장음표시 사용
681쪽
133s Hugonis Donelli Comment. in Cod. 1336
dummodo debitor, & ipse eum debitore sit liberatus: aut si solvit suo nomine, seipsum liberavit principaliter; per conse- uentiam debitorem , ae per debitorem deiussores. Proinde semper hie aut debitoris, aut solventis solum negotium ge- sum eli, non confideiussorum. Nec ad rem pertinet, quod utilitas eius liberationis etiam redit ad fideiussores. Hoc enim per consequentiam contingit. Nunc autem id spectamus, quod fit principaliter, non quod per consequentiam. L. I. v. de 3 aua. tui. Verum t hic obiicitur exemplum tutorum: ex quibus si unus solverit, nihilominus adversus contutores ut iis Iem actionem pro eorum parte habet, ut est in L. I. I. nunc tractemus, v. ce' sui. es rat. dis. Sed apparet ex eo loco, constitutum hoc ius esse proprie &sngulariter in tutoribus. Ideo non eli proinducendum ad consequentiam . L. quod vero, L. in his, T. de ι ib. Nee obseura ratio est, cur solventi tutori utilis actio
detur adversus conlutores Potius, quam
fideiussori adversus confideiussores. Datur utilis actio tutori adversus contutorem pupilli caussa. Sie enim citius tutor solvet
solidum pupillo, cum sciet fore, ut hoc
quod solvit, a contutoribus repetere ponst. Sed & postquam solvit. minus mole nus erit pupillo, si malit adversus tutores experiri. Favor igitur pupilli hane actionem utilem introduxit. Nullus eiusmodi favor est in creditoribus aliis. Proinde non. mirum, si idem non tribuitur eorum fidei ulloribus. Sane fidei ustor, qui solidum solvit, si a creditore cellae sint ei actiones adversus confideiussores, nulla dubitatio est, quin adversus eos experiri pollit cesss actionibus. L. eum is, 36. 29. eod. Sed hoc nihil huie loco adversatur. Quod enim hie dicitur. fideiussori adversus confideiusςorem nullam actionem competere, ita dictum est: ut intelligeremus . nullam esse ex eo tantum, quod fideiussor solidum solvit, sive nullam esse ex fidei usi ris persona & iacto, quod & verum est. Hoe t de aliis fideiussoribus, adversus quos desideret experiri fideiussor is, qui solidum solvit. Sed an non saltem is actio.
nem habebit adversus possessores pignorum , quae creditori obligata erant i Multo minus, nisi ei actio hypothecaria a creditore cessa sit, ut hie lignificatur, de traditur diserte in L. mandati, inst. hoetit. Merito: nam reliqui confideiussores saltem eodem nomine oblisati erant; qui tamen non tenentur ei tideiussori, qui solvit. Pignorum autem possessores non fuerunt obligati. Sed i e essis actionibus a creditore po- sterit fideiussor pignorum possessores cran- venire. Quid si creditor non cedat actiones' iure fideiussor ab eo desiderabit, ut cedas. L. x. fur. Quando id desiderare potetit Hic scriptum est. desiderare eum posse, cum solvit. Consulto hoe additum:
quia fidei astor desiderare id non potest ab invito, priusquam solvit: sed nec postea, nisi in solvendo convenerit nomina Iim, ut cederemur actiones. Nam fideiussor adversus credit rem neque mandati actionem habet, utpote cui non manda
verit, ut pecuniam crederet: neque ne
gotiorum gestorum, quia ei solvendo negotium suum gerit, dum se. liberat; non creditoris, qui suum recipit. Quomodo igitur fideiussor hane cessionem consequi Iur, dum solviti non agendo, sed, ut dixi ad L. 1. fur. opposita agenti creditori exceptione doli mali . Plane s fideiussor solvit ea lege. ut sibi cederentur a creditore actiones, etiam post pecuniam s lulam recte aget, ut sibi cedantur. Nam fideiussor ita solvendo fecit, ut vicisti m
creditor faceret. Ex quo genere conve tionum constat nasci civilem actionem praescriptis verbis. L. auri eur ιam , impr. v. de ρa I. L. I gem, ivr. eod Caeterum nullo eiusmodi pacto interpolitis, stultra fideiussor pecunia soluta de aderabit a creditore, ut sibi cedantur actiones ab eo, quem ad eam rem nulla ex caulla
obligatum habuit. Quod de pignore & hypothecaria actione cedenda dicimus, idem& de actione personali adversus debitorem, aut confidei ustores cedenda dictum intelligendum est, de quo in L L. Σ. IV. Summa igitur est: desiderare polle fideini ultorem, qui solidum solvit, ut sibi acti
nes cedantur adversus debitorem, aut confidei ullo res, & pignorum polsellis res: sellunc cum solvit. Semel autem pecunia
soluta, si in solvendo de cedendis acti
nibus nihil convenerit, agere eum non
polle. Sed i sciamus hoc in fideiussore 6
recte diei . Alia caussa est mandatoris,
quem & dum solvit, & pollea quam sol
vit. placet agere posse adversus credit rem , ut sibi cedat actiones adversus principalem reum, & caeteros eiusdem obligationis reos. L. Papiuranus, D maud. Recte, quia mandator mandati actionem habet adversus creditorem ; fidei uisor non habet, ut qui creditori non mandaverit, ut pecuniam cederet.
Atque t haec de eo fideiussore dicta
sunt, qui desiderat actionem tibi cedi ab invito creditore. Quod si de volente creditore quaeritur, lenientia Pauli est in L.
682쪽
13 3 Ad Tit. XLI. Lib. VIII C. de Fideiussorib. dcc. 13 3 g
eum is, 36. v. eoae etiam pecunia creditori ab uno ex fideiussoribus soluta , posse eum, si velit, desideranti fideiussori actiones suas cedere. Sed eiusmodi sententia, quae hane dubitationem animadveris tendam habuerit. Nam pecunia credi loria fideiussore soluta. ea solutione debitor liberari videtur. Debitore autem liberato, consequens est, etiam tolli actionem a d.
versus omnes a celliones. L. in om vibur,
M. de DI. Quae si sublata est, quomodo
eam cedere creditor potuit, quam non
habet ' Sed de haee ohiectio illi e diluitur
ad hanc sententiam. Si peeunia a fideiussore daretur creditori , ut solveretur de tolleretur obligatio, recte diceremus nullam actionem ei superesse. Nunc autem magis fideiussor pecuniam dare intelligitur emendi nominis de creditor pecuniam accipere eius vendendi caussa. Et certe verum est. quod Papinianus scribit in d. L. Papiniaσus. D. manae non debere existimari debitorem liberatum esse solutione mandatoris; cum mandator ob suam obligationem solvat, & solvat suo nomine, non debitoris. Λe fideiussoris eadem est uisa est, traditurque idem in L. Imis fami/as. 29. de su rem verso. Hoc loco obiicitur L. Modesinus, M. de fol. ubi de uno ex pluribus tutoribus solvente Modellini responsum. est, si is nullo acto interposito de cedendis sibi actionius pecuniam solverit pupillo ex administratione tutelae debitam, actiones ei postea a pupillo cedi non posse: nominatim
addita hac ratione . eum n uua actio 'u- perfuerit. Sed hoc in uno ex pluribus tutoribus solvente recte piae uit; in fideiussoribus locum non habet. Nam, ut recte Bariolus animadvertit ad dictam L. Madestinus . in tutoribus etsi plures debitores sint; una tamen obligatio est omnium: debent enim idem . & ex eadem causiasa. ideli, ex adminili ratione . itaque unus solvendo solidum. caeteros liberat: non quia non solvet suo nomine tantum; sed quia pro se solvendo totam solvat obligationem: quippe quae 'in omnium perlona una sit, ut accidit in pluribus reis pr
mittendi, In it. de o. reis stip. At cum plures fideiussores dati sunt, ei iam ii quis concedat omnium fideiussorum unam obligationem eis ei tamen nibilominus in hac caussa duae sunt obligaticines longe distinctae: uua debitoris, quae est principalis altera fidei ullarum. qitae est accestoria . Hic unus ex fideiuiloribus solidum solvendo, dum solvit suci notu: ne, debitoremiplo iure non liberat . sive . quod idem est,
principalem obligationem non tollit. Dicitur quidem limpliciter debitorem liberare accepti latione, in L. N per. I 3. 3.s fidei fori, D. de acceptιI. quod multo magis de solutione eius dixeris. Sed
liberat tantum per exceptionem, non ipso iure, ut declaratur in dicta L. Papinianus. D. maud. Quae res facit, ut reliqui
confideiussores etiam adhuc teneantur: ut
qui nisi liberato debitore principali non
liberentur. Atque hinc etiam fit, ut creditor, quanuis pecunia ab uno ex fideiussoribus accepta, salvas habeat veteres actiones eum ad verius debitorem, tum ad
versus reliquos fidei ultores, qui nihil solverunt. Et quia habet, etiam potest cedere ei fidei ullor i. qui solvit. Sed potest. ut dixi, cedere, si velit: si nolit, nulla est actio fidei ultori ad eum cogendum, ubi fideiussor non solverit hac lege, ut tibi
Sed i esto, nulla sit actio, qua ea cen 8 so petatur. Quid, pecunia a fideiussoresoluta, an non recte creditori condici potest , nisi actiones cessseriti Et hoc quidem putant. Sed nulla hic condictio esse potest fidei uisori ad eam rem. Non enim potest condicere pecuniam tanquam inde. bitam, cum ut debitam solverit, & ea solutione sit liberatus. L. s non sortem, I. si decem, D. de eo d. indeb. Non tanis
quam ob caussam datam re non secuta.
Nam cum simpliciter pecuniam solvit suo
nomine, solvit ob hanc caussam, ut liberaretur. Atqui haec caussa secuta est: quod cum fit, non potest locus esse condictioni ob eaussam dati caussa non secuta. L. I.
v. de eoud. eau. dat. Neque verum est.
uod illi volunt, cum fideiussor solvit, vieri solvere ideo, ut sibi cedantur actiones. Nam primum verba solventis id non significant. Deinde multis locis diserte scriptum est, eum, qui solvit creditori, non succedere in pignora prioris creditoris, nisi nominatim solverit ea lege. ut in pinora suce ederet, sive ut in se actiones
hypoth. hoc L. I. supra. de bis, qui in
prior. ereri De. fuered. Et ideo quod scriptum est in L. cum is qu/, is M. D. eod. cum unus ex fideiussoribus solidum solvit, ideo ereditorem tabere actiones, quia
teneIur, ut eas praellet, sic accipieudum videtur ex praecedentibus: ut eas habeat, cum aperte nomen vendidit fideiussori , neque pecuniam ab eo ia solutum accepit . Nam si accepit in lesutum, fideiussor ubi omnem actionem praecidit.
683쪽
Hugonis Donelli Comment. in Cod.
Ad L. Blandisus. II. Irim A. Theodoto. Blanditus tibi est, qui non teneri te persuasit, quod eum pro alio im erUenires, ι..., --........ ἀχ id cum θ' his verbis obligationem verborum posse contrahi pridem receptum est. PP. VI. Kalend. Sept. Agricola G mente Cos. SUMMARIA.
r. Fidei brem nisi stipulatisne non obligari.
Fideiussor interrogatus, an fide sua esse
iuberet, sive graece, sive latine, responderat. Maio, vel potius .ι-a. quidni Is persuasus erat his verbis se non te neri hac ratione: quia non obligaretur fideiussor, nisi stipulatione: hie autem non videatur ili putatio elle contracta, in qua his verbis, quid ni, ad interrogatum convenienter non ellet responsum: idest, non iisdem verbis, quibus interrogatus erat,
ut diceret, fideiubeo. Rescriptum est hoc loco, errare fidei ultorem. Nam stipulationem his verhis utiliter contractam, idque pridem receptum else. Ergo i hoe dicit Antoninus, fideiussorem ideo obligari in Proposito, quia itipulatio utiliter sit interis posita. Ex quo recte colligitur vulgo, fidei ullorem nisi stipulatione non obligari: quod confirmatur in L. f. I. satis acce-ρtio. v. de verb. ob g. De t lectione huius Ioel monendi hreviter sumus, vulgarem lectionem elle hanc in verbis grae
Haec lectio recte notata eit ab Alciato Lb.
a. Lectio recta huius uti. I. Parerg. east. 3. Nam revera in his non
fuit id, quod ab Imperatore scriptum et t. Proponuntur enim verba, ex quibus haesitatur, an stipulatio recte sit contracta, ut ex responso apparet. Nemo autem unquam dubitavit, quin recte responderet &eonvenienter, qui spopondit id, quod itipulator vult. Ille igitur pro his verbis reposuit , aut ex sententia L. Graisee, in ρr. D. eod. S F. pen. Insit. eod. Sed multi testes sunt se in veteribus exemplaribus legisse hoe loco-ιM; quid ni quod si verum et . nihil est hae lectione
melius, neque huic loco convenientius. Scimus enim ex L. I. I. si quis ita. v. de verb. obl. veterem suisse dubitationem, an his verbis recte contraheretur obligatio, cum quis interrogatus, dabis r responis
dit, qui ι & placuit utilem videri. id autem est, quod verbis huius reseri pii significatur, cum dicitur, his verbis obligationem verborum contrahi, pridem receptum este.
Ad L. Si Barsatoriam. I 3. Pars ex epistola Gordiani A. ad Auxium. S. Barsatoram latronem L anias decurio iuventurum se spopondbset: aut exhibere compellendus es, aut transmittendus ad praefectum praetorio, vel ad praefidem Provinciae. S U M MI. Inienturam se la renem, qui alicui promist, miriri deprehensim exhibitarum promisisse.
DCeurio alicuius ut bis, cum latronem prehendere pollet, milium secit. Cum folle is, qui spCliatus erat, ex pollularet cum eo ob dimnium latronem: decurio,
2. Latronem non inmem se, non exhibuisse, aut non indicasse inventum, extra crimen, 9 .impunitum esse,
ut se liberaret omni crimine, spopondit ilipulanti spoliato, se illum latronem inventurum. Quaestum est, quid his verbis contineatur, ut sciamus, quid decurionem
684쪽
ia t Ad Tit. XLI. Lib. VIII. C. de Fideiussorib.&c. ra ,
praestare oporteat: ut nisi praestiterit. possit ex stipulatu conveniti in id, quod spoliati, eiusdemque stipulatoris interest. Hie duo respondentur: prius, de quo rescriptum clare seriptum eli: pollerius, de quo dubitari potest propter incertitudinem scri
Prius est, ' decutionem compellendum esse exhibere hunc latronem, ut sit sensus: non ella satis, ii reperiat, ubi si ille
utro, ct eum locum indicet; sed hoc amplius, decurionem debere latronem prehendere, prehensum exhibere spoliato, ut sit eius conveniendi copia . Sed videndum, ne hoc non recte exigatur a decurione. Conilat enim non debere eum ultra praellare . quam promisit. L. quidquid. D. de verb. ObI. Non promisit autem se latronem prehensurum, sed inventurum: multoque minus promisit etiam se prehensum exhibiturum. imo promisit hareomnia. quae & partam verbis, partim sententia contrahentium continentur. Verbis: quia invenire aliquid, aut aliquem, non
est reperire locum, ubi sit: sed eli rem animadversam prehendere, & occupare. Quod enim dicitur in I item Iapiui. Inis Itit. de rer. divis lapillos & gemmas in
littore inventas fimi inventoris, hanc sententiam habet: fieri eius, qui animadversas occuparit, sive earum a prehenderit postelsionem: nam aliter non fieri noliras. seriptum in in L. t. in manc. 29. ει - . U. fitque ut orbis non promisisset docurio se prehensum latronem exhibiturum ; tamen id Ditis inteli gitur ex eo, quod actum eo, quae est sententia comtrahentium. Nam sirpulator id agebat, ut sibi eaveret, ct acquireret, quod sua interest. Denique id agebat, ut latronis eo
veniendi ellet potellas: quod declaram &ea, quae praecesserunt stipulationem . &finis omnis istipulationis, qui est, ut quiseque aequirat quod sua interest. μιρ-iario ista, I. alteri, D. de ver . big. Quia actum est. etiam pro mina habendum; eoque etiam ex stipulatione praestandum est, L. 3. v. se eert. per. L. Memper tu, D. de re L iuri Pollerius adiectum est hoc rescripto:
aut decurionem compellendum elle exhibere , aut transmittendum esse ad prae inctum praetorio, vel ad praesidem provinciae. Haec verba si naturalem & rectam structuram orationis sequimur, sic interpretanda sunt: Meurirenem debere latronem prehensum exhibere: nisi exhibeat, transmittendum eisse intellige decurionem,
de quo instituta est oratib) ad praefectum
praetorio, ut puniatur videlicet ob lateo nem non in entum . non exhibitum. Sed
haee t lententia defendi non potest. Nam x decurio, qui latronem non invenit, nihi deliquit: eoque nee vη misdem trans mitti debet, ut puniatur. Etenim si quaesitum a se diligenter reperire non potuit, nulla est eius culpa, si non reperit. Nulla autem poena este debes, ibi nullom d litium est. L. σιωd est 'au . D. re υerb.
H. Quod fi invenire potuit. & neglexit:
tamen ne hic quidem delictum ullum ecin- trahitur, quod coerceri oporteat. Fecit enim decurio iure permittente: eum ita ius sit, ut nemo invitus zgere, vel aec
sare cogatur. in. fust. Et nem. invit. Q.
vel ac. cog . Quod B accusare nemo cingitur: multo minus cogi rur nocentem quaerere, & inventum prehendere. Restat e go, ut verba reseripti sic interpretemur: aut exhibere compellendus est deeurio, de quo inmiutus est serinoi aut transmittendus, nempe latro, ut sit haec sententia: decurionem e teritrum praeclare debere ex supreseripta It putatione , aut in inventum latronem exhibeat stipulatori. ut ille adversus latronem de iure suo ita luat, uti exillima erit a aut ii decurro exhibere nolit, saltem latronem reansmittat a magi 1 ratum, qui in imam inquirat: quo facto etiam obligationi satisfaetet . Erit enim ita putatori apud magistratum in v niendi, & conveniendi latronis copia. F tendum quidem est hoc sensu pertumaei orationem personis; sed non est nova hoste perturbatio, quae plerumque etiam do ctissimis excidit. Similem animadvertere
licet in L L. t. s. si vir ira, D. Aver. oblig. si modo illic vera est Pand ctar. Florentin. lectio.
685쪽
Hugonis Donelli Comment . in Cod.
Ad L. Mandati. I A. Idem A. Salivo.
Mandati assio personalis est, quae si nomine fideiussioris vel asiemus ae
bitorem seu heredes eius competit: ρr.eses Prmi ciae, quae deberi compereris, reddi iubebis. Piguora etenim, quae reo stipulania nexa fuerunt, ita demum ad vos transeunt, si facta nominis redemptione solutio celebrata es, vobisque mandatae sunt actiones. aeuod si factum est: ea quoque vobis persequentibus , adversus olenorum ρossessiores, extra rdinariam iurisdictionem idem vir cla
Fideiussor qui debitum solvit. & non
accepit a creditore adversus debitorem actiones, non eo minus recuperandi eius caussa ex sua persona agere adversus
debitorem potest, eiusque heredes, idque mandati actione: si modo haec illi eompetit, ut hic initio traditur: de qua actione. & an ulla fi eiussori competat, dicam paulo poti. Nunc hoe ante statuatur, quod est proprium huius reseripti, non cestis fidei uilori a ereditore actionibus. si illum habete t ex sua persona mandati
actionem, aut similem, ut si haee omius actio adversus debitorem tantum, eiusqde heredes. Caeterum res debitoris creditori pignori obligatas hac actione persequi adversus pignorum possessores non potest: Propterea quod mandati actio eum sit ex contractu, est in perscinam: ideo adversus eum tantum, qui est eo nomine obligatus, non adversus res obligati. aut earum rerum Possessores. L. actio uum, M. de
obL S a I. I. r. Insit. de as. Si igitur fideiussor haec pignora persequi vult, nihil aliud ei relinquitur, quam quod hic comprehensum est, ut consequatur a creditore, ut sibi recte cedantur pignora, eorum que actiones: quod quando recte desideretur, ut cogatur creditor facere, traditur in L. eum alter, δερ. hoe tit. Cestis actionibus, tum est ius persequendi adversus pignorum pos essores. dict. L. eamauer . Sed adiicitur in hoc rescripto, censis pignoribus polle fideiussorem se age re adversus pignorum pollessores, ut praeses extrσorvinarram ιarifrictionem ei prae-
. Iurisdictio extraordinaria usurpatur , pro sincti e extraordinaria, ides utili, danda: AE cur
I. Hidei ori, qui pro debitore interest P soLvit , quando quae actio competat. beat. His verbis ea sententia continetur. quae de nomine. aut pignore tradito mulistis locis expressa est: quoties nomen aut venditum. aut in solutum traditum est. aut legatum . toties eum, in quem nomen translatum est, posse aut ex persona Cedentis uti directis actionibus, aut ex persona sua experiri utilibus L. post aam, δερ. de hor. veI a r. venae L. ex Iegato, fus'. deleta. id i signifirat iurisdictio ex is xtraordinaria hoc loco. Dicitur enim iurisdictio extraordinaria μ--μμεν eadem figuinra. qua pallidam mortem vocamisi, quae pallidos facit, rem tristem, quae nos tristes reddit, ut sit ea iurisdicti'. quae dat
actionem extraordinariam ad pignota perinsequenda. Est autem extraordinaria actio,
quae est utilis, quod ex coniunctione duorum locorum intelligitur. L. si longius,f. ult. v. de iud. S L. eum Grassam. D. si eert. ρet. illud expendendum, quod de actione personali mandati initici rescripti dicitur, dari hane quidem fideiussoti adversus debitorem & eius heredes , sed hae conditione , s modo haec actio illi competat. Quid ergo, hanc actionem ille non semper nahet i quod si non semper. quando igitur Et revera non semper habet. Quando i autem de hanc habeat eo a
nomine. aut aliam. aut nullam, de eo ita
ius est. Si fideiussor aut repugnante debitore fideiussit, aut donandi animo, nullam omnino actionem habet, L. si remti. nerandi. I. se passus', α β ρro te, D. manae Priore quidem casu, quia debitor invitus obligari non potuit; posteriore autems
686쪽
13 ue AdTit. XLI. Lib. VIII. C. de Fideiussorib.&c. I 3 6
tem, quia fideiussor debitorem sibi obligare noluit. Quod si pro non repugnante quis fideiussit. neque id actum ell. ut d naret: habet ille quidem actionem in personam; sed alias mandati, alias negoti iarum gellorum. Si pro absente fide ut sit . non potest elle mandati actio, quae non nascitur, nisi ex contractu , proinde &consensu. Inst. de obi. ex consen Nullus
eli autem consensus ablentium & ignorantium . itaque hic negotiorum gellorum actio eis, non mandati, L. . ex maudato,
I. uis. D. mand. Quod si pro praesente quis fidei ut sit . nec repugnante debitore, nec donandi animo i hic demum mandati
actio eil. non negotiorum gellorum. Nec interest . utrum praesens nominatim mandet suo nomine fidei vheri, an taceat. li lie quidem mandati actionem elle constat quia aperte praecellit mandalum . L ex mandato, I. l. L. st Praecedente , D.
maud Sed nihilominus & hie eadem actio eit . quia qui patitur pro se fidei uberi . aut mandari ab alio, ut sibi credatur , mandare intelligitur. L. qui patitur, D.
is L. S. indebitam. I J. Idem A. Claudiano. Si indebitam pecuniam quasi ex caussa fideiussionis obstrictus in cautio
nem ster errorem deduxisti, tam doli mali exceptisue uti, quam conricere,
ut obligatio tibi accepto feratur, potes. Non est autem dubium, Mei forem rei promistendi, bonis ad Meum devolutis , si idem secus ob debisum restituemaeum fueris conventus, re solserit, liberari. PP. V. Kal. Dec. Gordiano Aug.
I. Species huius rescripti duplex expavit r.
ΡRoponitur hoc loco quis pro debitote se obligasse creditori per errorem. dum falso putat fideiusscinis alienae nomine se obstrictum esse. Finge heredemelle defuncti eius, qui dicebatur pro de-hii ore fideiussisse: ae verhis creditoris perinsuasum, iterum ex persona sua se obligalle nomine eiusdem dehit oris, ut evitaret creditoris persecutionem. & rerum suarum distractionem. Hoc amplius Pro sonitur, debitorem . pro quo ita fidei unerat, damnatum suisse, & bona eius vindieata fiseo: hac de exussa fiscum tanquam successorem conventum elle. & solvis te. Cum rebus ita gestis hie fideiussor conveniretur a creditore, cui se obligaverat, negabat se teneri ex sua fideiussione: anteneatur, quaesitum est. Rescriptum est , eum duplici de caussa seeurum esse. Primum, quod is promiserit indebitum per errorem. Deinde, quod debitor principalis pecuniam solverit. Si quis promittit indebitum per errorem. is ultro agere po- teli condictione indebiti, ut hic dicitur ;& multo magis, ut cautio exposita seu chirographum suum filii reddatur. Proinde etsi ex ea promi iIione conveniri coeperit . mulio magis adversus petiticinem habebit exceptionem doli mal . Cui enim damus actionem, ei multo magis exceptionem competere dicendum est. Hoc ita explicatur in hae ipsa specie in L. 3. IV. de cond. iud. ex regula iuris, L. invitus, I r. I. δε ret. iar. Sed et si fideiullor per errorem non promisitIet i tamen ubi debitor principalis solvit . & se lutione eo
modo liberatus est, extra omnem Contro
versiam est una, & fideiussores liberari . L. in omnibus Deciebus. v. de μοι id autem contingit, cum fiscus publicatis debitoris honis ipse solvit creditori: sie enim fiseus sueeessiste damnato cum suo onere intelligitur, ut diximus ad L. s. svr.
Ab L. Liberum. I 6. Sic huius legis sententia coniuncta est
cum L. reos, ins ut nisi illa expo- Tom. IX. sita. huius sententia intelligi facile non possit. ltaque de utri utque sententia eoloeci dicetur.
687쪽
Hugonis Donelli Comment. in Cod.
omissis quoque pignoribns 'deiussorem a creditoribus utiliter conveniri: nisi in id lanium, quod ex his resci non poterit, acceptus sis: explorati iuris est, PP. VI. Idus Mart. istico N Praetextato GF. SUMMARIUM . .
I. mdeiussorem acceptum in id, quod ex pignoribus
UBI ereditori debitor pignora dedit,& fideiussorem, non tantum omistis Pignorum polIelioribus fidei uisor eonveniri poteli, ut hic dicitur; sed etiam hodie ex confli tutione luistiniani prius conveniri debet. μυ de fideius. g. sed x neque ad res. Sed i hoc ita, niti fi letu Dsor accepius sit in id, quod ex pignoribus refici non poterit, ut hie scriptum est: quae conventio etiam nunc post superiorem conit tutionem luiliniani servanda est. Non obstat, quod ea constitutione sine
exceptione cavetur, ut prius convenian
tur fidei ultores, quam pignorum polletiores ei non poterit. mu nifl post pignorum possessores etiam iure conveniri ρυμ res. Nam fideiussor ea conventione acceis
Pius, quam diximus , fideiullor non estante, quam pignora distracta sint: ut dicendum sit, si pignora prius conveniuntur . non conveniri ante fideiussorem, qui nullus est Nam ex t upra scripta conventione fideiusscir promittit sub conditione, si pignora dii iracta lint, & distracta non sufficiant ad debitam quantitatem. Quare priusquam id factum sit, non promittit, eoque & fideiussor non est. Qui debet sub conditione , antequam conditici exiliterit, nihil debet. L. cedere D. de ver. Agn.
Ad L. Si ut proponis. I 8. p. Philippus Augustus Smyrnae. M sui proponis) fundum ob debitum obligatum non iusto pretio vendiad sti: residuam quantitatem, quam ex pretio eiusdem servare ρotu ses, rofundi tibi a Mei fore non iure poscis. PP. V. Kalend. Augusti, Peregrino N AEm liano. Cog.S,U M M A R I U M.
q. Rideiussis vin tenetur creditori de res tuo δε-
CRestitor pignus sibi datum . quod va
lebat centum. vendidit i tantum mctoginta , cum polset centum vendere . Viginti. quae superant, a fideiussore petit. Negat Imperator eum recte petere. Hoc ideo, quia ea viginti nec debitor principalis de huit. Nam & debitor de illis viginti ultro actionem habuit adversus creditorem . I. in prine. IVr si venae Fus. v. idque ex lege & obligatione pignoris. Nam creditor in pignore omnem diligentiam. & fidem praei lare debet, &ea omnia facere, quae in re sua faceret
biti quod ereditor ex di actione pignoris consequi posuit.
bonus paterfamilias, L. si eum venderet, s. aD. X L. δερ. D. de pig. act. Quod eum in hac venditione Contra fecerit creditor: ad summam eorum viginti, de quibus agitur, necelle est eum eo nomine deis bitori teneri. Quod si tenetur & eadem summa adhue debetur, iure fit compensatio utriusque debiti. & crediti, quomodo debitor ipso iure liberatur. L. 4 fur. de eompens Liherato reo, recte dicitur fideiustorem eatenus non teneri. d. L. tu omnibus speciebus, v. de Ioui., Ad L.
688쪽
13 V Ad Tit. XLI. Lib. VIII C.de Fideiussorib.&c. Iaso
EAdem sententia est, quae traditur in omnis intercessoris, quam rei principalis L. 3. in triac. S L. s.fv. bste tri. eonveniendi. lus immutatum in auth. praeinde potestate nimirum prius fideiussoris & sente δερ. boe tit. Ad L. Sententia. ΣΟ.EAdem sententia, quae L. r. supr. nisi ademptis bonis. Sed utrobique ius idem quod de parte bonorum adempta il- proportione L. qua de tota, T. de relie species proponitur, hic de omnibus vincis L. Sicut elige S. 2I. ΡRior pars rescripti de potestate prius ditori, cum peeuniam petita fideiussore,
eonveniendi fideiussores exposita est eadem est, quae est exposita ad L. x. Sad L. 3. Iastr. Altera de necessitate ee- ad L. eam auer, S ad L. mandati, δερ. dendorum pignorum, quae imponitur cre- hoe rit.
Ab L. D ultra. 22. Mem Augusti de Caesares Hermiano. Si ultra hoc, quod accepit ea, pro qua re mandarario nomine intem cessisse commemoras, daturum re scripsisti: praeses provinciae ex hoc, quod ultra mandatum tuum numeratum V, a te nihil exigi patietur. S. ML
I. Lectio emodata. quamis promissam pacto, neque a delisore . Mira, quam datum es , inbiI deberi posse , . t o. multo minus a mandatore, aut
Meiussore, cae quare. ΡRoponuntur hie tres per ae manda- bus proponitur debitrix non aceepisse ultor, ereditor, & debitrix, quae a cre- tra mandatum mandatoris, idest, ultra deinditore alterius mandato pecuniam credi- cem. Ex quo vel caeco apparet, ultra man in tam accepit. Res ita gella el . Mandator datum mandatoris illi numeratum nihil enmandat creditori laturo, ut decem mu- se. Nam ipsam accipere aliquid .& ei ali- tuo det debitrici cuidam futurae. & in in- quid numerari. idem valent. Accipit enim, ilrumento, quod de eo mandato interceia quod sibi numeratur; & numeratur ei, sit, mandator promisit, si creditor ea de- quod ipsa accepit. Non debemus igitureem mutuo dedisset debitri ei, se duode- dubitare, quin ita legi debeat; veI ex hoc , .eim ereditori daturum. Creditor decem quod ultra mandatum tuum numeratam dehitri ei dedit : duodecim a mandatore aeon est, nibit a te praeses provinciae exi- ex pacto petit. Quaeritur, an a manda- gi patietur. inest autem in his verbis ratore duodecim debeantur Rescriptum eli tio huiusmodi. Si creditor in proposito ab illo nihil deberi praeter decem, quae ultra mandatum tuum numerastes: tamen
debitrici ex mandato eius numera a sunt: ultra mandatum tuum exigere nihil pos- idque hac ratione maxime, quod ultra set. L. diligenter, D. maud. Nunc au--ndatum mandatoris debitrici numer lem ultra mandalum tuum numeratum non I tum non est. Vulgo i in omnibus exem- eit debitrici. Quare vel hac ratione ma-plaribus legitur, quod ultra mandatam xime nihil a te potest amplius exigi, quam tuam numeratum G. Sed refragantur ver- dubitrici datum eli.
ba rescripti, quae sunt in prineipio, qui
689쪽
a Quae t ratio si e recte defenditur. Aut
enim creditor superfluum petet mandati actione, aut aget ex pacto. Mandati agere non potest: quia mandator neque mandavit creditori, ut praeter decem aliquid crederet: neque si mandasset; tamen ultra decem quidquam numeratum est. Non potest asere ex pacto: eis enim ex pacto agi posIit, ubi non est nuda conventio, ui non est nuda haec, quae proponitur, cum creditor decem mutua dedit debitriisci, ut duodecim a mandatore acciperet L. Iegem, Iustr. de pact. L. Diant. D. de vero. obL tamen sic ex omni pacto agi poleti, nisi si pactum contra leges, aut honos mores. L. iuri gentium. I. ait, 'D. de ρσEZ. L. pacta quae contra, supra de pact. At tale est hoc pactum,uo id agitur, ut mandator amplius Prae. et creditori. quam creditor numeraverit. Nam aut creditor id superfluum esse vult tanquam sortem. aut lanquam usuras
pecuniae creditae . Si tanquam sortem: ideorni ullum pactum, quia eli contra legem& rationem naturae, ut sit quicquam in
sorte, quod numeratum non est. Et hoc est, quod dicitur in L. si tibi decem. D. de parit. ultra quam datum eit. obligalionem re contrahi non polle. Si lanquam usuras e primum recte negabitur hie ullum pactum esse. ut id supei fluum pro usuris cederet. Deinde ut id convenerit; tamen etiam hoc pactum iure inutile est: quoniam usurae ili putatione tantum, non etiam pacto deberi pollunt. L. 3. fur. de uor. Postremo ei si usurae paeto a reo princi pali deberi pollent; tamen a mandatore in proposito deberi non pollunt, ubi constat debitrie em prinei palem eas non deis here. Nam neque fidei ultor, neque mandator, neque eorum quisquam, qui al:eno nomine intercedunt, in duriorem causesam obligari pollunt. L. Graece, I ruud, D. eod. Bene igitur rescriptum hanc tationem reddidit, cur ultra id, quod numeratum est, nihil a mandatore exigi poniit: quia quod ultra peritur, numeratum non est: idque secundum mandatum man datoris, qui decem tantum mandavit credi.
Hugonis Donelli Comment . in Cod.
A A. R CC. Antipatro. lReos principales, vel mandarores simpliciter acceptos eligere, vel pro sarte conmenire, vel faris non faesente, conIra quem egeras primo, pos rLIum ad aΓtim reseri, setim'Biatas de his Hemone 5 seresur) licet. S. Non. . Deceml. Nicomedia, CC CUL
x. Uus ex piaribus reis δε adi. atis iussori. has convento, nutu magis Iuriari e Geros vita tir am/ es eniri se m i ta cis. r. L. a. 13. de duobus reis, ex fra. Sententiam Lale is relatam is L. si per impruden: iam, s. ult. D. de evict. non probari.
.ebori reis pro parae conventam non ideo in ν ei quam parrem liberas id aι M tune quidem, cam paraem, pro qua convenius
mar, solvit. s. Gam ια durius reis debenia parte simplietur stata, nihilominus in reliquam partem ι rim conveniri posse, eis eaereri βλιαδεμαι in siι orabas contra.
CVm plures fideiussores dati sunt, constat ita in solidum iure teneri omnes,ui ct singuli in solidum conveniri possinta ereditore, si eae teri minus sint idonei. L. 3. in M. L. tiberam, ac pr. IV. hoc
rit. Sed & pro parte unumquemque eon veniri posse multo minus duhitatur. Utraque res dubitationes has peperit. Quid, si creditor unum ex pluribus convenerit in solidum, dum caeteros non putat. dOneos t
690쪽
13 ue 3 Ad Tit. XLI. Lib. VIII. C. de Fideiussorib. 8 c. I 3s
neos an ea res nocet ereditori adversus eaeteros: ideli, an caeteri ea conventione liberantur; an vero eo, qui Conventus est,
non satisfaciente, etiam caeteri in solidum
eonveniri pol Iunt Quid item, si creditor
pro parte cum uno egeriti an etiam haec conventio proderit convento, ut in reliis quam partem non positi amplius conveniri , si sorte alter ex fideiussoribus solvendo non sit ' De his ius' constitutum est partim hac lege, es L. ult. in θ. partim L. tiberum , fur. θω tit. De singulis di-
et Sit i igitur prima haee quaestio, uno ex
pluribus ndeiulsoribus, aut etiam debendi
reis c nolito, an caeteri liberentur. Dicemus non liberari, nec prohiberi ereditorem, si is, cum quo primo egerat, non satisfaeiat, quominus possit cum caeteris
in solidum agere, si sunt plures debendi reii aut si sunt plures fidei uisores, & is
qui primo conventus est, non iit solvendo. Sed etsi solvendo erit, ne se quidem prohiberi ereditorem , quominus conveniat pro parte nondum soluta caeteros, ut ius ei sacere concedit. I. si plures , In- t. eod. Haec sententia est huius L. reos, S L. aD. h. tu. Habet autem hanc ra. tionem iuris certi, quod cum semel deberi quid coeperit, solutione quisque eius
ret, non conventione, aut litis eontestatione liberatur. L. 4. v. de his. qui δε- iee. υeI e D. L. I. I. si apud Δοs, 29.
δερ. L. semper. I. si in sepulchro, in M.
D. quod vi, aut eum. Ratio autem lumpta est ex constitutione notissima iuris. Nam quamdiu res debita eodem italu manet, & manent personae debitoris & ereditoris, nunquam debitor liberatur . nisi aut solvendo, aut creditari satisfaciendo. L. si rem, I. omnis, D. de pign. a I. L. item. N. qaib. moc pig. vel Θρ. PLAt cum unus ex pluribus fide ui sciribus
aut reis convenitur, non ideo lolvunt caeteri, aut satisfaciunt creditori. Proinde hac conventione non magis liberantur, quam si creditor cum unci non egisset.
Huic parti duo loci opponuntur. Primum x t L. Σ. D. de Lob. reis. ubi definitione de ducibus reis promittendi & lli putandi ιimul concepta, ut diceretur. ipso iure & singulis in lolidum deberi. & lingulos debere: subiicitur, quod videatur
necesse esse incommune ad utrosque reos. de quibus propositum erat, pertinere: id eoque eritio e , accestiriationeque uuius tota Molvitur obligatio. Quae verba si, ut dixi, ad utrosque pertinent, nempe illa, petitione auius. se erunt accipienda, ut
sit sensus: sive unus ex reis ili putandi petat . sve ab uno ex reis promittendi petatur . Hoc autem posterius contrarium
huic loco. Sed sciamus petitionem uosus, quae in superiore definitione nominatur. non posse referri. nisi ad petitionem unius ex reis stipulandi. Petitio creditoris est. nullo modo debitoris. Eius enim petitio esse dicitur. qui petit, atque is est creditor . A quo autem petitur, qui idem debitor est. non dicitur eius petitio esse, sed ab eo esse petitio : quia scilleet alius ah eo petit. L. viae, B. de fervit. Se ergo dicitur unius ex duobus reis petitionetoiam solvi obligationem: ut intelligatur, uno ex duobus reis stipulandi peiente debitorem huic uni incipere debere, simul ab altero liberari, quod & verum est, L
ex duobus. I s. D. de duob. reis: quasi scilicet unus agendo, atque ita iudicio eon. trahendo, novam in se obligationem uansetulerit iudicati . L. 3. I. idem scribit. D. de pecul. Quod certe non eontra idem valet. cum ab uno ex duobus reis promittendi petitur. Neque enim litis contestatio deteriorem agentis conditionem faeit, sed meliorem. L. Non solet. L. Ne mo enim. D. de reg. iar. Faceret autem hie deteriorem, si uno convento desineret alter teneri actori, cui prius tenebatur. Et vero uno eκ duobus teis debendi convento alterum non liberari , diserte scriptum est in L L. I. I. st apud , T dep. Sed de hac re seripsi plura supra, Tit. de duobus reis stip. S prom. c. vita. Obilat praeterea huic parti L. si per impruden-riam, I. uis. v. de evia. tibi haec verba
sunt: Si ρIures mihi in sotidum pro eis-ctione teneantur qui plures sunt ex hac eaussa debendi rei deinde post evictiο-nem eum uno fuero ex ertus , si agameum e teris, exceptione me esse repeLIendum, Labeo aιt. Dicendum t est re- 3
ferri illi e Labeonis sententiam, sed non probari: idque intelligi ex 3. S L. sq. 2 . de his, qui dele. vel e . Nam
cum in L. 3. ex Ulpiano scriptum eliet, unum ex duobus reis debendi conveniri in solidum polle, & eo convento caele
ros liberari: subiecta est correctio ex Paulo
his verbis: pereeptione, nou Atis conte-satibne . idem ergo & sententiae Labeonis superiori subiiciendum est . idque eo magis 'acere debemus, quod Iuttinianus
nova conilitutione hoc temperamentum eonfirmavit in L. MD. ins b. tit.
Altera i quaestio est, si creditor cum uno ex fideiussis ribus, aut pluribus debendi 'reis pro parte tantum egerit, an ea res
profit convento, ut in reliquam partem libereturi an etiam pro reliqua parte con-Venit i