장음표시 사용
411쪽
que Hugonis Donelli Comment. in Cod. 796
tates. L. si universae. I r. de legat. L. Papiu. I. . D. inos'. tesum. Servi autem in proposito per fideicommissum relicti , sunt relicti manumissionis caussa, proinde in solidum praestantur, L. in testatoris 3 . S L. seq. D. eod. Sed additur in hoc rescripto ita praestare solidum hoc
fidei commillum ut ante deducantur pretia horum servorum . quos Titia manumittere rogata est: quod fit ex verbis L. Falcidiae ex qua patrimonium aestimatur, deductis prius pretiis servorum manuminsorum, I. au. Ins. b. t.
, Vulgo i graviter erratur in interpretatione huius loci, quod fideicommissum
hoe, cuius hic fit mentio, interpretentur fideicommissum pecuniarium , seu Pecuniam relictam Titiae eo modo, ut servum suum manumitteret, & praeterea ex eo pretio alios servos redimeret, quos rogata est manumittere.
Primo de servis alienis redimendis nullum hie verbum est: deinde pecuniam esse relictam in hoc, ut legatarius aliquos manumittat, Falcidia non patitur: id est ,
non praestatur ad eum modum, quem bOnorum substantia patitur. sed quem dodrantis substantia patitur. d. L. in tesu toris, S L. seq. eo. Quod est conveniens verbis huius rescripti.
Ad L. Licet ad eris. 24. Idem A A. Ad CC. Faustinae. Licet adieris patris hereditatem, re confusione pro parte, qua eidem
successeris, exstinguatur actio, quam ribi ad ris competere, eo quod ex administratione tutelae , -lta eum debuisse contenias: pro residuis tamen partibus coheredes conmenire non prohiberis: ω fundum a te relictum eatenus,
quoad deducta quarta re ui subflantia patitur, praestare necesse habes. Dat. n. Kalend. Octob. Viminacii. A A. CossSUMMRRIUM.
ε. Creditore testatoris a te satore praparte herede instituto, iusso praedium Dum restituere Titio, sive C Reditor testatoris institutus est a testatore heres pro parte. Idem iussus t est praedium suum restituere Titio, sive is extraneus est, sive coheres. Quaeritur t de debito huius creditoris, quantum de eo
consequi possit' Respondetur primo. posse eum citra omnem controversam Partem hereditariam a coherede petere: quia pro ea parte actio vetus confusa non sit, reliquam autem partem, pro qua ipse heres testatoris exstitit, eum petere a coherede nullo modo posse. Quod duabus de
caussis recte respondetur. I. Quia haec portio iam amplius non debetur, ut consequens sit, eam neque ab herede, nequeat, ullo alio peti posse. Nam pro ea parte obligatio tollitur confusione; quoniam nemo idem creditor & debitor esse potest. L. Pen. βρ. de Bereae acr. L. uxor. infri ban. aua. iud. s C. Sed quam partem
hic heres a coherede accipit, eam retinere potest adversus legatarium, & hoc momextraneo ,sve coheredi, quantam debito a coherede vel ab ario er
ditor bis de debito consequi possit. do salvam habere; idque est, quod fgnificatur extremis huius rescripti verbis per adversativam . Nam in extremis dieitur , debere eum praesare legatum a se rei ctum scilicet , quoad deducta quarta, quantitas patrimonii patitur. Quibus ver- his duo significantur . l. Hunc heredem , a quo supra dodrantem portionis eius legatum est, deducere polle quartam suae portionis, idque est, quod dicitur, in singulis rationibus rationem Falcidiae ponendam esse, I. r. h. t. Alterum iisdem veris
his signifieatur, ita quartam hanc ex L. Falcidia deduci, ut heres prius deducat aes alienum, nisi quod ei a defuncto debeatur. L. in imponenda, δερ. Quo fit, ut hie heres portionem debiti, quam ae herede exigere non poterat ; tamen in ratione Falcidiae ponenda, ponat, & dedueat adversus legatarios, dein reliquum ita partiatur, ut retineat quartam, dodrantem restituat.
412쪽
9 Ad Tit. XLIX. Lib. VI. C. ad L. Falcidiam. 798
Ad L. SP praedisrum dotis. I F. Ldem A A. & CC. Pomponio. Si prae Horum dotis apud te iure remanentis instrumenta verbis praecariis, vel testamento, vel cod cillis uxor tibi dari manda teius iud eium
successiores immere compellenturo cum instrumentis praediorum domino relictis ,
Falcidiae nulla possis intervenire quaestio. Supposita. XVI. Halen. Febr. Sirmii CC. Coss
r. nos quando fotato matrimonio inu Dert, aut heredibus restituenda M. Soluto matrimonio dos mulieri, aut heia redibus relli tuenda eli, L. L. N. s I Int. matrim. Sed hoe t ita. nisi in dote danda convenerit, ut vel susceptis liberis, vel mortua in matrimonio uxore, dos maneat penes maritum, x. S L. si pater, de pactis dotatib. Cum forte eius modi pactio inter maritum & uxorem intervenit let, ex qua praedia dotalia apud maritum manere deberem : uxor decedens legavit marito suo instrumenta eo rum praediorum, id est, tabulas & literas, quibus origo emptionis & aequisii nis eorum praediorum continebatur. Hoc ideo recte fit ab uxorei quia nili haec instrumenta marito legentur, non sunt mariti, tametsi maritus praediorum sit dominus, L. instrumenta, IV. de fideicomm . Quaesitum est, cum tantum legatum ellet ab uxore, ut locus esset legi Falcidiae.1 an t ex hoc quoque legato instrumentorum Falcidia detrahi pollit secundum vor-ha L. ρotest. D. eod. Nam legata sunt;& L. Faleidia omnia legata minuuntur, x. Au ex Iegato instrumentorum Fale
si dodrantem excedant, ut supra diximus. Hic respondetur, quod horum instrumentorum nulla sit aestimatio, & proinde non sint in computationem legatorum aestiman da . Nam pretia rerum cum aliis in caussis. tum praecipue circa L. Falcidiam non ex affectu cuiusquam aestimantur , veluti si dicat heres , se noue istiusmodi instru
mentis carere pro ro. aureis h. t. Sed aestimantur revera communi hominum ae in
itimatione. L. quia, D. eod. At pretia initrumentorum , ii quis aliis velit vendere, nullo pretio aestimantur, quia aliis omnibus sunt inutilia: proinde nullo modo aestimanda. Recte quoque hanc rati nem Accurlius reddit, cur non debeat ex his in lirumentis quarta detrahi; quia ea quarta heredi si inutilis. legatario prosit ut consequens sit, heredem non pol se eam quartam retinere, nisi ut officiat legatario. Praeclare autem seriptum est a Cello. malitiis non esse indulgendum, L. in faηδε, de rei vindicat. e in o
413쪽
99 Hugonis Donelli Cominient. in Cod. goo
I dem A A. & CC. Diomedi. Successi es legata, vel Meicommisa, s .es alienum hereditarium δε- functi sed iami eines occupaυerit, legis siolo Hae iussio peti, item Trebelliam Senatusconsisti praecepitim exigi non concedit. S. NI I. Kalend. Febr. Sirmii
x. Heres adita hereditate suseipit omuia
onera bereditaria una cum commoris .
L. Ouerum hereditariorum duo genera.
T T Eres t hereditate suscepta, suscipit
L 1 omnia onera hereditaria, una cum commodis L. I. Σ. op. de hon. ρ . One-2 rum ' hereditariorum duci sunt genera,
aes alienum desuncti & legata. His oneribus obstringitur heres, sed dissimiliters iure veteri. Nam arri t alieno obligatur in solidum: legata autem non praestantur ultra vires cuiusque patrimonii, ut hic est scriptum, & L. 7. S. denique ad Trebel x. I. in quibusdam, T . s cui plus, quam per L. Fauiae Iib. ζse. Id emcitur & L.Faleidia & Senatusconsulto Trebell. Proinde neque ab herede legata supra vires patrimonii exigi possunt, neque possunt a fideicommi IIario, cui restituta est hereditas. Eicitur hoc L. Falcidia, quae si non patitur legata praestari ultra dodrantem hereditatis: multo igitur minus patitur ea praestari, ultra vires eius patrimonii. Idem emeitur Senatusconsulto. Quod si de Pe- asiano veteri intelligimus, quarta ex eo enatusconsulto deducitur, ut deducitur, ex L. Falcidia, I. sed quia hereditas, IV. de s eiram. hered. Sin intelligimus de Senatusconsulto Trebell. vetere, hoc
3. Quomodo aeri a eno S Iegatis heres
. REs atienum si sit tantum . ut hoc diffoluto in latrimonio nihil super sit, Iegatorum nomine nihil debetur. SC. non transferuntur actiones in fideicommit Iarium, nisi quae, & quatenus in
heredem competebant. L gatorum autem petitio ultra dodrantem non cram petit.
Hi ne i consequens et , quod in princ hie dicitur, si tantum sit aes alienum defuncti, ut hoc dissoluto nihil in patrimonio supersit, legatorum nomine nihil de- heri, idem in L. st universae, fustr. delegat. scilicet quia in legatis praestandis ex L. Falcidia patrimonium aetii matur, deducto prius aere alieno, ut si quid supersit, eius quartam heres habeat, si nihil supersit, nihil praestare debeat, I. xli. IV.
eod. tit. Sed haec iure veteri ita sunt :constitutionibus autem lustiniani, quae scriptae sunt de inventario ab heredi hus faciendo, in totum a iure hoc reces tum est. Nam si heres inventarium facit, non tenetur creditoribus ultra vires patrimonii . Si non facit, aut non ita facit, ut ex illis constitutionibus oportet . non solum aeri alieno in solidum obligatur, ut ante, sed etiam legatis ultra vires patrimonii, Authent. sed cum testator, tu si . I r.eod. L. ult. svr. de iure deIib.
414쪽
so1 Ad Tit. XLIX. Lib. VI. C. ad L. Falcidiam. Ioa
Ad L. A coheredibus. Ir. - Α Α. & CC. Cato. A coheredibus rincta legara, quatenus modus Legis Falcidiae praestiturus patitur, posse peti, certis i iuris es. Sunos. V. Kalend. Novemb. Anchiali. CC. Cog. SUMMARIA.
I. Retinum heredi a eoherede quatenas
Η Credi a seipso legari non potest; quia
non est, qui ei legatum praestet. Hein redi a coherede recte relinquitur legatum ;quia est, qui illi legatum dare possit. L. Iegatum, 1. de ισσt. t. Posterior pars huius definitionis hic constituitur: & hici quaeritur, quod a t coherede heredi relietum et , quatenus debeatur, exempli gratia, qui quadringenta habebat in bonis, duos inllituit heredes, Primum & Secundum, ex aequis partibus, Primum iussit Secundo 2oo. dare . Hie duo quaerimus. I. An Primus ΣΟΟ. prae ilare debeat, si nulla elset L. Falcidia. Movet quaestionem; quia Onera hereditaria dividuntur inter heredes pro portionibus hereditariis L. h. δερ. de
hereae a I. Huiusmodi onus videtur esse legatum a Primo relictum, ut proinde videatur Primus ex hoo. at, eo relictis rod. dehere duntaxat, ut portionem legati, ubi pro portione heres ell. Hic respondetur hoo. deberi, ut legata sunt a Primo: nihil ad rem pertinet. quod dicitur onera hereditaria dividi inter heredes. Pro Portione hereditaria. Hoc enim de aere alieno defuncti intelligendum est. ex quo prius tenebatur, L. ea, quae, δερ. Dinit. ere c. L. debitorum, de pact. diversa caulla est legati. Nam quantum cuique relictum est te ita mento, tantum ab eo relinqui poteti. g. r. Insi de sing. reb. L. 4. lis 6. de legat. 3. & haec ita sunt, si L. Falcidia non interveniat, ideli, si supra dodrantem portionis hereditariae legata relicta non sint. Quid ergo, si supra dodran-Mm. IX.
x. An in 'gulis heredibtis ratio legis Didia ponenda sit. tem eius portionis relicta sint, ut in specie proposita contigit ' Et placet heredem L. Falcidia bono fine usurum proportione sua.
Haec est illa vetus quaestici, t an in sin- 1gulis heredibus ratio L. Faleidiae ponenda sit: quod prima ratione non videtur, ut in exemplo a nobis proposito. Nam a Secundo herede nulla legata relicta sunt: ita fit ut amplius, quam quarta hereditatis apud unum heredem maneat et manet enim lemis integer apud ineundum. Viis detur autem L. Falcidiae satisfactum, sitellator quartam hereditatis integram reliquit, vel apud omnes. Quod si recipitur, consequens erit. Primum heredem in specie proposita detrahere de legatis a se rein lictis nihil polle, quan vis ea eius Porti in nem exhauriant. Sed placuit, ut dixi, in singulis heredibus rationem L. Falcidiae ponendam este, idest, si tantum a singulis legatum sit, ut dodrans portionis hereditariae excedatur: quantum ultra dodrantem
erit, tantum de legatis siti gulorum decedet, L. in singulis, 29. eod. I. I. Ins. de L. Falciae Quae sententia eisicitur veris his L Fale idiae. Nam in secundo capite non dicitur, cum ita deducitur de legatis, ne minus, quam quartam hereditatis partem unus heres habeat, sed ne minus, quam quartam partem hereditatis heredes capiant. Quibus verbis exigitur, ut quarta apud universos heredes maneat : proinde ut maneat apud singulas portiones.
415쪽
so 3 Hugonis Donelli Comment. in Cod. go
p. Iustinianus. Λ. Ioanni Praefecto praetorio .
Si quis quadringentorum forte I olidortim habens substantiam, i Ierit,
heredem non aliter adire hereditiem, nisi prius trecentos octoginta Iolidor cuidam perfluat, vel aliam quantitatem, quae deminuere Falcidae rationem
potes: sancimus heredem, s adieris, legis Fastidiae beneficio fustentatum, replere quidem, quod ad Falcidiam deesse N prius eo dato, vel retento, sive una datio es , qtne celebrari ἀθοφω fueris, sive in multas dimiditur personas, praefatae legis immutilatum habere benescium. Si enim cum mortis caussa donatio procedat, , Me modum legis Falcidiae excedat, heres possaritionem repetit eam pecuniam, quae ultra modum legis Falcidiae corpor titer quidem data est, lege autem in ρatrimonio testatoris stremansit: quare non in ρraesenti casu viventibus, re morientibus providemus, re eorum ultima elogia construantes, re commodum hereditarium non minuentes λ Dat.
Kal. Novemb. Constantinop. pos Consulatum Lampadb N Orestis m. m. SUMMARIA.
I. Conditio, quae fit eouditionis implendae caussa, an lege GDidia mIuua-
1. Heres insitatus sub eonditione, si3oo. dederit, an cogatur a initio totam eam summam praestare, ut stat heres, postea detracturus GIei-CUm quaeritur , an supra dodrantem legatum sit, ut L. Falcidiae locus sit,
placet in his, quae relinquuntur, computanda esse . non tantum legatum, sed ea etiam , quae legatorum vicem obtinent, quae omnia in numero & computatione legatorum traduntur: & si omnia hereditatis dodrantem excedunt. singula per L. Falcidiam minuuntur, quatenuq dodrantem excedunt. In his habentur donationes caunis mortis, L. s mortis, L. in donationibus, δερ. h. t. Quaesitum est hoc loco, an in eadem caussa haberi debeant ea, quae conditionis caussa implendae ab herede Praei tantur, exemplum est tale. Qui oo. habebat in honis, non poteli amplius legare, quam 3 oo. proinde s legavit 38o. de legatis 8o. decedent, ut I o. apud heredem maneant. Quid si tellator ita seri- plerit, Lucius Titius mihi heres esto, si oo. Titio dederit. Quaero, an huius Conditionis implendae caulla neces le habeat heres oo. Praulare , ut fiat heres i an vero non habeat necelle praulare, nisi 3oo. propter L. Falcidiam, ut nihilominus re
ele fiat heres scio. praulitis. Quae lito elidiam; an vero ab initio possit δε- trabere go. S 3oo. praesauri for
3. Conditionis implendae ea sa quae capiuntur, an iisputentur in quar
in eo, an t haec conditio, quae fit condi- trionis implendae caussa, Lege Faleidia minuatur, ut legatum . secundum verba L. Falcidiae. Haec praestatio non potest mi. nui a quoniam Lege Falcidia solum legata minuuntur, & quae legatorum vim habent, ut verba legis declarant, L. I. D. eod.& dicitur apertius in L. tu quastitate partim, I. u D. N. eod. Quod autem praestatur ab herede eonditionis implendae cautia, id neque legatum est, neque legati vim habet . quod dilucide testatur Tit. si quis omissa causa testameuti. Nam ediis cto, si quis omissa causa testamenti, cautum eli, si quis omisi a caulla te ita menti ab intestato possideat hereditatem, ut ne minus legata, & quae legatorum vicem obtinent, praulet, quam si ex tellamento hereditatem adiittet . de tamen ii heres fuerit in illi utus sub conditione, β to. Titio dederit, & ab intellato possideat hereditatem : placet eum Io. non debere. d. t. . si quis sub eouditiove, Q. si quis omis ea L. testam. Non sunt igitur ea Io. legata, nec legali vim habent, alioqui exedrelo praulanda ellent. Consiliuit ho et lo-
416쪽
gos Ad Tit. XLlX. Lib. VI. C. ad L. Falcidiam. IO6
eo lustinianus nihilominus de praestatione, quae fiat ab herede conditionis implenda caussa, quartam non minus detrahi posse, quam ex legatis & donationibus caulla mortis potest. Non obstat, quod haec praestatio non est in numero legatorum, ac eorum, quae vim legati habent. Non enim ideo de hae praestatione Falcidia detrahitur, quia praei latio sit contra verba Legis
Faleidiae: sed quia est in fraudem legatorum . Quando Lege quid prohibetur, non tantum prohiberi intelligitur, quod est contra verba legis, sed etiam quod
est contra mentem & sententiam legis, idest, contra id, quod vetuit lex, etsi verbis non prohibuerit. L. nou dubium,fv. de Iegio. Huiusmodi est haec praestatio, de qua
quaeritur. Nam L. Falcidia vetuit ultra dodrantem legari, ne alioqui heredes nullo lucro provocati omitterent hereditatem, & ita destitueretur iudicium desuncti, ut est Insit. eod. At hae praestatione heredi iniuncta, eodem res recidit, ut ii heres cogatur totam eam pecuniam praestare. quam iussus est, futurum sit, ut hereditatem omittat; ergo haec quoque praestatio est contra id, quod lex voluit; proinde irrita est, sic atque haec praeliatio esset in numero legatorum. Hi ne colligimus, non solum donationes caussa mortis L. Falcidia minui, ut legata, sed etiam omnes praestationes, quae sine donatione mortis caussa capiuntur, quale est, quod ab herede praeuandum est cociditionis implendae caussa. ut declaratur L. mortis caussa capitur . in priue. S. sine domatione. D. de mori. ea f. donat.
Huic sententiae contraria videtur L. I. g. item si ita. D. eod. Proponitur exemplum eiusmodi; testator ita seripsit: -- res meas Titio penum dato, se non δε- derit, io. ei dato. Hoc in casu placet, si heres in praestando penum moram secerit, statim ro. debeti, & sola deberi: amplius autem non deberi penum, nec legatum esse ; sed tamen heredem . ut liberetur, posse penum praeliare ; si praestiterit, in Falcidiam non imputabit, idest,
non computabit in numeratione legatorum; nec de penu quicquam detrahi posse ex L. Falcidia i & tamen penus in hac
specie mortis caussa capitur: nam huius capiendi oecatio obvenit per mortem testatoris, quae definitio eli mortis caussae apionis in L L. mortis ea fa capitur. Respondeo non sunt contrariae horum locorum species, quae sunt dissimiles . In hac lege agitur de eo, quod heres ex conditione prae ture debet, quo non prae-DW. IX. stilo non est heres factus. Itaque id praestare cogitur, si vult heres esse, ut merito haec praestatio legatis comparetur. At in exemplo legis, quod supra retulimus, heres non hahet necesse, penum praeliare, si non vult. Nam qua nuis non praestiterit, nihilominus heres erit: poteti enim Draellare io. quae sola legata intelliguntur. Hi ne haec distinctio tenenda est, quod heres praestare cogitur, si vult heres esse. de eo Fale id iam detrahet, uti de legato, ut in hac lege. Quod autem praestare ne incesse non habet, de eo non detrahit Falcidiam, etiam ii id mortis caussa capiatur ;qula si id praestat, sibi imputare debet.
qui id praeliare necesse non habuerit. Quae litum est circa exemplum huius legis, an t heres institutus sui, conditione, si 38o. dederit, cogatur ah initio totam eam summam praeliare, ut fiat heres, postea detracturus Falcidiam λ Λn vero iam a principio possit detrahere 8o. & 3cio. praestando fiat heres Quidam putant heredem debere 38o. praeliare solida , ut conditionem impleat, & eonditione impleta fiat heres. Movet eos 3 quia conditio omnis implenda est, ut vulgo loquuntur, in forma specifica , idest, secundum praescriptum verborum conditionis, ut nihil in illis omittatur, L. qui heredi, in riuc. v. de eond. is demonst. Sed huiesententiae adversantur huius legis verba, quia fit potellas heredi retinendae prius Faucidiae, illis verbis: prius dato , veI re tento . Desinde quia in extremo dicitur, quod haee praestatio ipso iure minuit .
quemadmodΗm donatio caussa mortis . Non obstat, quod dicitur conditiones im- .plendas e Ise ex omni parte Hoc enim dieitur de conditionibus utilibus . non vero de conditioni hus, quae pro non scriptis habentur, qualis est haec conditio . quat eaus praestatio dodrantem hereditatis excedit: placet enim eatenus ipso iure mi
nui praestationem. Hic introducitur baec quaeilio. An t ea , quae conditionis implendae 3
caussa capiuntur, imputentur in quartam
ratione sumpta ex specie huius loci Sed haec quaestio hoc Ioeo inepta est, & stolida. Nam hic agitur de eo, quod heres praestare debet, & de eo qui cupit Falcidiam retinere . Quaestio autem superior ponitur de his, quae heredi praeliantur conditionis implendae cauisa, veluti ii fundus legatus lit sub conditione, si io. heredi daret, ubi quaeritur, an haec ro. data heredi imputentur in quartam ' Certi
autem iuris est haec non imputari, L. id autem quod L. in ρaartam, D. eod.
417쪽
Hugonis Donelli Comment. in Cod. sos
Irim A. Ioanni Praefecto praetorao. Cum eertum si, heredem, qui plenam fidem testatoris exhibet, in folidum legata dependentem non pose postea rationem legis Falcidiae praetendemtem repetitione uti, quia videtur voluntatem testatoris sequi: Dbemus hoc μmili modo Νmum haberi , s cautionem oper integra legatorum solutione fecerit: quod veteribus legibus in ambiguitatem deductum est. In utroque e enim casu, ides, sive soloeris, sive super hoc cautionem fecerit, aequitatis rario smitia suadere fideliar. Dai. XV Kal. Novemb. Constantinop. post Com
I. Bartam Falcidiam qui retinere ρο-
test, a , si ultra sipulaati pro- ἰ quartam ex lege Faleidia retinere
poteli, si ultro solvit. non repetit. L. error. δερ. eod. Si ultro i stipulanti promittit, quaestum est, an idem solida legata debeat, nec retinere quartam postii t Consti tuitur hoc loco. eum, qui solida legata promisit, quartam retinere non posse contra stipulantem. inutilis constitutio eli, nisi hae de re sit aliqua dubitatio. Et veteres de eo dubitarunt, ut bie tellatur luttinianus. Dubitatici exstat in L. si patronus, I. 1. de donat. Quaero. t cur hic dubitetur circa legem Falcidiam de stipulatione: cum certi iuris sit, ex stipulatione omni iure ei vili obligationem nasci, S. de constituta, Imsit. de actionib. Respondeo , dubitationata est exemplo patroni : nam si patronus institutus sit a liberio, & ex debita portione; de rogatus sit quid praestare: si id stipulanti promittat, stipulatio A R I A.
mittit, idem solida legata debeat, uec retiuere quartam ρust. h. Subitandi rationes addactae. non valet, L L. δε patrovus. i. priue. v. de donat. Quo exemplo videtur idem dicendum in eo herede, qui promisit se legata praestiturum ultra portionem legis Faleidiae debitam. Respondeo: dissimilia haec sunt: nam portio debita patrono in
bonis liberti debetur ob reverentiam patrono debitam . Haec reverentia videtur violari, eum patrono haec portio non servatur: sic fit, ut stipulatio contracta videatur esse contra bonos mores. At here di extraneo teliator non debet reverenistiam: ob hane caussam si heres promittit, se solidum legatum praestiturum, nihil hie fit contra honos mores. ae proinde stipulatio valet. An idem hic efficiat simplex pollicitatio, qua heres promittit se solidum soliturum . quod emeit promissio stipulanti facta. Vide quae diximus ad L. r. is I.
418쪽
AD TIT. XLVII. LIB. VII. COD. DE SENTENTIIS QUAE PRO EO QUOD INTEREST PROFERUNTUR.
Est haec lex sive constitutio tota forensis, ut vel ipsa inscriptio satis declarat. Iudici prMepta dat, quae sequatur, ubi in id quod interest, condemnatio facienda est. Est igitur hic locus peropportunus visus de tota hac quaestione, non satis explicata, sed maxime controversa atque dissicili, & tamen ad cognoscendum necessaria pluribus verbis disserendi
Ad L. Cum pro eo. Unic IN. Iustinianus A. Ioanni. P. P. Cum pro eo, quod interest, dubitationes antiquae in ionitum mori sint: melius nobis visum est, huiusmodi prolixitatem, prou possibile est, inamgustum coartare. Sancimus itaque in omnibus casibus, qui certam hasen quam tutem vel nasuram, veluti in veniationibus, ει locationibus re omnibus contractibus, hoe quod interest, dupli quantitatem minime excedere. In aliis autem casibus qui incerit esse videntur, iudices qui causas dirimendas susciρiunt, fer suam subtilitaιem requirere, ut hoc quod revera inducitur damnum, hoe reddatur. N non ex quibusdam machinationibus, N immo-Heis perversonibus in circuitus in iuricabiles rediga vir: ne aeum in infinitum computatio reducitur, pro sua impossibititate cavit: cum Diamus esse natura
est gruum, eas tantummodo Paeuas exigi, qu.e vel cum compes=ιι modera
mine pro eruntur, vel a legιbus certo sine eones e fla uuntur, Et boc non solum in damno, sed etiam in uero nostra amplect mr eonsitutis: quia re ex eo veteres id quod interest, statvierunt. Et sit omnitus, θιuvdum quod dictum es, suis aηtiqua prolixitatis, huius constitutionis recitasio, Dat. Hat.
419쪽
sii Hugonis Donelli Comment . in Cod. si a
r. Nomine eius quod interest sive factum sive nou factum oportuit exigitur aestimatio.
interest, versetur UImatio. 3. μι us commentationis occasio ae utilitas; is rerum ordo is partitio. Uibus in caussis aut ex eo, quod factum est, quod non oportuit, aut eX eo, quod factum non est . quod de-hult, actio constituta est: in omnibus ita fere ius ense reperietur, ut eo nomine in id quod intere it agentis, & petitio, & condemnatio conlii tuta sit. Et Certe cum neque quod factum est, infectum esse pollit, neque de eo, quod faciendum est, vis reo facile afferri, ut quod nolit, faciat: nihil in his generibus aliud a relinqui videtur, nisi i ut quemadmodum iacti, ita non facti testimatio exigatur . Quae porro alia harum rerum aestimatio
ei Ie potest, ni is ut & illie quanti factum non esse, quod factum eli: & hic, quod Oportuit, quanti factum esse intersit, id est ut nune intelligi volumus) utile sit ei, qui agit, aettimetur Sed genera obligationum nobis ante ocuulos ponamuS: Ium
id ita esse, quod posuimus, quamque haec x ratio i late pateat, facilius intelligemus. Cum omnis obligatio contracta aut in dando sit, aut in faciendo: hoc primum de iis, quae in faciendo consiliunt, sive id actum sit, ut quid fiat, sive id, ut ne quid fiat. innumeris locis tellatum est: in his non modo reum damnari in id quod intere it, sed ipsum etiam illud, quod interest, obligatione faciendi contineri: his locis praesertim, I. uuim. Insit. de verb. Obligat. L. si poenam, 68. L. quoties, quis, 8 I. v. de verbor. obligat. L. F uis ab alio, S. aDim. v. de.re itidie. Quae autem in dando sunt, etiam in his, fi ad dandi obligationem hoc quoque accessit, ut conventionis lege certo modo quid, puta certo die, praestari deheret: placet, si per promitIorem factum sit, quominus eo die praestaretur, consequi actorem, quanti sua interest, moram factam non esse: id est, factum non esse contra, quam debuit. L. s fundum, Ir D. daver. obtig. Idemque placet, & si quid certo loco dari debuit, neque datum est. L. L. in strine . L. quoa si Ephesi, Dde eo, quod cer. δες. De maleficiis, si quid cui damni datum sit iniuria, si quid cui
ablatum. aut ereptum: in omnibus sic est actio proposita, ut aestimetur, quanti ea res est, de qua agitur, id est, quanti actoris interest. L. ait lex, v. ad L. Aquit. L. inficiando, I. I. v. de furt. L. L. f. uon solum, D. uude vi. Nam quomOdo aliter in his quod admissum es , sarciatur, aut vindicetur ' Quid interdi et a Nempe haec cum aut in eo lint, ut pol- sessio nobis rellituatur ; aut in eo , ut quam polsessionem tenemus, ea ne inquietetur, idest in summa, in faciendo: prorsus eandem petitionem & condemnationem habent. L. I. I. es igitur, D. uti possid. Omnibus enim edictis. quae de caussa interdictorum sunt, actio quanti ea res est, datur: quod nihil aliud ell, quam id. quod iterest. L. I. g. haec verba, D. ne vis flat ei, L. r. I uou fotam, D. unde vi, L. 3. g. ult. 'D. uta possc L. 3. I. in hoc, D. de iti. AELI. pr. Utrum in eo genere, cum agitur, ut quid fiat. si reus facere pollit, quod ab co exigitur, praecise cogi possit, ut faciat ; an eo non faciente, nulla ne hic quidem alia condς mnatio sit, quam quanti actoris intereti, de quo maxime dubitari solet, alias videbimus. Pertinet enim hoc ad naturam. & potellatem cuiuique obligationis quaerere, quid in ea versetur, quid ex ea sperare & consequi liceat. De quo alius eii dicendi locus. Nunc hoc constet, &in his saltem tune, eum reus praestare quod debet, non potest & in caeteris, in quibus de eo, quod factum est, agitur: aut unam esse condemnationem iaid quod interest, aut certe in omnibus vi & sententia legis id in aestimationem vocari. Quod cum ita sit: totidem in causis sis accidit, ut quaerendum sit, quid sit id, quod nostra interesse dicimus, quidque eo verbo ad praestationem, & litis aestimationem contineri intelligatur. De quo cum t magnae inter veteres quaestiones isuerunt, quas lustinianus edita constitutione sub Titulo, Ne sententiis, quae pro . eo quoου interes proferuntar decidere e natus est: tum post constitutionem lustiniani
420쪽
g13 Ad Tit. XLVII. Lib. VII. C. de Sententiis Occ. 8 I
niani, de sententia ipsius constitutionis multo maximae extiterunt: ita constitutio praecise seripta est, & ut in re per se non salis explicata, parum perspicue . itaque quod res esset eiusmodi, quam intelligi usque adeo in iuris nostri perseeutione reserebat, non plures lunt de alia quae
stione, aut accuratiores Interpretum no
strorum disputationes: sed eiusmodi, si
palicorum eruditorum hominum quos no-Stra aetas tulit, exceperis quibus omnia ademeris citius, quam huius loci explica-
x. Quid valeat verbum hoc, quod interest, cum ex verbis tegis tum in actionibus privatιs S u. c.
ACito in id quod interest, proponitur, de quσ nunc quaeritur. id i quod interest, lic intelligimus, quod nos ra in interest, qui agimus. L. I. in privc. v. de act. e t. L. 3. I. MD. uti poΤ. id ipsum et i , quod nobis abest . quodque lucrari potuimus. Tot enim verbis definit Paulus in L. st eommi , D. rem rat. Bah. Si eomm a es, inquit, sipulatro rem ratam dominum habιturum, iutantum competit, tu quantum mea inter.
fuit, idest, quantum miθι abes, quantaemque lucrari potui . idem de lege Aquilia loquςns scribit, in ea consequi noS., quod consequi potuimus, si damnum datum non ellet, aut quia datum cit, quod erogare cogimur. L. si servum. I ait. v. ad I g. Aquil. ubi hoc sentit, consequi nos id quod interest: huius enim tellimatio verbis lcgis in actionem venit. L. ait lex. D ad IN. Aquil. quam recte id ita dicatur. vis verbi S proprietas explicata declarabit . Proprietate verbi hoc continetur, ut sit quod interest, quod nobis utile est. Verbum enim ita compOstium est, ut sit quasi, in re est. Quod pronomina haec adiuncta probant , quae
cum hoc verbo cora si ruuntur, mea, tua.
nolira , vel ira . Dicimus enim , interest mea, quasi in re eil mea. ideli, quod ad rem , utilitatemque meam pertinet . Idemque in caeteris illis intelligitur, tua. noli ra, vestra. Hac significatione illa dicuntur, Reipub. inter elle mulieribus do
tes suas conservari. I. . I. D. In u. marr.
& ll putationes ideo inventas, ut unusquisque acquirat. 9uod sua interest. L. Ris alat Io Ula, g. alteri, D. de ver . ob tionem concesseris. Quod cum ita es te mihi persuaderem. in aliis etiam nonnulla de-sderari scirem, aggressius sum & ipse ean dem quae ilionem explicare: si quid forte non dicam melius, planius fortallis afferendo , nolirorum hac quoque parte studia iuvare possim. De re ita dicemus, ut primo simplicius, quid sit id de quo quaeritur, & cuiusmodi sit: tum deinde quae sint eadem de re veterum dubitationes, quae lustiniani legis de his sententia, numero & ordine accuratius disseramus.
3. Id quod interes in facto, non in iure consistere: hoc utrumque quid sit quorum in altero, hoe intelligimus, quod Reip. utile sit: in altero quod stipulanticuique expediat, de in rem pecuniamque eius redigatur. Sed fortasse in t actioni- Lbus privalis, in quibus id venire dicimus, quod interest. hoe.quod interest aliter accipimus. imo prorius eodem modo, quod utile est, quod facillus ex adiuncto animadvertere poterimus. Dicimus enim,s res vendita non tradatur, in id quod emptoris interest, agi: sed adiungitur, quod interest rem habere, ut L. r. v. de as. empl. non dicimus, in id quod interest. rem non elle traditam, quippe rem habere utile. ideoque id est, quod interest: rem non habere, inutile. Sic dicimus in locatione, si Ioeator fundi non praestet conductori, ut fundo fruatur , actionem esse conductori in id, quod i pilus interest frui, non quod interest, quod non fruatur. L. si fundus 'D locati. Sic in interdicto, unde vi, eum qui deiectus est. tantium consequi , quanti interest deiectum non futile. L. r. S. nou solum D. unde vi. quanti interest, quod sit deie-etus, non dicimus: quoniam hoc inutile fuit se deiectum. Sed cur laboramus, gum constet id quod interest, uillitatem a iuris auctoribus pasti m nominari Venit omnis utilitas. cimnis utilitas praestanda est. Hoe illud est, id omne quod interest, venit: id omne praeliandum, quod interest. L. 1. in prane. S 3. ult. m. de eo ραοd cer. Dc. L. st sterilis. I. cum per venditorem, Se actio. e t. L. I. g. hae verba, D. Me vis flat ei. L. I. I. nos solum. D. Unde vi. L. pen. D. Si quircautio. Quae autem ista utilitas est eius,