장음표시 사용
401쪽
s Hugonis Donelli Comment . in Cod. 7 6
ad prasentes legatarios attinet, inventarium nullum erit, tu an iis etiam solida legata praelianda sunt i Et hac constitutione elii dii ur, solida praelianda elle absentibus, secundum verba constitutionis, nisi totum inveniarium nullum sit: nam verba de toto invent rio scripta sunt, non de parte inventarii. Sed humanior eli lentenisii a Barioli, in persona Prallentium legatorum conullere inventarium , ita ut iis
solida legata praestari non debeant, sed
solum absentibus, in quorum persona inventarium non conli sit . ille pro hac sententia recte utitur probatione horum locorum, L. de unoquoque . is M. de re
cis defieientibus, tamen ratio iuris suadet, eam sontentiam recipiendam else . Nam quotiescunque lex ob certam cauilam lata est, cellante caussa, cessat & lex, L.
quod dictam, D. de pas. Coercendi autem heredis in hac constitutione caussa est i quia legatarios non adhibuit. aut eo rum loco testes idoneos Proinde ii adhibuit , & quatenus adhibuit, legi locus
Ad Auth. Similiter, ex Novell. II9. cap. II.
1. M, quod in legato ad pias ea sarsupra dori autem est, heres de DoAlT, quod ad pias caussas relictum
est, scili dum dari. nee minui lege, Fale idia. Quaeritur, t id, quod supra dodrantem eu, utrum heres de suo praestahit, an vero onerabit legatarios, id est, an
de bonis detrahi debet. Idem quaerere oportet in omnibus iis rebus legatis , in quihus supra diximus cesilare Faleidiam . Et generaliter definiendum est: Quaecunque testamento relicta solida praulantur, nec minuuntur lege falcidia, ea heres aeris alieni loco ante Omnia dedueere poteti ;ut sic non cogatur ea de suo prael a re heres , sed totum patrimonium minuatur: proinde etiam dodrantem, qui legatariis praeitari debet, & quartam, quam heres ex reliquis legatis retinere dicitur ex lege Falcidia. Id primum declaratur exemplo Iibertatum, quae testamento relictae sunt,
praesare debeat. an vero de bonis detrahere posset yHae non minuuntur L. Fale idia L. β πηiversa, fustra. de legat. L. P iuiauax, I quarta, D. o mo e. te meην. Et ob hanc caullam ante cimnia earum ae lit-matio deducitur. S. su. Iustit. eod Printerea, si de aliquibus servis supplicium sumptum est, si aliqui sint a praetore manumisii; quia in solidum eorum pretia de hereditate lubducuntur: ideo etiam placet haec pretia aeris alieni loco deduci. L. aeris, v. eod Proinde non tantum delegato ad pias eaussas relicto idem dicemus, sed etiam de iis, quae in legitimam naturae iure debitam legata sunt. Item de rebus legatis, quae veritae lunt alienari, &generaliter de iis omnibus, quas solidaspi aestandas et se diximus ad L. ia te meaιο, Iura.
402쪽
Ad Tit. XLIX. Lib. VI C. ad L. Falcidiam. g
in L. Irritum. 8 IN. Alexander A. Aurelio. Irritum quidem propterea testamentum fratris tui essee non potest, quod
ex caussa Meicommissi obligatus fuit, ut, si me liberis prior decederet, ρ
ternam 'tibi herediatem redderet. Sed licet te heredem scripserit: in imponenda tamen legatorum ratione, quibus . ιe oneratum esse frageris, fideicommissum debilum aeris alieni loco deduci opomtes: insuperque in residuo legis
Rhidiis benescitim vindicabis. PP. Idus Septemb. Maximo II. N Paterno
I. Testamentum inius. qui fratri fide
commissam debet , an iure valeat .
2. Legata ex proposito te meuist, a.
solida proa da fiat, uos dedu-ΡAter duobus filiis, quot habebat. heredibus institutis, Primo, & Aurelio. a Primo petiit, ut, si fine liberis decederet. portionem suam hereditatis fritri Aurelio rellitueret. Is Primus sine liberis decedens fratrem Aurelium sibi heredem initituit, & eum ei integrum fideicomminsum hereditatis praestare deberet, multis legalis eum oneravit. Eo mortuo Aureislius fratris hereditatem adiit. legatarii ab eo legata petunt. & petunt sine dς ductione fidei commilli, quod Aurelio debebatur a. satre defuncto Aurelius indignatus. se oneratum elle legatis ab eo, a quo in tegrum fideicommisium accipere debebat.
Primum negat legata deberi hae ratione. quia testamentum fratris sui irritum, seu nullius momenti sit. Hoc si verum est, recte colligitur, ex eo legata non deberi. Nam ex eo testamento quod iure non valet . quocunque tandem modo fiat, ut non
valeat, nihil deberi potest, L. 3. fur. de te m. I. uis. IAE'. quibar mod. tes. is r. At i quomodo dicetqr hoc testamentum irritum elle Et potuit pro hac sententia haec oratio afferri, quae ratio fecit dubitationi caussam: Quia constat ex L. dqodecim tabularum, neminem posse te
sari nisi de suis honis, L. testaudi, δε- Fra, de testam in proposito autem dieiis tur Primps testatus de portione hereditati p tprnx resti luenda. Haec non fuit Primi, sed Aurelui sq, restitui debuit. Pro Ero Meleommissor aut si id detrahi possit, utrum debeat in qua
. Ex dicto fideicommisso quantum fratri debeatur . inde hactenus testamentum non valet, pr inde etiam ius totum non valet.
Hic Primo respondetur, non ideo irri tum fratris Primi testamentum else, quia is fidei commissum Aurelici debuerit. Non obit l, quod te Ilator non possit tellari de bonis alienis. Nam hic subtili iure portio hereditatis, de qua restituenda rogatus est, eius fuit; alioqui eam restituere non potuisset. Deinde etsi ea portio non fuit dein functi, attamen quarta eius portionis fuit defuncti r nam hanc ex Senatusconsulto deducere potuit. Pol remo ut heres libar& sui iuris testimentum facere possit, non exigitur, ut aliquid in honis habeat, sed hoc solum, an habere possit: nam quan- vis duplo plus debeat, quam habeali lamen eo mortuo hereditas eius subesse intelligitur, de qua heredem inllii uere potuit& voluit . Nam heredis verbum etiam damnosam hereditatem continet, & ut alibi seri hitur in eandem sententiam, hereditas etiam sine ullo corppre iuris intelis lectum hunc habet, id eli, iure subesse intelligitur, t. hereditσtis appetiatie, D. de verb. H. L. berectas, D. here pet. Proinde recte responsum est. tellamentum, quod proponitur, non ideo elle irritum, quia tellator fidei commissum de
Λt urgent i legat rii, ut legata praestenet htur non deducto fidei committo, quod Av- relici debetiatur, & utuntur hac ratione. Fideicommissu' tuum non est i quo ni R
403쪽
9 Hugonis Donelli Comment . in Cod. 78o
non est tibi restitutum, non potest etiam tuum fieri restitutione; quoniam ti deicotn- miliario successuli, ipse tibi fide commirufum rellituere non potest, sed consulione obligatio fideiecim milli sublata est, L. δε-bitari, i r. de pact. Respondent Impp. Sic Aurelium legata praeitare debere, ut in patrimonio aelli mando, ante omnia deducere possit fidei commilium sibi debilum. Nec obstat, quod fidei commissum eius non est, nec . eius fieri potest relli- tutione; quoniam fidei commillum deducet, non ut suum . sed ut si hi debitum loco aeris alieni, quod per L. Falcidiam conceditur, quotiescunque L. Falcidiae ratio ponitur, id eli, cum quaeritur, an legata dodrantem patrimonii excedant, &id patrimonium quantum sit.
. Si t igitur fidei commilIum deduci non
potest. saltem hoc postulant legatarii, ut de reliquo patrimonio Aurelius quartam non detrahat, sed fidei commissum . quod deduxit, compenset in quartam. Respondent imperatores, id repugnare L. Fal-eidiae, secundum quam in patrimonio .aeltimando antea deducitur aes alienum . in eo autem, quod reliquum est, ita ratio subducitur, ut eius reliqui quarta apud heredem manere debeat, dodrans praestari legatariis. Proinde idem & in proposito taet; I. ult. Inst. emi. Sed quaeritur, t quantum in fideicom- millo deheatur Aurelio, ut ipse id detrahere possit aeris alieni loco Respond. lus certum eli, ignium ei deberi dodrantem eius portionis, quam frater rogatus ellei rellii uere, Quarta ipso iure ei non dehetur, sed minuitur per L. Falcidiam ac proinde Senatusconsultum, quod ad exem- L. Faleidiae introductum eli, L. is quantitate, I. uit. S. eodem.
Ex his apparet, Aurelium in hac deductione simul hΑbiturum & fidei commissum . quod ei relictum est, & pr merea reliqui patrimonii quartam, neque fideicommissum in quariam Falcidiam imputari. Quod tamen ite accipiendum est: nisi frater, idemque fidei commiliarius debitor iustillet, ut frater Aurelius fidei commissum cum quarta compensaret; quo casu ab initio afllimabitur patrimonium deducto fidei commillo, & totius patrimonii quartam retinebit Rurelius. Hane quartam compensabit Aurelius cum summa fideicommilli, si quid in fideicommitto amplius et . id de reliquo dodrante detrahet. Haec sententia Papiniani eli in L. quod issis, I. eum fideic. D. eod. Eodem pertinet L. s deb. D. eod.
Ad L. Error. 9. p. Gordianus A. Mestrian . . Error facti quartae ex caussa fideicommisi non retentae repetitionem non impedit. δε autem, qui sciens se posse retinere, universum restitust, condμct onem non habere quinetiam si ius ignoraverit, cessat repetitio. PP. XV. Kal. Novemb. Pro N Pontiam. CUL
x. Si heres. quod vItra dodrantem Iegatum est, solverit ut debitum, an ad repetere ρ t. Sistinguendo reoonritur, his πum. 4. . Fer errorem facti solvere quis di-
od supra dodrantem legatum, id ex
L. Falcidia indebitum eli, & citra
controversiam retineri ab herede potest, & si id non habet, potest ab eo vini dicari. Quod i si heres id solverit tanquam
debitum, quaesitum est, an ponit repetere. Hic utilis dillinctio traditur, non ad
3. Heres quibus ex eau ignorol. δε- ρυ dodrantem esse legatum. s. Heres sciens Iegata dodrantem sta trimonii excedere, F in iure erret,
S legata Iolida praeset, an per
errorem Io Iutam repetere so . hane speeiem tantum pertinens, sed ci-mnea, indebiti soluti repetitionem . Ellautem haec: Si heres per errorem facti solvit, semper repetit, idem in L. Met- commissum, L. st Aer Unor. fustr. de conae in b. Sin aliter solvit, nunquam repetet, quanuis solverit indebitum . Per erro
404쪽
si Ad Tit. XLIX. Lib. VI. C. ad L. Falcidiam. 78Σ
, rem 1 facti solvere intelligitur, qui putat
supra dodrantem non legatum elle, id est, qui putat non esse factum id, propter quod legatum erat indebitum. Nam cum supra dodrantem legatum est, eo fit, ut quod supra dodrantem legatum est, fit indebi, tum . id i autem ignorat heres factum esse, duabus de caulIis: vel quod legata
tantum apparent testamento relicta, quae vere dodrantem non excedebant: erant
autem alia multa relicta codicillis, codie illi autem latebant, qui pollea emerse. rant. Idem etiam contingit hoc modo, si heres noverit, quantum legatum sit, sed multo amplius patrimonium esse putet, atque est: ideli, quia ignorat aes alienum, suod postea multo plus emersit. Si in hac ignoratione vel legatorum. vel patrimonii heres legata solvit, quod patrimonii dodrans ad ea solvenda satis esse putaretur, errore facti solvit, ideo repetet ς quoniam eum tanquam debitum solverit, sub contraria conditione non solvisse intelligitur,arg. L. quιbus Hebus. I. 1. de covHt. is demonst. Unde condictio. actio in personam I. r. Iustit. qui, modis re coni.
. Quod i ii heres se ivit supra dodrantem patrimonii vere legatum esse, & scivit L. Falcidia uti posse, ae nihilominus solida
legata solvit, non repetet; quia qui sciens se non debere, solvit, donat, L. caι ur er errorem, D. de reguL iuris. Donati nulla repetitio est, L. s repetendi, fur. de coni P. ob ea fam, L. L. Sto t. tit. de revoc. douat . infra. Quod i sidem heres se ivit legata dodrantem patrimonii excedere, ted in iure erravit: ideli, homo imperitus iuris, & nesciens, an ulla sit lex Falcidia, aut quid contineat, putaverit se secundum voluntatem defuncti solida legata praestare debere . quaeritur, qui in hoc errore solverit, an pollit repeteret Movet. quod non magis hic eo animo ell, ut solvat, quam is qui in facto errat, ut si erranti in facto conditio competat ex tacita conventione, consequens elle videatur, etiam in iure erranti dandam esse. Sed placuit erranti in iure repetitionem non dari. ut hic-L. cum quis, supra, de iuri S fas. ignor. Ratio haee eli: quia absurdum putaverunt iuriς auctores , meliori conditione esse stultos, quam peritos: & stultos vo-Cant eos, non qui ius ignorant, sed cum ignorent, peritos non consulunt, L. 4.L. regala, cir. M. de iur. S DEI. uηor.
Ad L. Rianquam . IO. p. Gordianus A. Diogenio. 'Manquam pater tuus fratrem tuum rogaverit ut si sine liberis Hiem suum fungeretur, portionem herediatis sibi restitueret: tamen intestato eo diem Dum functo, id, quod beneficio legis Falcidiae habere potuit, ad successorem intestati pertinere: ideoque non immerito fororem tuam, quae simul tecum ab intestato ei successit, emolumenii, quod retinere potuit, storιionem sibi vim
2. Soror an totam Portionem paternam re Τὸ tuere fratri debeat, an nompost eius ρortionis. quae ad eam
3. Frater defuncti quantum de portisne hereditatis statervae, quam restituere rogatas est, suo iure dein trabere possis, S uum. 4.
i IV X duobus filiis i a patre heredit, us
Q institutis, unus rogatus eis. ut si sine liberis decederet, pollionem hereditatis paternae fratris suo coheredi rellitueret. l, , qui rogatus erat, decessit sine liberis.& ita fietus est locus ii dei commillo. Sed de eellit intellarus: intestato duo heredes exstiterunt, frater alter, quem coheredem esse dixi, & soror demortui, quam & ipse habebat. Certi iuris est, in succellione ab intestato hereditatem intestati dividi ex aequo inter duos illos heredes legitimos ;at in ea hereditate etiam continetur portio hereditatis paternae, quam alteri fratri relli.
405쪽
s 3 Hugonis Donelli Comment . in Cod. g
restituere debebat, nam priusquam restituta sit, manet in bonis eius, qui resil- tuere debuit; & quia manet, consequens est, ad heredes eius pertinere. Huius igitur portionis pars ad sororem iure pertinet. Sed quoniam heredes in aes alienum defuncti succedunt pro portionibus hereditariis, L. 1. L. at debrium, supra, de heredit. altionis. eo fit, ut soror in proinposito portionem eius portionis hereditatis paternae, quae ad eam pervenit, re stituere de heat fratri suo, tanquam debitam a defuncto.
in hac restitutione t quaeritur, an soror
totam eam portionem paternam relli tuere fatri debeat, an non postit eius portionis, quae ad eam pervenit, quartam retinere' Frater petebat totam eam heredi talis paternae partem. & negabat sororem
polse inde quartam deducere. Et videtur ei ratio non deesse; quia quarta ex Senatusconsulto tribuitur heresti instituto, qui restituere rogatus est, I sed quia, Iustit. de fideicommi . hered. Haec autem soror nec est ea, uuae rogata eli. sed frater eius defunctus. Porro is, dum vixit, quartam
non relinuit: proinde non soror retinere
debebit. In hac quaestione hic respondetur. quemadmodum frater defunctus quartam retinere poterat, se & eius heredes legitimos de fideiecim milla eo similiter quartam retinere posse. Proinde& hanc sororem pro sua portione possse quartam retinere. noe respondetur ex conditione & iure heredum. Nam heres eiusdem iuris est, cuius & defun-Aus: heres in omne ius defuncti succedit, L. hereditas, de regul. iuris, L. heres tu omne, D. de aequir. heredit. Hinc introducitur hoc loco quaellio, quantum fra- a ter i defuncti de portione hereditatis paternae, quam restituere rogatus est , possit suo iure detraheret Et hic Accurlius scripsit: Quoties filius heres a patre inllitulus, rogatus eli portionem hereditatis alii rellituere, polle filium . itemque heredes eius deducere duas portiones. l. Portionem le-itimam, quae filio in bonis paternis de-etur, quae olim erat quarta, nunc ex constitutione Novell. triens, aut semis pro numero liberorum. I. r. Authent de triente is semisse. Deinde hac portione detracta, quar ab initio detracta intelligitur. dum filius adhuc viveret, in reliquo patrimonio ita fideicommissa, aut legata inde praestare, ut eius reliqui quartam habere debeat filius, aut heres eius. Quod reliquum est dodrantis, restitui debeat vel legatariis. vel fideicommiliariis : de qua sententia paucis nobis cognoscendum eli. Si de iure civili quaeritur, dubitari non debet, quin filius rogatus rellituere hereditatis paternae portionem , debeat esse Contentus portione legitima, quae debetur filiis, quae olim fuit quarta, L. Papinianus , . quarta. M. de tro c. testam . nunc triens, ex Novel Iustiis. de triente Ssemisse, I. r. Ne hae deducta, quin non pollit amplius habere ex Senalusconsulto
quartam Trebelliani. Haec sententia multis argumentis confirmari solet, sed magna ex parte infirmis. Haec, quae subiicio, certa sunt, & esse debent ex omnibus. Primum. expressum est in L. iubemus. fustra ad Trebellian. ubi filius rogatus olirestituere portionem hereditatis paternae fratribus suis; & nominatim constituitur. eum retenta quarta ex Senatusconsulti auctoritate, dodrantem illius portionis Paternae restituere cogendum . Non relli tueret dodrantem, si amplius aliam quartam retineret. Sed certius est expressa eadem sententia in Noveu. 3s de resistit. lis ea.
quae parit. in I r. in nK. I. quamobrem.
ubi cavetur diserte, si pater velit a filio hereditatem suam restitui, filium in primis
habere dehere trientem hereditatis paternae, ex qua filius est inititutus; reliquum totum restituere debere, nec polle quicquam filium ex eo retinere, si triens, quem habet, sussietat ad dotem, aut donalionem propter nuptias: de eo, quod restat nihil detrahi posse. Ex quo perspicuum est, si filius aut nullam dotem, aut donationem propter nuptias habeat; aut debeat quidem . sed portio legitima ad eas res praestandas suffieiat, nihil filium praeter trientem retinere polle. Et in summa, si quid filius praeter trientem retinere potest, id non eli quarta ex Senatusconsulto, sed dos. dixi. aut donatio propter nuPtias, ad quas praeitandas triens non susticiat. Sed ut hae auctoritates certorum locorum nos deficiant, haec sententia diserte Probatur, ratione sumpta ex L. Fale id ia& Senatusconsulto Trebelliano. Certumeli. heredem, qui quartam heredi latis hahet uci iure hereditario vel iudicio tellatoris, quartam ex Senatusconsulto reintinere non posse, quia habet, L. . vers. fecundo east. l . quod supra. v. ad L.F.ιuid. At filius a patre heres institutus,
qui trientem iure naturae debitum retinet.
is non solum quartam habet, sed amplius
etiam unam unciam, proinde quariam ex Senatusconsulto amplius retinere non PO-test: Filium autem heredem institutum certum est eum trientem, quem retinet, habere. & iudicio defuncti, & iure hereditario. Nam non solum illi hereditas tu. di.
406쪽
rue Ad Tit. XLIX. Lib. VI. C. ad L. Falcidititi. 786
dicio desuncti delata eii, sed etiam ita
delata et f. ut ellet heres, & cum trientem retinet, non retinet, nisi iure hereditatis, quia Senatusconsultum facit, ut non videatur filius de eo triente rellii uendo rogatus else; aut saltem de quarta restituenda, quoniam legatum & irile te om-
mistum per Legem Falcidiam ipso iure
minuitur usque ad quadrantem hereditatis, L. in quantitate patrimonii, I. ult. D. ad L. FaIsid. Veruntamen contraria
sententia sucis de seniores & alteriores habet . Non dubium est quin confirmata iit iure Pontiueio; quae sententia ex fiat innocentii in cap. Rouutius de isam. Non
desunt tamen , qui eam sententiam iure
civili probari putent, in quibus eii Ac- curtius ad legem hane . Qui duobus utitur algumentis, sed frivolis. Aeeuritus sie argumentatur. Triens natura debitus filio non potest fideicommitto onerari; quia de legitima omne ius &gravamen subducitur, L. quoniam in prioribus , simus, D. de ino e. resam. Cum ergo filius heres insiliuius rogatus
eli hereditatem paternam restituere, Perinde est, quasi de triente natura debito restituendo rogatus non eis et . Ex quo colligit de reliquo patrimonio rei ituendo filium rogatum videri, proinde & eius patrimonii reliqui quartam retinere non posse.
Respondeo: Vitiosi ili me colligit: Nam& cum heres extraneus oneratus ei l legatis supra dodrantem . item , cum roga tus est hereditatem restituere, videtur de quarta parte hereditatis nihil a tellatore constitutum : nam haec quarta retinetur
ipso iure, quasi nec legata. aut fidei com- in illa ellet, dicta L. in quantitate, I. uis. D. eod. Et tamen cum heres hanc quartam habet, de reliquo dodrante deduci nihil potest . Praeterea hoc argumentum adversus auctores facit; sic enim colligi debet: cum filius rogatus est portionem
hereditatis rellituere, non videtur rogatus de triente restituendo. Ergo eum trientem
filius solum habet: in nahet, consequens eis eum amplius quarta hereditatis consequi non polle, qui quartam habet, & amplius. Deinde Accursius argumentum ducit ex L. quoties, 'D eod. ubi si quid legatum iit ei, qui capere non poterat &contributis omnibus legatis reperiatur supra dodrantem legatum esse: placet in hoc legato, quod non capienti relinquitur, sic oni rationem L. Falcidiae, ut Primo heres portionem Falcidiae ex hoc legato detrahat, deinde ex reliquo dodrante eius legati detrahat eam portionem, quam legat rius capere non potest. Respondeo : is. IX. Exemplum ad rem plane nihil peri in t .
Nam hoc exemplo heres non retinet, nisi unam quartam, quae ex L. Falcidia ei debetur. Quod amplius retinet ex dodrante , non sibi, sed fisco retinet. Deinde non retinet, tanquam sibi debitum, sed tanquam ei legatum. Multae praeterea rationes ab aliis in hane sententiam colliguntur. Sed omnes eiusmodi, quae nullo negotio refelli poli unt. Una est tamen ratio pro ea sententia, quae magnam speciem veri, & aequitatis habet. Ea nobis erit una pro omnibus . Eii autem haec : cum heres rogatus eii restituere hereditatem, sic ratio L. Fale idiae, ponitur certo & explorato iure, ut heres rogatus ante dedueat, quod sibi a desuncto debebatur: quod reliquum est patrimonii, id solum patrimonium defuncti esse existimatur. In eoque id observatur, ut heres eius reliquam partem habere debeat, reliquum dodrantis praestare legatariis, aut fidei eommissariis. L. irritum, supra h. t. I. uis. Insilui. ad L. Favid. At triens& tota ea portio legitima, quam filius,
ut filius habere debet. est debitum filii, quod a patre filio debetur, & quidem
iure naturali, ut probatur in L. ult. dehon. damnat . in Novev. i. de hered. E, Did. g. patrimonium itaque. Proinde, cum filius institutus rogatus erit restituere paternam hereditatem, secundum regulam supra scriptam, ante omnia deducere debebit trientem sibi natura debitum; deinde in reliquo ita ponitur L. Falcidia, ut ex eo reliquo quartam retineat, & quod reliquum est dodraniis. fidei committario restituat. Haec ratio infirmari non potest, s statuimus trientem legitimum, qui filio debetur, este
ex nurnero reliquorum debitorum hereditariorum. Sed hic respondebitur recte eκ iure civili, quod dicitur in ratione L. Paleidiae ineunda aut deduci aes alienum,
suod heredi debetur, id intelligendum est, i quod si debitum, ut a defuncto, aut herede debeatur. At si eis aliquid , quod
tribuatur iure heredi, non a persona defuncti, aut hereditatis, id ante Omnia non deducitur, aut si deducitur . ex reliquo patrimonici nihil deducitur amplius. Argumento est certi itimo quarta, quae ex L. Falcidia debetur: item quae ex Senatu iaconsulto debetur. Nam haec L. quoque& Senatuseonsulto debetur, itidem ut portio legitima debetur lege naturae liberis;& tamen cum heres hane quartam semel deducit, quae ex legibus & Senatusconsultis debetur, in reliquo dodrante nihil amplius deducere potet t.
407쪽
sr Hugonis Doncili Comment . in Cod. 788
Veruntamen ad hanc responsionem hoc referri potest, diversam esse caussam quartae, quae ex L. Falcidia retinetur, & portionis legitimae, quae filio debetur. Nam quarta Fale idiae tantum iure civili debetur: portio debita liberis naturali ratione
debetur, & legibus natura: ut consequens sit, plus in ea debitum elle, quam caeleris, dicta L. nu. D. de bon. damnat. Et verisimile est hac ratione motum innocentium superiorem sententiam comprobasse in d. cap. Ra uutius. Et certe si hoc Conceditur , portionem legitimam , quae debetur liberis, vere debitum esse patrimonii , nihil caullae dici potest, quin
prius hune trientem filius retineat, tanquam aes alienum . in reliquo autem Patrimonio recte retineat ex d. L. irritum, fura.
Sed & eadem principio posita argumenta, quae in priorem sententiam afferebantur, facile diluuntur. Non obstat, quod dicitur filium rogatum restituere portionem hereditatis paternae, rellituere dehere dodrantem eius hereditatis, deducta solum quarta, L. iubemus, foρr. ad Trebeu Si mitilus Deis. Fatebimur enim hoc ita esse; sed respondebimus, portionem hereditatis paternae telli mandam ellis deducto prius aere alieno, quod filio debetur.
In eo autem aere esse trientem filio natura debitum in successione patris. Hoc triente deducto aeris alieni loco, quod
supererit, erit hereditas paterna , cuius detracta quarta dodrantem restituere CO-getur.
Non ohstat etiam, quod dieitur, heredem, qui quartam hereditatis habet, non posse quartam ex Senatusconsulto, aut L.Faleidia retinere; quia habet, quod petit. Hoe enim ita est, si heres quartam lubeat iure hereditario, aut iudicio defuncti, in quarta is, M. eod. At portio hereditatis debita, idest, triens ille, de quo loquimur, non accipitur a filici iure hereditario, aut iudicio defuncti, sed tanquam debitum. idcirco in eadem caunia haberi debet cum reliquis, quae filio debentur, ut scilicet in aestimando patrimonio defuncti patris hoc debitum ante
omnia deducatur. Deinde quod superstat, existimetur este hereditas patris. Non accipi autem hunc trientem iure fidei commilsario, aut iudicio defuncti, sed tanquam debitum, argumento est, quod filius idem etiam haberet ab intellato, &multo plus. Non obitat etiam, quod quidam obi ieiunt: Natura absurdum eise, ut duae quartae dicantur ex eadem hereditate detrahi posse, & nihil ciminus his de- tradiis, dicatur dodrans restitui. Faeilis enim hie responso est, admissaea ratione, quam supra posuimus. Nam triens natura filio debitus, non ut quarta hereditatis deducitur, sed ut aes alienum, ita ut filius dedueendo trientem aeris alieni loco, & ex reliqua subitantia detrahendo quartam, intelligatur unam tantum quartam habere hereditatis paternae, sed quae aestimata sit prius deducto aere alieno.Quid igitur in hac varietate iuris nobis sequendum est ' Respondeo . Melius
est, eam sententiam sequi, quae confirmata elt in eap. Ra vultus, de testam. Idque his de caussis. Primo, quia praeterquam, quod confirmata eii eius ea . auctoritate: etiam in usu & foro ita obtinuit, ut fere ubique servetur. Qua ex re fit, ut sit multo tutius non se vexare inanibus sumptibus adversus eam sententiam. Deinde, quia etsi haec sententia non esset ex iure civili : tamen non eo minus
aequa & henigna est, & benignior, quam prior. Nam ea demum sententia benignisi ima & aequissima putanda est, quae naturae rationem & legem sequitur, L. penu D. M. de itistit. X tur. At ratio naturalis, tanquam naturae lex tacita, succestionem parentum liberis tanquam dehi tam tribuit. ut eli in L. uis. de bom damnat . Proinde ea sententia aequillima iudieanda esl, quae parentum hereditatem quam maxime & prolixissime liberis relinet, qualis est sententia luperior de triente non debito prius deducondo, deinde de quarta reliquae sententiae detrahenda. Postremo etiam ex ratione civili ea sententia admittenda el l . E. lienim non sit explorati iuris civilis ea sententia , sed multa contra ex iure civili diei possint; tamen superior ratio, quam pro ea sententia adduximus. hoc saltem facit, ut res in dubitationem, & ambiguitatem revoeetur. In dubiis autem et iam iure civili placet henigniorem sententiam praeserendam este, I. . se fuerit L gatum . in M. de reb. dub. 1. . semper in dubiis, de reg. iur. Ea autem sententia humanior & benignior eli, quae pro liberis facit. Hae t sententia admissa propior eam 4
rationem, quam supra adduximus, dicendum est non tantum filium, qui rogatus est, restituere portionem hereditatis paternae, pollia ita deducere trientem, ut supra dixi, deinde reliquae substantiae quartam, tune, cum rogatus est hereditatem
rellituere, sub conditione, si sine liber sdeeellerit, ut Accurii iis exiitimavit. hoc loco: sed etiam filio rogato idem tribuendum elle, etsi rogatus iit pure portionem
408쪽
so Ad Tit. XLl X. Lib. VI. C. ad L. Falcidiam. 9o
hereditatis paternae restituere, contra distinctionem Accursit hoc loco. Nam semper verum erit filium rogatum polle deducere trientem, ut sibi natura debitum: quo dedusio, consequens erit reliquum patrimonium ita poste restitui , ut inde filius pollit deducere quartam ex Senatusconsulto, L. irritum . f V. Hae sententia quaesitum est, quantum
in duabus illis deductionibus , quas filio tribuimus, filius deducere debeat, & de
triente convenit inter omnes, tunc ex
tota hereditate detrahi : de quaria quae amplius ex SC. deduci debet, quae illo est: quidam putant praeter quatuor uncias hereditatis, quas filius iam retinuit, habere eum de here eiusdem hereditatis uncias tres, ut sie totius hereditatis, ex qua in ili tutus est, habeat '. uncias, quinque tantum restituat . Sed haec sententia merito displieuit , quia triens, qui primus deducitur, non ut quarta deducitur, sed ut aes alienum & debitum filii: Secundum quam sententiam huius deductionis ratio ita ineunda est ex sententia L. irritam fust. Filius ante quatuor uncias hereditatis deducit: id quod reliquum est, dividetur in duodecim uncias, ex quibus filius tres accipit, reliquum dodrantem restituit. Aut quod idem eis, deductis quatuor unciis, e X tota hereditate, relinquitur bes nereditatis, id est , 8. unciae, ex quibus filius quartam partem tantum habebit, id est, duas, ut ite ex iota hereditate auferat 6. uncias tantum, non septem. Neque nos movere debet ratio eorum ,
qui r. uncias filio tribuunt. Dicunt enim, tilio tribuendam esse quartam totius Portionis paternae. Portio autem quarta lOtius hereditatis paternae non sunt duae unciae, sed triens. Respondemus enim verum e se, filio tribuendam este quartam totius portionis paternae. Sed iam diximus, hanc portionem paternam non arsit mari computato adhuc triente, qui natura filio debetur, sed computari eo triente ante deducto, ut . Pre alieno: quod reliquum eli, id totam portionem paternam extili mari debere.
Ad L. Si ut allegas. II. Imp. Gordianus A. Maximae.
M ut allegas) pater tuus eam portionem, ex qua re facit heredem , fratribus tuis res tuere iussit, certi que speciebus pro halcidia priecepti esse contentam auxilium seris Falchstie, quod imploras, apud suum iussicem nouprohiberis sagitare. PP. VII. Kalend. Novemb. Arrianis N Pano Co C. SUMMA Ri A.
i. Fitia heres impitula V rogata restituere portionem paternam fratribus, quartam ita retinet, ut i
x Ilia i a patre instituta, & rogata re-
V itituere portionem paternam fratribuS, quartam ita retinere pote it , ut testator prohibere non possit, quo minus Cam retineat, sive in totum prohibeat, sive pro ea quarta aliquid filiae attribuerit, ut hic. Non quod non debeat in quartam imputari id , quod a defuncto tribuitur, L. in quartam, M. eod. sed quod si id ad quartam non sussicit, pollit filia, quod amplius eii, ex Senatusconsulto deducere, vel petere, quod Senatuscontulium hic appellatur Falcidia , quia Senatusconsulto per- milium eis, ur quarta ex fideicommitia
Tom. IX. sator prohibere non possit, quo
1. An idem pos contrariam Insimani
constitutionem locum habeat. hereditate ita deducatur, uti per L. Falcidiam de legatis deducere concellum eli, ut docuimus ad L. iubemus, δερ.γad Trebell. Haec sententia ex iure veteri certa est, quo iure testator contra L Falcidiam non potuit cavere, ne quarta portio hereditatis apud heredem maneret, L. quod bonis. I. i. L. si debitor, D. eod.
Quid i dicemuς hodie, post constitutionem Iustiniani, qua cautum est, licere testatori prohibere, ne portio ex L. Falcidia deducatur. Auth. sed cκm tesator , I ..eod. Respond. si hanc quartam intelligimus eam portionem, quae filiae na-
409쪽
79 IHugonis Donelli Comment . in Cod.
tura debetur ex successione patris, hanc testator prohibere non potest. L. quoviam in priori, L.ΘScimus, fust. de ino c. Iesam Nee constitutio nova luiliniani ad eam portionem pertinet. Haec enim portio, ut naturae iure debita deducitur, non ex L. Falcidia . Di inde eadem Novella, de hered. S Falcrae 3 peu. declaratur, libertum non polle teli amento tuo prohibere . qun minus patronus quartam sibi debitam habeat. Plus autem iuris est filiis in ea portione . quae illis in successione patris natura debetur . Quod si praeter hanc portionem filia etiam deducere volet de reliqui, patrimonio quartam , ex Senatusconsulio, ut facere polle eam diximus, ex c. Ra nurius, de testam . puto patri licere ex Novel . constitutione hanc quartam partem prohibere.
Non obitat, quod Novella constitutio scripta est de Falcidia prohibenda. hic autem agitur de quarta Trebell. nempe quae ex fideicommissa hereditate deducitur. Ei si enim verum est, quod in prioribus legibus nominatim correstum non eli, id posteriorum legum regulis permit
lendum ei se . t . principimus, in fu i mde appeIlationis tamen verbo halcidue, quo Novella utitur, satis conlinetur quar. a , quae relinetur ex Senatusconsulto. Nam & haee F alcidia appellatur non ilia-lim in hac L. item in L. iubemus, o r. ad Trebel. de quo illic plura . Deinde ratio lustiniani in Novel . constit. cur velit polle proluberi deductionem Faloidiae, est haec, ut voluntas desuncti conservetur, d. Noveu i I hine uob s. H Peratio pariter in quarta Trebellianica locum habet. Postremo maior caulla eii, cur testator possit deducere quartam Trebelliam quam quartam Falcidiam quae deducitur ex singulis legatis. Nam Falcidiae quarta prohibita , licet heredi hereditatem non adire ; Trebelliana etiam prohibita, non licet heredi hereditatem non
adire. Quisquis enim heres rogatur restituere hereditatem, is etiam adire cogitur & restituere. ut sup . iit. dixi. Multo
igitur facilius, & huius deductio prohiberi poteli a tellatore. Ad L. In donationibus. I 2.
n. Dioclet. & Maximianus A A. Iustino. In donationibus luter virum θ' uxorem factis legem An id am ha re locum , quando fideicommissi partihus funguntur, nonnullis turis placitis com
Donationes, quae inter praesentes factae morte sotam te satoris confirmantur . vicem legatorum obtinent, S in iis Vatis dia Actim ha
. Uecunque ' donationes inter prae- I lenteς factae morie solum donatoris, eonfirmamur, hae vicem legatorum obtinent; quae & ipsa solum morte confirmantur. Eadem ratione fit, ut in iis donationibus itidem . ut in legatis Palcidia loeum habeat, idest, hae donationes in numero legatorum computentur, cum quaeritur, quantum legatum sit, & an legatum iit supra dodrantem. Item ut ex
iis, tanquam ex legatis deduci pollit, quod
dodrantem patrimonii excedit, ex L. Ealcidia. Exemplo est donatio caulla mortis, de qua in L. st mortis, Infr. item donatio inter virum & uxorem, de qua b. t. luiusmodi donationes ipso iure non valent. L. 1 2 3 D. de Avat. ι uter vir. s uxor. Sed tamen niti a donatore revocatae sint, morte eius confirmantur, L. eum hie satur, I i de donat. inter vir.
X uYor. Unde & L. Falcidiae locus, ut ibidem seriptum eli.
410쪽
ν03 Ad Tit. XLIX. Lib. VI. C. ad L. Falcidiam. 79
Ad L. Si ea. I 3. εω AA. & CC. Zetho. S. ea, cuius filium tuum fervum significas, ex iudicio def/incti, quem dieis Meicommifariam libertatem ei reti vise, aliquid consecuta est: ad restituendam fideicommifariam tibertate is nou immerito obnoxia constituta δε- het urgeri . Nam fideicommissum ei relictum usque ad eum modum potest
petere, quem deducto stretio fervorum, quos fuerat rogata manumittere,
I. Tisia rogata. ut servos per Meleommissu a s i relictos, lis amplius
ferυum quendam ρ ρrium manu mittat , an sidereommisso agnito cogenda sit manumittere.
TEstator servos quosdam suos per fidei commi illam legavit Titiae. 8t rogavit eam, ut servos manumitteret; hoc amplius, ut manumitteret servum quendam tuum proprium, qui erat filius naturalis Seii, cuius ad consultaticinem hoc rescriptum relatum. Tilia fi .s eiecim mi ilum servorum agnovit, neque postea servum suum proprium manumisit, ut rogata erat manumittere: urget pater naturalis Seius,
, Qua situm t est, an debeat manu mitis
tei e ' Non videbatur cogenda esse manum itere. Nam qui ex te ita mento desuncti nihil accipit, ab eo nih)l relinqui po- teli, I r. IV. de sing. reb. per fidei-
comm . rel. L. ab eoa. fustr. de fidei-eom. Aaec autem mulier ex testamento capere nihil videtur. Proinde rogari non potest, ut quicquam praeitet. Non videri autem eam quicquam caseere, probatur ex definitione capiendi. Nam capere non est manu capere tantum, sed cum esse-ctu, id eli, capere, ut maneat. Capere cnim, quod rellituere opus habet, non est capere, L. aliud est catere, de verb. An. ln proposito autem mulier servos per iij et commi ilum relictos ita capit, ut debeat manumittere, proinde capere non videtur . Quare nec propter id fidei commillum, quicquam ab ea relinqui potest, ultra servos legitos. Hic respondetur eam manumittere cogendam servum , quae servos per fio eicommissum relictos agnovit, etiamsi eo, manumittere sit rogata. Et re-
1. Quat uus servos sibi legatos petere ' possit
3. Error interpretum butus siet nota
cte respondetur, & secundum regulam eam . quae obstare videbatur. Nam etiamsi servos relictos manumittere de heat et tamen non eo minus in his aliquid capere intelligitur. Nam manumitIbs habitura est Iibertos. & ita consecutura in his ius patronatus. Quod ius haec commoda secum affert. obseruium a libertis debitum, operas item ossi etiales, & praeterea ius sucise edendi liberto ad eum modum, qui constitutuq est legibuς. De obsequio est subiit. de obseq a Abert. De operis eli δεώtis Iust. de suces. Iiber. Hi ne colligimus: quicquid est, quod
ad aliquem pervenit testamento, id eiusmodi esse, ut qui in eo voluntatem defuncti agnovit, cogendus sit, servum atque adeo servos suos manumit ere, quemcunque ab eo testatore manumittere est rogatu . etiamsi servi manumittendi mulio sint pluris, quam id, quod accipitur; quoniam legatarius voluntatem de iuncti agnovit etiam in minimo relicto, non videtur servos suos pluris manu mitiise . L. sed si
quaesiium t est amplius, quatenus Ti- Σtia legataria possit petere servos situ legatos, quos manumittere rogata eii ' Re spondetur, eam petere polle ad eum mo dum, quem relictorum substantia patitur,
id est, potest petere fidei commillum horum servorum in solidum. Et hoc ell, quod dicitur, L. Falcidiam nou minuere i heriniates.