장음표시 사용
641쪽
1zueue Hugonis Donelli Comment . in Cod. ias 6
COD. DE DUOBUS REIS STIPULANDI, ET PROMITTENDq.
Cur inventi duo rei stipulandi, & promittendi. Reus quis.
. Dua reos ram stipulaηdi, quam promittendi ad cautionem creditorum esse invenIos: in quo sit haec cautio.
aessionem de duobus reis stipulandi
& promittendi eum argumento com- .muni de stipulatione, ac verborum obligationibus coniunctam, omissam tamena. me in Pandectis, visum est hoc loco, ubi se oceatio dat, exsequi; sed plenius Propter utilitatem & dissicultatem: ut sit tractatio, quae lotam huius quaestionis, itemque utriusque tituli de duobus reis . tam qui in Pandectis est, quam qui hoc Ioco, explicationem complectatur. Quam ad rqm cum me hodo esset opus, tantum adhibui, quantum huic cognitioni convenire videbatur. Dum t reos stipulandi& promittendi peperit creditorum utilitas, id agentium, ut in eo quod debetur. tui ius tibi cautum sit. Est enim in his con- 1lituendis ea cautio sita quam dicimus. Ea autem cautio est huiusmodi. Etenim sue sipulator. idemque verus creditor alium adhibet, qui idem stipuletur, hic ita sunt
eiusdem rei duo creditores, ut his constitutis multo facilius verus ereditor ad suum Perveniat, quia sive unus ex stipulatoribus abiit, vel ei non liceat rem persequi, est alter, qui persequatur: sive unus est cre-aetor tantum. & is uno promitsore non conIentus alium adiungendum curat, qui principaliter idem promittat: hoc modo ad consequitur, ut pro uno habeat duos
debitores, quorum ab uno si quid facile
Plures eiusdem rei stipulatores eur rei dicti :N uid hoc verbo contineatur.
consequi non possit vel propter eius inopiam , vel propter potentiam, vel propter
ingenium contentionum amans, id ab altero possit obtinere . Qui plures eandem rem stipulantur, stipulandi rei; qui plures
eandem rem principaliter promittunt, rei promittendi appellantur. L. I. D. hoe tit. Nam ' quod reos usitato more loquendi in- :telligimus tantum eos, qui debent, & eum quibus iudicio agitur, ut cum dicimus,
favorabiliores esse reos, quam actores. L. favorabitiores , D. de reg. iar. item, aequum esse eum, qui acturus, est, edere actionem, ut proinde sciat reus . utrum cedere, an contendere debeat. L. I. v. de edeu. usu oblinuit propter excellentiam:
quia qui in crimen, aut aliud quodvis iudicium vocamur, eorum res praecipue in iudicio agitur: ut quibus lolis immineat periculum condemnationis. Sed tamen &is, qui agit. non minus recte dicatur reus , si verbi originem & proprietatem spectemus. Dictus est enim reuν a re, ut sit is, cuius de re agitur: sicque reos veteribus dictos omnes, quorum de re disceptatur, auctor est Cicero lib. 1. de Orat. Ex ac rui ha ncto discernitur significatio: ut cum discimus reum stipulandi, aut promittendi . Neque enim aut illic promissorem, aut hie stipulatorem intelligere pol sumus.
642쪽
12ue Ad Tit. XL. Lib. VIII. C. de Duobus reis icc. IasgC A P. II.
Cur de duobus reis sti putandi de promittendi agatur seorsim a reliquis stipulatoribus & promissoribus. SUMMA
IN his reis si sequeremur regulam iuris de iis, qui quid stipulati sunt, aut Pr
miserunt, non erat, cur ageretur de his separatim. Nunc autem est in his aliquid proprium, quod a iure reliquorum stipulatorum & promilliarum longe dissidet . Eo quidnam id sit, separatim exquiritur. Et quidem secundum communes regulas iuris hoc ius in hac specie futurum erat, ut eum duci ili putati essent, uterque etiam exigendi ius haberet, nee quod uni solutum esset, id noceret alteri, cum utrique deberetur. Viee versa, & si quid duo promisissent, ita uterque promi ilum exsolve
Duo rei stipulandi qui, &S U M M
i. Duo rei stipulandi, qui . t. ' moram reorum sipulandi ita ius eo, ut remeaudem stipulanti , usu driversas . 3. L. si id quod, D. de duob. reis explicatur. . in sipatenIur rem unam ab uno promissore, non a di verss.
ret, quia non aliter liberatur quisque, quam s debita pecunia soluta sit, aut eo nomine satisfactum. L. si rem, s. omuis, v. de pig. a I. Nunc autem una hie Obliis gatio est, una res, quae debeatur. Ex t iquo quid consequatur, videndum est. Primum igitur, qui sint duo rei tum stipulandi, tum promittendi, dicatur. Deinde quomodo constituantur. Tum quid sit illud . quod horum proprium dielmus. Postremo an ut rei duo pluresve stipulandi, aut promittendi fieri pollunt, ita possint ne& ex aliis caussis plures constitui rei cre dendi, debendive .
r. in stipulamur suasi rem in solidum, non eiusdem rei partes. c. in stipalantar fluati solidum ita, ut tamen res una tan/um in obligatione versetur,qunde id actam mulligatur.
, T T duo rei stipulandi i recte definiunia
II tur hoc modo. qui eandem rem ab eodem in solidum stipulati sunt ea men te, ut quanuis solida singulis, una tamen omnibus debeatur. ita extra lii putationem, quae omnium stipulantium communis est, quatuor sunt, quae proprie duos eos iii putandi constituum: si eandem rem stipulentur omnes. si ab eodem, si solidam singuli. si ita solidam, ut tamen una res versetur in utriusque obligatione. Hocru tergo primum in obligatione duorum re rum stipulandi, ut ambo rem eandem stipulari sint, quo sei licet de he tur singulis una & eadem. I. pen. Ins. eod. ut loquitur Papinianus, ut ab utroque par eiusdem rei, non impar rerum diversarum suscepta sit obligatio. L. eandem, S penuit. D. eod. Quocunque ergo modo res diversae a duobus in stipulationem deductae erunt, sue verbis aperte, sive tacite &vi ipsa, etiamsi maxime convenerit, u duo rei essenti tamen duo rei non erunt, quos convenit duos eiusdem rei reos inistelligi. Et de eo quidem nemo dubitat . quin duo rei stipulandi non sint, si unusili putatus si a Seio Stichum, alter in eo dem Seio Stichi aeitimationem, quanuill placuerit inter contrahentes, ut duo reiselsent . ipsa enim conceptio stipulationi gdiversas res in obligationem deducias satis ostendit. Sed plus dicimus; et si pro ponas duos verbis itipulationis eandem rem stipulatos; si tamen quod stipulati sunt, re ipsa in singulis personis proprium intelligetur, ut loquitur Caius, ideis, tale erit, ut in singulis aliud. atque aliud intelligatur. duo rei non erunt. Hoc t Ca- 3
643쪽
ra ue s Hugonis Donelli Comment. in Cod.
ius in L. si id, quod, v. eod. Quod in
his exemplis accidere docet, si stipulati sint duo ab eodem landi Tuseulani usum-
fruetum. stipuuti eadem eonceptione de cem dotis nomine : negat eum tuliano in
his duos reos lli putandi coni litui posse, etsi verbis eiusdem rei usus fructus, & eadem summa continetur. Merito: Verbis enim haee eadem sunt; re autem ipsa pro persona cuiusque reorum dili inguuntur: ut in singulis alius atque alius ususfructus, alia atque aha dos esticiatur. Usus fructus enim in utrius persona coniti tuetur, perscinae illius proprius futurus eli, ut nec ad alium possit transire, quin alius ella incipiat. lndicio est, quod eum vita eius durat, & morte eius, aut alienatione exilinguitur. I. Muitur. Insit. de usust. Quod si voluntate domini ad alium transferas . iam hieabus erit usushuctus, qui rursum cum persona eius aut duret, aut exstinguatur Et quis nescit non eandem personam eile utriusque, sed alium alio citius mori posse, aut diutius viveret Eadem ratio dotis: quae cum constituatur pro matrimonio cuiusque, utpote quae sine matrimonio nee dos sit, L. 3. D. de iur. dor. non potest, quin ut in utriusque stipulanistis persona aliud, atque aliud matrim nium est; alius, atque alius maritus: ita etiam alia, atque alia dos in singulorum
persona intelligatur. Sic & cum Titius &Seius decem, aut Stichum, qui Titii sit, stipulati sunt, negant iidem videri eos duos recis stipulandi: hae ratione, quod Titio
decem tantum i Seio Stichus, aut decem
debeantur, idest aliud, dicta L. s id, v.
Me rit. Ex quibus hoc eveniet, ut cum promi ssor in prima speeie uni ex stipulatoribus usumfructum dederit: in secunda autem uni dederit decem dotis nomine; nihilominus alteri dare debeat: nec quod contigerit in unius persona, id alteri proiit, aut noceat. Quod ad tertiam speciem
attinet, de ea ita scribit Caius in L L. s id, ut fateatur Titium & Seium in Sticho qui Titii sit, reos stipulandi non elle, ut si is solvatur Seio, nihilominus Titio decem debeantur: sed putet reos elle in decem, idque eo pertinere, ut si promitsor alterutri decem solverit, ab altero li
Volumus t praeterea, ut duo rei stipulandi fiant, ita duos stipulari eandem rem, ut Ilipulentur ab eodem. Is s. eod. in pr. Si stipulentur a diversis, puta Primus a Seio Stichum; Secundus eundem Stichum, sed a Sempronio, duo rei stipulandi intelligi non pollunt: sive quod singuli velint in solidum & eoniunctim eandem rem sibi dari: in quo continentur res duae, Stichus,& eius Sile hi aellimatio: sive quod etsi
actum sit, ut alterutro promitsorum stipulatori suo solvente, alter quoque a suo liberetur: tamen personae ili pulatorum &promit Iorum diversae diversas quoque &Proprias Obligationes inter lii putatores &tomissores efficiunt. Nunc autem in du us reis itipulandi unam obligationem esse oportet, I peu. Ins. eod.
Sed & duo 1 rei stipulandi eandem rem sa promissore ita ilipulari debent, ut stipulentur singuli solidum, non eius rei paristes, quo & singulis solidum debeatur: quod est proprium duorum reorum, g. pes. Ins.
eod. L. 2. v. eod. Qua ratione placet, si duo coniunctim eandem rem, aut eandem
suis mam ili pulentur, duos reos lilpulandi non elle, quia divisa pro numero pers narum ili putatione videantur singuli partem virilem esse ili putati: nisi adiectum sit, ut duo rei stipulandi ellent, ut hoc modo velint videri singuli solidum itipulaties e. L. reos. I I. v. eod.
Postremo, 3 ita volumus singulos stipu- ε, lari ab eodem rem unam & in solidum,
ut tamen debeatur una omnibus, quae lolaversetur in utriusque obligatione, d. I. pen. Inst. eod. De quo si aperte eonvenit , quaestio sublata ell. Ita enim fient duo rei lii putandi, ut nihil quaeramus, utrum itipulantibus duobus eandem rem promisissor simul ambobus responderit, ut proponitur exemplum Iupit. eod. iu striue. an vero singulis separatim interrogantibus separatim & ipse responderit. In re enim certa ineptum est voluntatis & facti eo
iecturas quaerere, L. eoaetiuuar, I. cum
ita, in D. v. de verb. obligat. quod si de eo nihil dictum si, intelligemus id tum agi videri: proinde & hae parte duos reos stipulandi fieri ita, ut describitur Iustit.
eod. tit. in striue. cum poli omnium ia- terrogationem promi ilhr non separatim. sed semel stipulantibus respondet hoc modo: utrique vestram dare o ondeo. Namsi, inquit luilini inus. prius Titio spoponderit, deinde alii interroganti spondeat: alia, atque alia erit obligatio, nempe ut
in diversis & dillinetis stipulatiotibus.
644쪽
i. B- ω mittemdi, qui . L. Duas reos promittendi voa esse, sua auos aliam rem promittat, sie promittat eandis, sed aliquid in ra aut minas, aul a Iius. Diversiarem abligationis, quae in re promi non si, duorum reor.m promutendi comsiturioni κε. obstare. 4. Duorum reoram promittendi iss esse, ut umstipulaati idem promittara, non flet sis
ε Uo rei promittendi sunt, i quorum
linguli eandem rem ellem stipula ti in solidum & principaliter promiserunt
eadem mente, qua superiores: ut quan vis solidum singuli, unum tamen omnes debeant , d. L. L. L. 3. I. uls. v. eod. s. ea. Ins. eod. Itriue caetera in re promis-ιa eum duobus reis stipulandi communia. ut eandem rem omnes uni promittant, ut ιolidam, ut ea mente , quo una res tantum versetur in utriusque obligatione. Illud amplius hic exigimus, ut qui ita ' millent , promittant principaliter. Primum , t a singulis rem per omnia eandem Pr mitti oportet, ut neque aliam unus pro mittat, neque ita eandem, ut promittat amplius. Quocunque modo impar in re obi gatio a duobus sulcepta erit, placet duos reos non elle: velati, ii duo Stichum promittam. sed nominatim caveatur ab uno, ut Begligentiam quoque iuea re, aut casum praestes: quae duo ab altero promisiore iure non Praestantur. L. servum , i. pr. v. de ver . ob . Hoeapinianus in depolito ita canticinat in L. eandem, s. g. D. e d. Si quis, in is quit , tu deponendo penes duos paeis. ear, ut ab astero euI a quo ae praeserar . quae ali qui in deposito non praeli tur ine conventione. L. I. I. se convo
nit . I. f e. veri est. πον esse oos reos, a qaebas impar fustepta es obietatio. Sed hoc ita . si initio ita convenit, unde subiicit: Non idem pro- audam est. eum duo quo uae eαυ- ρ mist Ufeat. si aurei postea pacto cui a re missa sit, quia ρopertor eouventιst, quin in auersas parsona interetisit. statam is maturam ob gatonis, qviae daos initio reos fecit, mutare non 'ses. Haec ille,
a. Ut promisiam ita, ut una res is abluatime inserar, ado id agi videa νr. 7. Duos separarim respondeum alias ita duos reor fieri, I satim respondeast , interium e flex intervasto, o quando borum utrumque, ae 'amobrem. g. L. 3. in prin. D. de duob. reis, exposta. s. Duos reps promittendi non aluer feri. uams amis idem in solidum promine Ies, e iam promutaru principaliur.
uno exemplo in aliis contrarithus omni bus idem confirmans. Ex hac re est, quod si duo fabri eandem insulam fieri promit tant : placet non aliter duos reos promit tendi fieri, quam si fabri eiusdem peritia fuerint. L. s. D. eod. Tum enim scilicet easdem operas promittere intelliguntur: alioqui diversas, cum inter arti hera longa fit differentia, L. tuter, v. desoLSed in re, inquam . promitIa parem dum rum reorum Promittendi obligationem esse volumus. Quae ii erit: t aliis in re 3 3 diversiias obligalionis duorum reorum con
stilutioni non Mitabit: puta io vi obligationis. itemque in circumstantiis dandi. Et ideo quanvis a Titio & a pupillo sine
tutoris auAoritate stipulatus suero eadem decem, vel a Titio, & a servo, ubi neque pupillus, neque servus obligantur, nisi Naturaliter: placet tamen quasi duos reos constitui. L. I ex duosas, I. sit. D. eod. Similiter & ex duobus reis promittendi alium in diem, vel sub eonditione, alium pure recte accipi plac it . L. ex duobus. 7. M. eod. g. aB. IV. eod. Qui pe cum dies venerit, eadem per omnia ob igatio futura est. Quo recepto. eι tam illud Papiniani eonsequens fuit: ut si, eu- duos reos stromittori facerem, eaedaverβs locis Capuae pecuniam dari β ραι-as sim, S dao rei s ut, & ex με sona catusque rasis stroprii te aris h-
eatur e hoe ille in L. easdem, I. uti. d. Quod hanc significationem habet, ut non ante uterque C puae cociareniri possit, aut arbitrariα actione alibi, quam lantum temporis praeterierit, intra quod ex eo loco, ex quo inerque se daturum promist, Capuam pervenire pollet. id, ut dixi, fa- Periati consequens ellia quia loca tem p
645쪽
1263 Hugonis Donelli Comment. in Cod. I 26
rix dilationem adserunt, intra quod eo possit perveniri: ut ex remotioribus Ioeis
longiore die, ex minus remotis citeriore deberi intelligatur. L. interdum, et . de ver . obligat. I. Dea, IV. de verb. obLNon idem probaremus, si duo non ex
diversis loeis, sed diversis Ioeis se daturos
promisissent . puta unus Capuae, alter Ephesi. Nam cum in utriusque obligati nem veniat utilitas loci, L. L. D. de eo, quod eer. Ioe. eaque ipsa non si eadem: L. 3. S. eod. perspicuum est, diversis i eis in utriusque persona ad dandum conis stitutis parem ab utroque non suscipi o ligationem .
4 Uni t stipulanti duos promittere debere, ut duo rei promittendi fiant, iam effectum est: cum si ex duobus promis ri-hus singuli singulis stipulantibus promittant, pro numero stipulantium & promittentium, aliae . atque aliae stipulationes &obligationes fiant i in duobus autem reis
promittendi versatur una tantum obligatio. L. 3. I. avis. v. eod.
. Sed i & singuli promi tendi rei ita ea nis' dem rem promittere debent, ut promittant singuli in solidum. L. h. L. 3. I. ult. D. eod. Unde eis duo de decem interrogati coniunctim respondeant: placet
ideo duos reos non esse, quia pro numero personarum divisa obligatione videantur singuli non decem tota, sed partes viriles spopondisse. d. L. reos, j. r. v. d. L. eat fundus, v. de eood. S dem. L. I. sevr. si ρIu. una se l. fu. eouae 6 Lil r etiam smiliter, ut in duobus reis stipulandi, hoe proprium duorum reorum promittendi, ut dum eandem rem in solidum snguli promittunt, id agatur, ut nihilominus rem unam omnes debeant, qu
hac quoque parte dici possit in utraque
obligatione rem unam versari. I. penuis.
IV. ood. Quod & ipsum agi unde intelis ligatur, cognoscendum est. Quod apud l sinianum suh eodem titulo explicaipe,
cum ex forma conceptionis verborum d
cet. quomodo duo rei promittendi fiant, ut & in duobus reis stipulandi prius fecerat. lndicat igitur, duos reos promit intendi fieri hoe modo, cum separatim interrogati de eadem re tota danda, respondent singuli separatim , θοηdeo. Et quidem separatim interrogari oportet ob eam Caussam, quam supra reddimus. Quod si stipulator coniunctim ita roget, centum
dare spondetis 3 paries viriles a singulis stipulatus videtur, L L. reos, s. r. v. eod.
Plane si aperte hoc agatur, ut sint duo rei promittendi, nihil nocebit & coniunctim interrogatos ei te: cum, ut dixi, semper etiam in stipulationibus si quid Ohlauri est, id sequamur, quod actum est. L. semper in stipularionibus. D. de reguLiar. in quam sententiam accipi debet. quod dicitur in L. D. eod. duos reos promittendi recte obligari, non tantum si
separatim interrogati, iso des respondissent spondemus; sed etiam si ita interrogati , Pondetis y respondeant singuli ,
spondeo. Recte, inquam, eum duos rem promittendi fieri volumus, & hoe quae inritur, an duos reos sacere volentibus nυhil noceat forma interrogandi superior. Caeterum simul interrogati, si nihil aliud proponitur de sententia contrahentium . de partibus singuli interrogati videntur:& interrogati dum simpliciter respondent, in eandem sententiam respondille exilii-mantur. I. praeterea, Iussit. de inuti sipat. Sed utrum separatim interrogati, spondeant & ipfi separatim, ut dicant sin-uli. spondeo, ut proponitur exemplum.
nst. eod. tit. I. I. an vero coniunctim,
ut dicant. oondemas, nihil intereit. L. 3.D. eod. Merito: nam cum uni stipulanti duo spondent. quoeunque modo id faciant, semper videntur in eandem conceptionem respondisse, dicto I. praeterea. Solidum autem a singulis ilipulator ili pulatus est. Quare simpliciter respondentes etiam singuli in solidum respondille videntur. Non idem fit, eum duobus reis lit-pulandi separatim interrogantibus promissor separatim lingulis respondet: ubi ante negavimus, duos reos stipulandi coniti tui.
Hoe ideo, quod respontum simplex ex
interrogantis persona aestimatur: quae ressaeit, ut cum duobus separatim stipulantibus promissor separatim respondet, pro singulorum lii putantium persona alia, atque alia stipulatio intelligatur. Quanquam i autem illud praecipue con- stat, duos reos promittendi ita fieri. si seis paratim interrogati, respondeant etiam singuli separatim. spondeo : tamen adiicien dum eit, hoc ita esse, dum respondeantam ho non ex intervalloi sed itatim ita. ut inter utriusque responsum neque unus dies intercedat, neque in eodem die is actus, qui sit obligationi contrarius, ut praecipitur in L. duos, ε. I uit. L. si ex duobus 1 L. iv pr. D. eod. Non sane quia intervallum hoc quidquam ad reos ipsos inter se iungendos pertineat i sed
quia cum uno istatim respondente alter pol ero die, aut contrario actu in erveniente respondet, intercedit hoe ipsum intervallum inter interrogationem stipula tis & istius promittentis responsionem :quod eum fit, stipulatio non valet, eoque
646쪽
126ue Ad Tit. XL. Lib. VIII. C. de Duobus reis S c. I 266
nee pollerior iste obligatur, c L. si ex id actum, ut quanuis diversis temporibus riobar. accepti sint, tamen duo rei essent. Nisis Plane t sic ex intervallo duci rei accipi quis ex iure vetere nic novalionem me- pollunt, si ambobus primo interrogatis unus tueret, ubi pollerior id promittit, quod 1latim respondeat; pollerior autem ex in- prior debebat, quali nova persona inter-tervallo accipiatur: atque hoc ipsum aga- veniens novationem faceret. Sed non detur, ut polleriote accepto duo rei fiant: bet ibi timeri novatio, inquit Ulpianus in quae verba lunt L. 3. in ρr. 'D. eod. At d. L. 3. eod. ubi id agitur, ut posterior quomodo, quaeret aliquis, pollerior ex non pro novatore, sed pro altero promit- intervallo respondens reus fieri poteli, tendi reo accipiatur: in quo aperte id agicum si inter interrogationem 1lipulantis intelligitur, ne ulla novatio fiat. S responsionem promittentis unus dies in- Ut 1 concurrant superiora omnia, ides , stercedat, non consistat stipulatio 8 L. t. I. ut duo uni stipulanti promittant, & ea n I. L. eoutinuus, in priue. D. de verb. dem rem, & in solidum, & unam: non- obtig. Et fatendum eli eum, qui ex in- dum tamen satis ad duorum reorum protervallo respondeat, non obligari, eoque mittendi constitutionem. Addendum eli, nee reum promittendi fieri poste, quan- si modo & hanc ipsam eandem rem pro- tum vis convenerit initio, aut postea, ut miliant principaliter, ut fiant ptinet pales reus fieret: haec enim conventio ius mu- dehendi rei. Nam de reus principalis &tare non potest, atque hoc enicere, ut ubi fideiussor. duo lunt, qui eandem obliga-
iure stipulatio nulla est, ibi aliqua verbo- tionem & eiusdem rei, idque in solidum rum obligatio intelligatur fuisse. Sed ne- in se suscipiunt . Suscipiunt in communeque hoe negatur superioribus verbis. Non & duo fidei uisores. g. si plures. Insi. de enim dicitur, posteriore reo poli priorem M. Neque tamen aut illi, aut hi sunt duo
respondente duos reos ex conventione fieri promittendi rei. cum fidei ultores a reis polle, si pollerior ex intervallo respondeat, pmmittendi, & appellationibus & iure sed si pollerior ex intervallo accipiatur. multum distent, ut postea dicetur pluri- Sic posterior ex intervallo accipitur, si iure hus, cum quaeremus, an duci rei vice mu-R cum effectu accipitur. Recipitur autem tua pro fidei ullo tibus habendi sint . id au- illo modo, si ex intervallo post priorem tem & verbo ipso. & natura huius obli- reum rei pondeas iterum interrogetur a gationis satis admonemur. Nam reus in stipulatore, an eandem rem det, de qua promittoribuς dicitur is, qui principaliter prius interrogatus erat. & llatim interro- quid promittit. L. mora. 88. N. de verb. ganti respondeat. Sic enim intervallum obtig. L. hi qui 3 . L. cum bis qui 36.
illud inter utriusque rei responsionem in- S passim, 2 . de s d. Unde intelligi de-
ercedet, non inter interrogationem stipu- het de duos reos esse, qui principaliter Iantis & promittentis responsionem. inter simul quid promittunt. Sed & duorum quae multum interest. Nam pollerius inuis reorum promittendi sic confli tutio eli, ut tilem ili putationem facit: nec potest quis- tanquam in principali duorum debitorum quam unus elle ex reis, qui eκ stipulatione obligatione, ita de eorum obligatione iu- ne reus quidem est. Prius duorum rem dicetur, I. ρeu. Inst. eod. tit. fideiussorrum constitutionem non impedit: ubi eon- autem omnis accessio eli principalis obli- stet utrumque recte eandem rem promi- gationis. eamque sequitur, I. si s deiusso-sille, de stipulatione esse obligatum atque ro, Instit. de M.
647쪽
Hugonis Donelli Comment. in Cod.C A P. V.
a. R is stipulandi, Detulis solidi petitissem esse. Reis stipulandi utilis itis se debitorem liberandi , ut debitor ab utra liberastis ves ipse iure, veI mr eκωρtionem quamliber, smulas altera usque liberesur. Unum ex dusistis reis stipulandi in obligariora commuηi passe asterius em rei ton itionem facere deteriorem, debitarem liberando ne que id minare cum aequitate narurali, aueri Atrahi vetat.
DUobus reis stipulandi promittendive
constitutis . deinceps quid si horum Psoprium, propter quod nunc de his separatim agitur, cognoscamus. Et duorum reorum stipulandi meminerimus summum hoc ius elle . quod comprehensum est in s. pere. Iustit. eod. ut solidum debeatur singulis, sic tamen, ut in utraque obligatione res una versetur. id singulis duas restribuit, exigendi solidi potestatem. & prOmiliorem in solidum liberandi. Primum tex hac caussa singulis solidi petitionem esse
constat, L. 1. P . eod. L. si rem. I. I.
D. de novat. Nam cui quid debetur, ei etiam eo nomine actio est. idest, ius id quod debetur iudieio persequendi, Inst. de act. in ρr. Singulis autem solidum deberi posuimus. Sed i nee minus ex eadem caussa singulis promi florem liberandi ius est, quibuscunque modis ereditor cui aliquid debetur, debitorem suum liberare potest. Nam & hie singuli creditores sunt,& singulis solidum debetur. Ergo uni recte solvetur, ut promistor ab altero quoque liberetur ea obligatione. I. pen. IV. eod. Sed & citra solutionem quicunque modi sunt , quibus actio iure tolli, aut per exceptionem remitti potest, si quo ex his unus promitIOrem liberaverit , non a se tantum liberabit. sed a caeteris quoque omnibus etiam invitis. & totam tollet obligationem: puta, si accepto ferat promissori , quod debetur : si novandi animo
alium reum ab eo accipiat. L. 1. 29. eod. L. si rem, s. r. v. de novat. atque adeos paciscatur tantum, ne a promittore Pe-
at. L. si anus, in pr. D. de pact. Qua ratione & ab uno ex duobus reis stipulandi delatum iusiurandum etiam alteri nocere placet. L. in duobus, in tr. 29. de
. Uno ex duobus reis promittori exceptione liberato, mn item liberari alterum, tae di se
s. Uxtus ex si landi reis petitione, idest, litis centesatione totam tolli obligationem , FDe quam sententiam S raIιonem habear. 6. Unum ex duobus reis stipulandi Iociis solutum
recte accipere ad debitoris plenam liberationem : aliter autem debitorem liberando a teri Hoo non nocere: exr, cu quam aliis
iurandi adversias unum ex reis stipulandi sit promittori quaesita: eum adversiis alterum quoque stipulandi reum liberat, dum et eadem nocet exceptio . Dubitandum non est, quin & rei iudicatae exceptio promittari adversiis unum ex reis stipulandi quaesita, dum unus agens iudicio vi ctus eii, etiam promittori inversias alte rum reum prolit, eumque limiliter liberet. Quare & uno pecuniam offerente, ii stipulator accipere sine i ulla caulla recusarit, eaque pollea perierit, ut ollerenti compeiit doli mali exeeptio: l. qua de cem. D. M DI. sic & alteri reci eadem exceptio dabitur. Quippe haec omnia ita fierent, si unus esset tantum creditor . &unx obligatio. Inst. quibus modis toII. obligat. in ρr. L. pactum, D. de Faes. Nunc autem in duobus reis ilipulandi sic obligatio accipitur, quali in singuis obligatio esset una, cum in utriusque obligatione una res versetur. idque est . quod
Venuleius definit in d:cta L. st rem, S. I.
D. de novat. unumquemque ex reis stipulandi perinde sibi adquii ille, ac si solus
stipula us ellet: excepto eo, quod etiam facto eius cum quo commune stipulandi ius est, amittere debitorem potest. Ex quot apparet , unumquemque reorum tripu- 3landi promissorem liberando polle alterius rei conditionem deteriorem nee re &ignorantis & inviti. Neque tamen hoc pugnat cum regula iuris, quae vetat alterius conditionem facere deteriorem, L. DLvendo, TI. de neg. gest. Haec enim ad eos pertinet, qui de alieno statuendo recta id faciunt, quod aliis noceat, quod non licet. Hic de eo agitur, qui promi iasorem liberando de suo statuit: quod cuique facere concessum est. Nocet deinde
id aliis correis, sed per consequentiam :quod
648쪽
ret 6 9 Ad Tit. XL. Lib. VIII C. de Duobus reis 5 c. Iaro
quod ideo hie non spectamus, ne per consequentiam & appendicem impediatur id, quod principaliter iure fieri potuit.
Νon t idem servatur e converso, ut ex duobus reis uni exceptio quaesita, etiam rost alteri promittendi reo, eumque itineret, ut pollea dicetur. Hoc ideo, quod unns promissor sibi soli exceptionem recte acquirere poteti: qua quaesita adversus o. mnes eiusdem pecuniae ili putandi reos recte ut sua utitur. At non item qui sibi exceptionem quaerere potuit, etiam P tuit alteri, quanuis eiusdem pecuniae reo: quia ius vetat quidquam quaerere alteri .s His consequens eli, t quod traditur in
L. L. D. eod. etiam unius ex reis stipulandi petitione totam tolli obligationem , idest, tunc, cum unus iudicio egerit cum promissore, & litem cum eo fuerit contemtus; quomodo petitionis verbum aci cipitur L. amptius, D. rem rat. 8ab.
quod aliis verbis se explicatur in L. si
rem, s. I. v. de novat. unum iudicio etentem totam rem in titem deducere rsed apertius in L. Meteommissa, g. ρIerumque I . de legat. 3. cum dicitur. uuam ex puribus reis stipatiari agendo oeevare, es totam conse M. Qui ergo hoc superioribus consequens t non quod reus stipulandi iudicio agendo promissorem statim liberet in totum. priusquam pecuniam acceperit: sed quod pro com modo suo liberet eum a priore obligati ne . iudicio enim cum promissore contrahit, L. 3. I. idem seribit. v. de ρeest. In quo & novatio quaedam fit, ubi vetus actio transfertur tota in actionem iudieati, quatenus petitori commodum eli, L. a-
tiam, D. de novat. de quo postea ad titulum de novat. Eademque opera tollitur caeteris vetus actio ex stipulatu : iudieati autem Obligatio se petitoris propria ei5citur, ut promissor pollea eondemnatush1ne mutare non queat, si velit, nisi petitori solvendo. Hi ne illud dictum est, ex duobus reis stipulandi si semel unus egerit, alteri pro miliorem pollea offerendo pecuniam, nihil agere. L. ex duobus, 16. D. eod. Quippe offert ei, cui polt illam iudicii accepti novationem debere desit invito petitore. Κt hare quidem sne exceptione ita tradita sunt in dicta L. 2.2 eod s dicta L. s rem, I. r. v. deuoυat. Et sane prioribus illis positis sunt consequentia . Paulus t tamen in L. si unus, sin pr. D. de Pact. haec ita vera esse scribit, si rei stipulandi socii non lint: quod si sint socii, uni quidem solvi polle: unum
autem aut novando, aut paciscendo alteri
nocere non poli . Vere Paulus, & superioribus admodum convenienter . Quod enim diximus, unius rei stipulandi aceeptilationem & factum alteri nocere ad linerationem. de iis dictum est, quorum uterque in lolidum obligationis ius sibi quae iivit, & quorum utrique solidum deis beatur. ut declaratur utroque illo loco superiore, id est, L. 1. D. eod. S L. ηrem, s. I. de noυatiou. Hoc vero ita fit, si rei stipulandi socii non sint: qui si ex ea caussa ili pulentur, aut promittant, in qua socii sunt: scriptum eli in L. in lege. 61. D. ad IN. Fale. perinde inter eos dividi debere obligationem, atque si singuli partem pecuniae itipulati essent, vel promitillent. In his igitur omnibus hoe ipsum temperamentum tenendum eis.
Duorum reorum promittendi obligatio qualis, & quid contineat, de de solidi exactione, qua singuli in solidum tenentur
g. Ab uno ex duobus reis promittendi solidum peti
pose, eis reus sumptus si, sui fisiussor esse poterat, debuerat.
DUorum reorum promittendi haee item summa obligatio est, quae iisdem iliis loeis deseribitur, idest, L. Σ. v. eo S I. pen. Inst. eoae ut singuli solidum de
anti non latius tamen, quam ut ab his res una debeatur. Cuius iuris vis haec ei .
Quod singuli solidum debent, facit, ut possit peti ab alterutro solidum i se t
D m. IX. 2. Idem, et i s t rei promittendi socii.
3. Idem, et I pecunia credita ad unum perveneri .
men. ut non sit ea res impedimento, quominus partes a singulis peti possint r hoe enim totum pro commodo stipulatoris ac iacipiendum eli. L. 3. I. I. L. reos, in stri 2 eod. Quod autem ita in solidum obi gati sunt singuli, ut una res tantum in obligatione versetur, id eam vim haset, ut uno ex reis promittendi liberato. una
649쪽
12ri Hugonis Donessi Comment . in Cod. I 2τ a
quoque meteri. etiam cum qui hos nihil actum est. liberentur. L. 3. in D. D. Maedicto I. pen IV. eod. non etiam ut unius factum alteri noceat, eique novam obligationem inducat, quam non constet inter eos intervenire. Ita fit, ut duorum reorum obligatio duas hasce res contineat in summa : in excipienda actione onus solidae actionis, quod singulis imponitur: in solis venda autem obligatione communis liberationis beneficium, quod singulorum liberationi tribuitur. Quodvis autem factum unius ad aliam obligationem alteri iod cendum horum obligationis conditio non admittit, de quibus capitibus tribus dieama ordine. lam i primum duo rei promittendi ita solidum debent, ut possit vel a huno eorum solidum peti , idque eorum proprium est, nisi malit e reditor actionem
inter eos dividere, d. L. 3. s. uis. reos, xv pr. D. eod. d. g. pere. Ins. eod. Nihil hie exeipium veteres. Neque vera sunt ea, quae de obligatione inter reos quandoque diuidenda set ibit Bartolus in auth. Boe ata, Bie , 'uum. 68 S delueeρr. Ait dividi actionem inter duos reos, s cum acciperentur pro aliena obligatione, c lor iit quaestus, & tanquam rei principales aecepti snt. arg. L. item si. s. r. v. de uae. Sed nec colorem esse dixerimus, cum creditor vult lihi ita ea veri, ut qui accipiuntur, rei principales prci- mittendi fiant. Tunc color est, cum imvetat fidei ossorem a ip . ut teneatur; &ne videatur fideiuisor, tanquam reus prin cipalis accipitur. ut ea species d. L. items, I. I. de me. Ubi aulem non prohibetur quis reum accipere . quem fidei unsorem accipere poterat: si ut reum acceperit, conditio duorum reorum ex con-
ventione servanda est. Quid . t si duo rei sint socii idem ait & pro parte eos
conveniri debere . quia Eieatur in lege Fale idia inter eos dividi obligatio. L. ialege εχ. v. ad Ieg. GDiae. Sed & hoe
con/itioni duorum reorum ti conventio. ni ad veriatur. ideo enim duo rei aecepti sum, ut itipulanti solidum deberent . eam que conditionem accepit ili putatio. Hane invito stipulatore rei mulare non pollunt. L. vero . v. is DL L. Hre reuius. D. demia. Non obitat, quod dicitur in ae L. 6x. ad DI. I. inter duos reos socios ei rea te,
gem Faleidiam perinde dividi obligati
nem, quasi singuli partem pecuniae itipo. lati essent, vel promisillent. Hoc enim re cte dieitur circa legem Falcidiam , cum quaeritur, quantum singuli in bonis habeant, ut fit in quantitate patrimonii inquirenda ex lege Falcidia. Sed hoc creditori nocere non debet, nec debitorum pactio creditoris ius mutat. L. dis torum. δερ. de pact. L. 3. r. pr. v. is transact. Quid i plura . Adeo verum est . linguis 3lox posse in solidum conveniri, ut quativis
eunia credita ad unum eκ reis perve netit i tamen inhilominus alter recte in solidam conveniatur. quia haec in duobus reis accipiendis obligationis lex & eon. veritio eth. L. proprer, hoe tu. L. βπ- , fur. s certam fletataer. Sed hic obiicitur exemplum duorum fideraliorum. inter quos dividi obligationem conuat. Nequis autem exemplum repudiet. duo rei dicunφtur vice mutua pro fiseiussoribus accipi: L. rens, r. 'D. eod. Sed cum haeecihi edito ad alias quoque partes huIus otio ligationis pertineat, de ea dicam in comωmune ad extremum. Illud in hae partemonendi sumus. quae de solidi exactione adversus singulos ex duobus reis promit. tendi dicta lunt, ex iure vetere dicta esse. Ius immutatum conititutione Novella lustiniani, de quo dicam ad auth. Me ita, in ri
Quibus modis uno ex reis promittendi liberato liberetur alter. SUMMARIA.
P qaibas modis id accidat. a. Uno ex reis promittenvi non ipso iure, sed per c
exceptionem merato, non ideo auertim tri
DE liberatione unius, quid ea teris ad
ierat, videamus. Quod pluribus ver.
vi ari quae s a. contra esse: di rentiae ratio. r. Unius ex reas promittendi moram aIIeri mn M.
his indiget. Non enim usquequaque u rum est, uno ex reis liberato alterum
650쪽
1 et 3 Ad Tit. XL. Lib. VIII. C. de Duobus reis S c. 12 4
quoque liberari. Habet id has eautiones. Nam & ad veram ac iustam liberationem tantum pertinet, & in Vera etiam liber tione interdum locum non habet. Sunt etiam quaedam caussae. de quibus dubites, an pro iusta liberatione habendae lint, de quibus ordine dicendum est.
x Principio i igitur non quaevis liberatio
rei promittendi alterum quoque liberat, sed tantum vera & iulia liberatio. Ea eliautem, qua tollitur ipsa obligatio. & tollitur ipso iure, non per exceptionem, nisi ex eaussa. Ante omnia obligationem iure solvi, seu reum obligatione sublata liberari volumus, L. a. L. 3. in Isu. v. luerit. ita quocunque modo fiet, ne sit ivlla liberatio, & solutio obligationis, quod-eonque id factum erit, nunquam id alteri reo proderit ad liberationem. Tribus autem modis accidit, ne iit vera liberatio. Uno, si liberatio ipsa. puta acceptilatio, iure non eoni litit in persona eius, quem
creditor aeeepti latione liberare voluit ifinge maritum, eum duos reos haberet Titium & mulierem, mulieri accepto lulisse, donationis caussa. ipsam quidem mu- Iierem non esse liberatam constat, quia
donatio & quidquid fit donationis caussa, inter virum & uxorem inhibetur. Quid
Titius, in euius persona consistere dona tio potuit, an non liberabituri Placet neutram liberari, quia aecepti latio in per isna mulieris non valuit: est autem absurdum eam quae in huius persona non valuit, ab ea ad alium transire, L. f. I. I.
do fit. ne sit vera liberatio qt m prosit alteri reo, si iure quidem ipso ab initio conis stitit, sed pollea rescissa eil. & reilituta aetto ereditori. Quod accidit, eum mulier
pro uno reo ita intercessit, ut eum novatione liberaret . Nam Senatusconsulto Vellei 1no ita iuvatur mulier exceptione, ut simul restituatur actio creditori adversus eundem reum . atque hoe modo evenis tu desinat esse liberatio. quae esse videbatur. Quamobrem tanquam in ea libera. tione, qoae vere n n est, placet nec liberari alterum reum, sed adversus utrumque pariter restitui actionem, L. si ρro uno, M. ad Gueian. Tertio modo idem fit. eum unus ex reis desinit quidem vere teneri; sed ita, ut persona solum obligatione eximatur, manente nihilominus obligatione: quod cum fit, sola persona eximetur : obligatio . quae manet . alterum reum tenebit, L. uis. 2 . eod. Sic autem
rem, sive Ohligationem solvi :ntelligimus, si manente persona. quae possit debere,
desinat reus quovis modo iure teneri. Personam autem eximi manente obligatione,
cum reus ideci debere delinit . quia iam non sit, qui debeat. Quod contingit duobus modis. Uno, cum bona reo damnatione. puta deportatione, adimuntur, ae L. viti. D. eod. Altero, cum stipulator
uni ex duobus reis stipulandi heres exititit. L. Granius. II. S. de M. Noa eli satis . t aliquem vere esse libe- 1 ratum. Etiam obligationem ia unius per sona ipso iure tolli volumus. quo libere.
tur alter, non autem solum per exceptin-
m. Ex hoe iure placet. li creditor cum uno ex reis promittendi. qui foeti non sint, pactus sit. ne petatur: pactum. quoapaeilaenii prodest ad totius rei exceptio-Dem. quan vis in rem conceptum sit, tamen alteri reo non prode ite . Hoc ideo: quia alteri excepticinem dari nihil interelieios, qui pactus est, L. lis beredi, S. xli. L. fideissioris, I. r. L. idem. v. de stact. Sic autem regula iuris est; per liberam personam quae iuri nollro subiecta non sit. excepi a pollessione nobis nihil aequiri
polle. L. r. fa r. Wr quas perso . nob. aeq. r. I. ex his. Iustie. eod. in eadem caussa eii rei iudicatae exceptio. F:nge ex pluribus eiusdem pecuniae orcimillendi reis
unum iu .licio eleeium. Diserte scriptumesi in L. amissi. I. Me. D. δε M. abs lusione quoque huius secuta, eoque &quaesita et exceptione rei iudicatae . caete
ros non liberari: quod tamen negat tuear totus ad aath. boc 3 a, uam. 3. bie, &probat scilicet ex d. L. ami , I. ult. quo loco maxime refelluur. Sed tamen 3& haec ita sunt, nisi iusta caussa sit . quae
suadeat etiam alteri reo exceptionem dari .
luit ae caustae tres. Una, s rei promittendi sint scieti. in his pactum cum uno factum placet alteri proficere. c. . aeaudem. I. ρenais. D. hoc tit. L. Mea si L . S L. ι dem se D. de ea I. nempe commutata superiore ratione: quia scilicet tum paci scaeniis intereii , ab altero non peli propter i ei elatem . qua fit. ut dum a laeto me litur . ego inquieter, ut est in L. 3. I. a me de effecta. v. de ib. IV. lia fit etiam hoc modo. ut qui verbis pactus est alteri, re ipsa videatur eodem modo paetus
sibi, quod per regulam iuris sacere concessum eis. Altera caussa eli in iis, qui socii non sunt, si unus pactus iit nominati m. ne a se, neve ab al er reo petatur. Tum enim placet hoc pacium hacte. nus altei i prodelle. ut si ei pacti exceptio non datur, quod regula iuris prohibet. saltem proiit ei doli exceptio. d. L idem. in M. iuncta L. videticet, se . de stare. Tertia elt in his etiam iptis reis non so-