장음표시 사용
481쪽
Hugonis Donelli Comment . in Cod. 936
fundum debet, is nihilominus landum apud
se conlii lutum habet. Addit conlii tutio: ante adventum ladiis
s e talis arbitrii. Hic t arbitrium iudicis
accipere debemus, non quamvis sententiam iudicis de re controversa, non quemvis eius iussum: sed arbitrium & iussum
de re, de qua in hae constitutione agitur, ideli, arbitrium, quo iudex pro pol et late iudicis potellatem facit rei, de qua controverita et t. vi occupandae. Pro potestate autem iudicis facere intelligitur, eum in rei vindieatione pollessor rem resti me
re iussus. iudici non paret. Nam si reus rem possideat, licet iudici manu militari
rem transferre, L. aut restituere. v. de
rei vitid Hine eolligimus, si quis ante
arbitrium & sententiam iudicis de re controversa relli tuenda, rem sua auctoritate occupet, citra controversam hae constitutione teneri. idem esse . probandum est,
etiamsi quis obtinuerit sententiam & arbitrium iudicis, quos adversarius iubeturrem restituere. Nam haec sententia acto. rem non excusat, si sua auctoritate rem, de qua agitur, occupavit, ut dixi ad L. memafferant, iura. Sed etsi magistratus ivllerit rem alienam occupari. si id feeit caussa non cognita, denique non pro offleio & iure magistratus: haec sententia &arbitrium neque magistratu patrocinatur, neque invadenti, qui iniusto arbitrio utitur, arg. L. 3. D. quod met. caQ. L. nee magistratibus, 'D. de iniar. Idque consentaneum est verbis huius constituti ni , quae arbitrium exigit, sed iudiciale, idest, conveniens iudici. Summa est haec: qui rem, quae ab alio possidetur, vel vi eripit mobilem, vel immobilem occupat, vetere polletiore deiecto. si id auctorit te legitima magistratus non facit, hae co
Habemus delictum, quod coercetur, &eum, qui coercetur. Poena constitutionis haec est. Primum qui rem invasit, sine
exceptione rem restituere cogitur: quod est eum interdicto unde vi commune .
Deinde, quod est proprium huius constitutionis, si dominus suit: iubetur dominium amittere . Quo loco duo quaesitae
ό Piimum, t an qui invast, dominium
iure tuo amittat, an per iudicem duntaxat. iudice de eo sententiam ferente. Verius est, idque vulgo placet, solum per iudicem. non ea ratione, Quae illis redditur, quia conii ilutio ita scripta sit ut dicat. am itat, in futurum: non autem amittit. aut a milit, quod certe eius lenientiae non idoneum alguinem in xii: cum ideo coa.
stituit ni neeesse fuerit uti verbo futuri temporis, quia conititutio in admissum futurum concipiebatur, ut de eo etiam ne
celle fuerit poenam futuram constituere sed potius hoc argumento, quod constiis tutio eodem loco iubet eum, qui rem invasit, simul & rem restituere, & dominium
rei amittere. Haec enim cum una orati
ne in unam personam coniuncta lint: quod in altero membro intelligitur, necesse est etiam in altero intelligi. arg. in L. 4. I. i. v. de va0.es ρυ. subst. At cum iubemur rem restituere, intelligimus per iudicem, vis namque prohibetur. L. exstat. M. quod met. caus. Ergo & eum eodem contextu iubemur dominium amittere, hie quoque per iudicem intelligere debemus. Quo admisso, consequens est. ni si a iudice petitum sit . ut qui rem invasit. dominium transferat, iudicem de eo statuere nihil posse. L. aD. supra, de fideicomm. Lb. proinde etiam dominium apud inva
illud notandum, invasorem dominium se amittere, si dominium ad eum, cui res ablata est, transire possit. Quod ii ludaeo mancipium Christianum ereptum sit, . ideo qui invasit, dominium non amitteret Chri iliani mancipii, quia ad ludaeum
transferri non potest. L. I Dρr. ne Ia Christ. mane'. Sed pro domino reus, qui eripuit mancipium, aettimationem praestahit ex constitutione, quae alterutrum prae stare iubet.
Quod tamen apparet ita recte diei, siquidem dominium ad eum redire debet. cui res erepta est. Hinc quaesitum t se- reundo loco, id dominium cui adiici debeat, utrum fise , an privato, cui erepta res est. aut qui deiectus esst Dicendum est, privato: ad quod confirmandum reis cte adhibetur L. ult. D. de titu. L. pen. fustr. de Ie . Et generaliter definiemus, cum adversus delictum poena pecuniaria infligitur . neque nominatim applicatur rusco, toties poenam privato tribui in solatium iniuriae & damni, quod passus est, d. L. sis. v. de titu. Quod satis probatur argumentia earum pinnarum, quae constituuntur adversus raptores, fures, &qui vim intulerunt, quae omnes Certo iure
iis, qui vim & furtum passi sunt, prae-
Quod si is, i qui rem invasit, dominus 3
non sit: iubetur aestimationem ipsius rei possessori praestare, vel ut sunt verba constitutionis. aestimationem ipsarum rerum. Quae verba diligenter expendenda sunt, ut intelligamus, non sie praestari aestimationem possessionis, quae possessori ablata
482쪽
63r Ad Tit. IV. Lib. VIII. C. Unde vi. 93g
est: ut scilieet aestimetur. quanti Intersteius ipsum possediise; sed aestimationem
ipsius corporis, etiam ii is . a quo res occupata et f. nullo modo dominus fuerit, sed praedo. Hoc contra fit in interdicto uti possidetis, adversus eum qui alienam ponsessionem turbavit, L. ρen. is su. D. utis . item in actione quod metus caussa,
adversus eum qui vim secit, ut sibi posses Ilio fundi traderetur. L. si maiier, F. ut post ovem, D. quod met. eaas Sedoc ius novum est . quod ut in maiore delicto poenam graviorem constituit. Poenam supra seriptam actione consequimur.
y Et i cum hic nova obligatio confli tua
lur, neque cautum ut, qua actione experiamur: constat ex lege agendum, seu in eam rem condictionem esie ex lege, L. tinica, de condia. ex IV. Haec polle II ri, cui possessio ablata eii. datur his veristas. restituat post ori. Datur & recuperandae polIessionis nomine, & poenae, quam diximus, persequendae: pr inde duarum rerum diversarum caulla. Ex quo intelligitur, unius rei condictione alterius condictionem non consumi, L. st pro fare, I. r. v. de eouae fur. itaque qui prius de possessione egit solum, non prohibe bitur pollea petere, ut dominium in se transferatur, aut sibi aestimatio rei praestetur. Quinetiam si is, cui possellio ablata est . ultro possessionem receperit sine iudice: non prohibebitur tamen poenam
pollea persequi: quia qui delicto suo in
poenam postea isscidit. is ut poenitentia sua non mutat delicium . sic nec teneri desinit, L. qui ea meηte, et . de furt. Eisi autem conititutio haec generaliter scripta sit adversus omnem, qui vi pose sessi em invasit: sunt tamen quatuor Or.dines eorum, quos putamus hac lege non
xo Primum i non tenentur omnes qui intellectu & dolo carent, quo in numer sunt suriosus, L. CDιυtis, N. de Q. pr . item insans, & qui infantiae proximus eii, s. in summa, Ins. de obL quae ex decuase. Secundo loco non tenentur parens
filio, patronus liberio. Nam hi certo iure
non tenentur liberis, aut libertis ulla actione, quae iniuriae, aut doli, aut vis habeat mentionem, propter honorem natura his
debitum, L. Paress, S x. seqq. N. de
seq. par. X stat. stro. Nec aci rem pertinet. quod haec constitutio neminem exincipit: hare enim regula nobis tenenda est in omni interpretatione legumi quoties una aliqua lex de toto genere in univer sum scripta est, & alia lege species aliqua ex eo genere excipitur, semper generi per speciem derogari, L. in toto iti
re, L . de reg. iur. id cli, speciem generali eo nititutioiae non contineri. Haec con stitutio est de omnibus invadentibus: lpe etes invasorum sunt, pater, patronus. Pro
inde si quid de his proprii tutis coniti lutum est, ad generalem constitutionem non pertinet. Ne illud quidem ad rem pertineI, quod haec constitutio generalis posterior est illo iure de parentibus & patronis con stituto. Nam & hoe in iure est, posteriores leges ad priores referri, si contrariae
non sint, L. sed S poseriores. v. de ιμgib. Proinde priores se aecipi debere. quasi posteriores de prioribus cogitastent.
easque confirmassent, aut quali priores pollea essent secutae. Tertio loco ad hanc constitutinnem non periinent magi liratus,
qui iure os Eeii, quo fungum ut, pollessi
nem a reo occupant, & in actionem transferunt. Hoc enim iure fit; & quod fit
iure, poenam non meretur, L 3. S. quod met. caus L. uee magistratibus, N. dei tur. I. Gracchtis, s r. ad L. IMI. de
adult. Eadem in caulla privatos hiberi oportet, qui auctoritate iudicis polle Ilionem ozeuparunt : quod ipsum verbis huius conititutionis effiei videtur. Potiremo re. cte vulgo putant. non teneri poena huius legis eum, qui furem fugientem persecutus, ei rem tuam ah stulit. Argumento L.
ait praetor, s. si debitorem. D. quae in fraud. ered. Quod & ipsum ex sententia huius legis salis colligitur, cum adventum arbitrii iudicis exspectari iubet. Hinc enim
intelligitur, constitutionem ad eas caussas non pertinere. in quibus permittitur lineiudiee se defendere. tacet autem lotimis quoties post vulnus aeceptum non licet remedium adhibere L. I. svr. an. sic.
His exceptis, sic statuemus de omni bus, de quibus hoc loco quaesitum est: quicunque rem vi invaserint, quae ab alio possidetur, omnes in hanc constitutionem incidere sine exceptione sexus, ae talis, conditionis, heneficii a lege tributi. De quibusdam tamen dubitatum est. Primum tde scemina, quoniam constitutio ita scripta est, si quir, non si qua. Sed res hcee
decisa est iure certo L. hoe verbum, siquis, 1. L. pronuntiatio, in pr. v. δε vers. IUN. nempe in omnibus legibus hoc verbum, si quis, tam foeminas, quam masculos continere: quod vel maxime admittendum est in hae lege ex legis sentenua. Nam hic est constitutio in odium sexus virilis, sed ad delictum coereendum. lala. Hoc delictum maius in scemina invadente, quam in masculo; quia ilia i vadens
483쪽
93ρ Hugonis Donelli Comment in Cod. 9 o
vadens, praeterquam quod delinquit, quod sit illi cum aliis invasoribus commune, etiam facit contra modestiam & pudicii iam sexui congruentem. Magis igitur ex sententia legislatoris delictum in ea coerω
xx Deinde dubitatum est i de iis personis,
quibus permittitur in iure errare, in quo genere sunt minores , Deminae , militesii en rustici. L. regula, v. de iur. Usaei. ignor. L. L. N. s quis in ius voe. non ier. Nam hoc iure posito, licere supra seriptis personis hoc ius & caetera ignora re, essi ei videtur, eas . si quid adversus
hane constitutionem commiserint, non leneri: Sed sciendum es . nullorum delictis iuris errorem patrocinari, s quid in faciendo deliquerint , non negligendo, quod indicatur in dicta L. regula, in pr. de lar. is fact. ignor. 13 Poli remo i dubitatum est de iis, quihus prohibitum est, res suas alienare, quo in numero sunt minores aes . annis, L. I. D. de reb. eor. L. lex, quae. θρr. deam. ιat. item prodigus . cui honis interdictum est, L L. I. de ear fur. L. is eua bouis, D. de verb. ob. item filius- familias in honis adventitiis, L. uis. g.
sitis, fur. de bou. quae Iib. Ac de his
dubitandi caulla ex eo, quod hac constitutione, qui rem invasit, dominium suae rei amittit, & alienat, aut etiam sellima tionem rei de suo praestat, quod illi superioribus legibus facere prohibentur. Sed recte sentiunt, qui existimant, illos omnes hae constitutione teneri, si rem invaserunt. Neque impedimur iis legibus, quae
istis personis alienationem rerum interdiis dicunt Interdicitur enim alienatici volun taria, non etiam necellaria, L. I. 29. defun. dot. L. atienatrones, v. fam. erc.
Ea autem, de qua hic agitur, necessaria ell. Primo enim liberum fuit non invadere. Postquam invaseris, haec necessitas lege imponitur, ut alienes, sed & illud iure imponitur. ut delictum coerceatur. Non incommode etiam in illis personis rei pondeatur hoc modo: Plane superiori-hus legibus prohiberi istas personas, ne alienent. Nunc autem ex hac constituti ne eas non alienare, sed legem; pro qua sententia facit, quod dicitur in L. i. v. de aurit. tui. in iis, quae fiunt, spectari debere, quod principaliter fit, non quod per consequentiam. Principaliter hie delinquitur: per consequentiam fit, ut res alienetur. ltaque & de prodigo hoc ius robandum eis, qui minoribus curatorem abentibus comparatur. L. st euratorem, fur. de in integ. res. mis. obiiciet tamen fortasse aliquis, quod est de prodigo in L. hi, qui I 1 D. de tui. S cur. dat prodigum furioso comparari in bonorum alienatione. Sed hoc dictum est de prodigo. cum volens alienat, non cum invitus facit. Et sane in proposito, cum prodigus rem invadit, non hoc animo est, ut rem alienet, sed ut sibi acquirat. Recte t tamen iudicare mihi videtur et Bariolus, qui putat, ad hanc regulam non pertinere filiosia milias . qui pollet orem de bonis suis.adventitiis deiecerunt, aut rem alie ui eripuerunt: denique eos bonorum suorum adventitiorum dominium non ideo amittere, hac ratione, quia quod interdicitur illis, ne alienent adventitia, non magis ipsorum, caussa constituitur, quam parentum, ad quos filiis mortuis peculium adventitium pleno iure redit. Neque vero delictum filii ipsis noeere, & rem eis in aliquem calatii destinaram illis auferre debet, in quam sententiam ille recte uti videtur arg. L. fed η arias, N. de bou. dam. L. Statias, I. su. D. de iur. e.
484쪽
s 1 Ad Tit. IV. Lib. VIII. C. Unde vi.
I. Momentariam possessionem recte diei omnem , tia obriuetar e quovis laserdictae N eurita dicta. L. Mam/ntaν iis possessoris iasis dictum iu hae Douon adiud Pisi, qtiam interdictum unde vi. δευν dictam unde vi eur per Metilia iam dictam imis dictum momentariae postessionis . . Mox restit endam, Di deiectus est, id est Iarim. ω fine exceptione.
s. Aliis iurisdictum frisse otiis da mi pallio, quaesis hominuas coactis armaris: aliis d.
Momentariae possessionis interdictum, quod hic appellatur. sunt, qui interpretentur omne interdictum, non tan-lum recuperandae possessionis, Unde vii sed etiam adipiscendae & retinendae, ut sit sententia: Omne interdictum, sive sit adipiscendae, sive recuperandae, sive retinendae possessionis. mox transigi debere., Et certe t in omnibus interdictis de possessione momentaria agi videtur, quia omni interdicto ea possessio obtinetur, quae apud
victorem momento manet: nempe eo usique donec iudicio petitorio de proprietate agatur. quo uti non prohibetur is, qui deposIestione victus eii , L. an. op. si demo . ρα. faver. aneu Sedi multa sunt, quae hanc interpretati nem repudient. Primum rescripti verba. Dieitur enim hic interdictum, non tuteris dicta, ut species una certa notetur. Ad inditur, momeutariae Possessioηrs. quo significatur, esse quaedam interdicta non momentariae possessionis, ut si quis dieeret, interdictum recuperandae pollessionis, aut actionem rei persequendae caussae: intelligeremus ideo dici, quia esset aliquod interdictum non recuperandae possessonis, actio aliqua non rei persequendae caussa. Denique si hie omnia interdicta intelli e hantur, ita scribi oportuit: Iσι errictum omne, quod nou semper ad vim pertiuet,
mox audiri meretur. lam vero in ea constitutione unde hoe fragmentum sumptum eis, quae exstat in Codice Theodosi cno. I ibr. a. tit. r. Iib. 8. interdictum momentariae palIestionis intelligitur tantum
mis dissereatiam hae Iera maxime jublatam. 6. I tardi Iam node vi non jemper ad tam e Micam perlinere, vel privaram , quam hic I gnis rationem huι ι. . In iureiaicta unde vi vim asileiensem in rei mense inseruero ad poenam rationis non eos. 8. Deiecto interae Iam esse etiam ei, qai prius arimersariam deiecisset, aeqae hic Ioram Minsere , quod dicisών, paria delicta revi a compensati s ιοIli.
interdictum Unde vi. Consulebantur enim imperatores a Pasiphilo, cuius erat iurisdictio de caussis criminalibus, an de caussis privatis & pecuniariis cognoicere inter Pellatus pollet & deberet, si in his aliqua species eriminis versaretur; & ob id quaerebatur, an momentariae etiam pollessionis interdictum proponi apud eum pollet, ita ut mox audiri mereretur. Quae quaellici inrordictis adipiseendae & retinendae possessionis convenire non potest . in quibus crimen non versatur. Postremo huius ipii loci sententia repugnat, quo minus de in terdictis adipiscendae & retinendae polles sonis interpretemur. Nam quod dicitur, interdictum momentariae pollet sicinis me reri audiri, interdum etiam sine inferia time, nullo modo poteti his interdictis convenire, in quibus nullum crimen eli. Proinde nulla accusatio: ob eamque cauia iam nulla inscriptio in crimen: stulte enim constitueretur id, de quo dubitari non potest. L. Somitius, 'D. qui res. fae. pom. Ahsurde etiam constitueretur interdum , ista audiri debere sine inscriptione . quasi aliquando eum inscriptione audiri deberet: quod falsum es. Ubi enim nulla accusatio est . illic inscriptionem locum habere non posse consta . L. sit. iu'. de accuK. Ex his apparet momentariae poli essionis interdictum hic intelligendum esse inieria dictum Unde vi, i a quo crimen vis ver
Sed i cur hoe praecipue dictum momen- 3tariae possessionis, cum & ex caeteris quaeine unque possessio est, ea si momentaria,
485쪽
ς 3 Hugonis Donelli Comment . in Cod. 9
ut qua constituta, nihilominus integra proprietatis caulla servetur, ut est in L. uaen
quia in caeteris interdictis solum tunc proprie possessio est momentaria, cum ex his iam obtinetur: quae autem adhuc in petitione est & perseeutione interdicti, non item: in interdicto autem Unde vi, uir
que tempore recte dicitur momentaria:& quo iam recepta est, quod eli eum caeteris interdictis commune; & quo de ea
adhue controversia est ex interdicto, quia momento& summatim res transigitur. Nam in caeteris interdictis reo competunt suae exceptiones adversus interdictum: ut in
interdicto Uti possidotis, haee exceptio est
adversus eum, qui agit : nisi ille a reo vi, clam, aut precario possideat, L. I. I. uu.
rum eli haec exceptio: nisi legatarius satis sederit, L. I. I. pen. v. quod Ieg. idemque in aliis interdictis simili hus licet Observare . in interdicto autem Unde vi, qui deiectus est, s ne exceptione restitui debet. Hinc vere & praecipue interdictum momentariae possessionis.. De hoe interdicto duci hie eonilituuntur. Primum hoe interdictum 1 atidiri mox debere . Mox valere, confestim & sine
mora. Id sic interpretamur, De uua ex
eeptione, ut scilicet qui deiecit. ilatim restituere debeat eum, qui deiectus est in eum locum, unde deiecit, quanuis hic prius illum vi deiecisset, aut clam ab illo, vel precario possideret. Haec sententia iuris posita est in I. recuperaudae, Ins. de interd. Convenit etiam verbis huius loci. Proinde quin huic loco recte a nobis aptetur, duhitari non potest. Sed hie quaeret aliquis, si interdictum Unde vi, iam olim fuit momentariae possessionis, &ld ita interpretamur, fuisse eius possestionis, de qua statim & sine exceptione cognosci potuerit . quid opus fuerit hac constitutione. Et ex iure antiquo id facile intelligi poterit.
ν Selendum t est olim aliam fuisse cauiasam, si quis alium deiecisset vi publiea,
ideli, hominibus coactis & armatis; aliam, si vi privata, ides , sine armis. quae etiam vis quotidiana dicebatur, quia & inferretur a privatis, & moribus inferri soleret, teste Cicerone in Orat. pro Cinein. Si quis vim publieam secisset, huic nulla erat exceptio adversus interdictum, quin eum, vem deiecerat. eo unde deiecerat, re itueret sine ulla exceptione. Ei autem,
qui vim privatam & sine armis fecisset, competebat haec exceptio: nisi is qui deiectus et , a reo vi aut clam, aut preca rio possideret, ut Cicero in eadem oraritione docet: quod & ab aliis eruditis viris annotatum eli, ut Duareno lib. I. viro. e. ΣΟ. Εguin. Barone, ad initium huiustit. v. Hoc ius ita valuit temporibus Ciceronis, ut pervenerit etiam ad tempora
Ulpiani & Pauli , quod haec fragmen laprobant, de vi publica, L. fed si vi armata, v. de vi S vi ar. de' vi privata& sine armis, L. I. qui a me, S L. cum fandum, illic, nou enim ab ipso. D. eod. Pollea hoe ius immutatum est, & obtinuit, ut etiam qui sine armis alium deiecisset, eum, qui deiectus eli, sine exceptione restitueret, quanuis ab adversario prius deiectus esset, aut adversarius prius elam ab ipso, aut precario possideret. HOC ius primum constitutum videtur a Constantino in L. si quis . inst. ad L. IuLde vi publ. ubi haec verba sunt e si quis
restarentur, eademque protantis resι tuta de crimine quaeratar. Sed tamen restabat
adhue haec dubitatio. an ea constitutio, generaliter scripta ad vim privatam pertineret. Haec dubitatio hac conititutione sublata est, qua cavetur interdictum Vade vi mox audiri debere . non tantuin si ad
vim publicam pertineat. sed etiam si ad
Id enim t fgnificant illa verba: inter- εdictum, quod nos semper ad vim publicam pertinet, veI ρrivatam Est enim hiesensus: interdictum quod non semper ad
vim armatam pertinet, aut semper ad privatami sed interdum ad publicam, interdum ad privatam, mox audiri meretur: ut sei licet sine ulla exceptione ad utramque vim pertineat, live de hac, sive de alia agatur. Ex quo iam dubitari non oportet, quin quod in , . reeverandae, Inst. de intercgeneraliter se eundum verba scriptum est, eum, qui deiectus est, sine exceptione restitui debere eo, unde deiectus est: id etiam re & sententia generaliter accipi debeat ex hoc loco de vi utraque. Altera i 7 adiicitur hae constitutione: hoc idem interdictum etiam sine inscriptione interdam audiri debere. Interdum, dicunt Imperatores, quia si is, qui interdicto agit de re pecuniaria & sua, idem criminaliter agat de vi: eum ex forma usitata iuris se in crimen inscribere oportet: de quo iure est in L. tiu. in'. de areus L. Abeuo rum , L. s eui crimen , D. de aecus.
Quoὸ si qui interdicto experitur, idem
eriminaliter non agat de vi: quantumvis interdicto vim obiiciat adversario, tamense in id crimen inscribere ad poenam talionis
486쪽
ς s Ad Tit. IV. Lib. VIII. C. Unde vi. 946
lionis subeundam non cogitur, quoniam civiliter agitur . non criminaliter, ut patet ex suprascriptis.
8 Illud monendi sumus, i quod supra dictum ell, si a te sim deiectus, deinde ego
te deiiciam ex intervallo, me tibi teneri interdicto Unde vi line ulla exceptione, quanuis a me vi possideas: id non eo petistinere, ut tu mihi vim impune feceris . Nam & mihi interdictum Unde vi ad verissus te competit, quo possessionem mihi rellituere cogeris. Unde quaesitum est, videatur ne id contrarium ei sententiae iuris, qua placet paria delicta mutua comis pensatione tolli: ut qui illa invicem admiserunt, neuter adversus alterum eo nomine actionem habeat. L. s das, v. de I. L. vero, D. DL mat. Respondeo, nihil hane sententiam adversari, nec ad hoe interdictum, de quo agimus, Pertinere. Tunc enim verum eli paria delicta mutua compensatione tolli , cum licet utrinque ea delicta obiicere, ut sic in iudicio audiantur. At interdi Ao Unde υι, tantum quaeritur de vi eius, qui deiecit , non autem de vi eius, qui deiectus est , quoniam illi vim obiicere ad de sensionem non licet: quo fit, ut mutua vis aecusatio in hoe iudicium incidere non possit.
Ad L. Si quando. 9.IN. Zeno A. Sebastiano Praefecto praetorio.
Si quando vis in itidicio fuerit patefacta, deinde super rebus abreptis
ves iuvasis, vel damno dato tempore impetus quaestio proponatur : s non potuerit, qui vim sustinuit, quae perdidit, singula comprobarer taxatione a iudice facta pro ρersonarum, atque negotii qualitate, sacramento aestim rionem rerum, quas perdidit, manifesteι: nec liceat ei ultra taxationem a iudice factam iurare: re quod huiusmodi iureiurando dato fuerit decur rum , iudicem condemnare oportes. Dium Idib. Decemb. Constantinopol.
I. Deiecta iuranti, quas res θ' euias aestimatismi habuerit in ea Isteo, unde deiectus es, fidem Fac lege haberi , N huius iuris aequitas.
i dieii 5bi res in eo loco fuisse,
unde deiectus est. & sibi eas peritia
se, secundum regulas iuris probare debet, ac niti probet, reus absolvendus est L. 1. 29. de prob. L. qui Meuore, fustr. de eden. Porro idonea & legitima probatio ad id doeendum est in testibus: non est idonea, si is, qui dicit, iuret ita esse advertario non deferente L. 3. i. pr. 29. de iureiur. Veruntamen hoc genus probationis necessitas duabus in caussis ad- milit. Una est. cum actor probavit rem sibi debitam fuisse, eaque culpa debitoris periit. Nam tunc rei eius aestimatio, quae ab actore iam facile probari non potest, eius iureiurando committitur, ne debito ris mora & culpa et fraudi sit L. in acti uibus, I. plane, v. de in tit. iur. Altera cauissa est, i cum quis vim fecit in aedes, aut lanaum alienum. & dicuntur in eo loco res mobiles fuisse, quae perierim, de quibus is, qui deiectus est, dicat se probare non polle. quae & cuius aestimationis fuerint. De hae specie estram. IX.
L. Masere iuri urandi quantuatem iudiei licere, idque faciendum pro personarum cst negam ualitate, cae horam urramque quid st. haec constitutio: qua cavetur, ut actori daquantitate & aeilimatione earum rerum
iuranti fides habeatur. Quod aequissime constitutum eli. Quod enim generaliter traditur, neminem in sua caussa iudieem, aut testem fieri debere, idque initium elle,
L. us. δερ. ue quis is sua eati. in . L. Iulia u. ait, 'D. de lud. L. nullus, v.
de testib. ita verum eli,. nisi culpa & vitio adversarii necesIe sit rem actoris iuriis iurando committi . Quod in hae specie accidit : neeeile est. enim id ita fieri, si volumus actorem ius suum consequii quod adversus vim quovis modo constitui a uis simum est. Primum, quia ipsa per se minleficia impunita elle non debent, L. ita vulneratus, v. ad L. AquiI. Deinde ἐquia ita statui tunc si aequius, cum Periaculum est, ne quis impune vim, aut da mnum patiatur, L. F lovgius, I. 1. D. de rad. Ergo, ut supra proposui. in his eaustis hoc iusurandum ad prohationem necessitas induxit, sine qua iniquissimum eit cuiquam in re sua, quanuis iurato. , Ocio dem
487쪽
Hugonis Donelli Comment. in Cod. s g
dem hineri . Adiicitur hae lege, quod
istor de aestimatione earum rerum iuraverit. id iudicem sequi oportere.
Sed quoniam t fieri potest, ut in immensum iuret, adiicitur eadem lege recte facturum iudieem . si cum audierit. quid actor dieat de illis rebus, quas sibi periisse dieit, priusquam iusiurandum illi
deserat, taxet iurisiurandi quantitatem , seu modum statuat quem iureiurando non liceat excedere, ne in infinitum iuretur ,
quod iudici sequi postea neeesse esset. Haec eadem de necessitate sequendi iu-
risiurandi, & de taxatione initio adhibenda , ex iure velere sunt. Iradunturque ex plicatius in L. υι deamus, I. iurare, SI. fe . v. de ν. tit. tur. quorum de utro que ad eum locum scripsimus. Λdiicitur his . turicem aestiinattouem taxatarum pro
personarum S uego ιι quatitate. Quod sie interpretandum est: ut si pauper lit,& dieat, sibi supellectilem auream S pretiosam i si is ille: vel si locus angustus sit,& dicat, plura ibi suille, quam locus viis debatur polle capere, non audiatur.
IN. Zeno A. Sebastiano Praefecto praetorio. Non abs re es, quemadmodum pos essionis Hieme ιn fores, ram v ms, quam praesens facta constituito censuit esse puniendos: ita nec conductoribus, ει ροssessionis alienae deientoribus impune procedere . si Acatoribus se re vel possessionem rerum suarum , quam vis albos precario modo esse concesserant, recuperare secundum leges volentibus, cum nulla sibimet cognita legibus allegatio competeres, duxerint resistendum: N non protinus, id es, non exspectato iudiciorum ordine, alienam possessionem recte eam recuperantibi scedere patiantur. Eos namque iubemus pro tanta suae iniquitatis impudentia, si cognitionis iudiciariae eventu fuerint condemnati: rei, cuius possessionem sponte restituere usque ad Aesinitivam sententiam minime passi sunt, aestimationem viamici parti una cum i a. re praebere compelli. Datum V. Kal. April. Com
stant. Theodorico N Venantio CUC SUMMARIA.
c. fisos l. hie solutas utilis in rebas soli. 4. Rei a reprae recusandis inierdum iastas euulsus esse . ex ho retasmem radiare parea latus
L. si quis eonductionis. C. de loe. Et eon.
ex fisa ibid. Etim at rem iudicato denegatam anta semen riam rami it, ad hau I gem non pertimis . Eos, qvii res suas repertiar ab ι altis istento. ruus, recte petere una cum re esiam res stima isaeis i id iudicem ira coniam raraum passe id disera, ris aestimaria debea-
mine possident, quales sunt condu eiores, & qui rem preeatio acceperunt, hi quanuis' reposcenti rem. non redis dam, ac propterea invito eo. a quo ac teperunt, detinean is non tamen dici ponsunt rem invasisse, quam ab initio volente domino acceperunt , & quem postea aditu aedium, aut fundi locati non prohibuerunt eo etiam in poenam L. si quis in tantam, non incidunt. Placuit tamen hae constitutione eos eadem poena asti inciendos esse . sit modo haec concurrant Iut & ii ne iusta causIa re eusent rem restituere iis . a quibus acceperunt, & pra terea iudicio conventi in ea recusatione Perseverent usque ad sententiam definitivam, ideli, eo usque, donee sententia ludi- eis de re rellituenda condemnentur. Hanc autem improbae recusationis poenam serunt, ut una cum re etiam aellimationem rei reddere compellantur. Quae plane pae na est adversus invasores rei alienae constituta in L L. si quis in tantam. Unde facile intelligitur, veterem constitutionem,
quae in principio huius legis nominatur &confirmatur, esse illam ipsam L. δε ε si
488쪽
οιο Ad Tit. IV. Lib. VIII. C. Unde vi.
Observandum 1 est, hane poenam cnno stitui nominatim adversus conductores, &eos, qui preeario acceperunt, ut & in L. conductores , fur. de De. Υ eond. Quid si erit is . qui rem commodatam, aut depositam acceperit, quam eadem improbitate recuset redderet die emus & hune hac conliti utione teneri, & omnes omnino, qui sunt in polIessione alienae rei . quam a possessore acceperint. Et si enim conductores & qui precario acceperunt, specialiter nominentur, tamen exemplica ulla id fit. Nam alioqui generalis constitutio est in illis verbis. quae sunt in principio, ita nee conductoribus, S possessionis aliena detentoribus. Sed ideo S de depositatio & de commodatario nihil his constitutioni hus exprimitur, quia si quis rem mobilem sibi commodatam, aut apud se depositam reposcenti etiam extra iudicium non reddit, eius rei furtum facit, L. μι Deeulum, D. de Ur. 3. Dpr. depos. I. placuit, In fit. de obL quae ex MI. Et ita statim in duplicem poenam incidit, ut merito neque litis contellatio, neque alia sementia sit exspectanda ad hanc poenam persequendam. neque minor poena desideranda, ubi maior suppetit.
Quamobrem l , haec eonstitutio solum
utilis est in rebus soli: quarum contrectatione furtum non committitur 3. quod autem. IV. de Uue. id circo praecipue de conductoribus rerum scili, & de iis, qui precario eas detinent, hic exempla posta sunt. Poena constitutionis habet duas has conditiones. Una est, si quis reposce mi reddere rem recuset sine tu ita caussa. Quod
eo additum est: t quia iustae & probabiles cauisae elle pollunt recusandi, L. est nos, in o. o. eod. L. s quis rem, in M. D. de ae . E . Cuius generis est, si is qui conduxit, aut precario accepit, dicat se eius rei dominum esse. Nam neue precarium, neque conductio rei norae consillit: ut proinde qui dominus est,
neque precario. neque eκ localo teneatur, L. neque piguus. m. de reg. iur. f. .
qui rem, M. δερ. L. qui rem . svr. de Ioc. S eand Non obstat, quod in L. st
uis conductionis, fur. de Ioe. S eou. dicitur, si quis conductionis titulo rem acceperit, eum prius debere possestionem restituere, & tune de proprietate litigare. Hoc enim ita interpretandum est: si de
possessione agatur, quod fit ex interdicto, aut actione ex caussa interdicti. I. retinendae , S. ρesdere, Insilui. de interae Tunc enim prius de pollestione lis dicenda est, deinde quaerendum de propriet Tom. IX. ig. Diversum est. si ex locato agatur ad
rem conductam recipiendam. Nam hac
actione dominus non tenetur certo iure,
ae L. qui rem, D. dep. Tales sunt caussae conductoribus, si nondum finito tempore conductionis res repeta ur. dum illi mercedem solverint, i. 3 δερ. de Ioc. Seond. Item, si quas illi impensas utiles in rem condustam fecerint: quo nomine non tantum retentione uti pciliunt, sed & ultro actionem ex condueto habent, L. δε- minas. g. r. L. penul in prin D. Ioc.
Altera i conditio adiicitur, si supra scri- spiae personae in ea recusatrone usque ad sententiam perseveraverint. Unde intelligimus, si poenitentia apta rem ante sententiam rei lituerint, eos, poena huius legis non teneri. itaque hic poenam non
inficiationi & contrectationi alienae constitutam esse, sed improbae & contumaci
Quod de poena siriptum est in Ie-gir, conduetores scilicet supra scriptoέ una cum re etiam rei aellimationem praeitare compelli, puto hanc lenientiam habere ex perpetuo iudiciorum more, ut compelli debeant sententia iudieis. qui S ad rei aestimationem, & ad rei restitutionem
Quo i loco quaesitum est, utrum eo. 6dem iudieio & eadem sententia iudicis id
fieri postit, an vero condemnain conductore ad rei restitulicinem, novo iudicio& nova petitione sit opus ad rei ae lima
tionem consequendam t uuin novo iudicio aestimatio peti possit, si sorte priore
iudicio reus in rem condemnatus non sit, dubitare non debemus. Nam cum iii hac constitutione nova obligatio de aestimatione constituta, intelligimus etiam petitionem, nempe eondictionem ex lege de ea
IV. Quocirca & ea separatim uti possumus: cumque sint duarum rerum peti o-nes, una rei, altera aestimallonis: nunquam
una alteram conlumit, L si ρro fure, s. t. de cond. fur. Sed hi e duhitatur, quod dixi. apud quem de rei restitutione agitur, pollit ne i ς eadem sententia rerum& de relii tuenda re condemnare. & praeterea in eius rei tuiti malionem . Verna huius constitutionis signuNam, iudicem eadem sententia idcfacere polle. Non enim potest conductor compelli rei aestimationem praestare una cum re, nili eodem tempore atque eadem sententia, eodemque iudieio id fiat. Sed rursum ius videtur id vetare, non enim potest iudex conductorem condemnare in rei aestimati
nem, nisi id pertium iit. L. ut fundus, D. com. divid. L. xu. Dp. de Meic Iri
489쪽
ssi Hugonis Donelli Comment . in Cod. 'sa
beri. lam vero haec restimatio ab inifici in iudicium deduci non potest. Vetat enim ius id peti, quod sub conditione debeatur, ne iudicium sit in pendenti, L. uou quemadmodum, D. de itid. At gellimatici rei, de qua hic agitur, debetur a conductore sub conditione: si is patiatur, se de re restituenda condemnari. Quo enfici videtur, eam aestimationem pendentehac conditione peti non posse. Quod si verum est: nec de ea aestimatione iudex sententiam serre potest i qua propter & ad eam Petendam novo iudicio erit opus. Nos de recepta sententia dicemus. iudicem qui de re restituenda cognoscit, eadem sententia conductorem, & ad eam rem restituendam, & ad rei aestimationem condemnaturum, si actor ab initio id petierit . Quo minus autem id recte petat,
eum iure non prohiberi. Nam quod diacitur . nihil peti polle pendente conditione: ad eam conditionem, de qua hic agitur, non pertinet. Sciendum est enim, eas conditiones pro conditionibus non esisse habendas, quae ex iure tacite insunt, etiamsi non exprimantur, L. mutuo. I. 1.2 . de tuteι. L. heressis, L. cum sine, F. I. v. quas. H. IN. eed. Multo minus etiam pro conditionibus habemur, quas
certum est esse exilituras, L. ip tuus, I. qui ob eouitione , N. de noυat. Talis autem ea conditio est, sub qua rei aestimatio a conductore hie debetur . si de re
restituenda condemnatus erit. Haec enim conditio inest iure, etiam si non expri matur, & praeterea talis est, ut iudiee sententiam serente de re restituenda omniano exsistat.
HAIN. Iustinianus Α. Ioanni Praefecto praerorio. Cum quaerebatur inter I ricianam aduocationem, quid fieri oporterea propter eos, qui vacuam postsessionem absentium sine iudiciali sententia ae tinuerunt , quia veteres leges nec Unde vi, interiacitam, nec quod vi, aut Clam, vel aliam quandam actionem ad recipiendam talem posse Anem ius
Aniebant , violentia in ablatam possessionem minime praecedente, nisi do
mino tantummodo in rem actionem exercere permittentes: nos non concedentes
aliquem alienas res, vel possessiones fler suam auctoritatem usumare, sancimusralem possessorem, ut praedonem intelligi, re generali iuri ictione ea reneri, quae pro restituenda possessione contra huiusnodi personas veteribus declarata sunt legibus. Ridiculum enim es iacere, Des audire, quod per ignorantiam
alienam rem alFquis quas ρropriam occupaverat. Omnes clutem sci=e debent, quod Dum non est, hoc ad abos modis omnibus pertinere: cum talis depostis
in furti actione iamdudum veteribus legibus definita es, dicentibus: si quis
alienam rem adversus domini voluntatem attigerit, furti amone teneatur:
his videlicet, quae super recipienda postsessione a uobis disposita sunt, loco habentibus, si non ex die, ex quo possessio detenta est, triginta annorum excesserint curricula. Dat. XIII. Kal. μυ. Constantinop. so I OB L Lampadis N Orestis m. m. anno secundo. SUMMA
. Sensentia luis stillatim verbis Ieris eonfirmala. a. metia posessa occupara quae his Iriestigatur. Rem stiam, quae a nasio tenesmur, qui Im 7.
4. Idem esse, s quis bovi Me patri suam. 8.s. I eneri iurisdithione declarata legibus, pro teneri eo iure, quod ex Iegibus dici solet. ε. Adversus eum , qui rei alienae vacuam possessonem siens aesti sit, poenam his saui
S Ententia est: qui t possessionem quan-
vis vacuam rei alienae occupavit, quam
eandem, quae verus fuit ex interiam umde vi adfersas praedous. Possessori mereri ex hae leo actionem Usa, a
Paenam a restis eam , qui sua vi rem asiexam immobilem oecupasses, ntillam fausa verre has legibus, ideo lane legem Disse aeuo
intelligat ad se non pertinere, is tanquam Praedo tenetur eo iure, quod veteribus legi
490쪽
Iegibus constitutum est de restituenda pos- Iione adversus praedones, qui rem vi invaserunt. Dixi, quι Vacuam possessionem, verba lunt ia principio constitutionis.
x Vaeua t possetfio proprie ea dicitur, quae omnibus aliis tuitis posses Soribus &detentoribus vacua est, L. 2. I. uis. D. de au. εροι. sed nihilominus recte dicemus, hac lege teneri eum, qui rem ab iis vacuam, qui corpore rem tenerent, line vi occupavit: tametsi a domino absente polIessio eius rei animo retineretur,
quod fit, cum quis exempli gratia ad nundinas prosectus est. nemine domi relicto.
mss. Nam si quis poena & nomine praeis
donis detinis est, qui rem, quae a nullo neque teneretur, Neque Pollideretur, occupavit: multo magis eodem iure teneri debet. qui rem occupavit, quae ab abiente possidebatur, quamvis eam nemo co
3 Dixi t possessi Oxem rei alienar quam
lex initio vocat possessionem absentium . Hane se intelligere indieat pollea in illis
nas res, vel ossessiones . Item illis: ridi- euum etenim est vicere, vel audire, quod per uxorantiam alienam rem atiquis quasi propriam occupaverit. Quare si quis suae rei possessionem sine vi occupavit, cum res a nullo possideretur, is nullo iure tenetur. Merito: nulli enim quidquam detrahit, neque rem, neque poli essionem.
Dixi, t quam intelligat ad se non pertinere. Verba sunt ex versse. omuer aurem. Sane enim, qui iustam catulam ha bet , cur putet rem suam esse, is hona fide possidet, eoque poena dignus non est. Poena, quam dixi, expressa est in constitutione his verbis: Sancimus talem possessorem, ut ρraedonem i leuisi, G, generati ea iurisdictione teneri, qain pro restituenda possessione eontra huiusmodi ρem sonas veteribus deciarata sit Iegibus.s Teneri t ea iurisdictione dixit, pro teneri eo iure, quod constitutum veteribus legibus, ex his ipsis legibus diei solet. Quaeritur, quodnam sit id ius, quod veteribus legibus sit constitutum adversus praedones & invasores pro restituenda possessione. Palam est. non intelligi L. fi ais in tantam , δερ. eod. cuius poena non est pro restituenda possessione, sed de dominio amittendo, aut rei aestimatione praestanda. 6 Restat i igitur, ut interdictum unde vi intelligatur, quo is, qui deiecto vetere possessore vacuam possessionem occupavit, tenetur; sitque haec sententia, eum, de
uo agitur, teneri ex hac lege eodem mo-o, quo praedo, si cum eo ex interdictouude vi ageretur: ut scilicet non solum rem restituat , quam invasit i sed etiam omnia quae ibi fuerunt, cum occuparet,
quan vis ad eum non pervenerint. Et praeterea ut de iis, quae non pervenerunt, teneatur intra annum duntaxat, non etiam perpetuo, ut est ius de eo interdicto con
stitutum . L. r. iv pr. I. rectissime, Ufef. v. est. L. x. δερ. eod. Non omit, quod scribitur in extremo huius legis, ea, quae de recipienda pollessione hie eonili, tuta sunt a lustiniano, locum huhere intra triginta annos. Apparet enim hoc scriptum esse de possessione, quae pervenit ad eum, qui rem alienam occupavit . quia non recipitur, nis quae pervemit. De eo actio est perpetua etiam ex iure vetere L. I. in str. v. s de vi. Sed hoe ita interpretatur iustinianus ex posterioribus constitutionibus, dum actici non excedat triginta annos. ex L. pinses, L. flavi, op. de proc. 3o. veI o. o. Quod ad eas res non pertinet, quae ad eum, qui non occupavit, non pervenerunt. Erit ergo de his ius velut, ut is, de quo agitur, de illis rebus intra annum duntaxat teneatur. Nam qui vere praedo est, quique vi rem invasit, de his rebus, quae aia eum non
pervenerunt, non nisi intra annum tene
tur. L. L. mp. hae tit. Multo minus quivi non deleeit, sed tantum clam occupa vit , tametsi pro praedone habeatur: de quo haec lex lata est. Erit i autem de his rebus actio, non rdomino, sed veteri pollessori, quoniam veteribus legibus possessores rellituuntur. L. I. v. eod. itaque si vetus possessor dominus fuit . bene est: si non fuit, satis est, fi pro domino rem tenuit: quod est possessuris. Denique cum is, qui rem invasit, pio praedone habeatur, sequitur, ut eo iure, quod est de praedonibus, condemnetur. Quo iure fit, ut res veteri pota sessori sine alia exceptione restituatur . Quaesitum t est, quid opus fuerit hae con- tlii tutione, cum tam multae leges suerint veteres adversus eos, quis res alienas invaserunt. Iustinianus initio constitutionishoe diluit, dum si in hae specie poenam
ςonstitutam volumus, negat res ad veteres leges pertinere. Et recte : nam qui rem sine vi occupavit, certum est eum neque interdicto unde vi teneri, neque L. st quis in tantum se . b. t. Sed etsi clam occupaverit, non tenetur tamen in terdicto quod vi, aut clam. Propositum est enim id interdictum non advertus eos, qui res alienas occupant, sed qui in reny