장음표시 사용
631쪽
ia 3 s Hugonis Donelii Cominent. in Cod. 12 36
Ies loci, quibus ad agendum certa lem. pora praestituta sunt . Hae fere exceptio innes, & exceptionum caussae sunt: quod si quae aliae reperientur, sunt eiusmodi, ut ad has nullo negotio reserri pollini. Unde titulus Dig. qtiarum reram actio uoudetur. Quae t de exceptionibus diximus, eadem dicta intelligenda sunt de praescriptionibus, quae pars est altera huius in scriptionis . Nam praescriptio nihil aliud omnino. 'uam exceptio. Unde inscriptio huius tituli non sic concipitur, de exceptiouibus reo praeseriptionibus. quasi de rebus diversis, sed de exceptiouibus, seu praescriptiovibus . particula . seu , interposita, quae easdem res proponi declarat tui in illis inscriptionibus liquet, Laelius, seu δε amicitia: Caro maior, seu de senectute. Praescriptionem autem idem declarare, quod exeeptio, hinc facile intelligitur . quod quae exceptiones usitate dicuntur, eaedem dicuntur praescriptiones:& contra quae usitate die untur praescriptiones, hae dicuntur etiam exceptiones. Ut puta. defensio, quae nascitur debitori ex re iudicata, usitate appellatur exceptio rei iudicatae, toto Tit. de exemt. rei iud. At hara dicitur praeseriptio rei iudicatae, in L. iudicatae. v. de eaereptiou. rei ia die. Sic & doli exceptio utitate exceptio dieitur: in quae verba est titulus de hae specie. v. de dori mali, metas exce
prion. sed & haee dieitur doli praescriptiosa L. si debitor . si. v. de DL Κ converso defenso, quae naseitur debitori ex eo. quod quis in suo foro non convenltur, aut non convenitur ab eo, qui sit procurator, dicitur frequentius praeseriptio fori, & proe uratoria L. penult. S.It. hoc tis. Ad haec eadem dieitur excerio procuratoria in s. tenuis. Insit. eod. tem desensiones. quae naseuntur ex possessione longa, usitate dicuntur praeseriptiones longi temporis. Tit. de praeseria tιstu. ora. tempor. fur, tiqui haec prae, Ieriptio nihil aliud est, quam exceptio tem
poris; idque ita interpretantur L. ere. rar, et . de Δυμί temtor. praeseripi. L. fver , ivr. de ρr script . Aug. rempori Significatio inde ducta est: narn inter cintera praeseribere est dictare. & ostendere alicui, quo modo is gerat. N quid facto
fit opus. Id autem neere intelligitur Omnis reus, qui exceptione utitur. Nam creditor, cum exempli gratia contra pactum de meunia non petenda, peeuniam a se ereditam petit, & intendit reum ex caulla
mutui dare oportere, generaliter. intentionem coacipit: reus excepti ne pacti utendo hoe dicit, illum male generaliter agere, & debuille addere hanc exceptionem: nisi pactum intervenerit, ne peteret. Hoc autem dicere, & docere actorem, nihil est, quam ei praescribere, quomodo intentionem suam concipiat, & pollulare. ut ad eam normam in iudicio exceptio pacti adii elatur. Inde factum est, ut haec ex elusio, & quasi praeformatio eius, quod actor in concipienda intentione facere debeat, praescriptio rei dicatur. Id autem ' esse praescribere declaratur 16 in L. Titia. ,. Caius. v. de Iesai. x. ubi dieit ut heres praescribere coheredibus tuis. pro eo, quod est contra heredes suos exceptione uti, Ex quibus apparet, quid ludi eandum sit iis, qui vulgo pulant, prae selibere esse longa possessione acquirere,& eam aequisitionem ita dillinguunt, ut res quidem mobiles dicant usucapi, res
autem immobiles praeseribi, quod longe secus est. Nam qui acquirit, aequirit sbi. non adversario: at qui praescribit, is adversario praescribit, non sibi. d. L. D ia. s. Caias. Non est idem igitur praeseri- here & aequirere. Denique apparet ex iis, quae potuimus, praescriptionem in usu iuris, nihil aliud esse, quam exceptionem,
S praeseriptionem temporis, seu longae possessionis, de quo plura alias.
632쪽
IN. Antoninus August. Claudio. Debitores quidem her uarii unicuique heredum pro storsione hereiat ris , antiqua lege obligati sunt. Sed si eis heredibus omnem pecuniam exsolvisti, quibus nomen patris tui testator in rivisione adscripserat, aeoli mali eri
ceptione adversus alios agentes tueri te potes. PP. Kalend. Aux . Duobus.
. Testatorem ereditorem uia ea heredibus suis tuis Mutem torum solvi, non item facere, quominus N μteris summo iure pars heredita-
a C l. eui centum a Tilio i debebantur,
T, plures heredes exstiterunt. Loge duodecim tabularum actio huius summae nomine inter heredes divisa eii pro portionibus hereditariis, ut hie traditur in L. 1. θρ'. si auus ex plar. L. Iicet, fustr. fam. ereme. Ita fit, ut singulis heredi hus
non lota centum debeamur. sed portio hereditaria. Quod si verum est. non potest debitor eonsequi summo iure, ut li-
heretur a fingulis aliter, quam si singulis
solverit portionem hereditariam, quae eis debetur, aut solverit alii voluntate singulorum. Ita ius est, ut quoniam nemo at terius inviti, aut ignorantis conditionem
deteriorem tacere potest. L. DIDeuis, M. de που. gest. ideo nec quisquam invito, aut ignorante ereditore alii solvendo liberetur, ubi sellieet hoe facto ereditori actionem suam adimat . invito. in'. de fotui. Quapropter hoc constatur, si debitor uni
heredum torum solverit caeteris non consentienti hus. solventem ea solutione ah aliis non liberari. Quid tamen, si testatorquibusdam ex heredibus nomen hoc t tum Titii ad letipserit, ut hic factum proponitur, idest, legaverit: de quo genere eit in L. ex legato, sap. de tegat. debitor autem cognita tellatoris uoluntate his
totum solvetit . quibus nomen adscriptum elli Respondetur hoc loco, si a caeteris conveniatur. posse eum se tueri doli exceptione . Quo maxime confirmatur idipium, quod dixi, debitorem a carieris quibus non solvit, summo iure non elleliberatum, sed his superelle adhuc veterem actionem, adversus quam haec sit exceptio: quandoquidem non potest exceptio else, nili adversus actionem iure ipso constitutam, ut docuimus lupra in definitione exceptionis. Et recte hic quoque hoc idem conuituitur , & convenienter superioribus regulis iuris. Nam et u test Tom. IX.ria debeatur. Histo debitorem legatario se venum non liberari summo iura: M tiberari
tor voluerit hoc debitum uni ex heredibus solvi: tamen non eo minus ipli te statori debetur totum, ut prius. Quod si debetur, rus facit, ut eo mortuo id pertineat ad singulos heredes pro portionibus hereditariis, quia heres succedit ici omne ius defuncti. L. beres is omne, D. de acer her. Nec quisquam putet, cum debitor voluntate testatoris uni ex heredibus totum solvit. ideo eum liberari ,
uia voluntate creditoris solvat : nam te-alor deiunctus creditor elle desiit , &Coeperunt creditores esse heredes, qui ei succellarunt. ita fit, ut quia debitor uni
totum solverit, non ex voluntate aliorum
coheredum . qui etiam ereditores sunt: ipse ea solutione adversus caeteros ipso iure non liberetur. Sed quia esi in pote ilate tereditoris vetare. ne quidam ex heredibus id debitum petant, hac voluntate deis fendetur debitor, si petant ii, quos tellator vetuit perere. Intelligendum eli autem, cum testator voluit uni ex heredi-hus totum debilum attrihui, eadem opera voluiste, ne caeteri a debit Ore peterent. Dixerit aliquis eum, cui nomen legatum est actiones utiles habere . atque ita Lreditorem eIle. d. L. ex legato, δερ, δε
legat. proinde & ei recte solvi. Quod &verum est: neque de eo nunc quaeritur,
an recte ei solvatur invitis caueris: sed pecunia ei soluta quomodo debitor liberetur. Liberari eum fatemur: sed negamus id fieri ipso iure. Merito: nam & is, cui nomen legatum ell, summo iure none it ereditor . observandum est enim eum actiones tantum utiles habere, dicta L. ex Iegato, fur. de legat. quo declaratur, eum non habere verbis legis, id est, summo iure: proinde nee solum creditorem esse, sed & caeteros quoque coheredes.
Quae res facit, ut si debitor his quoque non solvat, eodem isto summo iure noci
633쪽
ta 3s Hugonis Donelli Comment. in Cod. Ia o
Ad L. Pro portione. Σ. Cognosce sententiam huius loel ex L. saepe, v. de re tuae toto Titul. fur. res
in L. Ariersus. 3. Idem A. Vitali. Admersus fratrem suum quondam tutorem legitimum tutelae lassicio si eripertus non es, proposita actione consiste, nee timueris exceptionem pacti, si in ea fraudem dolumque admissum probare potes: nam replicatio doli on
I. Replicatimis exemplum, quid si replicatio.
Si paciscatur creditor, ne a debitore
suo petat. habet debitor exeeptionem Pacti, qua creditorem petentem summoveat. I. praeterea, Institat. eod. iii I. Sed hoe ita est, nisi pactum dolo mxto debitoris factum sit: nam quae pacta dolo malo facta sunt, ea edicto praetoris non servantur . L. iariuentiam. I. praetor ait,
ID. de parit. a Ut t autem hoc pactum, seu eius P
eti exeeptio ereditori non noceat, consequitur id doli mali replicatione opposita, qua pacti exceptis eliditur, ut hic declaratur. Non enim pactum ipti iure tollitur. L. si anus. s. pallas, v. de Pact. In proposito autem sic evenerit, ut pactum dolo malo debitoris iactum sit: si proponas eum, qui olim tutor fui flet. astirmasse et , cui tutelae nomine obligatus erat, multo minus esse in bonis, quam erat :de reliquo, se tantum in id impendisse . quantum ex reliquatione debere potuit . itaque facile impetrasse, ut pupillus creditor pacisceretur, ne amplius tutelae no .mine cum eo ageret. Sententia notanda
est de replicatione . Quemadmodum si actio iniqua est. defenditur reus adversus actionem exceptione vel pacti , vel alia qualibet: ita si iniqua est exceptio, ut interdum ae eidit, veluti in specie hoe loeo
proposita, creditor adversus exceptionem alia exceptione contraria defendetur, quae exceptio in persona creditoris dicitur reia plicatio. De quo genere ell lub Tites. Insulat. de reZIIcat.
Replicatis Mais 'dei iudicium M. facit. ibid. . Replicatione fraudis commentum repelli, quid M.
Est i autem lectio postremorum verbo- 2rum in hae rescripto animadvertenda . Recepta ab omnibus testo haee eit: nam reptitatis dati opposita bonae fidei iudiciam Deit, S commeaetum fraudis refleia Iit . Haec jcriptura defendi non potest. Non enim ullo modo recipiendum eli, ut dicatur replicatio doli opposita facere iudieium bonae fidei. Si replicatio opponilur a creditore, qui ex ltipulatu agit. ideli, iudicio ltricto, replicatio non faciet, ut iudieium, quod sua natura si rictum ell, effieiatur honae fidei. Quod si opponitur replieatio in iudicio bonae fidei, ut in iudicio tutelae . de quo hoc loco agitur, eliquidem iudicium tutelae bonae fidei, s. actiones autem, Insit. de act. sed ideo bonae fidei est, quia est de tutela, non autem quia replicatio in id iudicium deducitur. Nam & sne replicatione, aut exceptione ulla bonae fidei iudicium elIet. Et in summa. quia bonae illei iudicium est. id ei reo dolus eo iudicio excluditur: non autem quia dolus in eo excluditur. ideo eit bonae fidei iudicium : excluderetur enim dolus replicatione & in lirietis iudiciis. Si quis in re nota exemplum desideret, habet in L. tres fratres, D. de pact. ubi in actione furti, aut condictione furtiva exceptio pacti, quae actioni opponebatur, replicatione doli eliditur . Locus igitur aperte corruptus eii, sic autem emendandus, ut pro , S repeliat, legamus ut repellat, hoc modo: uam rein
pocatio doti opposta bonae Mei iuvietum
634쪽
facit. Est eommentam fraudis repeuat. posita idem eiu eeret Nempe hoc sentit., Ut i sit sensus: bonae fidei iudicium, nem. praeeipue & maxime bonae fidei iudiciumpe tutelae de quo hic agitur, facit, ut re- id facere. Nam iudicium hona fidei ubi-plicatio doli. quae ab actore qui tutelae que bonam fidem exigit: nihil autem tam agit. opposta ell, commentum fraudis , bonae fidei contrarium est . quam dolus, quae fraus in pacto fuit, repellat : idest. L. 3. in f et . pro se. proinde in hoc in hoc iudieici maxime exceptio pacti re- iudicio bona fides iudicii propria praeeiplicatione doli infirmabitur. Sed cur di- pue exeludit fraudis commentum, idest , eit imperator id erici iudicio bonae fidei, maehinationem doli in pacto exprimendo eum replicatio doli in iudicio stricto opis adhibitam .
p. Alexander Α. Iuliano & aliis. Cum nondum Misam sementia caussam, sed duatam allegetis: non est Zubium omnes integras defensiones vobis esse. PP. Non. Oct. Maximo L. M
SI reus caussam agere diu distulerit, & pore his uti potest. L. praueriptionem,
de sensiones suas probare, exilii mari ins hoc tit. idque quantun vis caullae actio in potest, ob eam dilationem iuri suo dim- nem distulerit, quae pars hie traditur. Deinde re, eoque defensionibus suis renuntia- fensiones sunt exceptiones, quae reis cominre: ut pollea si velit, eas exequi non petunt, quoniam omnis exceptio defen- possit. Hic monemur non ita esse. De- dendorum reorum caussa comparata eli. nsiones re iudicata excluduntur: caete- L. defensiones. L. squidem, isse. hie. rum re nondum iudicata reus quovis te, Ius. eo. in pr.
Ab L. Licer. F. n. Dioclet. & Maximian. AA. de CC. Basilio.
Licet unde vi interdictum intra annum locum habeas, tamen exceptione
. Exceptionem perem striam esse perpetuam, et- iam competat ex ea caussa, ex qua actis It axnalis: Et quare.
BAtilius quidam possessorem de fundo peritur interdicto , Uti possidetis, reti-
deiecerat, & eum fundum per vim nendae pol Iessionis caussa: & recte : quan- occupatum possidebat. Adversus eam vim vis enim is vi possideat: vere tamen ponhabuit vetus possessor interdictum Unde fidet, quia ad tum mam possessionis nihiloiud recuperandam pollessionem . si eo intere it, utrum iuile quis, an iniuste posuit vellet: sed habuit intra annum dunta- sdeat, L. 3. s. ex contrario, S. de ac . xat. L. r. in ρr. D. unde vi. L. . sv. ρυf. Sed vetus polletior hac exceptione .nde vi. Intra quem cum forte interdi- utitur: non licet tibi hoc interdicto me-cto usus non esset: nempe eo interdicto cum experiri, neque debes in pollessione exciderat. Sed idem pollea Basilio peregre me vincere, quia possides quidem, sed profecto possessionem eius fundi clam Ba- vi a me. Hac exceptione actor in inieris filio occupavit. Reverto Basilio contro- dicto, Uti possistis, removetur. L. I. I. versiam ei postessionis facit : sic tamen, sit. D. utiposs. L. u ica. I. . uti pom. ut eam inquireret. non ut eum deiiciat . ubi exposuimus. Si vetus possessor hae
Basilius ad verius veterem polletiorem exin exceptione uteretur intra annum, ex quo deie-
635쪽
12 3 Hugonis Donelli Comment. in Cod. I et
deiectus suit, nulla esset dubitatio: sed Basilius coepit experiri interdicto, Uti possidetis, forte pol duos tresve annos, aut amplius: unde & vetus possessor exceptione de vi diu post annum utitur. Hiex ergo quaeritur . t an haec exceptio etiam poli annum ei competat. Movet, quod ei post annum interdictum adversus vim non competit . ut dici possit. par esse nec competere exceptionem. Hic rescriptum est, diversam esse interdicti Unde vi &exceptionis Unde vi caussam . interdictum
non competere, nisi intra annum ἔ eXceptionem de vi esse perpetuam . Differentiae ratio a Paulo exposita in L. Pure , s. au. D. de isti mari excepi. ad hanc sententiam: merito interdictum unde vi anno finiri, quia nisi actor intra annum eo sit usus, ipsius culpa sit, cui non elisuccurrendum : potuit enim intra annum experiri, & noluit. At exceptionem de vi perpetuam esse oportere, quia hac uti non pote it reus, nisi actor voluerit,ideli. egerit, ut actio exceptione excluderetur: non est autem in potestate rei, quando actor experiatur: proinde nec in eius potestate , quando utatur ea exceptione : ut si ea
usus non e it, nihil sit . quod debeat ei imputari. Nihil est enim , ut idem alibi scribit, quod possit imputari ei, qui quid
facere, etiam si vellet, non potuit. L.
eum quidam, s. si pupillo, D. de usur.
intercessis, in exceptione sine temporis praefinitione de dolo S. Kal. Sept. Viminacii. AE CULSUM MARIUM.
r. Replicarionem omnem ut exceptionem perpetuam ese, gummis ex ea caussis, ex qua actio
S Ententia est: si pactum creditoris intercessit, quo ille pactus est, ne a deinbitore peteret, & is adversus eius pacti exceptionem replicationem doli habuit , ea replieatione uti poterit sine praefiniti ne temporis, idest, perpetuo ι idque inexeeptione, id ell, in quaestione de potestate exceptionis, seu in quaestione . in qua quaeritur, an exceptio pacti illi nocere debeat, an non .
. Quod i hanc signifieationem habet in
summa: ut quemadmodum exceptio Perpetua est, qua nuis actio ex eadem caussa nata tempore finiatur, quod superiore rescripto traditur, ubi S rationem reddidimus: ita & adversus exceptionem repli-eatio sit perpetua, quan vis sit replicatio doli, cuius nomine actio prodita non nisi intra annum utilem, ut olim: ut hodie, intra biennium continuum compelit. L. su. svr. de doI. Quod & ipsum eandem rationem hahet. Ut enim non est in potestate rei quando cum eo a atur,& acti ni exceptionem opponat: uc non est innata eges tempo alis: N ear r quod exemplo deriaratur. potestate creditoris, quando reus exceptione utatur, ut adversus eam creditor
se defendat replicatione. Finge hoc modo: creditori debentur centum mutua . aut ex itipulatu. Cum is heres esset, &ignoraret, quantum revera deberetur: debitor persuasit ei tantum quinquaginta se debere: quibus solutis impetravit a creditore, eodemque herede veri creditoris, ut pacisceretur, se nihil amplius a debitore petiturum. Dicemus, si creditor errore tuo comperto reliqua quinquaginta Petat, quan vis post decem aut viginti annos id faciat, nihilominus recte petiturum: &si summoveatur pacti superioris excepti ne, eum opposita doli replicatione exceptionem infirmaturum: nec illi obsutuum, quod poli tam multos annos replicatione utatur, quia eis actio de dolo tempora inlis sui tamen exceptio doli sit perpetua. Quod si exceptio. etiam replicatio ι quia replieationes nihil aliud sunt, quam exceptiones. L. z. D. eod.
636쪽
12 3 Ad Tit. XXXVI Lib. VIII. C. de Except. &c. Ia 6- L. Si ex maiore. 7.C Reditor deceptus, aut errore suo in
ductus si paciscatur se a debitore suo nihil petiturum , quasi iam ab eo nihil do- heretur, cum deberet: nou prohibetur vetere actioGe QSperiri, quae pacto non est remissa. Cui si oblinietur pacti meeptio, replicatione doli recte is tuebitur. & exinceptionem elidet. Iastit. de υρι. Quam ad rem licet uti ea specie, quam in supἀ-riore rescripto modo retulimus.
Ad L. Praescriptionem. 8. Idem ΛΑ. & CC. Aurelio. Praeseriptionem steremptoriam, quam ante eomesari sufficit, omisam, irriusquam sententia sermur, sincere quandoque licet. S. V. Kalend. Novembr. CC. Cossis L. Siquisem . y.
- ΑΑ. & CC. Mutian .squirim intentionem actoris probatione deficere eonfidis, nulla tib; δεραμ necessaria es. Si vero de fae eoiniendo, ex ptione te munitum asse veras, de hac mmum agi conveniι. Nam se etiam ae imantione sibitas: se bita exceptionis eontestatione, tum demum, eum intentionem suam secundum asseverationem suam steritor pr ameris, huic esse locum mon ori conmenis.
DK exceptione eonstituimus initio . eam esse defensionem, quae actioni ore
Di debeaI. L. a. v. do exest . in ea haesunt partes rei qui exceptione utitur: ut exc timem, velut intentionem probri . L. in exceptιonibus, v. de prob. circanae ei oppolitionem & prohatinuem qu guor aueps ita sum. Quae his duobus rei triviis deciduntur . Primum quaeritur . ensemper consulium sit reo exceptione uti. R seu exceptionem Qpponere. Monemur i
esse consultum : non enim necesse esse tunc. cum falsa eii intentio actoris. &.seit reus eam ab actore probMi non pol. set quo cala surieu et eo ad omnem deis fensionem negare: in . si ador dieat. 'deeem mutua dedisse, quad probare non possit: sullieit reo negare se acceptiIe.M3ue, et dixit ad omnem defentionem rei eli satis. Nam actore non probante reu absolWitur . elii nihil ipse prae itis erit, ideit. eis neque exceptionem alli garit. qi eclaratami robaverit, ι.ε ηι - σώεσι v.
637쪽
is eden. Quod si actor aut intentionem
probare potest, aut dubitat reus, an ponsu: hie demum consultum eli exceptione se tueri.
x Meundo loco quaeritur. t si exceptio
opponenda est ad defensionem rei, quando opponi debeat. D placet his reseriptis, initio esse opponendam, denique exceptionem contestandam esse. ut si initio exceptionis contestatio habita non fit, sed reus tantum negaverit se debere: non possit postea eandem exceptionem in iudicio opponere: quod quam verum sit, quia pau- Io obscurius est, quibus in iudiciis valeat, amplius postea seorsim dicemus.s Tertio i loeo quaeritur, quomodo ex ceptio opponenda sit: an ita, ut reus de intentione adversarii eonfessus exceptione utatur: an ut simul & negare possit intentionem adversarii, & exceptionem o
Ponere. Et placet, eum alterutrum facere posse, prout sibi expedire existimabit. Id autem se expediet, ut si sciet veram esse intentionem adversarii, ultro de ea confiteatur. & recta exceptione utatur: sin ignorabit, aut de eo ambiget, tum &neget intentionem. & ne forte vera pys ea probetur, exceptionem opponat: ututa. si ei decem mutua data sint, de quius actor probare possit, & ea ab 'en Pe- tantur: recte ita dieet, fateor me decem mutuo a te accepisse, sed postea ita inter nos transactum est, ne amplius ita peteres. Quod si de intentione actoris dubitabit. hie recte faciet, si primo neget, Pecuniam mutuo datam esse: deinde exce- Ptionem subiiciat, ut dicat hoe modo: et si decem mutuo dederis, tamen de ea re inter nos postea transactum est.. Postremo quaeritur, t exceptionem ori positam quando reus probare debeat: anslatim ab initio, quemadmodum ab initio
exceptio opponenda est, an autem Pollea,
De ha re distinauitur in L. quidem,
hier ut si reus de intentione actoris confessus exceptionem pacti opposuit, de exceptione statim quaeri & probari oporteat. Non eni in debet reus probationem intentionis exigere, de qua ultro confitetur, . Confessi in iure, in eo, quod confitentur, pro iudicatis habentur. L. unica. fur. de eo es. Quod si reus negaverit primo intentionem, & praeterea exceptio nem obiecerit: hic probationis ordo eii, ut actor prius intentionem suam probare
debeat, nee ante reus debeat probare ex-eeptionem , quam actor de intentione proin barit: quo fit. ut interim exceptio opposta omitti possit, idest, dicterri: quae interim ab initio vinissa pollea opponi addi se eptationem possit quandoque ante sententiam. Hoc in extremo L. siquidem,& ea pars est potissimum, quae est expressa L. Praescriptionem, διe. Hul e t sparti opponitur auth. at qui semel, δερ.
de prob. ubi cautum est, si reus cognoverit intentionem, & in intentione probationem adversarii. eum amplius testes
producere non posse, ne pollea aliquid falsi in iudicio moliatur. Cui constitutioni consequens est, ut cognitis & publicatis testimoniis adversarii. non pollit reus exceptione uti, quia exceptio sit ei inutilis, nisi in eam testes producat : quod illum facere constitutio prohibet. Sed animadvertendum est haec in illa aatb. recte diei de ea egeeptione, quae in iudicium
deducta non sit. Quod ii qua exceptio
in iudieium deducta sit litis conteitatione. haec ad constitutionem lustiniani non pertinet : non enim metuimus in ea periculum subornationis, cum iam ab initio iudieii reus testatus sit se hac exceptione uti velle. Illud t in his praeeipua animadversone 6 indiget . quod supra posui, exceptionem
initio in lite contellanda opponendam ense, & ut his reseriptis dieitur, excepti nis eontestationem esse habendam . Hoeenim eam vim habet, ut si exceptio contestata non sit a reo, qui prius inficiatus si se debere, is eam pollea in eo iudicio opponere non possit. Atqui ea se
tentia vulgo veterum interpretum non
agnoscitur. Quare ne de ea dubitetur, recte see erimus. si eam paucis adstruamus. Probatur stero non obscure stibus
his reseriptis. quae subiicio. Primum L. quidem, hie . ubi dicitur, habita exceptiovis contestatione, deinde suo tempore monstrandum huic exceptioni locum esse. Haec verba, habita exceptrouir eoueestatione, hoc exprimunt, ii exceptionis
comellatio habita st. Uerum est enim, quod vulgo dieitur.
ablativos absolutos in conditionem resolvi. Ut, heres acceptis centum nummis
hereditatem Titio relli tuas. perinde valet, ae si dictum esset, rellituas, si centum
nummos acceperis . L. a testatore, D eond. S dem. Probatur praeterea L. Prae-βriptionem, biem es L. emptor. 9. fur. de praeferor. Ioui. te . qutarum loco tum in utroque scriptum et , excepti num peremptoriarum Contellationem ha heri sume ere. Haec verba, eontestationem
exeoρtionis baberi fuq Pit, duo continent:
timum exceptionis contestationem satiemaberi oportere: alterum, si exceptio Conintellata sit, nihil amplius requiri, id eii,
638쪽
1 a s Ad Tit. XXXVI. Lib. VIII. C. de Excepi.&c. Iaso
non requiri statim exceptionis probati nem: nam haec, ut declaratur in hae L. praeseriptionem, S L. siquidem, contestata omitti potest, donec actor prohave rit. Die autem illam significationem superiorum verborum, argumenici haee sunt: in L. r. I. au. v. de ρο. eons. ita scriptum est: debitam autem ad constituendam ob gationem veI natara fineir. His verbis hoc declaratur, si quid debeatur etiam natura, id recte constitui: sed tamen saltem natura debitum esse oportere. Item in L. nam Iincit, 'D. de dolo. cuindicitur, nam δε ιι periarii paena: hoc diei intelligunt omnes, poenam quidem periurii ita tutam esse adversus eum. qui zriurio suo adversarium decepit: sed eum:c poena praestita erit, nihil amplius statui debere adversus eum, qui peieravit. Praeter haec confirmatur haec sententia evidenti ratione iuris & veteris & novi. lus eius ita est, ut extra id. quod in iudicium deductum est, excedere potestas iudicis non possit. L. at fandus, v. comm. dividun. Nihil autem deflueitur in iudicium . nisi quod litis cometiatione deducitur. L. unica, fur. de titis eo te t. Quare de nulla exceptione iudex cognoscere pote it, nisi quae litis contellatione
in iudieium deducta fuerit. Unde & quaedam iudieia liricta sunt appellata. I. actιstinuum autem, Iastitat. de act. ideo enim
fricta, quia iudex adstrictus sit formulae iudicii. idest, iis rebus, de quibus lis contestata est, & quae per eam contestatio. nem iudicio sunt subiectae, ut viri eruditi omnes consentiunt: quod primus diligenter & erudite dii Ieruit Franciscus mare. nus in commentario de in Arem iuraudo. Sed & ius novum ex Novell. luiliniani idem efficere videtur, nempe authent. at qui semel, o r. de prob. ubi ut supra dixi, Jultinianus vetat cognitis testimoniis act
Tis, ne reus testes produeal in eam causissam, ne scilicet aliquid falsi moliatur. Peris spieuum eli huic luspicioni ai finem tan-rum elle eum. qui cum ab initio nega iacet se debere. & pollea convictus ellet Probatione actoris : tandem confugit ad aliam exceptionem, ad quam probandam facile testes subornare potuit: hanc autem suspicionem non cadere in eum, qui iam ab initio exceptione opposita, ea se uti velle ostenderit. Sed i huic sententiae opponitur L. stemem sortas, δερ. sentevt. refcin. non possobi diserte scriptum ell. exceptiones per emptorias ab initio omillas pollea quan-cioque ante sententiam opponi pol se. Remoneeo: initio omissas exceptiones illic Tom. IX. accipiendas esse, non quae inhio praeterin mill ae lint, id est, quarum nulla mentio
facta sit a reo: sed quae contei latae, pollea Omi lsar, idest, dilatae sunt ad probationem S diseeptationem. De quo ne dubitemus, id ita interpretantur, S L. praescriptionem, S L. siquidem, in quibus nunc versamur: praecipue L. praescriptionem, in
qua cum dicitur, exemtionem flere toriam eontestari debere, S urhi manus tuitio omιxta posse: plusqu1m manifestum est omitti eam dici, cuius prohatio & di- eptatio omittitur, id est, differtur. Di Dfertur autem in id tempus, donec actor intentionem suam probaverit: quod pollerius rursum diserte comprehensum est in L. squidem . in locis autem ambiguis &obscuris interpretandis haec lex nobis p sita ei e debet. ut unus Iocus per tres ἔobscuri per dilucide scriptos interpretati nem accipere debeant: quod praepollere fit ah interpretibus. qui tres illos locos,& illas rationes, quas adduxi, evertere coinnantur uno loco, & eo ambigue seripio. Pol remo eidem sententiae opponitur exemplum dilatoriarum excepti num.
Nam 1 haec nominatim iubemur opponi ginitio, ac praetermissae negantur postea opponi polle in L. ρen. L. ED. hic. Cur hoe de dilatoriis dicitur, si non est .arum proprium' An non inepte, si aeque
ad omnes etiam peremptorias pertinet tSane vero proprie de exceptionibus dilatoriis dictum elle concedo, quod utraque iIla lege dieitur. Sed non eo minus Uerum eli exceptiones peremptorias initio elle comellandas. Observandum eli enim in supeeioribus legibus non dici, exceptiones dilatorias initio in lite cor ellanis da esse opponendas, sed inter exordia, item initio litis: quod sic intelligendum est: cum lis esIe coepit in iudicio de re
aliqua; veruntamen ante litem contestatam. Sic enim omnium exceptionum huius generis conditio est, ut ante lilena conis
testata in opponi & decidi debeant, ut de-elaratur exemplis in his locis, L. ita, δερ. de procur. L. Pomponius, s. sis. 'D. de
protur. L. sed etsi juscepit, tu priπe. O. do iud. Unde & dilatoriae di elae, quod
iudicium differant. s. apyeuautar. Inst. eod. Nihil horum nunc dicimus in exceptionibus peremptoriis: Hae initio opponendae sunt. led in lite comestanda, ac per litis contellaticinem in iudicium dest ducendae. Sed & deductae, non ilatim deincidendae sunt, sed omitti pollum, neque nec elle est probare ante, quam actor in lentionem suam probaverit. L. βρωι dem,
639쪽
xauei Hugonis Donelli Comment. in Cod. rasa
defensionib-. His t enim omnibus obii
ubi diserte de exceptione non quavis. sed nominatim dilatoria hoc exigitur, M op ponatur quidem ab initio: probari autem. poliquam aetor probaverit quod asseverat, oporteat. Vult ergo Iex eam opponi ialite contestanda, & litis eoatellationem in iudieium dedaei: eum eius probati nem im iudicium ipsum, quo reus de in. tentione sua probaverit. differat . id quod, si huius exceptionis proprium est, ta endum est, diversum ius esse in exceptione
peremptoria: & in eo diversum, ut possit quidem haec exceptio initio in lite conte nanda opponi, ut postea probetur, sed non sit nece fle. Quod sane ita se habet. si recte legitur is laeus de exceptione dilatoria. Mibi autem certum est eum l cum corruptum esse, & pro exceptionem diutoriam, legendum . exceptionem perem piariam, ut m eadem sententia, quae
praeseriptionem. hic. Non posse autem superiorem definitionem de exeeptione dilatoria constare, sic evidenter potest demonii rari. Primum omnium interpretum consensu exceptiones omnes dilatoriae. quae sunt aut ex persona actoris . aut ex per
lana iudicis, aut de iurisdictione & toro
competenti: hae, inquam, Omnes nemine refragante ante litis contes alionem '
poni & probari debent. dicta L. Pommisuius . I uis. D. de proe. L. sed etst smsevit, in prine. v. de rud. Solum agno- stant omnes definitioni L. exreptionem, laeum elle in exceptione dilatoria solutionis, cum ereditor pactus est se in quinquennium non petiturum . Sed frustra :nam haec quoque initio opponenda & decidenda eu. Dicitur enim iudicium dinserre in s. anetiantur, Insie. eod. Quod si disrari, non potest in eo iudieio probari tune, cum actor intenti nem suam probaverit: non enim dii rtur
iudicium, quod suseeptum & constitutum est. Praeterea si in stipulatione ab initio dies adiectus fit, ut si promissus sit fundus post tres annos, ii quidem ereditor fundum ante petat, debitor dieat diem
stipulationi adiectum esse , ait or autem probet non este adiectum prolato instrumento stipulationis: apparet eodem tempore hanc exceptionem opponi, & de ea
disceptari. Quod si ab initio quid pure
promisium fit, deinde creditor pactus, ne
ante diem certum peteret, si hanc excepti Dnem opponit reus consessus ante de intenticipe actoris, constat eum statim exceptionem probare debere , dicta L. ρ aidem. Quamobrem cum nulla sit exceptio dilatoria, quae probari debeat tune.
cum actor intentionem suam probaverit romnimodo faIsum est. exceptionem dii loνiam istam iecitentiam admittere . P .stremo repugnat aperte definitio excepti
nis dilatoriae. Dilatoria dieitur. quae iussi eium dimet: dicto I. anauantur. I situi. eod. Non dissertur autem iudicti .s lis cum actore erantestatur, & post eam eontestationem actor latentionem suam
Non est ergo dilatoria exceptio, quia opposita actor intentionem suam isto mo do ante probare cogitur. Quod si verum est, non dubitabimm aifirmare, quod is pra dixi, L. exeutionem, μ'. da pris. de exceptione peremptoria scriptum esse rde ea illic eandem seruentiam e inprehen
iam, quae in L. praescriptiovem, Me, sed definitione aliis verbis paulo dilucidius explicante id. quod erat Glaurius in L. riseristraonem. Hoc t lare constituto de ioperemptoriis exceptionibus initio opponendis & contestandis: reliquum est . ut
moneamus, quibus in iudiciis id Meum habeat. D si igitur haee reseripta duo, &similia superiora generaliter scripta sunt.& exceptionum peremptoriarum conte.
stationem sine ullo discrimine iudieiorum
exigam: iciendum tamen pro natura i
liciorum id ita aecipi debere, nisi s pro natura iudieii non sit nee esse exceptionem initio eontestari: quia alioqui ex ipsis verbis iudieiis satis intelligatur eam iudicii constitutioni inesse, ut aeeidit in iudiciis bonae fidei. Et hoc elt in summa: quod superioribus rescriptis meeptionis conte statio exigitur, in strictis iudiciis tantum valet, in quibus potestas iudicis constituistioni iudicii, ideit, litis contestationi adis trieta est; ad bonae fidei iudicia non pertinet: de quibus ita a veteribus tradiis tum est, exceptiones bonae fidei iudieiis inesse. honae fidei iudiciis contineri. L. 3. 29. de rescis. ven. L. huiusmori, S. qui servum , v. de Iegat. I. L. sed ex s. D. fol. mat. dum hoc intelligi volunt equan vis initio, litis contestatione aperte in iudicium deductae non sint, non eo minus tacite iudicio contineri, ut convicto postea reo liceat ei quandoque eas iudi-eio opponere: idque ex iudiciorum natu ra, quae eum in bonam fidem concepta sint: his ipsis verbis admittunt omnem e sentionem, propter quam non sit aequum reum condemnari. Quod totum ius qualeellat, exposui copiosius, ut in loco, ad
de act. lnde peti velim, li quis hie amplius desiderabit. in L.
640쪽
iaue 3 Ad Tit. XXX VI. Lib. VIII. C. de Except. &c. Ias 4
AE L. Non exceptionabus. I .i Uid sit, quod hie traditur, reis ex- eeptionem, actoribus replicationem tribui. qua illi defensionem, hi intentio
nem suam muniant, docemur Inst. tit. derepBc. c. h. v. de exc.
Huae loeum laterpretatur L. exceptiones 7. v. eod.
Vide, quae diximus ad L. praescriptiovem, S L. Maidem, se . is sis. supra.
AD TITULUM XXXV ΙΙΙ.COD. DE CONTRAHENDA ET COMMITTENDA STIPULATIONE.
Loeus de eontrahenda mpulatione estis, in quo quaeritur, quomodo con tranatur , seu quibus rebus eonstet. &perficiatur stipulatio. Locus de commitis tenda stipulatione est is, in quo quaeritur de vi & enectu stipulationis eontractae. Dieitur enim stipulatio tunc committi, eum in ea eaussa ellis incipit, ut ex ea asti possit f. sub conditione. Ius. de ver. I. cuius verbi vim exposui ad L. 4. I. Cato, II. de υθώ. obι. Effectus autem
stipulationis politus est in obligatione verborum, quae inde naseitur, & in actione eius obligationis propria. In quo haee inis sunt: quid hine peti possit , quantum, uando, & ubii quae inde actio, eui haeeetur, & adversus quos, tum quatenus. De quibus omnibus scripsi accorate, ut quisque loeus se dedit . in commentariis ad titulum de ver . obL 29. Inde sumere licebit, quae ad utriusque partis, & h ius tituli explicationem per inent.
COD. DE INUTILIBUS STIPULATIONIBUS.
I norit, quas res desideret, Et per Miatur stipulatio, idem eadem Ορο- ra, quae sint utiles quaeque inutiles stipulationes, noverit. Ea enim est utilis, ouae iure perfecta est, concurrentibus videlicet iis rebus, quae ad vim stipulati nis ius desderat . in qua autem aliquia earum rerum deest . ea est inutilis. Et hune locum totum simul & in eo omnium rescriptorum huius tituli argumentum &sententiam tractavi diligenter suis quaeque locis ad titulum de verb. st l. v. Tam. IX.