장음표시 사용
511쪽
ssue Hugonis Donelli Comment . in Cossi sys
dieis pendent, ut ibidem traditur, idest, in quibus prius arbitratur, id est, iubet iudex rellitui, aut exhiberi id, de quo quaeritur; quod si arbitrio non pareatur, tunc sequitur, quae hinc pendet, condemnatio ludicii propria . Condemnatio autem in id, quod actoris interest, quod adversus eum, qui dolo non restituit, selli matur, quanti in litem ab actore iuratum est: adversus eum autem, qui non restituit cul-Pa, quanti vere res est. Haec regula posta eli in L. qui restituere. v. de rei vinae de vindicatione quidem potissimum, de qua illic agitur: sed tamen ita, ut de finiatur in extremo, hane sententiam ad omnes actiones x omnia interdicta pertinere, quibus arbitrio iudieis quid restituitur. Si in restitutoriis iudiciis hoc ius est, quia iudicis arbitrio non paretur: hoc idem & in exhibitoriis servari oportet tquoniam ambo pariter sunt arbitraria. ideli, ex arbitrio iudicis pendentia pariter. d. g. praeterea. Iηstit. de act. Unde &in actinnibus ad exhibendum similiter in litem iuratur adversus eum , qui iussus non exhibet. L. in actionibus. v. de iutit. iur. Hi ne intelligi poterit, quomodo interpretandum sit, quod de condemnatione huius iudicii scribitur in L L. 3. I eondemnatio. Caetera huc pertinentia
His t expositis de vi & natura huius
interdicti, quaelitum est, quid opus fuerithoe interdicto, cum videatur aliis acti nibus & aliis partibus iuris in hane exhl-bitionem satis consultum fuisse. Nam primum actio ad exbibendum generalis est de omnibus rebus proposita. quas exhiberi volumus, & omnibus proposta, quo rum interest rem exhiberi, L. 3. I. scis dum , D. ad exbib. Deinde si speetalis actio desideratur de tabulis testamenti exinhibendis, de ea cautum est ea parte edicti , qua edicit praetor, quemadmodum te stamenta aperiantur: ubi pollicetur omnl-hus desiderantibus, se ius,urum, ut his tabulae exhibeamur. L. I. D. quem. test. v. Sed neutra harum actionum ad eam speeiem, de qua hoc interdicto agitur . pertinet. Idcirco de ea specie aut nullam actionem esse oportuit. aut constitui novam in hoc interdicto. Nam primum actio ad exhibendum solis his datur, qui coris pora sua esse dicunt, aut ad ius suum pertinentia: puta bona fide a se possessa, sibi pignori obligata. se in his usum fruinctum habere, aut saltem sibi spem esse ea aliquando sua fieri posse, ut patet ex L.
3.3.s i , D hoc rit. item ex L. 3. f. est autem, S I. interdam. D. ad eo θιώ. Porro qui ex hoe interdicto desiderat tabulas exhiberi, neque tabularum do minus est. neque dicit tabulas ad ius suum pertinere , ut exhibitas vindie et . Dat ut enim interdictum legatariis: datur heredibus nondum adita hereditate, datur heredibus ex parte inititutis. Quare in hane eaustam actio ad exhibeodum esse non potuit. Quod autem attinet ad eam pamtem, qua cavet praetor, quemadmodum tellamenta aperiantur: sane illic edieit se exhibitionem tabularum concessurum : sed longe alia coaditione. & ad verius alios,& longe dissimili effectu, quam in hoc
interdicto. Nam illa parte cogit exhibere eum, qui non negat apud se esse tabulas. Ipse cogit tanquam magistratus, non tanquam iudex. Ideo & cogit longe aliter, quam iudex ex hoe interdicto. Nam eum, qui non negat tabulas apud se esse. omui. modo compellit exhibere, ut scribitur in
modo se interpretandum est, ut eum, qui non exhibet. non. condemnet in id, quod
actoris interest : quoniam hie iudieis ostiis eio non fungitur; sed ut vi extorqueat ab invito exhibitionem. vel tabulas illi
auferendo, si habet prae manibus, vel mulincta indicta, quae sunt remedia magistratus, L. I. I. I. D. de inis. ven. Ex hoe autem interdicto tantum agitur adversus inficiantem, aut eum, qui dicit se exhibere non oportere. Iudex cogit tanquam iudex, non tanquam magistratus. Cogendi ratio est in condemnatione, ex quo discrimen utriusque remedii manifestum est. Sed cur praetor non eodem modo se gerit adversus inficiantem l quia adversus inmeiantem iudicio opus est, ut convincatur. L. negantes, fur. de νιL S act.
Iudicio autem S iudice tonstituto, nihil relinquitur, nisi sententia iudicis, quae aut
in absolvendo est, aut in condemnando, L. r. 'D. de re iud. Adversus contuen rem nullo iudicio est opus. idem tantum a magistratu ut magistratu, non ut iudice
cogitur, L. s debitori, D. de xad
512쪽
COD. DE LIBERIS EXHIBENDIS, SEU DEDUCENDIS, E Τ DE LIBERO HOMINE EXHIBENDO.
A. L. L. T. p. Antoninus A. Iustino.
Si sui proponis in cum ruae paresatis esses, super rebus maternis obtinuia Ili: potes eos qui tibi condemnati sunt, convenire. βuod se extiteris qui te lium , , in sua potestate esse contendite interdicto in eam rem proposto, de Me intentionis eius quaeretur. PP. VI. Id. Apr. Duobus N APris. Cos. Ad L. Aui. a. I p. Diocletian. & Maximian. A A. & CC. Cyrillae.
Adi praesidem promisciae, ac psula filios tuos exhiberi. Subscripta V. Id. Apr. Bγzantii M. Cogis L. L ad instar. 3.
D ad instar thiord si is exhibenda fila Philippi eum conteniendum pu-
νaveris : rector provinciae aditus suam vobis accommodabit notionem. S. ML
L. uli. C. hoc tit. explieariar. ibid. s. De liberis hominibus Δcearis in re dicta propo-ssa duor patri is sitio, Pem in pste sauhaset e marita de uxorer adversus quem ,
x Γ E liberis hominibus t duo sunt ge-a nera interdictorum . Unum , ut liberi homines exhibeamur, qui detinentur ab aliis. Alterum, ut eos ducere, seu abducere liceat, qui ad ius nostrum, sive potestatem pertinςnt, ut domi nostrae ha- heri possint. Prioris generis duci sunt interdicta. Unum de libero quovis homine exhibendo. Alterum de liberis, ideit, de filiis nostris exhibendis. Prius t interdicium competit adversus eum, qui liberum hominem retinet; sed hac conditicine, ER r r x re
513쪽
Hugonis Donelli Comment. in Cod.
retineat dolo malo, ut sunt verba interisdicti in L. t. v. de ober. exbih. Is dolonislo retinere intelligitur . qui latens tmerum hominem esse . quem reti stet, invitum retinet, & sine caussa: live aut ein servum Putet, sive retineat volentem, live invia
tum quidem, sed iusta n eaussam habeat retinendi , hoc interdicto non tenetur. Haec definitio ell, quae multis verbis explicatur ab Ulpiano in L. 3. I. hae verba, &deinceps usque ad I. ait praetor, v. de
Iiber. homin. exhib. Datur autem ninni-hus liberum hominem exhiberi desiderantibus, humanitatis & lihertatis alienae tuendae exussa. nis suspecta persona sit, quae desiderat. Hoe idem quale Q. pluribus explicatur in ae L. 3. I. Me autem iu- a terdictam , de tiber. homin. exb. Sed tnon immerito hic quaeretur, si homo li-her non exhibeatur iussu iudicis: quae hic
possit elle condemnatio, cum non sit condemnatio. nisi in id, quod actoris inter-eli; quid autem actoris interelle poteli,
si extraneis personis hoc interdictum daturi Et erit condemnatio in id, quod actoris inieresi, non quod ex veritate aestimetur, sed iureiurando actoris. ut iuret quanti sua intereste putet etiam ex affectu, aut quanti iniuriam illam aestimet quasi ad se pertinentem. Sic enim lis aestimatur in actionibus ad exhibendum , adversus eum, qui exhibere iussus, dolo, aut
contumacia non exhibet, L. 2. I. I. is
De liberis i exhibendis interdictum eo.
dem pertinet, quo superius, nempe ut li- heri nostri nobis exhibeantur: quo verbo in utroque interdicto ligni fealur, ut extra secretum habeantur, L. 3. I. att prctor, m. eod de lib. hom. exhib. Sed praeterquam, quod deliberis noliris, qui in potestate nostra lunt, hoc interdicto agitur, distat etiam hoc interdictum a superiore duabus hisce in rebus. Primum non cul vis desideranti datur, ut superius, sed patri duntaxat, qui filium in potestate habet. d. L. I. D. de Λώ. exb. idque ob hanc caussam, quod interdictum hoe datur patri, ut filium exhibitum ducere liceat, L. 3. I. I. D. de δεθ. exb. Nulli autem ducendi ius est, nisi patri, qui filium habet in potestate. Deinde datur hoc interdictum, non ut superius, adversus eum qui dolo malo filium retinet, & nullam retinendi caussam habeti sed adversus omnem qui filium apud se habet . sive
ea ullam relinendi habeat, sive nullam. Hoc pol ellati patris tribuitur. L. r. I. in hoc interdicto, D. de Ith. exb. Sunt lamen,
qui hoc interdicto non tenemur, ut master interdum, L. 3. I. pen. v. de Iib.
exb. maritus conventus de uxore sua exhibenda. L. I. g. n D. L. 2. D. eod.
Interdum etiam obitat patri rei iudieatae exceptio, si iudicatum sit, filium non et in eius potestate, d. L. I. I. sten. De hoe inierdicto accipienda est L. i. h. t Licei t in hoc genere adiicere tertium in- ter dictum de uxore exhibenda, quod marito datur adversus omnem qui uxorem eius retinet, etiam adversus patrem uXO
ris, de quo in L. i. D. de Bb. exb. Aede hoc interdicto accipienda ell. L. au. h. t. in qua scriptum est, si de exhibenda filia Philippi patris agatur, etiam eum ipsum conveniri posse. Non adiicitur, a uo, aut quo interdidio . Sed ex iis, quaeupra dixi, facile est intellectu . Nam eum ipse pater conveniatur: perspicuum est hie non agi interdicto de liberis exhibendis,
quo pater agit, non autem convenitur.
Sed nec quemlibet actorem intelligemus, qui de hae filia exhibenda experia ur i ierdicto de libero homine exhibendo. Nam hoc edictum adversus patrem n ncompetit. L. 3. s. s tamen, O. de Lb. homin. exbib. Reilat igitur, ut loli marito hic interdicium detur, quo desideret uxorem suam a socero sibi exhiberi, iuxta
De liberis i hominibus ducendis duo 6
interdicta sunt. quorum unum propositum est patri de filio ducendo, quem in potestate habet: L. 3. in princ. v. de tib.
exh. alterum marito de uxore ducenda, ut conitat ex ae L. 1. de quo eadem dueenda sunt mulatis personis, quae de interdicto de Iiberis dueex is dicemus. Datur autem interdictum de Iiberis ducendis. ut filium dueere liceat, ideis, secum domum abducere, ut ibi habeat, aut ubi v lit. & ea mandata. quae velit, exigat pro imperio & potestate patris. Datur adversus eum, qui filium retinet quovis modo.
ut illud quod eli de liberis exhibendis; sed ita, si invitum apud se haheat . Nam
si volentem, magis filius apud se esse intelligitur, quam apud eum, cum qu ci agitur. L. uti. D. eod. Adversus autem filium ipsum, qui negat se ei se in potellate patris, interdum hoc interdictum d a. tur: sed hac conditione solum, si is, quasi sui iuris esset, hereditatem adierit, aut quid aliud aequis erit, quod pater tanquam a filiosa milias quaesitum suum esse dicat,
filius autem neget se esse in potes late patris, L. ρenavim. v. de tib. exh. Ad quam speciem referri debet L. r. h. t.
Caeterum i s solum de potestate erit reontroversia later patrem & filium ipsum,
514쪽
ioo 1 Ad Tit. VIII. Lib. VIII. C. de Liberis it c. rooet
hoe interdicto adversus filium non agitur, sed is edit notio praetoris, ut est in L. 3. I. Me autem interdictum, D. de lib. exhib. Sed cur adversus filium ipsum hoe interdictum non datur, eum is non minus suae potestatis controversiam faciat, quam extraneus quivis Quia in omni actione, qua de re aliqua agitur, oportet rem distinctam esse ab eo. adversus quem agitur. Est enim omnis actio de re aliqua adversus aliquem, g. r. Insit. de act. L. actionum D. M ML S act. At si ad ver. Ius filium, qui controversiam suae pote satis faciat, agitur: idem erit & is, cum quo agitur, & res, de qua agitur, nempe quae pelitur ad deductionem. Quapropter in hane speetem actio non cadit. 8 Et tamen i quia filius impune controversiam suae potellatis facere non debet, in hac re imploratur officium praetoris, seu magis iratus, qui ipse hac de re co- noscet & iudieahit. Haec est illa, quae ic notio praetoris appellatur. Sed cur hiemagis notio praetoris dicitur, quam in interdicto, aut in actione aliat Non quod praetor in aliis actionibus cognoscere non potuerit, aut iudieare: nam qui ipse alium
iudicem dare potest, & ipse iudieandi ius
habet, de qua re alias. Sed quia ita cognoscere potuit praetor in caeteris actioni-hus, ut tamen non haberet necesse, sed iudieem dare pollet. Et vero ita in more positum erat Romanis. ut praetor iudicem dare soleret, & iudicium. Λt hic, ubi notio praetoris appellatur . sic ipse cognoscere potuit: ut etiam debuerit, nec Potuerit alium huius rei iudieem dare. Unde notio praetoris per excellentiam dicta, ut sit praetoris solius, non alterius cuiusquam,
quem praetor iudicem dederit. Ex his iam intelligitur, de iis liberis,
seu filiis, qui in pote itate patris non sunt, aut filii eius negantur, neque interdicta esse, neque cognitionem praetoriam . sed
de his, si quid ab his. tanquam filiis exigamus, praeiudicium redditur. Ex t quo ρ rursum intelligi pote it . quae sit sententia
Ulpiani in L. x. I. r. I . de rei vincubi ita seribit : L iberi nostri per banc
actionem .on petuutur, sed petuntur aut pro uicιis, aut interdictis, aut cognitione Ametoria. Praeiudiciis petuntur, qui se filios nostros negant. Hoc enim cum fit. redditur adversus eos praeiudicium ,
ideli, praeiudicialis actio; similis illi, quae
dicitur de partu cognoscendo in I praeiadietatis. Insit. de act. Est enim actro, qua id agitur, ut filius noster esse agno- statur, sue actio, in qua quaeritur, an quis filius noller sit, necne. Quae ideo praeiudiciu in vocatur, qui cum quis filius noster else iudicatus est, hoc iudicio una ea demque opera de aliis omnibus controversiis, quae ex hac caulla pendent. iudicium factum iam ante videtur. Haec autem inde pendent, ut filius notier nobis bonorem exhibeat, obsequium praeit et , nullam actionem, quae turpitudinis significationem habet, adversus nos in iuuat, nos egentes alat, L. x. L. Dcet, es seqq.
agnose. liber. Petuntur liberi interdictis ii, qui sunt in potestate noltra. si ab alio retineantur. Interdictis, dicimus, quia sunt plura. Unum de uberis exbι eudis: alterum δε liberis dueeadis, re inter se, ut apparet maxime dillincta. Quod si filius se ipse in potet late nostra esse negabit, neque ab alio detinebitur: hic notio pratoris locum habet, quam in superiore loco Ulpianus cogallionem Praetoriam appellat.
515쪽
ioo 3 Hugonis Donelli Comment. in Cod. . Ioo
COD. DE PRECARIO, ET SAL. INTERDICTO.
IN. Gordianus Aristoni. I te non remittente pignus, debitor tuus ea quae tibi obnoxia sum, Oenundedit: intereum tibi ius est persequi, non interdicto Salviano sid enim
rantummodo adversus conductorem debitor me competii) sed Serviana actione, vel quae ad exemplum eius instituitur, utilis adversus emptorem exercenda es.
r. Salaiani interdicti summa. a. De rebus coloni compet re in Ierdictum Saluia. nam: si adhuc coloni sunt, directum est alienata sunt, MID. 3. Salvianum ad res obligatas aherias debitoris,
is talani ustu pertιnere. . Salvianum competere nou de omnibus rabas δε-
Η rescriptum de Salviano interdi-
eici eli. 1 cuius interdicti haec estium ina. Propolitum suit Salvianum interdictum de rebus coloni in fundum con ductum invectis & illatis. quas colonus domino fundi pignori futuras pepigit, propolitum cie his rebus domino fundi ad
virtus quemvis earum rerum pollesilarem. Haec parrim polita sunt in I. interd/etum quoque, Instatui. de tuterd. partim a Theo.
philo ibidom de suis locis alibi confirmanis Iur, ut indicabimus. Est i Voc interdictum de rebus coloni. Proinde si ex invectis & illatis rebus quid vendiderit &alienarat colonus: de eo hoc interdictum non compei et secundum verba, quia res coloni esse deserint. Hinc dubitatio huius L. i. Et convenienter iis, quae diximus, respondetur, de rebus ita alienatis hoc interdictum non competere. Sed de directo hoc dictum interpretandum est icaeterum utile dabitur L. I. in princip. v. eodem. Neque enim colonus pignus alienando potuit conditionem creditoris facere deteriorem. L. debitorem, inst.
de p g. Coloni dicimus, ut intelligatur is de rebus alterius debitoris, quam coloni, & eonductoris hoc interdictum non dari. quantumvis creditori pignori Ohligatae sint. Quapropter quod in hac L. r. scriptumeli, hoc interdictum adversar condus
ratis colam, sed da invectis ta ligatis is
fundum . L. t. D. de Salvian. inre . exposita. s. DIvianum domino eo etere adve sus quemvis possesso em de rebus eoisui invectis. 6. Lectis lia. i. C de Sal ian. itis. emendita. . Euoriam interdictum Salvianum, eum de iisdem rebus competat actio Serviana in rem . rem . debιtoremve eo etere. Oratio disiunctiva et f. quae pro coniuncta accipi debet, ut sit sensus: adversus conductorem, qvi & idem debitor lii; quoniam ii debitor eile de iii det, pignus solutum ellet. Id autem facimus ex usu iuris recepto: ubi sententia ita exigente modo coniuncta pro disiunctis, modo disiuncta pro coniunctis aecipimus, L. Laeste, D. de verbor.
signis. Eli t de invectis & illatis. Quod
praeter militim apud Iuli in ianum recte potitum est a Theophilo: & satis colligitur ex L. I. in priue0. D. eodem. Ait enim Iulianus, si ancilla a colono inducta sit infundum conductum, deinde praegnans vendita apud emplorem pepererit, de hoe partu interdictum utile competere, significans non competere directum . Quod non alia ratione dici potuit, quam quod hoe interdictum sit de illatis & invectis in fundum: hic autem partus revera non fuerit in fundum invectus. aut illatus. Cur ergo utile etiam de hoe partu datur Quia si ancilla praegnans inducta fuit, quodammodo per eam etiam inductum videri potest, quod utero eius continebatur. Et ideo bene monent, qui de hoc partu interdictum dant, si ancilla saltem apud c lonum conceperit ex L. si convenerit. I.
II fandus, v. de ρσεν. acy. Hoc t inter- sdictum domino suadi datur, cui se ilicet
516쪽
ioos Ad Tit. IX. Lib. VIII C. de Precario Scc. Ioo 6
res pignori obligatae sunt. Datur autem non adversus conductorem tantum , sed adversus quemvis possetiorem, quod positum a Theophilo aperte probatur in L. I.
s. 1. v. eodem, ubi Iulianus nominatim dat hoc interdictum adversus extraneos,
neque addit interdictam utile. Unde intelligimus illum & directum dare. Nam si utile intelligeret in hac specie, adiecisset, quemadmodum prius fecerat in ea specie, de 3ua proxime responderat. Tum autem, ii hoe interdictum adversus conis ductorem tantum daretur, esset plane inutile, eum adversus conductorem abunde sumetat pignoratilia actio contraria de qua vis re pignori data, quantumvis aliena, L. v. is M. L. si rem tu priue. 29. de s. a I. Et tamen in hae L. I. scriptum eis, hoc interdictum tantummodo adversus conductorem, debitoremve compete
O re. Ego i puto recte dici posse loeum
esse corruptum, & ita legendum esse. ariversus eonductoris rem, debitorisve μα- petit . Nam si adversus conductorem tan- um competeret: non debuit hoc responderi de re coloni vendita, sed de re quavis coloni, quae etiam nunc coloni esset, quae ab extraneo possideretur. Nunc auiatem in hoc reseripto quaestio movebatur de re a colono alienata. Et quod dicitur. Salvianum interdictum adversus rem con ductoris dari, non debet inusitatum videri . Nam in actionibus in rem dicunturres conveniri, non personae, L. Imperatores, D. de ρubDe. Si quis lectionem vulgarem retinere vult, licebit de sementia recepta ita dicere, ut fateamur ex hoc loco interdictum Salvianum adversus conductorem tantum dari, nempe directum: adversus caeteros dari etiam illud quidem , ut eit in L. r. S. eodem, sed utile, tametsi nihil illic adiiciatur. Sed hoc, ut dixi, nimis durum ell, ut sunt ea, quae supra probavi.
Quaesitum eit i quid de suprascriptis re- γbus opus fuerit introducere hoe interdictum. cum sit in promptu actio Serviana in rem . idque sine ulla dubitatione. I. ire is Serviana. Insilui. δε act. S L. I. in M. Recte hoc expediunt vulgo hoc modo. Conflat in hypotheearia actione dapignore creditorem probare debere rem. quam persequitur, fuisse in bonis debitoris, cum pignori obligabatur. L. N sua .studum, s. quod dicitur. D. de pign. Ex quo coniicere possumus, in hoc interdicto, in quo de possessione tantum mo
mentaria agitur, non necesse esse creditori idem probare, sed hoc solum, res infundum invectas & illatas. tanquam cOIO- ni ellent.
I p. Diocletian. 3: Maximian. A A. & CC. Fabricio. Habitantis precario heredes ad res tuendum habitaculum teneri, contra eos 1nterdicto proposto, mani se declaratur. x K. Decemb. Sirmii . A A.
I. Preearum qui/, ω quid dises a remmiamra. a. Inserdictam cur Meesarium visum de Pretaris . 3. Inter iucto de precaria sum teneri, qui aera. plam habes, uas desit Ais mati halere , in ea culpam non praestari.
HOC reseriptum est de preeario. Pre carium t eis, quod preeibus roganti
utendum datum eli, nullo certo utendi conitituto, neque fine . neque modo . Prius potitum eli in L. I. v. eod. Posterius additum est propter commodatum. Nam &commodatum est, quod utendum datum est roganti, idque precarium cum commo dato commune habet. Hct. L. r. in M. Sed hoe distat alterum ab altero, quod commodat c eit, cum quid utenet
. Eiism de precario esse actionem praeseri is verin
bis . ea contracta. Unde eontractus inusi laetur, o cur cum haeι esset, comparaIum sit linterdictum.
dum datur eerto utendi fine, aut modo praestituto. Exempli gratia: dedi tibi equum meum ad certum usque locum: dedi bovem, ut ruri opus tibi faceret in duos dies: dedi tignum utendum ad fulciendam insulam . in his omnibus commoda tum ell, L. in eommodato, I scur. D. eom. Haec omnia si dedi tibi roganti utenda simpliciter, precarium est. Hae de caussa commodatum, quamvis benefieti striamen intempestive repetere non licet, LL. ia
517쪽
1oo Hugonis Doncili Comment . in Cod. Ioog
L. tu eommodato. I. sicut. Contra precarium licet repetere quandocunque libet;
quia scilicet nulla lex usui dicta eli, L.
Hinc t necessaria visa nova actio de precario : quam ad rem propositum est hoc interdictum. Propolitum autem ei, qui precarium dedit adversus eum, qui accepit, ut restituatur. Exstat in L. 1. iv pr.3 D. eod. tit. Sed observandum t eli hoe ita dari adversus eum, qui accepit, ii is precarium habet apud se, aut dolo fecerit, quo minus haberet, quod interdicto ex prelIum et . Ex quo intelligimus, eum, qui precarium accepit, si precarium amiserit, non teneri, sive easu ami serit, sive eulpa sua, L. quorum. I. eum quoque, D. eodem. Quod eo magis notandum eit;
quia videtur contra regulas contractuum elle conlii tutum: quibus emcitur, ut cum aceipientis tantum utilitas versatur. ut incommodato, qui accipit, non tantum dolum, sed etiam omnem culpam suam praesset, L. s ut certo. I. uaue videndum, Θ eom. Sed ut aliter receptum sit in precario, ratio expolita est in L L. quae ram, I. eum. Non tantum autem hoc interdictum datur adversus eum, qui precario accepit; sed etiam adversus heredes eius, ut declaratur in L L. quaesitum . I. ult. Id vero est, quod hoc rescripto CDntinetur. De precario commodati actio non daturi quia iam ostendimus precarium commodatum non elle. Sed i nihilominus & de precario actio praescriptis verbis da
tur. L. 2. I. I. D. est nempe ex con
tractu & eonventione . Nam praescriptis verbis actionem ex contractibus iis elle constat, quorum appellationes nullae proditae sunt iure civili. L. 3. v. de praesver. Talis autem conventio & contraetus in precario dando inest. Nam qui dat utendum, ita dat, ut declaret se dominium non transferre. Itaque hae lege dat, ut cum is qui accipit, usus erit, reddat; usus autem finis sit, cum danti videbitur; quia& dominus manet, & aequum eli unumquemque tamdiu liberalitate noli ra uti . quamdiu velimus: quae ratio redditur & in L. I. & in L. h. v. eod. Cur igitur hoc interdictum datum est, cum illa actio sufficeret Quia haec eonventici in hoc contractu non exprimitur: ut dubitari potuerit. num inesset . ac propterea num Praeseriptis verbis actio dari deberet. ideo in hac incertitudine interdictum initio propositum est: postea convenit actionem praeseriptis verbis esse, quasi eodem modo
negotium geratur, ut in commodat , neminpe hoe do tibi utendum, ut reddas.
518쪽
COD. DE PIGNORIBUS ET HYPOTHECIS .
g. Collocatio huius tractatur. 3. Pignus quomodo constituatur. . Pignus o h patheca quid, N unde Me . Pignoris eonstituti vis in cautione: eausio qui dicta . bus in rebus consipat.
st Uod de t pignoribus & hypothecis
I hoe loeo tractatum est, factum ra-
-tione non caret. Apparet enim eX
sequentibus titulis in hoc libro tractatumelse de iis in universum . quae ad obligationes omnes pertinent. Nam & de stipulatione ex professo hic actum est, & sub hae specie de obligationibus omnibus , quae solent in ili putationem deduci: actum Praeterea de omnium obligationum solutionibus S liberationibus. Consentaneum erat, 'ut & eodem libro de iis ageretur, quae ad confirmandam quamque obligationem pertinerent, id est, de obligationum accessionibus. quod & factum est. Nam cum obligationum omnium firmandarume aussa duae accessiones essent, fideiussores,& pignora: utriusque generis tractatio in hunc librum eli collata, agitur enim &liollea de fideiussoribus. Sed prius hoe oeo, & quidem ab initio de pignoribus,
quoniam in his plus eli eautionis. Subiiciunt enim pignora rem creditori. Plus autem cautionis in rem, quam in personam, L. plus cautionis, 'D. de regI tur. Id ei reo & de his recte actum priore loco , ut de accellione firmiore . Alia in parte in Pandectis hoc argumentum collocatum est, nempe post tractationem de contractibus in parte 4. Digestorum. Sed nihil refert, utrum poli contractus & alias obligationes de pignoribus agatur; an an . te, an in medio: dum hoc intelligatur, pignus omne obligationis praecedentis cavlIadari, ut eo nomine creditori cautum sit . I. uis. Iusit. q.ιώ. mod. re contr. stbI.
Quid sit pignus, & hypotheca: quid verbo, quid re in usu iuris alterum ab aliero disserat, seripsimus olim in methodo huius argumenti. Nunc ne quid desideretur, summam paucis complectar.
Et t definiuntur haea aliter, cum verbi signifieationem ex proprietate quaerimus,
quae eli ex ea notatione, unde & nomina
ducta sunt: aliter, eum in his vim & e fectum iuris spectamus, qui his verbis mTom. IX.gnificatur. Proprietas & notatio verborum haec est. Pignus dictum eis a pugno: ut hoc verbo significetur res quidem pro de bito obligata; sed ita, si tradatur creditori, & praesertim si lit mobilis. Nam haec potissimum pugno capitur: hoe in L ρυώr, I. pignus, D. de verb. Q. L. si rem, s. ρroprie. v. de ρig. au. L. item Se viana , in si Instit. de act. Hypotheca autem verbum Graecum est. quod Latini
retinuerunt , dictum ς.ἐ μ. -- - id est,
subiieere.& supponere, ut hoc verbo li-fnificetur res pignori supposita: unde remuppositam pignori pro obligata leg mus in L. ereditor, δερ. de ραη a I. S a- tibi innumeris Deis. Obligatur autem res
pignori nuda conventione etiam citra ira
ditionem , L. 4. D. eod. Proinde hoc nomine etiam ea res significatur, quae sine traditione pignori obligatur. Sed cum ea, quae traditur pignori, multo etiam magis accedente traditione obligetur, & lubiiciatur obligationi: dubium non eis. quin hypotheca verbo res omnis signi fleetur pro debito obligata, sive tradita sit creditori, sive non sit: ut appareat pignus
ab hypotheea hoc differre . quod distere
species a genere. Hypotheca genus eii, rem omnem obligatam continens, sive quae tradita est, sive quae non est tradita. P gnus speciei nomen ad eam rem pertinens, quae creditori pro debito opponitur, &traditur. Sed quod in aliis verbis generalibus accidit, idem aecidit in verbo hypothecae . Ut enim adoptionis verbum, quanvis generale, tamen docendi caussa usurpatur pro ea specie adoptionis, quae fit per magiitratum, L. r. 'D de adoρι. idemque fit in verbo cognationis. c. Iuriscon Itur. I. t. v. de grad. S a .
ult. D. de verb. Aguife lie fit in verbo hypothecae, ut cum pignori opponitur, intelligatur speetes altera pignori contraria, id ell, res obligata, cuius pol festio tradita non est creditori. Idque eli, quod
519쪽
Hugonis Donelli Comment . in Cod. IOI 2
de proprietate horum verborum in hanc sententiam dicitur in dicta L. si rem. I. proprie, v. de ρign. an ion. is in dicto S. item Serviana. in f κ. Sed haec, inquam, ita sunt, cum significationem verborum & notationem speetamus. Aliud dicemus, cum spectamus rem ipsam, id eli, vim & effectum pignoris. Vis &i effectus pignoris, seu hypothecae hic eii, ut res, quae pignori opponitur, sit pignori obligata. Porro in iure ut res pignori obligetur nihil interest, utrum tradatur, an
non tradatur: dummodo convenerit, ut
sit pro debito obligata, dicto I. item Sem viana . ita huius potestatis & effectus ha-hil a ratione, inter pignus & hypothecam nihil interet . Nam si res tradita est, &proprie pignus est, & proprie hypotheca; uia semper genus dicitur de sua specie .
in res tradita non est, laypotheca proprie dicitur, & effectu etiam dieitur pinus, quia iuris potestate pro tradita ha-etur: tam enim obligata esl, quam si maxime ellet tradita . Huc referri debet, quod de contrahendo pignore dicitur in L. I. in pr. D. de pig. act. pignus contrahi non solum traditione, sed etiam nuda conventione, etsi non traditum sit. De
hae vi & effectu pignoris disserebat Martianus in L. f. F. pen. D. eod. Eit enim Iocus ad formulam hypothecariam, id est, ad altionem hypothecariam. Idcirco recte seripsit in eo tractatui inter pignus & hy-vcithecam nihil nisi nominis sonum dillare. Ut iit sententia, si qua differentia est, ea melle in verbis, de verborum significatione: in re, sive in effectu rei non es Iet quia ad rem obligandam pro debito nihil inter-st, utrum res tradatur, an non tradatur.
Hoc conili tuto, quoniam de re quaerimuS, non de verbis, pignus , seu hypothecam ita recte definiemus, ut sit res omnis prode, to obligata: quod colligitur ex L. 4.S L. s. D. eod. Non dixi rem esIe, de qua convenit, ut estet pro debito obligata, quod factum est in s. item Serυiana, Inst. act. Nam Iullinianus de specie punoris id dixit, nempe de pignore Conventionali ; quia ad demonistrandum, quod volebat , id lassiciebat: caeterum non sola conventione pignus constituitur. Dum effectum sit. pignus rem esse pro dehito obligatam: hoc quaerendum eli, quomodo obligetur, ut sic intelligamus vere pignus esse, quod tanquam pignus persequi volumus.
3 Pgnus t omne aut iure ipso constituitur, aut alieno facto . iure, cum in bonis debitoris lex ereditori pignus tribuit : quod quibus in cauliis fiat, dieetur seq. tu. Alieno facto pignus constituitur, si is consiliuit, qui ius constituendi habet. & con ilituit, uti oportet. Constituendi ius habent duo: Ex iis, qui rei domini non sunt,
solus magi liratus: ex dominis hi omnes, quibus rerum suarum alienatio non est in isterdicta . A magi liratu constituitur id , quod praetorium appellamus. Quod quibus in caussis magis iratus constituere ponsit, & quomodo constituatur, dicetur ad Tit. de praei. pig. S rat. δερ. ia'. De hoc autem est in L. non es mirum. D. de pig. act. A domino pignus constituitur nuda voluntate, ut quisque voluerit rem suam pignori esse creditori sue suo, sive alieno. Constituitur autem ista voluntate partim les lamento , Partim convenistione . Tellamento recte constitui pignus discimus ex ' d. L. non est mirum, D. de pig. act. Conventione autem praecipue conisili tuitur: in qua hoe notandum est, nuda conventione pignus contrahi citra traditionem, L. 4. D. eod. I. in ρα D. de pig. act. Rursum conventione contrahitur dupliciter: partim conventione tacita, parii. expressa. Tacita, ut invectis S illatis in praedium urbanum conductum: de qua specie cognoscemus proximci tituislo. Expressa conventio quae si, nolum est.
Pignoris i constituti haec vis et . ut pl-gnore pro debito cautum sit creditori. ut initio diximus. Haec cautio trihus in re hus consiliit. Primum ut rem penes se habere liceat creditori, & pignori incumbere. Quam ad rem obtinendam illi proposita est de pignore in rem actio adversus omnem pignoris possessorem, piguoris, inst. b. t. Proximum est . ut dum rem penes se habebit, ea utatur Duatur, ut hono patrifamilias convenit. Quod non tantum pro iure suo facere pote ii , sed etiam sacere iubetur ex fide bona. ut &res colatur, & fructus pereepti exonerent debitum, alque ita utrique caveatur, &debitori, & creditori, L. x. ae L. r. δερ. de pig. act. quamquam hoc magis in obligatione personali quae inter debitorem &creditorem intercedit, quam in iure pignoris numerandum est. Tertium est . ut si e reditori videatur non esse exspectandum diutius, sed suum consequi velit. liceat ei primo quoque tempore pignus distrahere, ex cuius pretio illi satisfiat: de
quo sub Tit. de Asr. pig. inst. Ad L.
520쪽
ro13 Ad Tit. XIV. Lib. VIII. C. de Pignoribus d c. Io I
Ad L. Debitor . I. I p. Severus & Anton. ΑΑ. Τimotheo.
Debitor, qui eignoribus profitetur se creditoribus cedere, nihilo magis liberabitur. PP. I. Kal. Mart. Severo, A. II. N Albino GH. SUMMA
I. Debitorem non liberari cessione pignoris invito
D Ebitor cessione pignoris invito credi
tore Iiberari non pote i . Ductum ex regulis iuris, quae sunt de solutione & liberatione debitorum. Unusquisque invito creditore ita liberatur, ii solvat, quod de-hetur: quo pertinet illud, solutione eius,
quod debetur, tolli omnem obligationem. Inst. 4 aib. mo. tol. obi in pr. Caeterum neque minus, quam debetur, neque aliud pro alio invito creditore solvi potest, L. L. S. I. v. si cert. ρet. Porro certum est, cum pignus pro debito ceditur . vel minus solvi, si pignus non tanti valeat, quan-
tum debitum est: vel si tanti valet, aut pluris; tamen aliud solvi, quam debetur. Ex quo emeitur, ea cessione debitorem liberari non polle. Hoc eum in caeteris rebus, quae solvuntur, recte dicatur: tunc vero in pignore quod ceditur, praecipue locum habet. Pugnat enim cum fine &natura pignoris, ut debitor ea cessione liberetur in necem creditoris . lam enim dixi pignus dati, ut creditori mag's caveatur: cui adversatur, ut creditori no
- ΑΑ. Lucio. ruamus constet specialiter quaedam , universa bona generaliter adversarium tuum pignori accepisse, , aeqtiale ius in omnibus habere: iura Lino tamen temperanda es. Ideoque s certum est, possee eum ex bis quae
nominatim pignori obligata Iunt, universum redixere debitum : ea quae ρ
sea ex iisdem bonis pignori accepisti, interim tibi non auferra praeses provinciae iubebit. PP. II. Kalend. Iul. Chilone , Libone OsfSUMMARIA.
r. fiui bona generaliter pignori accepit. haber pra. rogativam pignoris, adversas derialem p. s riorem pothecam. . Specia iter qu is dam rebus su ori obligatis, deinde generaliter omnibus bonis, uou per veniri ad alia bona adversus posteriores er dιι res, quandiu specialis ΘΡtbera sineti: θ' cur. ω nam. 4.3. Species'sementia huius rescripti. . Iurildictionem temperandam, hic fuid st.
Ut generaliter i bona debitoris pigno
ri accepit, potior est eo, cui ex his honis nonnulla specialiter postea pignori data sunt i quan vis eX caeteris pecuniam sibi debitam redigere postit: sententia eli Papiniani in L. χ D. arat flor. in ρουεν.hab. Propone hoc modo: Ρrimo creditori bona debitoris genera iter obligata sunt: Secundo obligatus e It fundus Tusculanus specialiter, qui fundus erat ex bonis deis Gm. IX. bitoris. Dicimus ius esse Primo creditori hunc ipsum fundum persequi adversus Secundum creditorem et nec illi quidquam Oh stare, si in reliquis bonis, quae Secundo non sunt obligata, satis sit, unde Primo satisfiat. Sententia vera, & regulis iuris conveniens. Nam quoties duobus eadem res pignori obligata est diversis temporibus; qui tempore prior est, potior eit iure in pignore Persequendo, L. A.