장음표시 사용
711쪽
iaque Hugonis Donelli Comment. in Cod. I 396
mere, in quam caussam solvat: ut intelligamus in eam ea aliam solatum futurum, quis dixit: idem in L. t. in ρr. D. eod. Cui eontraria videri potest L. 1. N. eod. tibi seriptum est liberum esse creditori, pecuniam, quae ita solvitur, non accipere, ii alio nomine solutum velit. Recte . ut videtur. haec contraria dixeris, cum
s liceat ereditori repudiare hanc solutionem, mis sit in potestate debitoris sta solvere. Et essent contraria omnino, siqnoldicitur. id quod solutum est, in eam estus iam solutum uideri, quam initio debitor dixit. simpliciter dieeretur. Sed ita intelia ligendum est, fi ereditor aceipiat: tantum enim illi tribuitur hoc. ut possit non ae Elpere in dicta L. x. Ex quo intelli tur.
si aeceperit, in eam tantum caussam Dis
lutum haberi debere . quam debitor ex pressit. Quid, si creditor pecuniam accipiat, & protestetur se in aliam effassam accipere, quam in quam debitor soluit nihil agit i s peeuniam retinet in L L. to non tribuitur ei, ut possit protestari in altam caussam, sed ut possit nos aeeipere in eam caussam, in quam solvitur. Rursum t hic dicet aliquis, isto modo falsum videri, quod dicitur in L L. v. liberum esse creditori pecuniam, quae incertam caussam a debitore solvitur, non accipere . Nam ut intelligatur non esse
creditori liberum hoc facere, potest de hi tor pecunia obsignare. & ea obfgnatione liberabitur. L. obsignatio e . anfra . Prete erea cum creditor une i ulla caussa
recusat accipere. moram facit: & s ea Pecunia postea pereat det tori sine culpa eius, detrimentum erit creditoris . L. qui Meem. in pris. v. eod. Sed quod dieitur in ae L. v. liberum elle creditori pecuniam non accipere . si alio nomina e solutum velit. ex quaestione proposia intelligendum est: nempe hactenus, ut ea pecunia intelligat ut non esie soluta, quam ereditor non Meepit. Et revera solata non est. Sed hoc non iacit, quin ereditor non iure eam pecuniam reeus et . Qua strobrem
uis non sit obsignata; tamen moram facit& perieulo eius pecuniae alligatur. Interim s neque ea pecunia perierit, neque obsignata erit: semper verum est, eam non
esse solutam, quam ipse non accepit. Et semper hoc modo in eius potestare est non accipe te . Subilcit Antoninus: auod se desitoγ id nou fecit, eos Nitar e to ad eam, qui accepit. id eli, si debitor initio non dixerit, in quam caussam solutum vellet: eonvertitur electio ad creditorem,
qui accepit ε ut sit in eius Potestate, tuia
cum petunia solvi in se constituere . inquam eaussam acceptam ferat: & in eam caussam pro soluta habebitur. Et diligenter verba huius loci expen- 3denda sunt: dicitur enim electio hoc casuelle creditoris: quo verbo aperte signifieatur licere creditori constituere pro suo
arbitratu, in quam caussam pecuniam acceptam velit, etiam leviorem, ac non tanis
tam graviorem, idest. etiam in eam causissam, quae sit illi commodior, etsi levior si debitori. Nam si cogeretur constituere antum in graviorem caussam, nulla hieeios electio esset. Nihil enim tam pugnat eum elemone , quam necessitas alicuius eiussae laseipiendae . Sed & contrarium kriptum videtur in a. L. I vers. ρν ries, v. eod. Verba haee sunt: qastres
vero nos dicimus, id quod solatum sit .
in arbitrio es accipientis, cui potius de Atro aere tam ferat: dummodo in id eoustita at fotatum, in quod irae s deberet, est rasituras . Quae verba significant,
dummodo constituat in graviorem & duriorem eaussam, ut de explicatur in L. 3.D. eod. Male vero vulgo haec Ulpiani ver ba accepta sunt de eo creditote, qui in re prasenti, idest . tempore solutionis, diceret, in quam caussam acceptum ferret, quod solvitve. Loquitur Ulpianus de eo,
qui mii persectam solutionem id conflituit Iuuod eolligitur aperte & ex verbis
superioribus. & ex verbis poliremis eius L. i. Sed omnium evidentissime ex L. 3. quae es eiusdem auctoris Ulpiani. eod. tita I. D. de Diarios. Κου verbis superioribus ideo, quod Ulpianus non dicit: ou sus vero risitor usu dicis; sed, quoties vero non dicimus e quin' Glet: quotiςs
ambo, id est, debitor I ego creditor . nrendieimus. Sed & In extremis verbis dictae L. 1. Ulpianus nominatim & distincte de eo creditore loquii ar, qui in re presenti constituit, quid velit. Ex quo intelligit Ulpianum de eo prios locutum non 'estet. Alioquin itulta & inepta esset inculcatio; praesertim eius rei, quam prius diligenii iasime exposuisset. Sed omnem dubitati nem tollit d. L. 3, eod. thi enim subiicit Ulpianus poli perfectam solutionem non
permitii creditori conit tuere, in quameaussam acceptum ferat, nili in graviorest , & duriorem. Quo aperte declaratur an
ei lieere, in ovam velit Exuilam. etiam 1eviorem eo nitituere, dum io re praesenti id saeiat. Et l obiter hoc loco animadve a tenda est lectio, d. L, aia in M. quae manifeste vitiosa est. In Pand. Florentinis,& fere in umnibus allis exemplaribus ita legitur: permitritur ergo ereditori το - . 3 Dixere a
712쪽
13yr Ad Tit. XLIII. Lib. VIII. C. de Solutionib&c. I 39 g
situere, in quod vetit solutum; damm do sic eoUiι aat, ut an re sua consitu ret , hactenus recte; aliud vitiose, quod sequitur: subiicitur enim continenter: sed eo fitaere tu re praesenti, hoe es, statim, atque Distam est, neque quid quam
additur praeterea. Sed verhum deesse perspicuum eli. itaque veteres quidam addiderunt, debet; non recte. Nam creditoreonstituere poteli, in quam caullam acceptum ferati sed poteli, si velit: non cogitur. Non est dissicile intelligere, pro illis verbis, hoe legendum elle. potes ratisne in ρ mutata, & e in e quarum literarum tantam amnitatem ellae constat,
ut saepius quam frequenter aliae in alias mutemur. Verbo autem, potes. restituto optime constat sententia. Summa haec erit: ubi debitor is re praesenti non dixit, an quam eaussam soιυeret, est in arbitrio creditoris au re praesenti constituere, mquam caussam acceptam ferat, etiam I
s Quod i tamen rursum se aecipiendum
est ex L. x. D. eod. si dehitor aut non contradicat . aut contradicens pecuniam apud creditorem manere patia lur. Caelerum si alio nomine pecuniam ei solutam velit, est in eius potestate id consequii sed pecuniam non dando, non praeitando. Ait deinde Antoninus: Si uenter υο- tantatem Iaam expressi, prius in usuras id, qaod βιυitur: delude in fortem ac cepto feretur. His verbis multa desunt ad quaellionem propositam. Quid enim, si de pluribus diversis contractibus agatur de nique ii de pluribus summis principalibus; de quibus propositio huius rescripti concepta est ' Deinde etiam haec sententia de usuris notissimis locis de hac imputatione scriptis adversari videtur. Nam in L. 3.
s L. s. v. eod. conitanter definitur, creditorem poli perfectam solutionem non posse id quod solvitur, acceptum serre,
, nisi in graviorem caussam: quod contra fit, si pecuniam solutam acceptam ferat prius in usuras, deinde in sortem. Nam aperte gravius est debitori debitum sortis. quam uturarum, de quo postea. Quare ut hic Iocus pateat, de re iota semel dicendum videtur: quae ita partes inter se coniunctas habet, ut una sine altera intelligi non pollit. Ergo cum neuter ex reis voluntatem exprestit intellige tempore solutionis, quae verba initio posita, ad reliquas partes distinctionis propositae referenda sunt cum ergo neuter ex reis vomluntatem expressit tempore solutionis, &quaeritur, in quam caussam id, quod ex multis debitis solutum ell, acceptum serre
Tom. IX. possit creditor: multum reseri, utrum de pluribus summis principalibus agatur, an
vero de sorte & usuris. Si t de pluithus .
summis prinei palibus, sive de pluribus tortibus: haec definitici certi iuris tenenda est, non polle creditorem postea conlii tuere , in quam summam acceptum ferat, quod solutum est, niti in duriorem & gravi rem . d. L. 3. S L. s. D. eod. Graviorem intelligere debemus , quae debitori gravior
est, idest, quae magis eum Onerat, ac pro inde qua verisimile est eum ante Omnia se exoneraturum sutile. ut aperte colligitur ex L. ιuie quo ae debito. D. eodem .
Hine i quaeli sum, quaenam ellet caulla rdebitori gravior . in quo hic rectus est &naturalis progreisus, ut ante Omnia constituamus caullam aliquam, quae sit gravis; se deinde gravi inventa quaeramus, inter plures graves quae iit gravior; & ut quaeque erit gravillima, ita primo loco amoveatur debitori: quem progressum reperiemus veteres reipsa servalle magis. quam verbis exprestille. Illud ergo primum in hac re, ut constituamus in his cauisis pluribus quaenam sit gravis caulia, quae non gravis. Et t rccte definium us eam debitori caussam S Obligationem gravem esse, ex qua cogi poleti ad solvendum, quod debet: illam autem non graVcm, ex qua quod debetur, exigi non poteli. Propemodum enim pro non debilo est. quod dare nis velis, cogi non POilis. L.
sub hae, v. d. obi sis a I. Hinc nata illa definitio luliani, quae ex hoc progrella
primum locum obtinet: cum ex pluribus caussis debitor pecuniam solvit, ex ea caul la eum solvisse videri debere, ex qua tunc cum solvebat, compelli poterat ad solven
pe quia haec sola glavis debitori, quam
nunc quaerimus ι caelerae autem non gla-Ves. Cauilae, ex quibus debitor cogi ad
solvendum non poteli, sunt tres: obligati naturalis, obligatio civilis, sed in diem aut sub conditione obligatio civilis puta, sed quae sit in controversia. Ex obligatione naturali in totum nulla petitio est , eoque
nulla necessitas praeliandi. L. naturatis,
ID. de ob . S act. Quod in diem, aut
sub conditione debetur, interim peti non poteli. L. cedere, D. de ver . n. Sed& quod controversum eli, non prius cian- sat ex eo petitionem elie quam reus e nomine iudicio victus & eondemnatus fuerit . Hi ne totidem caullae superiore definitione exclusae, ne in has solutum acceptum feratur: quod & de singulis alibi
nominatim traditum legimus a veteribus.
Et si quid naturaliter debetur, ut usurae. T t i t x Pacio,
713쪽
1399 Hugonis Donelli Comment. in Cod. I oo
pacto, exstat etiam de his eonstitutio Antonini, ne quod solutum est, in eam caussam acceptum seratur: ut quanuis usurae ex pacti conventione nominatim solutae retineri a creditore possint; tamen Proprio titulo non numeratae, pro solutis ex arbitrio percipientis non habeantur: idest, quod simpliciter solutum eit, non possit retineri a creditore in eas usuras, tanquam in eas pro aestimatione pereipientis solutum esset: exllat in L. f. I. Imper. i. n. v. eod. Similiter & si quid in diem, aut sub conditione debetur, diserte seriis bit Ulpianus in L. s. eod. id videri soluistum, cuius dies venit. At enim ex eodem Ulpiano prius scriptum legimus in L. I. v. eod. in haec verba: ereditorem in id
constituere ρο e solutum, in quod ipse si
deberet, esseι soluturus; id est . in id debitum, quod non eli in controversia, aut
in illud, in quod pro alio quis fideius Ierat, aut cuius dies nondum venerat: quod sane aperte contrarium est, si prius illud. aut, pr , MI. accipimus. Erit enim haec
sententia, creditorem id, quod solvitur, constituere posIe solutum in id debitum, quod non est in controversia, vel in illud. in quod pro alio fideiusserat, vel in id euis ius dies nondum venerat; quorum pollerius Ulpianus idem diserte negat in dicta L. 3. prius autem diserte Pomponius in
Et i vero ex ea definitione . quam suis pra posuimus, prior illa sententia aperte falsa est: ut dubitandum non sit, quin aut superior locus L. I. mendosus sit. & propriore particula. aut, legendum sit baad,
quod valet, non aut eadem .particula retenta interpretandum aut pro non . Prius
alie ubi se legisse significat Accursus in
glossa ad eam particulam, cum in extremo ita seribit: vel die, haud pro non . Idem & se legisse in uno vetere exemplari tellatur Russardus. Sed & polleriore& vulgari scriptura retenta, tamen nihil prohibet, quominus hoc idem, aut, pro haud, idest, non positum accipiamus. Non enim novum est in Pandectis Florentinis omitti aspirationem, ubi ex usu communi addi solet: ut in L. tuad, circa M. M. de per. com. rei Ven. legitur oecasa, pro boe casu: & in L. s. s. uis. D. de res venae legitur stmo pereat. pro homo pereat: item in L. . π si princip. D. de in Lem, adiu anc speciem, pro hane speciem. Et quod ad lueram, i, postre
mam altinet, ne ea nos moretur: nam
plerique non infimae notae Grammatici auctores sunt haud pro non scribendum Per x, non per d, ut sit 544t, non hau . Quod cum ita sit, poliquam aecedit certi iuris ratio ex aliis locis cognita, quae sententiam negativam exigat: non haerebimus in hac re, quin alterutra modo ex his locum aut emendemus, aut interpretemur. in eadem caussa cum superioribus est ea, quae es in controversia, ut ante ostendi. in quam idcirco ex superiore interpreta tione L. i. placet creditorem solutum ac ceptum ferre non polle.
Hoc intellecto, quae sit gravis debitori
caussa, in quam primo loco solutum constitui oporteat: proximum est, ut ii quae plures huius generis occurrent, ex quibus debitor diversas summas debeat: quaera tur, quae sit ex duabus gravior; ex multis, quae gravissima, quo haec pro commodo creditoris primo loco landucatur. Iu quo animadverto tres a veterinus Dbservatos esse summos & principales gradus, & in his servatum hunc ordinem, ut a gravit Iimis caustis progressus fieret ad
Primus t ergo gradus est in eo. si qua
sit caulIa eiusmodi, in qua dilatio damnum aliquod, aut periculum adterat vel famae, vel pecuniae. vel molestiae a pluribus creditoribus subeundae. Periculum famae versatur in iis actionibus . ex quibus damna lus ex edicto fit infamis, ut furti, vi bonorum raptorum, iniuriarum. pi socio, tutelae, mandati, depositi, I. B. de bit, qui nor. ius Periculum pecuniae est in iis, quae si quid non piaelletur, aut poenam, vel pecuniae usuram crin tinent, aut inficiatione crescunt, aut hypothecam adiunctam habent: ubi se ilicet pecunia non soluta debitor pignoriς distractionem patitur, in qua saepe magnum debitoris damnum eli. Atque hoc eκ genere maxime eit actio iudieati, ex qu bona debitoris eapiuntur pignori. & di-iliabuntur, unde iudieatis satistrat. Accedunt etiam usurae temetimae, quibus ex cauilla iudicati subiicitur condemnatus lustiniani conititutione. L. nu. C. de Ustr.
rei iud. Perieulum molestiae a pluribus credit ribus imminet, eum debitor aliquid debet satisdato, id est, fidei uitaribus datis. c. r. D qui De. eos. Hic enim habet
duorum generum creditores: creditorem
prinei palem, & fidei ultores, qui non dein sinent debitori molelli elIe, donec lolvat. Placet igitur, ut quaeque harum caussa
rum primo occurrerit, ita in eam caussam accepto ferendum, quod solutum cit. Et quoniam in his periculis alia aliis sunt graviora, ideo etiam in hoc genete hic ordo Iervatus e it a veteribus, ut praui
714쪽
1 o 1 Ad Tit. XLIII. Lib. VIII C. de Solutionib.&c. I o a
loeo potior habeatur ea caussa, quae famosa esl, ut in qua de aestimatione agatur, re omnium gravissima, L. eum ex pluribus. 97. L. s quir. 7. v. eod. S cundo loco ea , quae poenam continet: qualis est, quae habet ili putationem poenae, aut usurarum adiuncta mi qualis, quae crescit per inficiationem; qualis obligatio& actio iudicati. d. L. eum ex pura bus, 97. L. q. L. 7. 29. eod. Tertio ea caussa, quae sub hypotheca, vel pignore contra cta est, propter periculum distractionis pignorum, L L. cum ex ptaribus, s . P si remo ea ex qua quid debetur satisdato
11 Si t in caussis, ex quibus debitor ad
solvendum compelli potest. nullum late periculum metuitur ex dilatione, quale ante diximus: proximus gravitatis gradus
eit in eo, si qua sit caulla propria debitoris, non aliena: seu si quid is suo, non
pro alio fidei uitorio nomine deheat . ideo& post superiorem ordinem placet Poti rem haberi caussam propriam . quam fideius Iotiam, dicta eum ex pluribus 97. L. 4. eod. Quae sententia apud veteresi ullam dubitationem habere potuit: cun iure vetere tam tenetur quivis ex cauila fidei uiloria, quam ex sua: nam eo iureo tellas suit creditori relicto reo eligendi dei uisores. L. s. sv. de M. Unde &Papinianus in L L. eum ex puribur. 97.
huius sententiae rationem reddere istuduit praeter caeteras; & ait id veteres ideo defintille, quod verisimile videretur, diligentem debitorem admonitum ita negotium
suum gellurum suille. RHio sumpta ex more & ingenio hominum: qui quia sesbi proximos dueum, ideo non lantum ad utilitatem, sed etiam niseium suum Pertinere putant, sua potius curare, quam aliena: ex quo & illud tritum sermone Proverbium apud Terentium in Andria: Proximus sum egomet mihi. Sed hodie Tes expedita est, neque omnino superiore
ratione indiget. Nam hodie beneficio lu-itiniani fidei ultor propemodum in diem debet, vel potius sub conditione, ii debitor principalis abiit, aut praesens non sit solvenda, aut5. praestare, δερ. de M. in Si t nihil eorum interveniet, sed Omnia
nomina erunt & in commodo, & proprietate similia: etiam bie tertius gravitalis gradus ad millus est a veteribus, ut eκ
.nnibus haheatur cauila gravior, quae an tiquior . Idco placet, cum Caelera con
current. quod inditi indie solvitur, in antiquiorem & vetulliorem caussam solutum videri, d. L. cum ex piarab. 97. c. s. 1π pr. L. ubi. 1 . L. creditor. 92. S., alerius, 29. eod. Quod tamen prima fronte videtur a veteribus contra itatui debuisse. Nam quo quaeque cauila recentior est, eo est & debitori gravior: ut quae longius distans a praeseriptione longi temporis tollatur dissicilius, eoque & magis debitoremoneret. illa contra levior debitori, quae est antiquior propter hanc ipsam praescriptionem temporis, a qua quo minus di-ilat obligatio, eo propior eli liberationi. eoque & minus debitorem onerat. Et ita res habet, si utilitatem spectamus debitoris, levior illa caussa eii. quae est antiquior: in qua non solvenda citius perveniat ad longi temporis praescriptionem. Sed hane exspectare. atque ideo non tolvere non est honellum. Turpe est diu debere aliquid, & in eo seu liratorem videri. Turpius exceptionem temporis quaerere, ut creditorem fraudes. Inde quaesitum interdum, quis sit antiquior contractus.
Ut i in liberto de contractu operarum et dubitatum indicat definitio ad id explicandum comparata in L. in liberto. 77. 29. eod. Finge libertum debere patrono operas: eundem post manumissionem pleraque contraxisse cum patrono, aut ex aliis
caullis ei debere emptile ita, ut extra caussam temporis nulla ex his caustis alia esset gravior: deinde summam aliquam patrono solvere sine designatione eius summae, in quam solutum vellet. Quia hoceasu diei mus id, quod solvitur, in antiquiorem caussam cedere : quaesitum iit,
an operarum contractus caeteris esset antiquior, an caeteri hoc contractu. Quid enim, si proponas libertum ante caeteros contractus nihil operarum nomine debuisse patrono, sed tantum pollea dehere cie inpule , quia cum postea operae indictae essent, eas non praestitisset Et res definita est in dicta L. in Itherio, eod. his verisbis; in liberto antiquior contractus operarum este uou potest, sine quo libertaser data uos esset. Si haec ratio addita non ellet, intelligeremus ex verbis prius hoc diei, in liberto contractum operarum non polle elle antiquiorem caeteris , quos liberius cum patrono constitutos habet; &ideo caeternu eme antiquiores. Nunc haec ratio callendit contrariam. sententiam accipi debere: elle autem hanc: contractum nullum antiquiorem elle non polle ope arvin. contractu, ut hic verbum contracta repetamuS ex proximo, significeturque cuin nullus alius contractus liberti pollit elle antiquior, rellare , ut iit antiquior caeteris contractus operarum . tu autem
diei sic ratio subiecta ei licit: quod cum
dieitur, sine contractu operarum futurum
715쪽
r o 3 Hugonis Donelli Comment. in Cod. x O
fuisse, ut nee libertas data esset: signifieatur hunc contractum iam a principio li-hertatis datae cum patrono elle interpositum, quod & verum est: non enim debentur operae patrono, nisi tempore manumissionis impositae. L. r. δερ. de Ver.
H. L. an. v. de stataι. Quod si ita est, perspicuum est hoc colligi, quicumque
cont ractus past hanc manumissionem secuti sunt, esse Posteriores operarum contractu: eoque & hunc contractum caeteris esse antiquiorem. Hoc & Accursius recte intelligens eodem modo locum accepit: nisi quod ante verbum operarum putat subaudiendum, quam, qua si ita scriptum esset; in ii orso antiquior contractus, quam operarum esse non otest. Hoc quidem ad contextum orationis parum tolerabile. cum nusquam prius sit hoc, quam, unde in reliqua oratione id repetatur, sed tamen ad sententiam idem eruseit
Sunt i ergo hae caussae ordine, in quas
quod solutum eli, ante alias acceptum ferri debeat. Quod tunc nullam dubitationem habet, eum nihil amplius solutum est, quam quod in unam aliquam queat imputari . Quid fiet, si maior pecunia numerata sit, quam ratio singulorum ex poseit quod amplius est, reliquis caussis suo cuique ordine trihuetur: quod his verbis expreta sit Papinianus in d. L. eum ex Iarib.
97. 'D. eod. nihilominus primo contracta,
inquit, soluto, qui potior erit , fuster
uis ordini secundo vel in totum, vel pro starte minuendo videbitur datum.1s Quod i si par dierum, S contractuum
caulla sit: dierum, ut nulla caussa alia aliis lit antiquiora contractuum, ut alii aliis non sint debitori onerosiores: hic Pomponii recepta definitio est, ex omu bus summis ρro portiose videri solatum. L. illud, 8. LI. eod. Recte, ex omnibus,
non ex una aliqua Praeter caeteras, cum
omnes caussae pares lint. Recte, stro stomtione, non aequaliter: ut in paribus caus- 14s tantum uni tribuatur, quantum alii proportione, quod proportio arithmetica exigit.
Haee t dicta sunt de pluribus summis
principalibus ex quibus itidem diversae summae dehentur. in quibus de solutione unius summae hoc placere in summa animadvertimus: quod sine demonstratione debitoris ereditorisve initio solutum eli, in graviorem debitori caussam solutum viisdem: proinde in elim, quam tolli debitori expediat. Diversa caulla est, ut proposui, cum agitur de sorte & usuris, ex quibus
fortis obligatio principalis etl: usurarum accessoria. Hie si quid solutum sit, quod
ad utramque caullam non suificiat, neutro voluntatem suam exprimente : servatur id, quod scriptum est in hac L. r. ut prius in usuras id quod solvitur: deinde
in sortem aecepto feratur . Ergo in eam caussam, in quam accepto ferri creditori expedit, non debitori. Est enim, ut initio dixi, creditori utilius ante acceptum serri in usuras, quam in sortem: contra debitori prius aeceptum ferri in sortem, quam in usuras. Nam sublata obligatione uiurarum praeteritarum, nihilominus manet sortis ol,ligatio integra creditori, & iimul obligatio suturarum usurarum: cum si sors
prius solvatur, una cum sorte etiam 4ollatur obligatio usurarum accessoria L. eos,
tu prin. IV. de Uur. quod creditori incommodum est a utile debitori. Cur ergo non hic quoque sequimur id, quod debitori utilius commodiusque est, uti α in pluribus caussis prineipalibus 8 Quia in prineipalibus id fieri licet sine creditoris damno & iniuria: in sorte & usuris non licet. Nam eum in principalibus caussis,
quod solvitur, acceptum fertur in caus- .sam debitori graviorem pro commodo eius, quamcunque eam caussam elle placet , semper ea una ol,ligatio creditori
tollitur; caeterae ut aeque principales integrae ei manent. Ell aequissimum, quod debitori prodest, & creditori non nocet, id debitori tribui, quod nec extraneo cuivis in rebus aliis denegaretur. L. Σ. I. quamquam, M. de aq. stu. are. Et hactenus verum est, quod Ulpianus ait in hae speeie in L. I. D. eod. aequissimum visum esse creditorem ita rem agere de bitor/r, ut suam ageret: nempe in his
caussis principalibus, in quibus id constituit solutum, quod debitori expedit: quia nihil propterea ea in caeteris caussis decedit. id eontra fit in sorte & usuris, si
creditor solutum cogatur prius acceptum ferre in sortem. Sic enim eveniet, quod iam dixi, ut una cum sorte soluta tollatur etiam obligatio usurarum, quae tanquam accessoria sequitur obligationem principalem sortis. Hoe vero non sine
damno & iniuria ereditoris: ideo recte
Quod dieitur, i a proposito id quod solvitur, prius in usuras aecepto ferri, sic accipiendum est: si creditor ita constituat. Potest enim in usuras acceptum ferre, si
velit: potest & si velit, in sortem. Sed
hoc posterius facere non cogitur. Totum enim hoc pro commodo eius constitutum
est. Quid t tamen, s creditor dum pe- a
cuni3m accipit, ita caverit debitori, ut
716쪽
t os Ad Tit. XLII. Lib. VIII. C. de Solutionib.&c. I Ofi
dieetet se in sortem & usuras acet peret An prius in sortem acceptum ferre debebit, deinde quod supere it in usuras, ut eli ordo verborum superioris cautionis ian quia coniunctim dicium est, in sortem& usuras, debet quod solutum est, simul sorti & usuris decedere pro ratat Nam superior ratio utramque interpretationem recipit. Et plaeuir neutrum admittendum, sed ius superius in hac quoque cautione servandum, ut solutum prius acceptum feratur in usurasi tum deinde si quid superfuit, in sortem cedat, hoe in L. f. I.
Mi. v. eoa. At enim in re dubia a veris his cautionis dilaedendum non eli. α usta a citer. v. de Iegat. 3. L. r. g. licet, vers. in re igitur dubia. D. de exere.
a. Quid autem aliud signifieatur superioribus verbis, quam alterutrum eorum,
quae dixi t immo illis verbis intelligi po- teli & illud tertium. ut quod solutum eit, imputetur prius in usuras . tum si quid supereth, in sortem. Nam & eum summa
aeeipitur illo ordine, semper verum ei aecipi in sortem & usuras; et si verborum ordine illa convertuntur. Esto, contineatur superioribus verbis & hoe tertiam. At certe semper constabit contineri etiam superiora. Cur ergo hoc tertium potius
sumitur Et huius obiectionis neeupanda caussa ratio redditur in L si I.uis is L. 6. seq. D. eod. Nec enim, inquit Paulus, ordo fer rurae Dectatur ι sed passus ex iure Dinitar id. qao. agi vi tuae. Recte Pa
Ius : signifiea. enim . ut sunt superiores sententiae, quas Cautici proposita recipit. eautionem vile ambiguam . In ambigua orati ne ex perpetuis praeceptis iurit sequendum esse id, quod actum est. L. ubi. v. de reb. ob. L. RNer in stipulati arabas, 'ra de reg. iur. Id quod si in haecautione quaeritur. recte id sumi ex coninstituto iure. Verisimile est enim contrahentes id, quod agunt, attemperare velle
ad id, quod in more est. & iura publico, & id sequi: nisi quid appareat aliter
it Usuras t hic quas aecipere debeamus,
videndum est. Nam quaedam per ili putationem ei viliter deberi possunt; quaedam paeto tantum naturaliter. De iis quae deindentur civiliter, quas easdem debitor c
gitur exsolvere, nulla dubitatio, quin aut ad nullas, aut ad eas superior confli tutio maxime pertineat. Sed an pertineat etiam ad indebitas, quae pacto naturaliter tantum debentur, ut pollit creditor, quod solutum et , etiam in eas solutum pro arbitrio eonstituere: id vero ei , quod in hae parte dubitationem recipit. Nam &hae usurae sunt, eaedemque creditori debitae. Rursum lure civili ita indebitae, ut ab invito exigi non possint. Et quod alia constitutione effectum est, placuit ad eas
usuras constitutionem superiorem non Pertinere, nee licere creditori in eas quidquam relinere, quod non aperte in eas
datum solutumve sit. L L. s. g. pen. il- Ille quod ge eraliter, eod. Plane si in eas
quoque pignus datum erit, quemadmo dum per retentionem pignoris usurae servari possunt: L. ρeν relevtionem, L. ρμgπorib. svr. de .sar. ita pignore distra elo multo magis licere debet creditori
pretium a ceptum reserre in eandem quantitatem, etsi natura tantum debeatur. L.
Nam quod manentibas adhue pignori bus tribuitur creditori ad pecuniam debi tam servandam: multo magis pignoribus pro commodo eius distrares illi tribui de-het ita ea pecunia, quae inde redacta est. Quod tamen sie servari placuit. si ut urin
heantur solum naturaliter, ut pari .
Quod si quaedam earum ex stipulatione. quaedam ex pacto nataraliter debeantur: eonili tutum hie est, cum reditor pignore distraeto pecuniam redigit, non polle eum, quod solvitur, in usuras, id est, quod se aecipit, ut imputet in usuras: non poέ-le, inquam, eum id retinere pro arbitrio
in eas usuras. quae naturaliter debeantur, sed ad utramque eaussam usurarum. t mei viliter quam naturaliter debitarum pertinerei & quidem aequaliter, etsi summa
utrarumque non sit eadem: L L. s. s. euult. v. eod. ut si proponas usuras ci- .iliter debitas esse ad quinquaginta, tura tantum debitas esse ad viginti. & viginti a debitore soluta. detrabentur de singulis usuris decem ex aequo, non au tem pro rata cuiusque uiarae porticine. 4 L. s. s. nou. . -
717쪽
Hugonis Donelli Comment. in Cod. I Og
Ad L. Liberari. Σ. p. Alexander. A. Bassae.
r. Confusa- tu rari fidei ores, etiam eum f- fas Abitori fimia cae ereiutori saeredit, licet non una, sed diverss rationibus. . Una ratisne ast divom Meam sucredere δε-
bisori ereditari, quid sit. x Voties t ereditor debitori suo laecedit, vel contra, toties confusione tollitur obligatio. L. debitori, D r. de pael. Obligatione sublata hoc evenit. ut & fidei ullo res liherentur. L. in omnιβ. Decιebus, v. eod. Hoc ius in privatis Certum et t. idem in persona fisci. qui debitori simul & ereditori successerit, servandum ei e hoe rescripto declaratur. Sed additur, quod nonnullam difficultatem ha- ahet et nempe evenire hic quoque, ut fisci fidei ultores liberentur. licet debitori &creditori Reeellerit fiscus, non una ra tione . sed diversa. His verbis quid signisfieetur, ambigitur.
α Et i dieitur fiscus succedere ambobus
una ratione, cum suecedit ex una caussa ambohus. Diversis autem rationibus tunc. cum ambobus suecedit ex divertis caussis, ut me ratio lignificet eau m. Virum qu autem contingit hoe modo. Fiscus a ci hus laeeedit una ratione, cum creditos
Privatus prius heres institutus a debitore uo, et heres exstitit ι vel tanquam proximus agnatus intestato successit: ac deinde ereditore damnato ex publico crimine, hona eius ea damnatione ad fiscum venetunt. Hod modo primum fiscus creditori damnato suecedere intelligit ut . His enim fiseus suemllor et . quorum ille bona ccupat. L. eam rabatis, iου M. D. de his aib. ut inae L. L. 3π'. ad L. IuLdo vi. Post deinde idem fiseus per hunc ereditorem heres fit etiam debitori, cui ereditor prius heres exiliterat. L. 3. D. de pet. ber. L. au. IV. de her. inst. Sie autem dicitur fiscus succedere utrique una tantum ratione, quia succedit ex una tantum caussa, nempe ex uno delicto ereditoris. Contra fiscus utrique succedit diversis rationibus, cum primum damnato
3. Utro mori ex his Ascus succedat, fideiusseruliberari: N eur. . Diversis rationibus bis legendum, M vasto, non diversis it Monibus: cae cur hoc posterius comenire nou post. s. De eonfusoae cur sub situlo de selutionibM.
debitore fiscus eius bona ex ea damna tione occupat, deinde etiam damnatur creditor ex alio crimine: ite enim fit, ut ambobus succedat separatim, & ex diversis caussis, idest. diversiis criminibus, &diversis damnationibus. Ergo i cum fiseus priore modo suece- 3dit utrique & creditori & debitori ex scilius creditoris damnatione, pro conseisci hic sumitur fidei ultores liberat cis fiseo non teneri. Et recte: nam vivo adhuc creditore suo liberati erant . eum is debitori sue- cessisset. Semel liberati non revorantur amplius in obligationem : in perpetuum enim exstincta obligatio non resuscitatur. L. qui res. v. eod. Huc aee edit, quod fiseus creditoris succelIor eis. Quoties autem fiscus privato suecedit, loties iure privati utitur pro anterioribus suae sueiaeellionis debitis & creditis. L. fiscus. 6. 29. de rar. Mei. At cum fistus succedit utrique diversis rationibus, puta debitori damnato primum. post deinde & erediis tori.eκ alio crimine: ius uidubitatio est, num fidei ultores liberentur. Et vero non liherari quis dixerit. Cum enim primum fiseus saccedit debitori, manet adhuc obli alio principalis. qua tenetur fiscus creatiori, eui ob id & fideius ores adhuc ob- 'iligantur. L: sa r. de fideius. Ita eum postea idem fiscus ereditori huie sueeedit ιnempe ei succedit, cui fideiussores adhaetenebantur z ut consentaneum videri possit. fiseum, qui in eius locum succedit . eodem iure uti polle adversus fidei ultores. Huc accedit privilegium, & favor fisci. de quo tot. Πι. δερ. de privi g. fisciae d. L. 6. v. de iur. e. Et ad minuendam hane dubitationem hoc rescriptum relatum est: quo declaratur etiam hoc casu.
eum fiscus succedit creditori, cui fideiusso.
718쪽
i ob Ad Tit. XLIII. Lib. VIII. C. de Solutioni b. dec. I Io
res tenebantur, nihilominu fidei uisores li. Immo vero tantum abest . ut faciat ad auis herari, si prius idem fiscus debitori succes- seadam dubitationem, ut magis dubita. sisset . qua nuis separatim & diversa ratio- lionem tollat. Nam hoc modo bis conisne . Hoc ideo, quia hic quoque confun- funditur obligatio in persona fisei. Tum ditur obligatio non minus. quam priore autem vertiis convenire non poteli ullo casu. Nihi I a1 rem pertinet privilegium, modo. Ex hae enim interpretatione finde sev fisci. Uitumquet enim in fisco ser- gitur fiseus et se debitor primus, de crevatur quoad poleti. Nunc autem natura ditor . Nunc autem hic agitur de fisco, riθn titur, ut idem creditor in de de- qui tam debitori. quam creditori sueeenbumn Eademque natura efficit . ut pran- sit. Deinde ex hac interpretalione verba cipali oblignion subta , non sit acces- haec. licet viversis flatrenibus . ne esse sionibus locus L. . eum 'rιncipalis, M. de erit referri ad uerba, debit oras X eredi- resul. au par. L. In omnibus Deeteb. D. toris. ut intelligamus eum. qui lit leti de δει Fide iustores porro accessio sunt tor & ereditor ex diversis stationibus, principalis obligationis . I. Me Noro. quod contextus non patitur: in quo illa I p. de fdeias adiectio non potest referri, nisi ad ver- Aecuruus t legit. diversis flatissibus hum. Decedit., quod solum est in uni- quam lectionem etiam quirini miseendam veris facti propositione. Eli enim adie- putant, interpretanturque sationes, ossi- ctio motum eiusque progressum a eaussis cmaskbleu laberni dc ιnenias varias obligationis. indieans. Moius auleis tan- ut lκ isti, sus, aliquem accepi illa pecudi m tum cadit in nomen, quod neque ex una taberna a fisco, eumdem in alia nem. neque passionem signinci . Utuis taberna pecuniam fiseo credidisse, & ita neeesse erit hunc senium esse: ut ηieatu eumdem elle debitorem & creditorem fi- fiscus succedere debit oti, & creditost ex sei ex diversς stationibus, ideis, officinis diversis ossicinis, quod apparet non tan-& tabernis. Quod nullo modo thuisti l tum falso, isd etiam ineptissime diei. Ut
convenire potest. Primum sententiae Ora- enim debitor ex una ossi ina debere eceistionis advertatur. Haec enim oratio. liere perit, creditor ex alia offieina erediderit iversis sve flataom us, sive νationibus ι fisco i, non pote it tamen fiscus his sue e quocunque modo ex his legimus, adver- dens diei succedere ex his ossicinis: sue fativa eli : posita augendae dubitationis tedit enim ex erimine & damnatione , cauila, quam tamen removet. At si legi- non ex loco, aut caussis contractuum praernus, viversis satronibus, ut esticiatur ea cedentium. Non t omnino autem abs re ssententia , quam dixi: nullam habet ea est, quod hic locus de conlatione in hune εratio probabilem cauilam dubitationis, cur titulum relatus est. Nam consulto inieris fideius ςores tunc non liherentur, cum fi- dum pro solutione est, L. Stiebum, s. seus idem ereditori & debitori filo sue - dditio, 'II. eod.
cedit, sitque idem debitor & creditor . ,
Ad L. Si cum. 3. IN. Gordianus A. Apollonio. S. cum servus Aberam peculii administrationem haberet, mutuam ab eo acceptin pecuniam, eiusque ante ademptum peculium, vel stri quam a emptum cognosceres, eam exsolvisi: ea Iolutione liberatus es. PP. S. Kal. Octob. Pio ae Pontiam Cos.
Irim A. Rufinae. hil interest, utrum eredisrei minuam pecuniam soloeris, an ex eius' voluntate femo numeraveris. Nec enim ex eo quod creditor eoucessit in f rum strius quam instrumenta redueret, evacuarie obligationis vires reparari
queum. PP. II. Id. Octob. PD N Pontiam Cori.
719쪽
Hugonis Donelii Comment. in Cod.
AE L. Cum maritum Q. - ΑΑ. de CC. Capitolinae.
Cum maritum tuum a debitoribus tuis minoris vigintiquinque annis rem
situlae, velut ex caussa tibi debiti aliquas acceρis e quantitases, nec Iamen re consere M accommodasse signi res: nullum tibi meminerum potuit fieri, nisi factam solutionem post maiorem aetatem ratam Ieceris. S. V. MI. Mari.
Invito vel ignorante creditore qui solvis alii, se non liberat obligatio . seuod si hoc vel mandante, set ratum habente eo feceris: non minus linia rationem consequitur, quam s eidem creditori solis et . s. III. Idus Maῶ. . es CC CUL
r. Sarvs. qui ρeculiam babui rem sobrii quando. 6. Mundaso revocato neu recte suri moearatoria S peculis ademto non recte solvi servo, Ah debis, haec facta sciat: mersum , si ignaret. . Minoribus suomodo recte sereatur.3 T TIS reseriptis quatuor t exponitur ille I 1 loeus, eui recte solvatur ad libera
tionem debitoris. De eo ita statuendum. Alia in eo caulla est creditoris minoris.& eius, qui auxilio tutoris, aut curatoris regitura alia maioris vigintiquinque annis, fi qui curatorem non habet. Creditori t ipsi. dum maiori & sanae mentis, citra Contr vertiam recte solvitur. L. 4 is ρr. L. invito, in D. hic. Est enim is, cul debetur, idest, is cui ex obligatione praeis standum est: ut dum ei solvitur, plane eo modo satisfiat obligationi. Unde & liberationem extillere necesse est. a Contraria i de caussa alii frustra solvitur invito, aut ignorante creditore, ae L. in υiιο, in m. Quippe hoc modo non fit, quod debuit ex obligatione. Sed hoc . inquam, ita, si invito, aut ignorante ere ditore solvitur. Voluntate eius qui alii solvit, non minus liberatur, quam si ipsi creditori solvisset. dicta L. invito. didi. L. . bie. Volum a te t ereditoris alii solvi intelligitur, live mandet creditor debitori . ut alii solvati sive cum ignorante eo sci-lulum esset, postea ratum habeat. dicta L. invito. idem est et si debitori creditor nihil mandaverit: sed mandavit alii, ut pNenniam a debitore accipe te . L. 3. bie. De mandante creditore nulla dubitatio eli. De eo, qui ratam habet. desiit dubitari, poliquam obtinuir. rati habitionem mandato comparari. L. vero, tu f. 'D. eod. quod autem diximus idem elis , etsi ereditor non debitori, sed alii mandavit, ut pecuniam vel exigeret, vel oblatam acciperet: declaratur ea re maxime, quod etsi tacitum mandatum ereditoris intervenerit de pecunia exigenda , recipiendave et lamenei, cui ita mandatum iit, placet recte solvi. Argumento sunt procurator universo. rum bonorum, & servos, eat dominus liberam peculii administrationem dedit . Vero ' procuratori recte solvi placet, non ς tantum si ei mandatum teli specialiter, ut pecuniam exigeret, vel acciperet oblatami sed etiam si ei omnium negotiorum admini liratio mandata sit L. vero, is pr. v. eod. Nempe quia adminii irationis verbo tacite etiam exactio huius pecuniae eone ei a est. t Hae de cauila & ei servo re- έcte solvitur, qui liberam petulit administrationem habet, si ei solvatur, priusquam debitor aderuplum ei peculium cognosce.
720쪽
1 13 Ad Tit. XLIII. Lib. VIII. C. de Solutionib.&c. I 1
ret, ut est in L. 3. hie . imo adeo si se vo dominus peculium habere permisit: hoe ipso & eum peculiares nummos recte mu tuo dare, & cum dederit recte ei solvi placuit. L. v. s. ult. D. si cer. ρet. L.
si servus. L. quod strvus, 1 . eod. Non alia de caulla, quam quod peculium est, quod servus habet permistu domini separatum a rationibus dominicis . L. quum Tuberonis, 'D. de pec. Hoc autem permittere , est permittere, ut id omne servus habeat tanquam proprium patrimonium: sic enim peculium definitur, quasi putillum patrimonium servorum filiorumque familias. I. actiones autem, Inst. deae . Hactenus ergo servo saltem hoc concessum, ut peculium tanquam patrimonium suum exercere, si non per omnia ut dominus, at saltem ut tanquam bonus paterfamilias pollit et peculiares nummos recte colloeare, & cum deberi coeperit. recte accipere, ne nummi apud eum vacent, ut scripsi ad L. Σ. uisi si cer. ρ t. Quid est igitur, quod hic in L. 3. adiicitur, liberari debitorem. li pecuniam mutuam a servo, qui liberam peculii administrationem habet . acceperit; eique ante ademptum peculium , vel priusquam ademptum cognosceret, eam solveriti Non
sane, quia pecunia a servo, qui peculium habet . mutuo dari non possit, aut ab eo data non postit ei solvi, nisi liberam peculii administrationem habeat ; sed ut significetur, quan vis libera illa adminis iratio ei concelsa sit i tamen ne sie quidem ei recte solvi, si solvatur poli ademptum
peculium, quod debitor ademptum non ignoraret : atque hoc modo declaretur ,
quod servo recte solvitur, totum id neque ex peculii iure, neque ex liberae admini-ll rationis concessione, sed ex voluntate domini eiusdemque creditoris pendere. Q Mandante i & volente creditore pecunia alicui solvi intelligitur . si mandatum& voluntas perseveret. Caeterum mandatum revocatum, mandatum esse desinit. Quo fit, ut revocato mandato si debitor, quan vis illi ipsi. cui prius mandalum erat, solvat, non liberetur; li tamen sciat re vocatum mandatum. Si ignoret, utilitatis caussa receptum est . ut nihilominus liberetur. L. vero, D. eod Q. recte. Inst.
de maud. Inde & peculici finito , & libera
peculii adminili ratione revocata, Polestatem servo solvendi finiri placet, ae L. 3. hie Sed hic monendi sumus tunc solum creditorem pol se voluntatem tuam de pecunia alii solvenda revocare, cum Po-tellas alii solvendi ex stipulatione . Eut conventione debitori tributa non est.
Diversum est, si debitor ab initio in re
contrahenda hane potestatem acceperit voluntate creditoris: ut puta, promisit quis centum tibi, aut Titio. Huic Titio recte solvet quandocumque volet, etiam invito & prohibente creditore: quia lli pulatio ab initio certam conditionem accepti. quam debitori invito creditor auferre non potest. d. L. vero, G. eo
Hoee de maioribus creditoribus dicta
sunt. In minoribus autem contra evenit,
ut his solvi non posssit lineptutorum, aut
curatorum auctoritate . cum maratum,
hie I. at ex contrario, Inst. quιb. al. I c. I non. L. pupillo, D. eod. Ex horum autem auctoritate minoribus recte solvitur, d. I. at ex contrario. Quinimo &tutoribus & curatoribus, quod si forte . I I .. D. eod. quia scilicet tutores &curatores dominorum loco sunt, cum tutelam administrant, L. tutor, qui tiate Iam, D. de admin. tui. Sed quam non sit tuta haec liberatio in omnibus caussis,&.quid ad plenam cautionem debitoris
in ea solutione requiratur: alibi admonemur, petendum ex constitutione Iulliniani, quae de hac re scripta est, L. Ducimur, C de a . tui. & refertur in d. s.