarium a legatariis solum conveniri, & heredem totam hereditatem rellituere, cui sententiae
Senatusconlultum adversatur. Nam qV n- vis heres nominatim sit rogatus hoc: latem totam rei tituere, tamen quariam . ΚSenatu leonsulto ret: nere tem p r po ii,
siator vetuerit quartam relinere, nil, i agit, quoniam conventionibus priva orum ruri
publico non pol est derogari . L. quod ho-ms, I. I. ad L. Falcid. Dicendum ei l. ii hetes in specie propolita velit quartam retinere, id ei facere licere: se i intelligendum est de eo herede agi, qui sua 1 ponte voluntatem defuncti secutus, totam hei editatem restituis ; in quo dubitari pol erat, an postit a se reiicere onera hereditaria pro ea parte, quam remittit. I thoc loco cavetur polle, quod & Senatui consulio Trebelliano em ciebatur, sed moveri potuit dubitatio Senatui eonsulto lye gasiano quod quartam retineri voluit.
388쪽
r. Brevis superiorum titulorum a nee.
gis partitio. S uum. L. 3. Primum legis caput tiberam Iegandi potesatem usque ad dodrantem eouiscedin . Secundum eavet, ne aura dodrantem legare liceat.
1 C Uperioribus t titulis de legat. N 'ei
o eom. item commvn. de Leg. 6c aliis aliquot locis coniunctis, ius constitutum elle quaecunque legata. aut fidei commissa situ, valere, dum eo modo, quo oportet, &quibus oportet, & quas res oportet, legatum sit. Hoc totum eum hac exceptione intelligendum est, dummodo non legetur ultra dodrantem patrimonii: nam ultra legare non licet. & quod ultra esl, pro legato non habetur. De qua re hic agitur.
id autem L. Falcidia effectum est. Lex Falcidia plebiscitum eli: lata est enim a C. Fale idio . Tribuno plebis, Augusti tem- ribus, Dion in Aug. Euseb. in Chron.
.efertur ex Isidoro in canone quaedam distinctio: eius legis complures clausulae referuntur in L. r. v. eod. quae totidem
capita legis iaciunt, ii verba spectemus. α Quod si rem & sententiam t L spectabimus, summa eius legis tribus capitibus
3 Primum t caput L. liberam legandi potestatem dat, utque ad dodrantem, abrogatis contrariis legibus, L. i. satim, iu r. v. eod. Statim occurrit nobis quae-ilio, quid opus fuerit hac parte L. cum de ea pol ellate etiam abunde cautum enset L. I i. tabularum, his verbis a Uii quisique legallit, &c. L. verbis L. v. de veta.
IN. Respondeo: Nihil hae lege Falcidia
opus futile, si a lege m. tabularum in hac re recellum non ellet. Sed facultas le- fandi ea lege conititura, imminuta er ,. Furia & L. Voconia, quae leges commemor titur ra ρr. tit. de L. Falaid tu
Ιη'. de quibus eii apud Thenphilum. De L. Furia est in fragmeatis inpiani, Inst. Ergo adversus has leges haec Lex Falci dia veterem facultatem legandi rellituit. Et quoniam huic parti εdversari poterant
s. Tertium eavest, ut legata, quatenus dodrantem excedunt, eateuus ipso iure imminuantur. Eiusdem exce- ρλio . uum 6.
. Sodrans patrimonii quomodo es ex quo tempore aestimandus sit. praeeedentes leges. adiectum est in hae parte, quod ad eas leges abrogandas pertineret . Nam cum L Furia caveretur, ne liceret cuiquam donare aut legare caussa mortis supra mille asses, ut Ulpianus re fert: & praeterea si quis amplius cepisset, eius quod amplius cepisset, quadrupli poenam restitueret: cauium est Vege Falcidia , . ut quanta pecunia cuiquam legata erit, eam pecuniam sine fraude tunc ea
pere liceat. in his vel his: Ex quibus quid ita datam, se. De fraude sua, Sc. senetiIu delicto: & per consequens sine ullo
damno poenave sua omni, quae prioribus legibus constituta esset. Rurium Cum Lege Voconia eaveretur, ne legatarius plus haberet, quam heres, atque ita fieret, ut si eui legatum esset amplius, quam heres haberet, id, quod amplius, heres praestare non cogeretur. Huic quoque partialia clausula Legis Faleidiae occursum est. ad eandem potestatem legandi pertinenle, qua clausula eli iussus, ut heres, qui dare iussus damnatusve eit . id, quod dare condemnatur. ipse habeat. Quas clausulas apparet ad abrogandas L L. priores pertinere. Ita ad hane saeuitalem legandi, pertinent 3. clausulae L. Falcid. nempe I. 3. . Seeundum eaput i legis cavet. ne ultra . dodrantem legare lieeat, sed hactenus, ut . non minus, quam quartam partem hereditatis ex testamenta heredes capiant. Id effectum eii secunda clausula eius legis.
Et hic modus est, qui dicitur in Lege Fale idia legatis esse impositus, Insit. eod. tit. in priue. Modus. id eit, moderatio ad quam usque legare liceret. Tertium caput i totum praetermissum sest, L. T. P. b. t. Hoc autem capite lisupra dodrantem patrimonii quid legatum erit, lex cavet, quid velit fieri de liga
389쪽
tis. Cavet autem, ut quatenus legata dodrantem excedunt, eatenus de lingulis prorata portione detrahatur, & ipso iure imminuantur, ut declaratur in L. in quaσ-6 titate 73. I. uis. D. eod. Addita est texceptio eodem capite. Nam Lege Falcidia non minuuntur haec; Dos uxori legata: item res uxoris Caussa emplae, Pa ratae, quae ei legatae sunt, L. si usus'. ν D. eod. Praeterea t eodem capite cautum est, huius patrimonii dodrantem lege hae vere accipi in ea quantitate quae aestimatur tempore mortis. Nam res docet, aliam quantitatem esse solere pathimonii, Cum testator moritur, aliam, cum heres adit, aliam cum legata praestantur. Nam res quae desuncti fuerunt, possunt interire vel ineendiis vel bello, vel aliis casibus; contra quoque augeri multis partibus possum. ut permagni referat, ex quo tempore aestimemus patrimonium. Ob hancea ussam cauium est, ut in exquirenda quantitate patrimonii. ad hoc, ut sciatur, an supra dodrantem eius patrimonii legatum sit, mortis testatoris tempus spectetur, c L. in qua utitate is in pr. D.
eod. Praeterea ut aestimetur patrimonium deducto aere alieno. funeris impensa, depretiis servorum manumissiorum de quo dicitur in L L. in quantitate. Sic ergo dicendum est ; usque ad patrimonii dodrantem legare licet , supra dodrantem non licet ex L. Faleidia. Si supra dodrantem legatum erit, quatenus legata dodrantem excedent , eatenus legata ipso iure per legem minuuntur. Utrum supra dodrantem legatum sit, nec ne, ita Coninstabit, si contributis in unum legatis, &his, quae praeterea haberi dehent: deinde
ex altera parte aestimato pretio harum rerum, summas inter se conferemus, ut videamus an legatorum summa Modrantem patrimonii excedat . in aestimando patrimonio observandum est, non ex quovis tempore aestimari, puta aditae hereditatis, aut eo tempore, quo legata praestantur, sed tempore mortis testatoris. Et hane computationem patrimonii fieri, deducto prius aere alieno defuncti, funeris impensa, & pretiis servorum restamento manu millorum .
Hugonis Donelli Comment . in Cod.
Ad L. Scire debes. I. n. Severus & Antoninus A A. Prisco.
Scire debes, omissa Lalcidia, quo pleniorem fidem restituendae portionis exhiberes, non videri plus debito soluium Use. PP. III. M. Maii, Latera
et. Si heres sciens fuρνa dodrantem Iegatum ebra, eontemto L. GDidia beneficio, integra legata praestet. au. quod eae adem L. debebatur,
reperere post. Si supra dodrantem legatum sit . quatenus legatum dodrantem excedit, an intum heres de legato retinere potest . Quid j t s lieres sciens supra dodrantem legalum esse, omittet Falcidiam consulto, id est contempto iure, quod hahet ex lege Fal-eidia, integra legata praestet, voluntatem defuncti hona fide secutus: an poterit. quod ex lege Falcidia debebatur, repetere' Et certum est, eum repetere non
olle. sive id. quod dodrantem excedeat, debitum fuerit ab herede, seu indebitum . Nam debitum solutum citra Cou-
2. An quod ultra dodrantem fotatam
est, tanquam debitum, an vero tauisquam: indebitum datam sit. 3. 2uaestionis huius ratio. troversiam repeti non potest. Inde hilum autem ab eo, qui seiebat se non debere, datum, non intelligitur solutum, sed donatum. Donati nulla repetitio est, L. I. M. de coni I. indeb. L. caias per e rorem, de reg. iar. Et si hoc ita sit, tamen hic amplius quaeritur, an t id quod αultra dodrantem solutum est . tanquam de-hi tum solutum. an vero tanquarn inde birium datum sit Et respondetur hoc loco quod amplius, quam per L. Falcidiam retinere licebat, datum est, id indebitum solutum non videri: proinde repeti non
390쪽
sue 3 Ad Tit. XLIX. Lib. VI. C. ad L. Falcidiam. Is
posse. quia debitum solutum videatur. Hi eo hi ieiuntur illi loci, in quibus diserte tra
ditum est, cum legata dodrantem excedunt, quatenus excedunt, ipso iure minui per L. Falcidiam ut perinde habeantur, quali nee legata sint, L. in quantitate, I ult. D. eod. L. r. I. si quis ex momris, P . quod legat. Hic non postumus uti distinctione vulgari . ut dicamus id quod dodrantem excedit, naturaliter deberi propter desuncti voluntatem qui legavit: iure civili autem non deberi, pr
liter L. Falcidiam quae ultra dodrantem
egare vetat. Nam si hoc legatum totum naturaliter debetur: etiam quod dodrantem excedit, si solvatur ab herede, nunquam repeti poterit, tametsi heres per er rorem facti solverit; quoniam ea, quae naturaliter debentur, soluta repeti non possunt. At quod ultra dodrantem per erro rem solutum est, repeti potest, L. error, i r. b. t. Proinde nee naturaliter id deinbebatur. Dicendum est igitur id, quod res eii, cum supra dodrantem legatum est, id quod dodrantem excedit, alias in totum debetur, alias in totum non debetur.
In totum non debetur ex L. Falcidia, si heres Falcidiae heneficio uti velit i in quam sententiam accipiendi sunt superiores loci de legatis imminuendis. At in totum de-hetur, li heres consulto legis Faleidiae beneficium omittat. ut hic proponitur. Tum enim legatum debetur totum naturaliter propter voluntatem defuncti. Item & ei-
viliter ex L. I 1. lah. quae iubet. .ιν quisque legas. Sc. Neque hoc casu L. m. tabularum impeditur lex Falcidia quia legis Falcidiae mens est, ubi heres quartam
retinere non vult, ut in totum voluntas
defuncti conservetur, quoniam L. Falcidia testatoris caussa lata est, Insit. eod. in ρr. Sed eur frustra i quaerimus, utrum id, squod dodrantem exeedit, sit debitum, an inde hilum: cum ubi id ultro ab herede praestatur, etiamsi indebitum fuerit, tamen
repeti non possit, quia ut dictum videatur donatum' Resp. Effectus hic est, quod si debitum solutum est, nunquam repeti potest: si indebitum fuit, interdum
revocari potest; quia non omnes donationes inter omnes valent, qualis est cl
natio inter virum & uxorem. Finge hoe modo: Maritus a testatore heres institutus est, ab eo supra dodrantem patrimonii legata relicta sunt, & inter caetera legatum est ab eo relictum uxori eius. Heres sciens ultra dodrantem esse legatum, uxori suae restituit. Quaeritur, an quod in hoe legato dodrantem excedit, maritus repetere
possit' Quaestio in eo est, an debitum, an vero indebitum solverit: si debitum
solvit, repetere non potest: si indebitum, donaviti & ideo repetere potest, quia de-hitum solutum inter maritum & uxorem interdictum non est, donatio interdicta est,
L. I. 1. 3. de douat. inter varum S ux
rem. Respondetur ex hoe loco, id, quod dodrantem excedit, repeti non posse ἔ quia donatum non sit, sed debitum solutum. Idque ex hac ratione etiam a veteribus responsum est, L. f. s. si quis rogatus,
M. de donat. i.ter vir. X uxor. ideoque ex veterum Iureconsultorum sente