장음표시 사용
661쪽
129ue Hugonis Donelli Comment. in Cod. Ias εC A P. XIII.
Quid ex iure vetere de duobus reis constitutio Novella Iustiniani de duobus reis immutarit. Et ad auth. hoc ira.
a. Ia Asbus reis sipatissi, eradendiis risit M. .liis Iasiniani de lare vetera immutaria in duabus reis nomitIendi vis pasea etiam a maiam eonsensa quae . a. Nomeliam Iastiniani, quae inscribisur de duobus reis, perperam acceptam vasto esse dari vis Nis Impriciter acceptis, eορaa nihil
eam de Oetera iure duorum reorum imma.
's. μνου de duobus reis inseriptionem . . d. λι-ὼtis reis, qui mite mattia accepti sum, in Hadoander recte est infer eratus: qua- modo plures ratis rassis Hur, quidve adtiosus reis disseram. 4. Novesia de duobus reis starentiam ad Mesussores mire mussa aerapios solam, non ad duos Nos promiisendi pertinere e V qai. aa tio
s. Duos reos vise mutua Meia fores aue os, sn B aliod vole eonvenit. Ingatis pro parte reneri, non in solidam e se hoc quam recte
H Actenus ius vetus de duohus pluri busve reis non solum stipulandi, &promittendi, sed & in universum credendi, debendive . Quoniam ei iuri derogaste putatur constitutio Novella lustiniani 99. qua vulgo, De duobus reis promittendi, ininscribitur: superest, ut num quid illa hie immutarit, & quidnam id sit, breviter cognoscamus. Atque hic maxime cognoscendi locus eli, ubi proponitur fragmen intum tanquam ex illa constitutione expressum, quo ab eo iure, quod est in lege praecedente de duobus reis promittendi, x aperte disceditur . Et t ne quis nos in his, quae de duobus reis ante ex iure vetere disseruimus, nihil aut parum egisse existimet, quasi superior constitutis aliter nobis duos reos informet , quam supr admisimus, aut de his aliud ius nobis praeseribat: seiamus aut nihil esse, aut certe esse perexiguum . quod de iure superiore
ea constitutio immutarit: ut necesse sit caelera. quae constitutio non attigit, omnia integra manere. L. praecipimus, tu sis. δερ. de an. Quorum maxima pars est etiam ex omnium aliorum consensu . Nam cum omnis tractatio de duobus reis sit aut de eorum constitutione, aut de iure, quod
in his constitutis servatur: primum animad-
vis ramenerit, at reserentur in solidum, M. tamen converiri posse nisi pro parte, fl
7. Ex duobus reis vice mutua fideiussoribus acceptis praesentem conventum iu solidum, perere posse spatium, intra quod absentem creditori exhibeas. g. Non solvenda quis, S a quo, quomodo με-betur , I M est sit controversa . o. Non praesens, seu absens in proposito quis: caea qua probari debeat in re dubia, ae quatis βι eius rei probatis. io. Pro absente habendum etiam praesentem, P quis praesens conveniri non potest, quibus de causss accidat, ne possit quis conveniri. it. Qui facto ereditoris conveniri non potes, pro praesente N idoneo semper habendus, quo al
ter pro parte suum conveniatur. 12. Duos reos promistendi etiam, qui vice mutua
sdeiussores accepti sunt, gulos in solidum
Giam novo iure conveniri posse quatuor ca
sibus, cae quibus . vertendum est, Iustinianum constitutione sua nihil de duorum reorum tum creden di , tum debendi constitutione attigisse . Quod ad ius constitutae obligationis attinet, ne hic quidem quidquam de eo iure in persona duorum reorum stipulandi, credendive omnino immutavit. Ut enim plurimum ei constitutioni tribuamus, certe verba ostendunt constitutione caveri tantum de duobus reis promittendi. Quid in his ipsis promittendi reis ius innovavit per omniat Ne id quidem. Nam luitiniani
constitutio de soliui exactione adversus singulos reos promittendi olim constituta tantum cavens, haud dubie partem illam quae est de potes late totius obligationis tollendae, singulis tributa: item & illam quae est de facto unius, quod alteri noceat: utramque, inquam, hanc partem ut intaeum, ita salvam & integram reliquit. Restat sola exactio, quam ius Vetus, ut dixi, solidam adversus singulos reos proinmittendi statuit. & de qua cavet superior constitutio . Atqui illa ne hanc quidem detraxit creditori per omnia ι sed quod ex verbis apparet, duobus casibus etiamnunc reliquit. Uno, si unus reus non sit
solvendo, altero, si absit. Ut iam si quid est, quod constitutio itam uiarit, rediga-
662쪽
129 Ad Tit. XL. Lib. VIII. C. de Duobus reis Z c. Iayg
ior in admodum angultum hunc locum, cum am ho rei promittendi & soluendo
sunt, & sunt praesentes: de quibus & ipsis,
ut video, inter omnes, certe inter saniores, convenit. Quid ergo hoe casu fiet 'Et manifestum eli, quid conititutio in his, de quibus cavet, velit fieri. Iubet enim singulos pro parie agnoscere onus, & pro ea parte conveniri, in solidum vetat: ut si de duobus reis id constitutum ell, hactenus saltem recessum sit ab eo iure, quod supra exposuimus , recteque aurb.
hoe ita, subiecta isit praecedenti legi ad
temperamentum & exceptionem, cum ea
lege creditori solidi exactio adversus utrum
a. Sed i videndum hic etiam atque etiam puto, an id cautum sit de duobus reis
promittendi. ideli, iis qui simpliciter &principaliter eandem rem solidam promi- ierunt. Vulgo pro certo habent: quod &apparet senii liis auctorem huius fragmenti, qui id ita concepit, ut in eo negaret, quod in lege praecedente de duobus reis ex iure vetere scriptum erat. A quibus valde dissentio, omninoque ita conlii tutionem I uiliniani esse puto, ut non sit de duobus reis limpliciter acceptis, quales supra descripsimus e proinde nec quidquam develete iure duorum reorum promittendine in exactione quidem immutarit . Id quidem & verbis iplius conlii tutionis. &lenientia non uno modo perspicue efficis tur. Primum t ita cone eptus eli titulus
constitutionis: - ἀλε. H. , quod si ad ver
bum exprimas: valet, de mutuis fideiussoribus. id autem est. de duobus pluribusve, qui vice mutua inter se fidei uiso res accepti sunt. Quod Hiloander recte intelligens vertit, non simpliciter de du hus reis, ut vulgaris interpres non bonus; sed periphrasi exprimere volens, quod erat in verbo, De duobus reis promittendi, qui vice malaa accepti sunt. Neque hoc H oander tantumi sed & vetus ille in
terpres inconstitutione ipsa vertenda agnovit . illa en in verba quae sunt . in I. I.
vertit, si quis alterna Meteiussione obligatus fumat an quos . Tametsi idem paulo pollitia . - - . . vertit, quod sub aLterna promυpone erevitum est; cum vertere deberet, quod sub alterna, aul mutua fidei ustione. Loquitur ergo conili tu.
tici non de duobus reis, sed de duobus pluritiusve fidei ultoribus mutuo inier se acceptis: aut si reos appellate libet, de reis quidem, sed qui aperte ita accepti sint . ut vice mutua alii aliorum ellent fideiultores. Quod ita fit in auobus, cum Tom. IX. unus primo & principaliter promittens
aperte fideiussorem dat: sed & fileius scierursum sic accipitur, ut reus. qui prius promiserat . pro eo fidei ubeat. Atqui non sunt in hae caulia duo rei promittendi simpliciter accepti. Hi . ut supra ollendi. nec fideius ores sunt omnino, nec pro fideiussoribus habendi longius, quam stipulator haberi velit. Et quaeso. cum singuli in solidum idem promittant, & fidei ustionis mutuae in ea obligatione suseipienda nullam mentionem faciant, quomodo ius stipulatori quaesitum adversus tingulos invito a limatur, contra omnem iuris, & aequitatis raticine mi L. L. D de his, qui μης fui, vel aI tur. L. uis D. de pari . L. bais here. N. de evis. Quid enim ad rem pertinet, quid inter se egerint, dum cavent, ut unus sit reus principalis, alter pro eo fidei ubeat, qui pactione sua creditoris sui ius mutare non potueriti L. debitorum, δερ. depas. Atque t haec de verbis constitutionis. Quid sententia' Etiam apertius arguit senisti re Iustinianum de duobus fideius toti huc mutuo aeceptis; de fideiussoribus . inquam tali hus, quales proprie nominantur. &quales nominaverat in constitutione sua de fideiu foribus. Etenim initio constituistionis praefatur se prius tulisse legem illam utilem. de fideiu IIoribus conveniendisi sed eui putet aliquam explicationem& appendicem non ignobilem deeste: eam autem in praesentia se adiicere hae constitutione. Ex quo apparet & hane constitutionem elle de itidem fidei ulloribus , de quibus illic caverat. Agit ergo & hiade iis, qui vere fideiussoros sint: minime autem de duobus reis principalibus, de
quibus in priore conllit ullone non egerat.
Sed & id, quod nunc constituit . quata sit, spectemus. Tum facile intelligemus
totam conlii tutionem ad veros fideiuslores pertinere, & ad temperandam, explicandamque priorem illam de fidei ui oribus omnino referri. Prius conliuuerat, si ex iis, qui idem debent, unus iii reus debendi, alter fideiussor a reo datus, prius
conveniendum este reum principalem quam pervenietur ad fidei ultorem, etsi hoc iure vetere contra erat. lustinianus pnisteriore
hae constitutione, de qua loquimur, id ita accipi vult, si aperte unus sit reus debendi tantum , alter tantum fideiultor . Quod si ambo viee mutua fideiussores accepti sint, ut pro fideiussore. qui aperte talis intervenerat, etiam invicem fideiu-heat, qui prius promitii: erit quidem uterisque debendi reus, utpote pro qvo alter fideiusserit: ut secundum constitutionem
illam priorem videatur uterque a iti puri,
663쪽
12ss Hugonis Donelli Comment. in Cod. I 3oo
tore, quem is volet, in solidum conveniri posse, quia uterque est reus. Sed quia rursum idem quoque eli fideiussor, fit eadem illa conlii tutione , ut iam neuter pollit prior in solidum conveniri. Hinc illa difficultas in specie duorum reorum, qui invicem fideiussores accepti sunt, nata ex constitutione superiore. Ea vero di me ultas explicatur hae posteriore constituti ne: eaque omnino explanatio eli & a pendix illius prioris constitutionis, quam Iuilinianus initio huius posterioris pollicetur. Cavet igitur utrumque in proposita specie eodem tempore conveniri posse, I uia uterque reus est debendi. Sed rurum quia est fidei uisor, vult utrumque ex parte frui benefieio fidei ullarum priori constitutione tributo, ne conveniatur saltem in solidum. Restat igitur, ut conveniantur pro parte, ut fieret inter plures fideiussores. Quod & lustinianus conflituit in s. r. & quidem fine exceptione, si non convenerit, ut quisque eorum insolidum teneretur. Quod ii convenerit: tamen vult hic quoque singulos teneri pro parte; sed hae conditione, dum hoc contingat sine damno creditoris. Quod ita
fiet, si eonveniatur uterque pro parte, cum
uterque & idoneus, & praesens est. Quod
si alter solvendo non erit, aut aberit :aequum est creditorem non periclitari :quod & ille constituit. Ideo iubet praefentem, qui solvendo est, ut vere debendi reum periculum subire, & satisneere e reditori. Hinc facile agnoscimus expli-eationem dissicultatis eius, quam dixi, natam ex superiore constitutione , tantum ideo: quod in duobus reis, qui vice mutua fideiussores accepi i sunt, proponitur ea species, in qua quidem unus sit reus,& alter fideiussor, sed tamen ita, ut uter
que vice mutua sit talis: ut non fit caussa, eur unum potius velis priore loco conveniri debere, quam alterum ἔ neque unum
in solidum potius, quam alterum. Cui sane d meultati locus non est in duobus reis promittendi limpliciter & in solidum acceptis sine ulla mutuae fideiussionis commemoratione: ubi uterque ita reus ellPrincipalis, ut neuter alterius sit fidei uu or: certe neuter pro alterius fidei ultore accipiatur . Quam ob caussam nee iure piae et pro fideiussoribus vice mutua acincipiendos, nisi creditore volente inter eos actionem suam dividere. d. L. reos, in P. D. eod. Haec est, opinor, germana sententia conititutionis Iustiniani, de duobus reis promittendi. ut vulgo inscribitur. in qua non solum interpretatio ver
bis, & consilio conititutionis congruit ι sed & sententia ipsa certa ratione iuris &aequitatis defenditur. Cur enim in vetere. iure non maneat, quod posterioribus legibus specialiter mutatum non docetur
d. c. praeciρimur, in M. fur. de an.& praesertim si iure vetere de re alicui quaesita & non detrahenda agatur, quam quidem non tam aequum eii nulli detrahi, quam cuiquam detrahi summe iniquum. L. L. D. de his, qui sunt fui, vel at. iar. Quod si ita eli: non recte vulgo interpretes constitutionem lustiniani acceperunt de duobus reis promittendi simpliciter acceptis, quales nunc quaerimus. Non
recte, ne auctor quidem huius fragmenti eam de iisdem interpretatus est, & ad
exceptionem emendationemque iuria veteris de duobus reis retulit.
Sane in duobus reis promittendi constitutioni lustiniani locum esIe admittimus: sed dum hoc adiiciatur, si modo ii sint rei, qui iidem & fideiussores vice mutua. accepti lint , ut conititutio loquitur. Qua specie proposita, quid hie de duobus istis sive reis. sive fidei ultoribus luilinianus constituat, diligenter videndum est. Ρleraque enim hic singularia, & quorum ratio merito requiratur, ab eo conitituta elle reperiemus. illud t primum, quod si non sconvenit nominaum', ut duo illi rei vi coemutua fideiussores accepti, singuli in solidum teneantur, vult singulos totum ten ri pro parte . quasi divita inter eos in par res ab initio obligatione, idque sine exceptione: ut proinde nihil referat, utrum uterque solvendo, & praesens sit, an non: sed quanvis unus solvendo non sit, aut non
sit praesens , lamen alter non teneatur,
nisi pro parre: hoe in Novel de duo .
reis, g. 1. in ρr. Sue hae autb. hoc ita, vers. autem. Hoe vero lstatim a principio merito eit animadvertendum. Nam eum hic duo rei aecepti sint . quorum uterque pro altero fidei uilerit: nihil aliud proponi videbatur, quam ut illi aut tanquam rei ambo, aut ambo tanquam fideis iustores . aut certe unus tanquam reus, alter ut fidei ultor aeciperetur. Potuit quidem Iuttinianus pro potestate iuris constituendi, qua praeditus erat, dubitationis tollendae caussa unum ex his eligere, atque
id lege sancire. At illud certe secundum naturam & ordinem rei gestae fieri posse
non videbatur, quin unum saltem sequeretur. Nunc autem divisione illa obligationis, quam posuimus, inter illos constitui a nihil illorum sequitur. Non haberillos pro duobus reis, qui vult eos leneri tantum pro parte. Nihil enim aeque pugnat cum obligatione duorum reorum pro
664쪽
13or Ad Tit. XL. Lib. VIII. C. de Duobus reis &c. I 3o a
mittendi. quam dividi ah initio inter aliis
quos pro parte obligationem. L. reos,s. I. v. eod. Non habet etiam pro du hus fideiussoribus, qui vult eos omnimo do teneri pro parte, etiam li unus solvendo non sit: eum non aliter dividatur actio
inter plures fidei ut lares, quam si tempore litis contellatae omnes sint solvendo. I. plures , Inst. de si a. L. inter eos, s I. iupr. v. de M. Multo minus habet unum Pro reo, & alterum pro fideiutare in illa divisone i eum semper reus principalis omni iure in solidum teneatur: idque lanto magis, quod fideiussorem dedit, idque accesssit ad confirmationem obligationi, L. . I. β ex conventione, v. de re iad. Sed & fideiussor quoque tenetur in solidum , saltem tune etiam ex Novella lulit niani, de fidei oribus, cum reus principalis abest, aut non est solvendo. Nov. 4. de M. I. r. Quid ergo est Dicendum elt non putasse luilinianum ducis reos promittendi elle, seu solidum videri promisisse . qui qua nuis verbis promiserint; tamen sic accepti sunt, ut vice mutua unus pro altero fidei uberet. Haec enim mutua
fidei uilio declarat rem, pro qua iiii se
obligant, in commune ad utrumque pertinuille, eosque se in ea ut in re communi obligasse : proinde & pro parie. Ubi
autem pro eadem re, aut summa duo incommune accipiuntur, dividitur in vitiles partes inter eos obligatio, eoque nec duo rei fiunt. d. L. reos, tu M. D. eod.
6 Quod i si convenerit, ut ex duobus istis
vice mutua acceptis fideiussoribus linguli in solidum tenerentur: non minus & hi novum & singulare ius agnoscas. Nam si ambo praesentes sint & idonei, etiam insuperiore conventione non vult luitinianus eos ultra teneri , quam Pro parte. v. de duis. reis. I. r. is hae auth.
an M. Quod si unus solvendo non sit,
aut non lit praesens, ius quidem mutat: sed ita, ut cum unus non est solvendo, non iubeat alterum continuo in solidum eonveniri, sed solum quanto minus prior facere potest: cum autem unus praesens non est, tunc demum velit alterum in s lidum teneri. Et haec. inquam, non minus animadvertenda. Nam cum duci illi eandem rem promiterint . idque ipsum nominatim actum sit . ut solidum linguli deberent : nemo dubitat . quin sint duo rei promittendi, ex definitione. L. eaudem. L. reor. in M. D. eod. Cur non igitur non dieo, ut duci rei, sed ut qui aperte solidum promiserunt, etiam in solidum tenentur. etiam si omnes & praesentes lint,& sint solvendo Sed iam dixi, ita duos
Tom. IX. reos esse, ut simul sint vice mutua fideiussores: ut hae parte non male putaverit lustinianus aequum esse. eos frui benefieio constitutionis suae , qua ante caverat de fideius oribus post reum principalem ordine conveniendis. Quod sine dubio le-cutus eli, cum uno ex his reis absente, aut non idoneo constituto vult alterum in solidum eonveniri. Nam & hoe idem consiliuit adversus .fideiussores, cum reus principalis ahel . aut non est solvendo. NoveL . de M. Sed est , hac parte congruat illa conititutio. At certe, ea parte videtur eadem illa refragari, quod illiereum principalem, cum praesens eit, &ldoneus, iubet lustinianus prius in solidum conveniri: & quidem ita, ut simul vetet tantisper eonveniri fideiussorem vel in t tum, vel pro parte. Hic autem contra vult utrumque illum reum simul conveniri, & neutrum in solidum, sed utrumque pro parte. Si sunt duo rei, cur non conveniuntur iure in solidum ; si unus reus, S alter fideiussor, cur non superiore coninistitutione hie utimur, ut uterque tanquam reus principalis pro arbitrio creditoris prius in solidum conveniatur, omisso alistero, qui habeatur pro fideiussore Et recte hoc quaereretur, si aut duo rei tantum
essent. aut unus certus tantum reus, alter
tantum fideius lor. Nunc autem se unus reus est, ut sit etiam alter: & sic unus fideiussor. ut sit & alter eodem tempore fideiussor. Haee conditio personarum eo rem deducit, ut neque singuli tanquam
rei principales in solidum conveniri possint . quia sunt & fideiussores, si modo his
fideiulsorum heneficium tribuere volumus:
neque unus tanquam reus prius, quam alter quasi fideiussor, quia & alter reus est. Cui consequens eli, ut si unus ut reus potest conveniri, possit conveniri & alter, qui etiam reus est. Et quoniam non possunt conveniri ita, ut singuli solidum
praeflent, cum res una in obligatione ver latur: restat, ut conveniantur pro parte,
quoad eius fieri sine incommodo creditoris potest: quod tunc accidit. cum am-ho & solvendo sunt, ut possint parte in , quam debent, praeliare; & sunt praesentes, ut pollini praestare in praesentia. illud iniquum esse fortasse quis dixerit, cum convenerit, ut singuli in totid- tenerentur, hanc pactionem creditori non servari. Oeeurrit obiectioni Iullinianus in L No-veu. de dao . reis. illic, se enim is suis r& innuit, ideo non esse iniquum, quia fideiussoribus illis consulatur hae divisone,& nullo damno ex ea re creditor assiciatur. Hoc sentit: quod alii prosit, tibi non
665쪽
mo 3 Hugonis Donelli Comment. in Cod. I 3o
noceat, humanum esse . id cuique eone Εt i solvendo non esse, seu non esse sdi, etiam si summo iure in ea re deficia- idoneum intelligimus eum a quo creditor mur: sententia Pauli in L. 1. I. qua π suum consequi non potes , idque conlitis v am. f. de a 3. ρIu. are. ita in summa duo tutio significat. μυeL de duo. reis, versisti rei, iidemque vice mutua aecepti fidein se vero minus. Quid ergo. ii de eo interi uilares a duobus, quorum unus sit reus, actorem, & eum, qui in solidum conve- alter fideiussor. una hae re differunt: quod nilur . st controverita, quia conventus diis dum ambo solvendo sunt, & praesentes, cat alterum este solvendo , actor neget conveniuntur ambo: & conveniuntur sin- Et luilinianus huius rei probationem vult guli pro parce, quia necessitas cogit ita eos elle actoris: cuius facultatem commodam conueniri: quod secus fit in reo & fideius- illi suggerit, & sine ullo ipsius ineomm lore. At si unus ex duobus istis reis, de qui- do. Vult enim ambos reos simul de unibus agimus, pro parte solvendo non si, aut versa summa conveniri, eum degunt in non sit praesens: hie plane sequimur consti- eodem territorio, rem communiter disce- tutionem Iustiniani de fideiussoribus , ut piari, utrumque in commune condemnari. tanquam si ille in parte quam debet, esset Sic deinde in exsecutione sementiae di- principalis; sic possit alter tanquam huius scuti singulorum facultates pro ea parte, fideiussor pro ea quoque parte conveniri: in quam vult eos teneri. dicta NoveL de quod illius eonstitutionis ius eli, cum de duo. reis. vers. Sin aatem iisdem. & haeculeiussore conveniendo agitur. Psitheu. hoe ita. Haec vero discussio deis
Quid tamen. t si dum unus ex istis reis elarabit . quid quisque habeat in bonis, &Z abeit, praesens conventus spatium petat, an haec ad cuiusque partem dissolvendam intra quod absentem evocet, & creditori susticiant. Si susticient. habemus eos, qui exhibeati an impetrare debebit Nam hoc sunt solvendo, nee iam amplius creὸilor impetrat fideiussor, cum pro absente reo quam partem ex singulorum bonis capiet. Convenitur. Nov. de D. I. r. Et putem dii unius non sufficient, quantum deerit in proposito hunc quoque reum absentis ad praestationem partis, tanto minus erit nomine in solidum conventum idem im- solvendo . & eatenus alte tum onerabit: petrare debere, quia & hie fidei uisor elli quod & actione iudicati actor ab altero S eum absens partem debuerit: apparet consequetur. Praesentem eius partis nomine conventum Eum t qui praesens non est, seu absen- 'tanquam fideiussorem conveniri. Et cur tem varie in usu iuris dici constat : quos ad praesentem reum venitur iisdem eon. modos eollegit Λeeursius in NoveI. de M. ditionibus, quibus ex priore eonstitutione I i. ad verbum . praesentes. Nec dissici- Iustiniani, is fideissoribus venitur ad 6- lis est animadversio. proposita unaquaque detullorem, nisi quia & hie reus hahetur lege, in qua absens nominatur . Ut enim in hac re pro fidei ultore, ut & vere fi- est locus, de quo in lege agitur . ita ne- dei ultor vice mutua acceptus esti Quod cesse est absentem varie accipi eum, quis & hoc tribuitur fideiussori, quia non ah eo loco abest, cum praesentia & ab- magnum damnum est in mora modici tem- sentia personae ad eum locum referatur . Poris; L. s debιtori, D. de iud. cur non Qua ex regula, si quaeratur, quem hic tribuamus & huic reo, cui Iullinianus in praesentem, aut absentem intelligere de- divisione tamdiu consultum esse vult, dum Deamus: recte dicemus eum Aecurso in nullum damnum patiatur actor d. Nov. eo loeo, quem supra indicavi, praesentem de duob. reM. vers. sic enim S tuis. Ne- in illa eonstitutione de fiderus rabus squodque vero refragatur constitutio, quas quae & in simili re ac iure ad hane constitu. praecise velit, si unus absit, alterum con- tionem pertinet) accipiendum eum, qui veniri. Non enim simpliciter dicitur su- est in territorio. in quo cum altero Prae- periore conditione alterum conveniri: sed sente agitur: etiam si forte non sit in iu- teneri in id, quod creditor ab alio acci- re, aut in ipsa urbe atque adeo in locis
pere non potuit. At non prius certum continentibus. Absentem Contra, eum qui
est, eum non potuisse id ab alio conse- non si in eo territorio, etiamsi sit forte qui, quam constiterit absentem evocatum in eadem provincia. Hoc ideo: quia inelsse, neque ventile. utraque constitutione notatur is locus. in Hoc iure posito, unumquemque ex duo- quo cum uno prasente in solidum agitur: hus istis reis conveniri poste in solidum, placetque, si uterque sit in eo loeo, di- si alter solvendo non est , aut non est vidi debere actionem; sin unus absit, al- praesens: quaerendum fuit de his condi- terum, cum quo agitur, in solidum te-tionibus quando videamur exilitiite, ut sit neri. Id non obscure declarat dicta N solidi exactioni locus. HII. de M. I. I. vers. si vero intercessor
666쪽
13os Ad Tit. XL. Lib. VIII. C. de Duobus reis Scc. Iao o
or, eum absurdum esse dicit e editorem alio mittere, quam ubi eum fideiussore agit, & potest ab eo pecuniam exigere . Is porro fidei utar est is, cum quo agitur in solidum omisso reo principali, qui dicebatur abesse. Nee alia est huius confli- tutionis hypothess, aut ratio in praesentereo Conveniendo, cum alter abesse dicitur. Quid, si & hic de eo qui abeii, sit
controversia: dum scilicet creditor tanquam unus absit, agit eum altero praese
te in solidum; qui autem convenitur, di cit alterum praetentem esse. au se nescire, an abiit. & prius id expicirari,& absentem esse sibi probari pollulati Viri prohationem imponimus: actorine, ut probet
eum, de quo contenditur, non elle in eo territorio, in quo cum praesente agitur, nec ante procedat eius intentio: an vero reo convento, ut probet alterum esse praeis sentem, ne secum agatur, atque hoc non probato actionem creditoris omnino exciis
pere debeat i Et cum non detur hac conisllitutione actio adversus unum in solidum niti hae eonditione, si alter praesens donsi: est hic quoque actoris ante omnia d
cere illum alterum abelle, atque hoc modo exilit illa actionis conditionem . Nisi enim conditio exiliterit, nulla elle potest actio. L. eedere, D. de verb. u. Nec
satis est dicere exilii illς, niti probes. L. 1. 29. de prob. Neque hoc probare di mei leeli creditori. id consequetur hoc modo,
si domum .eius mutat apparit Orem , per
quem in ius vocetur, & neque ibi reportatur . neque quisquam ex tillat eius nomine defensor, iuxta formam praescriptam in L. . I. praetor, D. de dam. infect. Sed i eum hie duae tantum lint conis ditiones ad alterum in solidum conveniendum, ii alter solvendo non sit, aut si a
sit: quid fiet, si unus & idoneus, & praesens erit. sed praesens conveniri non possit quod multis de caussis accidit. Quid
enim, si ex duobus reis, qui vice mutua fideiussores accepti sunt, unus sit pupillus,
aut servus, qui obligetur tantum natura in
literi ut in specie L. si ex duobus, I. r. S. δε sd. Quid si sit, qui obligetur civiliter, sed restitutus' sit in integrum beneficio aetatis' ut in specie L. si rarius, 2 . de M. Quid, si unus acceptos in diem,
aut sub conditione, & ante quam dies venerit, cum altero in solidum agatur ut
in specie se plures, II de Id. Finge
etiam pupillum praesenti die recte obi gatum tutore auctore sne spe in integrum rellii utionis; sed abelle tutorem, sine cuius auctoritate pupillus conveniri non potest. L. I. I. I. 2 . de adm. ιμι. Quid,
inquam, fiet in his omnibus caussis qui eonveniri non poteli, habebitur pro absente , ut sic ex conditione legis alter possit in solidum eonveniri an vero qui idem & solvendo est. Se praesens est, a linter c ovenietur tantum Pro par e . quia
conditio legis, quae actionem tribuit in sciislidum, desciti Dicemus satis haberi pro
absente in proposito, qui iure conveniri non potest, aut non potest in praesentia: eoque . quan vis idem solvendo lit, & praesens corpore; tamen tanquam absente eo
nihilominus alterum in solidum conveniri polle . idque mens & sententia legis exigit. Cur enim uno absente placet ius liniano alterum in solidum teneri Explicat luttinianus in Noveu. de duos. reis. versic. s vero minus, & quanuis non exinprimereti tamen est in promptu: quia videlicet absens conveniri non potuit in eodem territorio, nec potuit ibi creditor ab eo partem quae debetur, accipere . Atqui multo minus conveniri ibi potuit, qui omnino iure non potuit, neque illic, neque alibi: multoque minus potuit creditor ab eo suum consequi. Quare & mul. lo magis hoc casu adversus alterum in in lidum actionem dari voluit, atque hoc modo creditori consuli: Omninoque ita ius est, quibus in caussis ratio legis versatur.
in his idem aetii mari debere, quia ea sit sententia & voluntas legis. L. iuud, D. ad leg. Aquiι. L. Oou possunt, L. uam ut, et . de legib. Neque hic dili inguemus,
utrum creditor ignorarit unum ex reis in ea caulla esse. ut pollet non conveniri ιan vero sciverit . quasi si sciverit, ei nocere debeat. Haee enim dillinctio in duobus reis recipienda non eli, de quibus nominatim convenerit, ut singuli in scili- dum tenerentur: ac de his nunc agimus: cum ideo ereditor sibi ea gerit ab altero solidum: quia sciebat se ah altero invito partem non polle consequi . Plane t si proponas per creditorem factum else, ne
unus teneretur: non nocebit ea res alteri,
quominus & is pro parte semper teneatur. Uetant regulae iuris, quae dictant tneminem alterius conditionem facere pota se deteriorem: item, alteri per alterum iniquam conditionem inserri non polle :item, factum cuique suum. non adversario nocere debere, L. Isreeuri, D. deneg. gest. L. son debet alteri, L. factum
eurque, et . de reg. rur. Finge unum pacto creditoris liberatum; aut credi Iotem vel non petendo intra tempora conllit
ta, vel male agendo ab uno cecidisse; aut unum dolo mala inductum, ut Promitteret : qu:bus in caussis factum creditoris alia
667쪽
1 3or Hugonis Donelli Comment. in Cod. I 3os
teri eonfideiussori, aut eontutori ad eum in solidum obligandum non nocere responsum est. L. si vivas, v. de adm. eat. L. s Titiue, νη M. N. de M. congruit L. Stiebam, s. pen. v. de fol. ., Sunt i igitur hactenus comtitutae eonia
ditiones hae tres, quarum unaquaque e Καsiliente placeat quemque ex duobus reis, etiam qui vice mutua fideiussores accepti
sunt, in solidum teneri: si alter scilicet non sit solvendo i ii praesens non sit; si praesens conveniri non possit, idque facto.
aut culpa creditoris non acciderit pollea. Λddemus ex iure communi quartam coninditionem, quae & vulgo recte recepta eli: si ita convenerit de singulis in solidum conveniendis, ut beneficio divisionis hae eonititutione sbi tributo renuntiarent. Sic enim ius perpetuum eli, licere unicuique iuri pro se introducto renuntiare, L. Pen. v. de pact. L. pactam, v. eod. L. Fiudex, D. de mis.
. Cautiouum P era dast, is sua. s. De frita ribus eur hoe Deo, usu eoniunctim cum pignoribas. . Intervenientium pro aliis species. 4. Fidei ares, qui .
Fideiussoribus tune loeus est. eum id
agitur, ut creditori magis cautum sit. E IU. eod. tit. in pris. Cautionum 3 duo genera. Nam aut pignoribus cavetur, aut reis. idest, iis, qui pro alio rei fiant. L. r. I. labet, D. de estIIat. bon. L. 6. I. ad
diei. v. de M. tiber. De pignoribus supra diximus. His adiungetur alterum cauistionis genus, quod est positum in perso- nis pro aliis intervenientium . De r quo tamen genere potius hoc loco separatim traditum est: quia fideiussores, qui sunt
horum reorum numero, verbis constituuntur: ut proinde placuerit tractationem de verborum obligationibus praemitti. Reo, rum, i qui pro alio, qui idem principa-
liter debiturus sit. interveniunt, tres sunt species: fideiussores, mandatores & qui constituunt, NoveL 4. de ei . I. ρe π.. Fideiussores sunt, i qui pro alio Obli- gato una idem promittunt verbis. L. f. s. satis aereptio, D. de verb. obL itaque deiiderat fideiussio res duas ad obligationem: in forma contrahendi, ver ha seu sti-Pulatione mi in caussa, alienae obligationis susceptionem . Sine stipulatione non conis stituuntur fideiustores. L. ianvitur, ius hie . d. L. f. I. saris acceριio, de verb. ιιι. Nisi autem fideiussor alienam obligationem in se. non dico, transfert, sed luseipit. ut dii linguuntur ista in L. r. δερ. ad Veiaei. ut sic ad alienam obliεationem
4. Hi dei orum cluario. ἐ. Fi eiussores ande disti. . Manda ores qui, suae eo tim obligatio. s. Censι tuta pecuriae rei, qui, cae quid interstias. horum fisi serum obligationem. fideiussor aeeedat: non obligatur, ac ne
fideiussor quidem est 3. fideiussores, Inst.
eod. Inde fideiussores adpromittores dicti: quia scilicet ad id, quod alius debuit, accedentes idem promittunt. d L. f. I. Ρ-xis aeceptio. Inde etiam dicti accelliones principalis obligationis. sine qua nec Consistunt d. I. fidem fores. Inst. eod. Ex qua illa: nisi quid debeatur, & principalis obligatio aliqua praeeedat, fidei ultores Ohliis
gari non polle. L. is eui bonis. D. de vera. obL Item, fidei ullorem in maiorem quantitatem aut deteriorem caussam obligari non polle. d. I. sdem res ita. P siremo, principali reo liberato de fidei uia res liberari : quoniam principali caulsa non subsilente, non possit esse aceessioni
locus L. is amnibas uertebas. 29. de μιat. L. eam principaιi . 29. de reg. 1ur. Sed ut obligationem praecedentem requirimus, eui fideiussor accedat, quo is Oblietur: ita quali se unque obligatio praeceat. nihil interest, utrum civilis, an naturalis; & civilis, utrum vel his contracta, an re, an literis, an consentu solo. I. I. In . eod.
Sane t fieri potest, ut quis obligatio- ςnem alienam in se suseipiat liberato priore
reo, aut eo nomine non obligato et cum
tamen obligari deberet: qui in usu iuris dieitur expromittor, L. S eleganter. I. servas pactionιι, D. de GIO. L. qui δε- .
668쪽
1sos Ad Tit. XLI. Lib. VIII. C. de Fideiussorib. 5cc. Is Io
berranus, in M. D. de oper. Lber. Sed hic fideiussor non est, neque ad promissor; quia non idem cum alio promittit, unde& a fideiussore ubique dili inguitur. L.
ut res, N. de eoarr. empl. I. venditae,
Ins. de rer. divis. Quamobrem & ad hune ε tractatum nihil pertinet. Cum t autem di- eamus fideiussores verbis constitui: ex eo apparet, quam teneantur, & quo iure. Quisquis stipulanti quid promittit, iure civili obligatur. 3. de eonstituta, Iast. dea t. IV. de verb. obL in ρr. Proinde haeeipsa fideiussorum obligatio est. Dicuntur 7 t fideiussores, ex sormula vetere in fideia tutioribus conitituendis recepta . Interro gabantur enim ad promissores futuri, an id quod ab alio debetur, fide sua esse iuberent , id est , vellent id conititutum esse fide sua, & an in eam rem fidem suam obstringerent: respondehant illi se iubete elle fide sua, ut indieatur in I. pen. Ins. eod. Alioqui omnes debitores etiam principales fidem suam obstringunt. L. I. D.
cedunt, dicuntur, qui ad creditorem suturum veniunt, & eum rogant, ut pecuniam credat debitori futuro. Nam cum his ereditor ita pecuniam credit, duo ex ea caussa obligantur: primum is, cui ea pecunia credita est, qui obligatur ex caussa mutui, qui idem reus eli principalis, ut cuius caussa mutuum comparatum sit. Alter is, qui mandavit, qui ex mandati caulla tenetur creditori contrario iudicio mandati, ut illi praestet . quod is rogatus credidit. Naseitur haee obligatio ex consensu, ut & obligatio mandati omnis. IV de obi. ex eonf. Sed nisilominus eadem vis eit obligationis huius, quae & stipulationis , qua fideiussores constituuntur . Quid distent mandatores a fideiussoribus, ex his definitioni hus manifestum est.
Qui t pecuniam ab aliquo debitam vel spro se vel pro aliis constituunt se soluturos, hi non minus quam superiores ex constituto obligantur: quanuis neque verbis, & stipulatione fidem suam adstringant, neque quidquam mandent creditori, sed potius his mandetur, ut constituant, I. de constituta, Inst. de as. L. x. S toto Tit. D. de eons. pee. Roget igitur aliquis: cum omnis, qui pecuniam constituit, nudo pacto pro aliis obligetur, quid adeo opus lit stipulatione ad fidei uia lares constituendos. Nempe ideo opus eit: quia utrum fidei ullores verbis constituantur, an quis pecuniam solo pacto constituat, multum interstit. Fideiussores statim& 1sine ulla conditione tenentur, siquidem pure accepti sint. Qui gutem pecuniam constituit, non tenetur, nisi certis conditioni hus edictci praetoris de hac caussa comprehensis. Nam si per actorem steterit quo minus fieret, quod conIli lutum ei a qui constituit. non tenetur, L. si oo. I 6. I. I. D. de cons. ρα. sed nec tenetur ante, quam dies saltem decem prae
AE L. I. I p. Severus & Antoninus A A. Lysiae. yi Lysias adempta parte bonorum exsulare ivbsus es: non nisi pro starte, quam retinuit, creditoribus obligatus es. Verum qui pro eo fidem suam avifrinxerunt, iure stri no conveniri possunt. PP. Lib. Octuri Severo A. IV.
r Voties t quis ita damnatur. ut e damnatione eius bona publicemur sive uai versa. sive pio p ste quod
mus fit, quam damnatiMM, L. . in pr. D si quis caut .
L. in fraudem, s. si principalis, D. de iur.
posterius in quibusdam iudi piis aecidit, ut lege Iulia de vi privata. I. item Lege I-lis de vi, I s. de sub. Ω d. toties dk
669쪽
I3 11 Hugonis Donelli Comment. in Cod. I 31 a
mnatus, si quid prius debuit. pro ea parte liberatur. pro qua hona publicata sunt. Neque ideo conlii tutum est, ut damnatio prodet Iet debitori, quod ellet iniquissimum; sed quia bonis publicatis sic tanquam mortuo fit cus eatenus damnato sucis
cedit, de succedit cum suo onere: ut iam pro damnato fiscus tanquam successor incipiat teneri, L. x. ivr. ad L. Iul. de vi. L. cum tabulis, in M. D. de bis auae ut indis. aaf L. Issas, in priuc.
M. de iur. A c. x Ea i res faeit, quod hic traditur. ut si
damnatus fideiussores dederit, nihilominus publieatis honis fideiussores in solidum. ut prius, teneamur. Et si enim principalis
reus liberatus videatur; tamen eius Perinsona sublata supererit fiseus, qui in eam obligationem succedit, & ita succedit, ut
nihilominus eadem persona cum defuncto esse videatur: haec enim conditio est personae heredum, μυ I. de iureiur. a morien. praest. L. quaedam . I. r. D. de
eden. Quapropter nihil hanc sententiam offendit regula iuris, qua efficitur, liberato reo etiam liberari fideiussores. L. in omnibus speeiebus, N. de Iotat. Hine enim effectum est non liberari principalem reum, qui succesIorem habet, ut qui in persona heredis debere adhuc intelligatur.3 Sane i ii damnatus reus ita liberetur
ex aliqua caussa, ut nec heres eius ex eadem caussa teneatur: probandum est
principali caussa ita sublata, etiam fidei usi sorem liberari. Id accidit in ea tauila, cum is qui promiserat se iudicio stiturum certa die, & in eam rem fidei ultorem dederat . ideo non stetit: quia iudieio capitali damnatus erat . vel morte, vel exsilio.
In qua specie scriptum est in L. 4. in r. v. si quis eaut. promit orem quidem
ex ea stipulatione certo non teneri, quia
exeeptionem habet; sed adiicitur . nec teneri fideiussores. Atqui in ea specie hona damnati puhlicata sunt, ct in eius locum fiscus successit, ut est in specie huius loci. Ita est: sed longe dissimilis est liberationis
caussa utroque in loco. Nam cum quis ideo non venit in iudicium, quia damnatus est: nempe ideo non venit, quia non Poteli venire lententia prohibitus: quod cum accidit, toties adversus actionem ex ea stipulatione comparatam datur promiselari exceptio. 1. D. se quis eaut. Unde rursum evenit, ut non magis leneantur promtisoris heredes. quam ipse promissor, quoniam impossibilium nulla obli satio est, L. imposilaitium. D. de regu eur. proinde nec riscus poli damnationem
tenetur. Quod si ita est, consequens est
regulae iuris nec fi letu Isorem ex ea caussi teneri, d. L. in omnibus oeciebus, v. de so e. L. eum Princιρatis, 'D. de reg. iur. Verum t huic rescripto. atque illi damnationi opponitur generalis definitio
L. in fraudem, I. si principalis, 'D Giur. I se. ubi haec Pauli verba sunt: si
principalis rei bona ad fiscum devotatasime. fideiussores libera et tur. Sed de alio, atque alio debitore haec dicta sunt. Agitur hoe rescripto de debitore extraneo, eui eum fiscus sue cedit, non ideo succetissione obligatio tollitur . sed confirmatur hae manente etiam fideiussores obligatos teneri necesse est. Pauli autem definitio superior de principali reo qui filao debuerit. intelligenda est: cuius pollea bona alfiseum creditorem devoluta sint, ideli, cuisseus suecesserit. N hil certius, quam in universum hoc casu fideiussores liberari. Hie enim ereditor debitori succedit, quod eum fit. obligari , confusione tollitur, L. Stichum. g. aditio, o de sui. L. δε-bitori. supra de stact. Obligatione prin- ei pati hoc modo sublata fieri non potest. quin & fideiussores liberentur, c L. momnibus speciebus. L hie. Et ut sequentia veri, a illius definitionis Pauli obiter explicemus. stibiicit Paulus, ut est lectio Pandectariim Florentinarum; G si foriste minas iri uel synt, is in retiquum non ex fotatae quantitatis accesserant Quorumverhorum haec est sententia: Fideiussores superiore confusione liberantur, nisi sint fideiussores rei principalis minus idonei, id est, rei, qui non sit. solvendo: ut fid
iussores in eam quantitatem, in quam reus
principalis solvendo non suit, sese obligaverint, ut in specie L. Aeem, D. de
verbor. obl. Itaque haec exceptio haec declarat: etiam tune, cum fiseus debitori suci succedit. nihilominus fideiussores de-hitoris teneri, si principalis debitor partem solvere non potuit, & nominatim fideiusbres in eam partem inservenerin r. Alia lectio fuit tempore Accursi, quam ille commemorat ad eum locum . in haec uerhai et si minus idonei Me, Si in re-
serint, etsi pro nisi Lectio superiori contraria. Nam prior illa de definitione proposita exeipit eos fideiussores, qui pro reo minus idoneo intervenerint. Pol ferior etiam in hoe casu retinet definitionem, ad hanc sententiam: ut cum ad fiscum hona rei principalis pervenerint, fideiussores o. mnino liberentur; nec ad rem pertineat, an reus prinei palis solvendo fuerit, & fideiussores in eam quantitatem, quae exsoluta non est, intervenerint. Nunc cum ne
670쪽
13 13 Ad Tit. XLI. Lib. VlILC. de Fideiussorib.&c. . I 3 I
in eam quidem quantitatem filei ullares amplius teneantur: haec lectio & sentenisti a nobis retinenda est, priore repudiata. Eli enim iuris eerti, cum fiscus debitori suo succedit, obligationem rei tolli confusione, etiamsi reus principalis solvendo non fuerit. Nam si obligatio rei principalis tunc tollitur, & fisco amittitur, eum reus solvendo fuit: multo magis tolletur tunc, cum reus solvendo non suit: dentisque sive reus solvendo est, sive non eli, semper debitor pariter oblisatur. Atqui haec obligatio omnis confusione tollitur, quoties creditor succedit debitori. d. L. debitori. fur. de pact. L. Stichum, I. aditio v. de DIut. obligatione principali sublata, necesse eli etiam fideiussores liberari sine exceptione: quia ut iam aliquoties diximus. fieri non possit, ut sublata caul a prinei pali accestioni sit locus.
d. L. in omnibus oeciebas, is F. fideiussores, Ins. de M.AE L. Cretasori. 2.
Creditori qui pro eodem debito N pignora re fidei Forem accepit, licet,
si malit, fistusorem convenire in eam pecuniam in qua se obliga verit: quod cum facit, debet ius pignorum in eum transferre. Sed cum in aba quoque caussa eadem pignora vel hypothecas habet obligatas, non prius co elisu-dus es transferre pignora, quam omne debitum exsolvatur. Dat. V. Kal.
r. Fideisssorem non prius eo miri posse, quamavit abiisse probesar reas , aut κυn esse se
a. Fiaeiagoram qua is recte ea emam non prius
cui sollere, quam ea js Ibi a creditora in
Hie loeus est de vi & effectu obliga
tionis fideiussoriae. Cum fidei ultor stipulatione obligetur: si hic stipulationis& obligationis eius, quae inde nascitur,
regulas sequeremur: consentaneum erat,
ut fideiussores a creditore, eodemque stipulatore llatim conveniri possent, & ita conveniri, ut fideiussores conventi necesse haberent solvere, etiamsi creditor vieissim eis nihil praestaret. Sic enim ius eli de stipulatione, omnique obligatione Pura, ut quod pure promissum est, id it tim a promittore peti possit, 3. omnis, Instit. de verb. obtig. Et si creditor vicisti m nihil promisit, nihil habet debitor,
uod iure suo possit ab eo exigere. Craninitionem enim iii putationis ab initio constitutam mutare non pote it neque creditor, neque debitor, L. vero, 'D. de δε- Iut. L. habere, D. de e Mes. Sed de his
singulare constitutum eis in persona fide- iustorum. Λe t primum ita quidem ex
suprascripta regula ius vetus erat, ut li- herum esset creditori statim fideiussorem convenire omisso principali reo, quod ius traditur in prine. huius L. i. item L. 3. Tom. IX.
debisorem actionibus N pignoribus. N σua iura, qtiamque recte id triἷatum fisi Di. 3. Pignora in aliam quo Me summam oblieata, quam in quam fideiussor tenebatur, fideι seri redi necesse non esse.
η L. s. eod. tit. Hodie contra ex constitutione tulliniani, qua id ius mutatum est, Nov. . de fideius cuius summa exinpressa eis in autb. ρr sente, in . hoc tit. de qua ibi dicetur. Praeterea t hoc pro- prium fideiussoriae obligationis, ut non prius fideiussores cogantur creditori solvere , quam ille actiones suas adversus reum & pignora ah eo aecepta cesserit, ut declaratur hae L. Σ. item L. cum is, 36. D. eod. Sed unde hoc ius petitum, cum repugnet naturae obligationis ' Non sane ex communi iure, & potella te obligationis. sed ex aequo & bono. in eamque rem datur fidei ultori doli mali exceptio qua excludatur creditor, qui non oblata aetione & pignoribus ius suum persequatur. Exceptionis ratio & aequitas haec est. Selmus exceptionem doli mali competere adversus eum, qui subtilitate iuris fretus aliquid contra naturalem aequitatem petit, L. r. D. de doli ma. is mei. exc. At aequum est, creditorem cum illi pecunia solvitur a fideiussore, actiones suas fideiultori cedere. Id enim fideiussori prodest, & cedenti nihil nocet; & praeterea