장음표시 사용
71쪽
i 1 s Hugonis Donelli Comment . in Cod. II 6
concurrat voluntas testatoris, quod inter
dum non fit , & ob hanc caussam nulla est inlli tutio. Exempla sunt in L. 3. 4. SL. etiam, ius h. t. Sic consistit heredisro i institutio, si & is instituitur heres, qui institui potest, & rite instituitur, ut vis institutionis consillat in his tribus: in perinsona heredis . conditione, & in instituendi modo. Hinc duae quaeitiones vim instit ilonis explicantes. 1. Qui heredes instites possint, vel non. de qua est hoc titulo praecipue, ut inscriptio declarat. II. Quo modo heredes inltu ui pollini. ad quam proximi duo referuntur. Qui heredes institui possint, ostenditur In L. I. b. r. pertinet huc L. collegiam, L. extra eum, iast.
Ad L. aeui deponantur. I. p. Titius AElius Anton. A. Anthestiano. dii deportantur, si heredes scribantur, tanquam steregrini, capere non
postsunt, sed hereditas in ea eaussa est, in qua esset, si scripti non fuissem. Sine die re consule .s V M M
3. Samma huius Iegis. 1. Peregrini heredes insitu non possunt .
3. Peregrini in usu iuris qui dieantur, is quid peregrinitas. . Soti eives Romani heredes instituis ust: quia tum iis stis testamenti factio es. s. Cives Romani quι sint, is qui non. 6. Servus au heres iasitui possit. . Hosis nos er iuutiliter herer Asintuituri similiter S is, qui ad eum
defeeit . 8. Hoses s hostium numero qui sint. y. Servi paenae oom si S an heredes institui potuerint. io. Deportati qui sint, is qui eorum n - , ' Ri. t hic statuuntur. I. Peregrinos I heredes institui non posse: cum enim dicitur, deportatos non posse institui tanquam peregrinos, id est, ut qui peregrini si1nt, prius praesupponitur, peregrinos institui non posse, alioqui male colligeretur de deportatis. Il. Statuitur, deporta tos peregrinos esse. & ob hanc caussam institui non polle. lli. Continet effectum utriusque definitionis superioris, nempe ut sive deportati, sive qui alii peregrini heredes in Ilituantur, hereditatem capere non possint, sed pro non scriptis habeantur. Vuae tria sigillatim excutienda sunt.1 Dicimus t peregrinos heredes institui 3 non posse. Peregrini in usu iuris i die untur, qui cives Romani non sunt, & pere-
mero habeantur, is au heredes ino
gr. Reugati qui . xx. Haeretici qui sint, ui eorαm uam ro habeantar. es quod heredes instrui nequeaut . a 3. Teportatis heredibus ἐUitutis, eum
ex hereritate πιξιι eapsant, ad quem ea hereditas pertineat. ad cum ne, an ad heredes legati
x . Omnes, qui βηt cives Roma i , b redes institui possiunt. x s. aut ex civibus Romanis a quovis insituι non possint.16. Qui nee se dum capere valeaπt.
grinitas status eorum, qui ei ves Romani non sunt. L. 6. I.DIemus, N. h t. L. δεδs hoc. s. sed si per ρaenam, D. de rotas voe. Unde intelligimus superioribus verbis hoc statui, eos, qui cives Romani non sunt, heredes institui non polle. De quo iure, ut facilius & plenius possit statui, ad intelligentiam aliorum etiam locorum, ad eandem quaestionem pertinentium, se habendum est, eos solos heredes institui posse, cum quibus testamenti factio est, L. si aliorum, s. r. L. non minus, v. b. t. Cum solis autem civibus Romanis
testamenti factio est, soli igitur t cives
Romani heredes institui, & ex nostro testamento capere possunt. Cum solis civibus Romanis tella menti factionem esse i tellia
72쪽
11 Ad Tit. XXIV. Lib. VI. C. de Heredibus Scc. II s
telligimus ex primo & secundo capite legis Falcidiae, quae exllat in L. r. v. ad L. Falaad. Quibus cautum est, solis Romanis civibus testamento legari posse. intelligimus autem ex g. legari, Instit. de δε-gat. solis iis relinqui posse, eum quibus testamenti factio eli. Ex quo efficitur, eum solis eivibus Romanis testamenti fa-ectionem esse.
Quaerendum est igitur, qui sint i ei ves
Romani. & qui non sint, ut utraque de finitio intelligatur. Dictum superiori titulo, cives Romanos esse . qui liberi sunt& in orbe Romano: nulli cives Romani, nisi liberi. I. uti. in M. Insit. de libeν-tiu. Nec satis est liberos else, nisi sint in orhe Romano, L. in orbe Ro. N. desae. Bom. Quod ii ita est, duo sunt genera eorum, qui cives Romani non sunt, servi , & qui non sunt in orbe Romanorproinde totidem genera eorum, qui exeivium Romanorum testamento Capere non pollunt, ut nec heredes institui . Quod
ε t ad servos attinet, videri potest in his,
quod sit falsa definitio. Constat enim etiam servos a nobis institui polle, & nostros& aliorum civium, & item eos. qui ab hostibus capti sunt. L. non minus. L. i D, seq. I. ult. D. eod. Sed nihil fit adversus definitionem supra positam: nun quam enim servus heres institui potest. nisi eum in horum persona civis Romanus institui intelligitur: cum servum nostrum heredem instituere non possimus, nisi eum libertate, & ideo non nisi tunc.
eum liber erit, & civis Romanus factus
Alienum servum etiam fine libertate recte instituemus, I. alienus, Inst. eod. sed hoc ideo, quia sub persona servi dominus servi, idemque civis Romanus institui intelligitur; quoniam hereditas illi aequiritur, & ex eius tantum persona cum servo testamenti factio est, ut diserte scribitur in L L. non mιnus, P. b. e. Qui autem ex civibus nostris ab hostibus capti sunt, ideo recte instituuntur, quia si redierunt, postliminii ius habent, quo es-ficitur, ut perinde habeantur. quasi nunquam capti essent, & proinde quasi cives Romani mansitient. d. L. ius. I uis. v. .Od. g. s ab hostιώ. Instit. quib. moae ius. Quod ii in persona servi neque ius postliminii est, neque alius dominus ei vis inistelligitur , omnino servus heres institui non potest. Et breviter . servus ut servus institui non potest. Exemplo sunt servi poenae . aut qui in metallum damnati sunt: his institutis, piae et nullam elle institutionem. quia nullos dominos habent, ex Tom. IX. quorum persona consistat institutio, L. 3.D. de his, quae pro non scriptis ha
In orbe Romano sunt duo genera hominum. Primum hi, qui imperio Romano lubiecti non sunt, in quo genere sunthoile g. ideo ' citra controveritam holles inutiliter inllituuntur. Unde qui ab hosti. hus noliris capti sunt, si a nobis instituti ibi decedant, nulla inlli tutio est, quia hostibus hereditas acquiri non potuit, ut intelligitur ex L L. tua. v. eod. Holles
qui sint, i definitur in L. hostes, de verb. 8 sis. N L. hses, v. de eaptivis. Hostium numero sunt, qui ad hostes des cerunt a item qui cum arma ferrent ad versus patriam, tanquam hostes a lenatu iudicati sunt. Horum utrique civitatem amittunt. ac proinde omnia . quae sunt ei vium Romanorum, qua ratione etiam capite minui dicuntur, L. amissione, I.
r. de ev. diminut. Alterum genus est e
rum, qui imperio Romano iubiecti sunt.
nec sunt in numero hostium, sed ex numero civium Romanorum exempti sunt d/mnatione. Horum tria sunt genera, seris
vi poenae . deportati, heretici, hi de quibus constitutionibus imperatorum cauis
Servi t poenae erant olim, qui damna- φbantur in metallum, aut ad bestias, ut iis subiicerentur, aut ad ferrum, hoc est, ad gladium, ut cum alio decertarent gladio
Lectae uti publice praebendi caussa , quae
olim spectacula Romae erant. L. eius, I.
uis. D. de testam X qui test. De . pus
I. poenae servus. Instri. quibas moris ius
atr. totestat. Diu Hi cives Romani esse
desinebant, quoniam non lanium civitatem amittebant, sed etiam libertatem: eia selehantur enim servi poena . I maxima. Instit. de evit. diminut. Ob hanc caunsam inlli tui heredes non poterant, ne quidquam ex testamento civium Romanorum capere poterant, L. faut quidam. D. de parois, L. 3. de iis, quae pro nos script. habentur. Hodie constitutione Iuristimani nemo damnatione fit servus. I. quod autem strius. X g. oquent. Noveta. de ua t. Sed nihilominus libertate iis relicta, alterum ex iure antiquo manet, ut ii civitatem amittant ; qua una de caussa
ex testamento civium Romanorum capere
non poliunt, ex definitione proposta . De portati sunt, i quos praeses pronun- Iotiauu in insulam deportandos, si modo& Princeps sententiam praesidis confirmavit, & assignavit insulam, L. 6. I. eius qui, v. de iniust. rvt. L. r. I deporintatos, M. de legat. 3. Non omnes, qui
73쪽
iubentur exeedere ex finibus alicuius regni, aut regionis, deportatorum numero sunt.
Nam & relegati in insulam eiiciebantur finibus i qui tamen & civitatem & libertatem retinebant, I. cum autem, versc.
relegati . lnstit. quibus modis ius patriae potestat. solvat. Igitur deportatos a rete satis distinguebant verba senteotiae praestis, ut deportati intelligerentur, in quibus eiiciendis praeses deρortauri verbo usus effet; relegati, in quibus relegauri deportati deportatione civitatem amittunt, eoque modo caput eximitur ex civitate, cuius & persona eximitur ex civitate. d. I. cum autem, Inst. quibus modis patria potestas solvatur, L. 2. D. de publie. iudie. L. 2. I. x. D. de ρα- sis. Ob hanc eaussam deportati heredes institui non possunt, ut hic cautum est. Sie enim intelligimus, eos ad definitionem superiorem peregrinorum pertinere. ii Hodie moribus t nostris, & fere omnium Christianorum , pum nullae insulae sint. 1 aquas damnati deportari soleant, intellige re debemus omnes, qui iubentur exsulare, idest, quibus interdicitur finibus alicuius regni, vel regionis, solum in numero relegatorum esse, non deportatorum, & iura civitatis prioris. & libertatem retinere, ut & testamenta facere possint de iis, quae habent, & ex testamento civium eorum veterum quidvis capere, nisi nominatim sententia praesidis iugeivitatis illis ademptum sit, & sententia comprobata sit a Principe, arg. I. deportatos. D de Iegar. 3. d. L. 3. I.
eius qai v. de iniust rvt. Haereticos t etiam intelligimus eximi
ex numero civium Romanorum . ex eo, quod constitutiones iubent nihil ex legibus eis commune elle cum caeteris . L. Maniebaeos, fustr. de haeretie. Nam cives iuris civilis communionem habent. Haereti eos dicimus eos, de quibus nominatim comprehensum est, L. Maures os . SL. iniqui, sup. do haeret. Hac de causissa vetantur etiam eκ testamento alieno
'uidquam capere iisdem constitutionibus. Haereticorum numero habentur Apost aistae, qui a fide Catholiea defecerunt ad hostes fidei, de quibus cautum est. L. I.
is L. 3. δερ. de Apostat. Haec de primo capite peregrinorum dicta sunt. S cundum caput pertinebat ad deportatos
Tertium caput diligenter expendendum est. Cum ergo hic dicitur, peregrinos &nominatam deportatos heredes inititutos
capere nihil posse, sed pro non seriptis haberi, id hane significationem habet: iis
heredibus t institutis eum hereditatem non tacapiant, hereditatem ad heredes legiti mos redire, aut si qui alii heredes in ili- tuti sunt. his portionem incapacium heredum accrescere, breviter autem herediritatem ad fiscum non pertinere a quia id iuris est quasi ii heredes initituti non ensent. Quam sententiam, quia nonnulli loel
dubiam faciunt, conducet nos in ea sen tentia confirmare i probatur autem iis x
gumentis tribus . Primum . si deportati nullo modo instituti essent, nee alii heia redes scripti hereditas rediret ad heredes legitimos . nec prius pertineret ad fiscum. 4uam conitaret bona esse vacantia, id eli. elanctum nullum habere heredem, L. I. in ρr. S s. qui semel, I. de success erit t. Ergo eui deportati initituti tuerint, nihilominus hereditas in eadem caussa erit , ex hoe loco, quia perinde habetur, quasi seripti non essent. Deinde, deportatis heredibus institutis non potest hereditas ad fiscum pertinere. ni hereditas auferatur heredibus seriptis tanquam indignis, ut sie illis ablatam fiseus vindicet, L. cum quidam . S tot.rit. D. de ita quae ut iπdig. Non potest autem hereditas deporistas auferri , nisi
prius eam coeperunt, quod de verbum uistis probat, & declaratur ex L. ex facto. I. uis. D de vastar. Deportati auteta in ilit uti capere non possunt, ut hic exinpressum est. proinde oec eis hereditas auis ferri potest . ideoque nec ablata vindieatur filao. Postremo haec sententia certistoeis. & disertis statuitur, ea quae pro non scriptis habentur, ad fiseum non per- Iinere, L. 3. v. de iis, quae ut indig. L. Mu. g. r. iu'. de codictu. Hic autem diserte scriptum ell, deportatos heredes institutos pro non scriptis elle . Ex quo efficitur . eam hereditalem non perti aere ad fiseum.
Sed dubitationem adserunt hi duo loci. PrimuM L. eam quidam. D. de his, quae ut indu aus. Nam illic ita seripium est: eum quidam, serius et heredes, quos
iustituere nos poterat. tamquam i ignis Aereditatem auferri pridem placuit. Respondeo: diligenter haeci verba expendenda sunt i heredes, quos te sor institueraou poterat. Quibus verbis significantur hi heredes, qui alioqui sua conditione institui pollunt, sed non possunt institui a testatore propter delictum aliquod, quod eum fit, si ii nihilominus in ilii uuntur, valebit qui
dem institutio , sed hereditas tanquam i dignis heredibus aufertur. & vindicatur fiseo. Huiusmodi est heres mulier, quam testator prius adulterio cognoverat, si illa
74쪽
iri Ad Tit. XXIV. Lib. VI. C. de Heredibus Occ. Iaa
tirat heredem eum, a quo cognita erat, L. C adius, ae L. mulierem, v. eod.
de iis quae at iisael. Nos hoe loco de it
heredibus agimus, qui in totum heredes institui non pol Iunt, quos eum dicamus pro non seripi ix ella, eonsequens eli , si instituantur, inlli tutionem de priore iure hereditatis nihil mutare.
Alter loeut est L. s deportati, D. Aug. 3. ubi scriptum est. si deportati serisuo fideicommissum relictum sit, id ad fiscam pertinere. Si quis dicat aliud esse. si quid relinquatur deportati servo, aliud si ipsi deportato. de quo hie agitur, in
promptu responsio est: nam quorum se
vis relinqui potest, iis etiam relinqui ipsis
potest, non est enim testamenti fatilocum servis . nisi ex persona dominorum, cum quibus etiam testamenti factio est, L. . . mo. r. v. eod. Quare si coneedimus deportati servo fideicommissum recte relinqui, ut relictum ad flauin pertineat;
necessario concedendum est. etiam deportato recta relinqui, ut relictum ad fiscum eodem modo pertineat. Quod & verum est, sed non adversatur huie loco: distat enim multum, utrum deportato fidei-eommissum relinquatur, an heres instituatur deportatus . t 'ideicommissum deportato relinqui pol est, heres institui non pu test. Differentiae ratio sumitu es ea definitione deportati honorum, quae tradi
tur in L. βαν quidam, et . de ρa sis. Illic scriptum est, deportatos, & omnes ta. Ies, non habere ea, quae sunt iuris civilis, sed habere . quae sunt iuris gentium Secundum hane sententiam deportati heredea institui non pollunt, quia non est
institutio, nisi testamento, nec testamen
tum, nisi ardinatum ex iuris ei sitis solemnibus sed eum pastatim. Inst. de te-sam ordis Huius iuris communionem non habent deportati, utpote qui cives Romani non sunt. ut dictum. Contraria de ea uisa fidei commullam deportatis recte re 1inquitur; quia fideicommissum naturaliter ex lola voluntate teli locis valet. L. ρ N. II. de teg. r. L. eam propo Matur, et . deleg. 1. Nee solemnia iuris letide tantur in fidei commissio, quod declaratur hoc argumento nam codicillis recte relinquitur et eodieilii autem solemnia iuris non desiis derant, s. ais. Inst. de eodietu.
Sed huic rariotri & distinctio ii adve
santur verba P. L. 'saei. v. do s. 3. Nam se veram est, quod diei mus fidelis commissum recte relinqui. quia depori tus possit diabere ea, quae fim lapis gemitum : consequens erit fideicommistum pertinere ad deportatum , non ad fiscum . Nunc autem in d. L. scriptum est, fideicommissum ad fiscum pertinere. Responis deo: fideicommissum deportato acquiri, verum est, iuxta L L. fuse suidam: ne eo minus verum est, idem ad fiscum pertinete ; pertinet enim ad fiscum, sed suo tempore: quod, quid sit, intelligimus e L. 3. ius de bou. proscript. ubi signi mo tur, deportatum ea, quae post deportationem acquirit, sibi habere, sed ea, quae prius habuit, etiam fisco publicari, ut sic
effectu Omnia deportati hona publicentur,& ea. quae ante deportationem habuit,& ea, quae postea; sed alia prius, alia posterius
Cum autem hie dicimus, peregrinos, i & qui ei ves Romani non tunt, heredes 14 inlli tui non polse, quia non sit eum iis
testamenti factio, ex eo per contrarium admonemur, eum civibus Romanis testa menti sectionem esse, eosque ex tellamen to civium Romanorum capere posse, quod& verum else declaratur cap. r. & h. legis Faleid. L. r. ad L. Favid. id adeo verum est, ut qua nuis sint aliqui eives Romant . qui testamenti factionem non
babeant. nihilominus sit cum illis tellamenti factio, ut alterius telia mento hered8s institui & eapere possint, ut mutus surdoq. profligus, impubes, furiosus, L. Mius'm. v. do resam. S qui νω. fac.
Os Sed tamen hoc non est perpetuum. Etiamsi enim omnes cives Romani eonditione sua heredes ini litui possint ; tamen quidam sunt, qui non possunt a quovis institui. neque quovis modo: quidam sunt. qui solidum capere non poliunt: quidam, qui in totum pollunt institui, sed non ita, quin iis institutis hereditas aua ratur ut indigni v . si fisco vindicetur . Quidam i sunt, ut dixi. qui a quovis in- Isstitui non pol ant. In hoc genere sunt hi, qui nati sunt ex incesto coitu a nam hia quihusvis extraneis heredes institui pota sum: a civibus Romanis, a parentilius
non possunt. nequσ quidquam ex teli is mento eorum espere. I. uis. Niseu. urb. - . sat e . Sunt etiam, qui institui pose sunt. sed non eodem moda, quo sunt in ἀs itat . In h meto est Imperatoi &Princem, quem constat simplieiter heredem institui potis, L. non dubium . sis. r. 'rex. Sed placuit eum non poste initi tui litis caussa. I. an. In ib moae. νυ. is m. Ratici redditus in L. M. D. h. t. Quidam elium t expere solidum non igpossunt. Hurus generis multos olim fuis se constat. & huius iuris varias lausas ν
75쪽
12 3 Hugonis Donelii Comment. in Cod. I et
si de solid. ineapae. Sed totum illud iue
exsoletum, mansit tantum pars in filiis naturalibus, de quibus cautum eadem No-veL Inst. qui . moc nat. in I. discretis, ad hanc summam, ut si tellator legitimos liberos habeat, filii eius naturaistes ex una tantum uncia ab eo institui
possint; si non habet liberos legitimos,
sed parentes, tunc filii naturales ex helle. id est, octo unctis, heredes in i litui possum, reliquis unciis destinatis parentibus pro legitima ratione. Quod si te ilator neque liberos legitimos. neque parentes habeat, placet filios naturales solidum capere posse ex teitamento patris.1- Sunt etiam, ut dixi, qui a quovis t recte inllituantur, sed inutiliter, quia fiscus hereditatem vindicet. id accidit, cum aliquis mulierem adulterio cognovit; nam sive ipse eam mulierem postea heredem
instituat, sive ab ea ipse initituatur, coa. sistit quidem institutio, ut hereditas non veniat ad legitimos defuncti, sed ea initi-
tuto ut indigno aufertur, L. Gaudius, S L. mulierem. N. de ais, quae ut euau. aufer. Quemadmodum autem cives Romani heredes talli tui polsum. se possunt
eorum servi ex persona eorum, ae L. M.
minus. 23. d. t. Sed & hoc non est perinpetuum : nam primum servus adulteria eum domina maculatus . non potest tolli tui ab ea, quae eius eriminis pollulata est, Propterea quod vetatur ab ea manumitti .
Non potest autem proprii serui institutio procedere sine libertate. I. s autem. IV. de kered instit. Praeterea lege AElia Sentia cautum est, nee eos. qui silvendo non sunt, servos suos tellamento posse
manumittere praeter unum, quem here
dem instituere pomunt, ita ut ei liber fiat,& heres solus ae necessarius. ut est in Iustit. qui/. ex eaussis manum. usu licet.
Ad L . Pater tuus, 2. IN. Antoninus A. Caelitio.
Pater tuus se ex residua parte heres nstitutus est, quam aliser heressiriptus capere non poterat, irique ad nullam partem hereditatis per contationem suam admitti potuit: ex asse heres exstitit. Nam residui commem ratio etiam totum admittis. PP. XV Kalend. Iulii. Romae, Duobus N
x. Desudam ex resos quod Frimas capere non valeat . iustitutum totam
accipere, ubi Primus nihiI eapere
L des instituit, iis verbis: primus ex ea parte, quam per Ieger ωρere ρotest. h res eso. Ex residua fecundas heres esto.
Mortuo testatore compertum est, primum
nihil eapere posse. Quaesitum est, utrum secundus admittatur,& ex qua Parte, Prompterea quod institutus non ex toto, sed
ex residua, deinde quod nihil videtur reia, siduum Rescriptum est . t eum ex asse heredem futurum, etiamsi verbo sit institutus ex parte . Nec obitare significationem residui, quod verbum videri potest
esse partis nomen, quia residui commemoratio totum continet. Sed huie senten.
3. Residuum quid sieniseet ex verbi Fgni atione, si quid ex mente te satoris S u. ε. tiae duo obstant, primum significatio verbi . Nam i residuum significat partem sine aduhio, non totum. Residuum enim diciis tur, cum duae sunt partes, aut plures alicuius totius, & quibusdam prius remotis rellat aliquid. quod nondum attactum est, id enim. quod restat. solum dieitur residuum. Rei pondeo: ita est, residuum partem significat verbi significatione . in speis cie autem t proposita ex voluntate tella- toris, significat totum, eaque sgnificatio ex praecedentibus liquido intelligitur. Cum enim tellator dixerit: Ex residua parte secundus heres esto, subaudiendum est ex residua parte, quam non poterat capere. lt
76쪽
ias Ad Tit. XXIV. Lib. VI. C. de Heredibus &c. I 26
Ita sententia testa loris secundus institutus est ex eo, quod primus capere non P terat. Primus autem capere nihil potuit: proinde voluntate testatoris ex eo toto,uod primus capere non poterat, secunus heres institutus est. Itaque haec verba: Residui commemoratio totum eoutinet. Sc. sic accipienda sunt: In hae specie totum conlinet, ubi voluntas testatoris manifeila
est. Rursus eadem significatio verbi alio modo efferri potest. Secundum non modo non admitti ex asse, sed ne in partem quidem . Nam in proposito nihil est residuum. Quoties autem aliquis heres instituitur ex residua parte . si nulla pars resflua eSt. omnino non est heres, L. item quod Sabin. I. fes s ex asse. II. b. t. Εκ qu emcitur in proposito, secundum nulla et . iam parte beredem fore. Nihil autem hieresiduum esse apparet ex eo quod nulla pars ante detracta est, . quam primus pos- iit capere. Ubi autem prius nihil detrahitur, aut ponitur, nihil dici poteli residuum esse, id enim residuum est, quod restat. Respondeo. Revera hic nihil residuum est. quod primus capere non possit, cum nihil sit . quod capere non potuerit. Sed cogitatione testatoris hic duas habet partes,
quo Primus unam capiat, alteram non capiat. Teitator ad hanc cogitationem orationem suam accommodat, secundum quam
appellat residuum id totum, quod primus
heres capere non poterat, & ex eo toto secundum substituit. Cum de voluntate teliatoris constat, subtilitatem verborum spectare non debemus, L. ex facto 2. I. rerum, D. b. t. Huc pertinet. L. noualiter . de L. 3. Huic autem quaestioni huius loci. loeus esse potest. s proponas patrem naturalem instituisse filium suum eκ ea parte, quam capere poterat, deinde mortuo patre compertum sit, hunc filium natum esse ex incello eoitu: sic enim fit. ut in totum capere nihil possit ex testamento patris naturalis secundum ea ,
Ad L. Cum proponas. 3. p. Alexand. A. Vitali militi. Cum proponas Alexandrum eqHidem testamento trimo loco Iulianum ut libertum suum heredem inmitisse, eique substituise his verbis: Quod ii ex
aliqua caussa primus heres hereditatem meam adire noluerit, vel non potuerit : tunc in locum eius secundum heredem substituo Vitalem: Post 'orrem autem restatoris Iulianum semiam communem fuisse defuncti militis N Zoili fratris eius apparuerit, an tu ex subsitutione admittaris, voluntatis es quaestio. Nam si credens eum proprium re suom tibertum heredem instituit, nec per eum ad alium quenquam hereditatem pertinere voluit: exstitit conditio
substitutionis: tibique hered im delata eli. aeuod si serba sub tutionis sit scriptae ad ius retuliι, ut si nee per semeti .in alium fecisset heredem ρο-
ruit enim quamis iubente domino , nolle adiret ita demum substitutus PFσ-retur: si tamen paruerit domino, re adieris: substitutioni locus non es. Pr.
x. Herede fervo iustituto. eui nisi heres erit, substitutus sit alius, an tuo
isse domini adeunte hereditatem Iabsit utas exeludatur; es quando tu startem eum domiuo feroi admittatur substitutus is num. 2.CUM t testator servum heredem insti tuit, & nisi heres esset, ei aliquem substituit, servo iussu domini hereditatem
3. Et is quam partem admittatur. 4. Proρonitur re tuoratur Decies L. si paterfamilias o. D. de hered.
c. Eiusdem L. si paterfamilias, genuina Semendata lectio contra CMacium. adeunte, quaesitum est, an suhstitutus exincludatur , quas deficiente substitutionis conditione . Controversia hinc nascitur: quia
77쪽
12 Hugonis Donelli Comment. in Cod. 128
quia alio videntur trahere verba substiturionis, alio lententia testatoris. Nam verbi significatione servus hereditatem adeundo non fit heres, quoniam domino hereditatem acquirit, ut nec videatur hereditas apud eum momento substituiste, L. plaeet , D. de acquir. her. Rursuε voluntas restatoris est, servo herede instituto, ut is libi hereditatem acquirere possit, vel domino, alioqui frustra inllitueretur heres. in hac controversia ex sententia Seerrore tellatoris . itemque ex eius obscura& incerta voluntate, varie constitutum esta veteribus, ut declaratur I. AD. Issit.
de vulgar. L. si paterfam L. sq. D. b.
r. s h. L. 3. qui omnes loci ad eandem quae ilionem pertinent, nec unus sine alio
Est autem de hac re haec iuris veterum distinctio. Refert, utrum testa Dr, qui servum heredem instituit . eum sciat ser- Num elle, an vero liberum putet, & ita ei alium substituat. Si scit servum este, servo hereditatem adeunte substitutus excluditur , quia testa or voluit servum, quem inlli tuebat . hereditatem domino acquirere aut sub conditione acquireresbi. Nam aliter hic servus heres fieri non poterit. Id autem intelligitur tellator volui lle, quod iure fieri potuit . ut declaratur in d I. MD. in M. Institui de vust. Quod si testator servum, quem instituebat, liberum putavit, nec quidquam amplius significavit de sua voluntate, quatemnus vellet eum servum heredem este ; placuit, quan vis is servus iussu domini hereditatem adierit, tamen in hereditatem substitutum admitti, non quidem in torum, sed admitti in partem una cum d mino servi initituti, ut sic ambo in partem hereditatis admittantur, I. uD. in pr. L. S boe, D. hic.
Hoc a veteribus prima ratione absurdum constitutum videtur. Nam cum hic servus hereditatem adierit, ut & superiore casu; cur non & ibidem & hie subsit lutus excludituri Hoe Iulianus expedit in L. usi paterfam. I . b. t. & totidem ver- his in d I. uis. Iustit. de vulgar. eXpli-eatur. Eil autem haec ratio, quia & secundum verba substitutionis & secundum
voluntatem tellatoris servus, quan vis hereditate adita, heres non est, & proinde exstitit conditio substitutionis, eoque &substituto loeus factus eli. Quod ad proprietatem verborum attinet, iam dictum, servum hereditatem adeundo, proprie heredem non ei Ie . sed dominum, cui hereditas acquiritur, ae L. Placet, de a uir. hered. Quod attinet ad voluntatem testatoris, perspicuum et , cum testator eum instituerit, quem liberum putabat, testatorem hoc animo esse, ut ipse tibi hereditatem adquirat, vel ut ex libero servus factus eam acquirat aliti quoniam id futurum erat. si servus heres institutus liber
fuistet, qualem tellator esIe putavit. Et ideo etiam subiicit: Quod st beres nouerat, ritius beres esto in verbis, heres non erit, cogitatione sua hoc dixisse intelligitur: Si neque irae sibi hereditatem
acquisierit, neque mutata estnditione altum
heredem fecerit. At in proposito nihil eorum factum est, cum servus hereditatem
adiret tuitu domini, primum quia sibi non
acquisivit hereditatem, eum servus esset; deinde quia mutata conditione non quaesivit alii, eum neque mutaverit ipse con
ditionem, & etsi mutasset, hereditatem aequisivit Iet sibi & non alii. Ex quo intelligimus secundum eonditionem substitutionis eum heredem factum non esse, & ita exilitente conditione substitutionis, substituto locum esse. Sed ex hac re ineidimus in maiorem dissieultatem. Nam si conditio substitutionis exiliti t. substitutus admitti debet in totum, non in partem, servo & domino eius excluss. Respondeo : Hoc recte diceretur, si conflaret plane, quid in hae conditione substitutionis testator sensistet:
nunc aute in quid senserit, incertum est,& nihilominus pro domino servi instituti faciunt & verba institutionis, & voluntas
testatoris . Nam servus heres in Liliutus
postquam iuitu domini adiit hereditatem. non est quidem heres iure. at eii heres voluntate tellatoris, neque id sine manifesto ellectu . Nam si servus interim liber fiat, sibi hereditatem soli acquiret: si serviaῖ maneat, tamen hereditatem non adibit, nili velit, eoque nec domino adquiret, nili uelit, ut dicitur in L L. 3. ins . Neque cogitatio, seu error tellatoris refragatur: nam si tellator voluit eum servum, quem liberum putabat, mutata postea conditione novum dominum heredem facere, consentaneum est, ut si servus ad- . huc servus sit, voluerit tellator, ut praesentem dominum faceret heredem, cum novum dominum testator nos e non posset, praesentem autem antehac nol Ie potuerit .
In hac ergo incertitudine voluntatis testatoris visum est i neque substitutum ex- ω
cludendum in totum. neque rursus in t tum admittendum, sed mediam sententiam sequendam elle, ut ambo ad hereditatem admittantur pro parte, ut aliavmediam sententiam veteribus sequi placetia
78쪽
129 Ad Tit. XXIV. Lib. VLC. de Heredibus&c. I 3 o
in ambiguis rebus, in quibus rationes contrariae rem in contrarias sententias dii trahunt . Exempla sunt in L. autiqui, circa u. II si pars herer ρet. I cum ex ari na. Instit. de rer. divi f. I. vlt. Instit.
Vib. ex caus. mau. non licet. Sed videri potuit in hac incertitudine voluntatis tellatori; neuter esse heres, neque in-lli tutus, neque substitutus, ut fit, cum ex
duobus Titiis, Titius tutor datus eis, &non intelligitur de utro testator dixerit:
placet enim neutrum tutorem fore. dus
ut, D. de tes. tui. Respond. Didimilia haec sunt: nam eum tellator Titium
tutorem dat, unum tutorem dat non duos.& fieri poteli, ut si unum tutorem dedimus ex duobus, eum eligamus de quo tellator non sentit, & ob id neuter erit, ne contra eius voluntatem faciamu . At in propolito tellator aperte duos heredes instituit, servum, quera primo loco insit tuit. & subiti tutum, quem secundo loco:
proinde utrunque excludi, eli contra voluntatem testatoris. Reitat ergo, ut cum de parte ignoremus, utrum' ue in partem admittamus .s Quaesitum est, in t quam partem' Resp.
Cuin voluntas testatoris & pro domino instituit ,& pro substituto pariter faciat, consequens eli, ut in pari cauila, parem quoque portionem elle utriusque partis oporteat . Admittentur ergo ex aequalibus portionibus. Id intelligitur ex d. L. S hoc. D. hoc tit. ubi simpliciter dicitur. in hac specie hereditatem dividi inter dominum servi, & substitutum. Qui hereditatem dividit, neque partes adiicit, aequas paries
dicere intelligitur ex d. I. ult. Inst de vulg. ubi simpliciter scriptum est in hac specie, Moevium substitutum in partem admitti . Qui partem nominat, neque adiicit, quotam intelligat, dimidiam intelligere dicitur, L. nomen, g. partitionis, N. de verb. A. Sed huic partitioni adversatur L. si paterfam. iu D. D. b. t. ubi ita seriptumeli. in hoc casu duos semilles fieri. ex quibus unus dividatur inter dominum servi& substitutum. Resp. Hoc in d. L. ηι ρα- terram. scriptum elle t in diis mili specie.
Nam cum dicimus, hereditatem ex aequis
partibus dividi inter driminum servi &substitutum, id tum dicimus, cum unus est institutus servus, & unus, qui servo sit subiti tutus. imperator autem in I L. s paterfam. ait de ea specie . cum duo sunt heredeς instituti, primo loco Titius, quem paterfamilias ingenuum putabat, quii amen servus erat, & Semproniuς, qui vere erat liber, ex quibus Sempronius co-Tbis. IX.
heres substitutus est Titio . ii ille heres
non esset. In hoc casu recte dicitur primum duos semilles feri. Sic enun fieri necesse est ex institutione, cum duo sunt heredes instituti line partibus, unde aequa les partes factae intelliguntur, L. 9. I. heredes m. h. t. Hae partes duae sunt semittes duo, ex quibus unum accipit Sem pronius ex institutione, de altero semisse ambigitur propter Sempronium substitutum in eum semiilem. Hi lulianus ast, hunc semissem dividi oportere inter dominum servi, & Sempronium substitutum: merito, quia in hune tantum se millem suerat substitutus . Quemadmodum igitur cum ex tota hereditate servus heres institutus est, substitutus una cum domino instituti ad divisionem totius hereditatis vocatur; ita ne ceste est, cum servus ex semisse tantum
institutus eis, eum solum semissem inter dominum servi & substitutum dividi . Sed sententiae huic refragantur verba legis. Nam in principio d. L. si pater-fam. tantum proponitur servus heres institutus, deinde Sempronius ei sub litutus. Resp. Aleiatus lib. i. di ut. cap. Σ. te-ilatur in huius loci interpretatione, se legisse in veteri Codie e hae e verba tu pr. d. L. si paterfam. Et Sempronium coheredem ei obstituerit. Sempronium coheredem qui dicit, satis significat eum prius heredem inititutum sutile, & Titio servo coheredem datum. Sed sive Aleiatus ita legat, sive non: non dubium est, quinita legi oporteat, cui lectioni mire respondent illa verba responsi : igitur in hoc casu. Quibus verbis significatur: lulianum non putare idem iuris elle in omnibus casibus, in quibus ieilator servum quali liberum putat initi tui; sed in hoc casu, ut intelligamus, in eo proprium aliquid propolitum esse, diversum a caeteris, nempe hoc modo, quod duo coheredes instituti sunt. Ut autem intelligamus, solum Titium
institutum esse, ut vulgo veteres interpretes putant, & nihilominus hane fieri divisionem, ut unus tantum semis dividatur inter istos, nulla ratio patitur. Primo repugnant superioribus locis, de quibus dictum I. tio. Inst. de vulgar. S L. Shoc D. b. t. Deinde nihili adiectum de altero semisse, de quo tamen praecipue
dici oportebat ad divisionem hereditatis. Praeterea utri ex his, de quibus quaeritur, hunc semissem attribuemus, absurdissime faciemus. Cum enim ad eos eadem qualivoluntas defuncti pariter pertineat, dii pariter hereditatem partiemur.
79쪽
Sunt, i qui in d. L. si paterfam. ita
legendum putent: igitur in hoe casu se- milles sent, ita ut as dividatur ex aequis portionibus, & quae sequuntur. Qui, cum refelluntur auctoritate publicae & receptae scripturae, aiunt, lulianum ita scripsisse ;Tribonianum imperitum iuris pro as re- potuit se alter femis, quasi esset as alter,& litora S, semis valeret. Sed haec temeritas mutandae receptae lectionis valde vitanda est . atque etiam explodenda, ubi mutatio nullo te fle, nullo auctore probatur. Quanquam in proposito haec mutatio evideri illime refellitur . Nam quod dicunt : Tribonianum non intellexisse ver-hum in in responso luliani, convincuntur
ex seq. hoc. Nam is Tribonianus collegit legem sit hoe , quemadmodum
eollegit legem Si patersam. Et in L.
boc, nominatim potuit hereditatem inter
dominum servi & substitutum dividendam, hereditatem & allem, ut non sit dubium, quin idem fasturus suillet in Iuliani responso, si Iulianus scripsisset, allem,
non alterum semi illam. Demde dum verba responsi luliani emendare volunt , apertissime eius orationem depravant .
Nam quod dixit duos se mi illas fieri, in
hoc casu tantum addere debuit, inter dominum servi & sub Ilitutum, non autem adiicere illa verba, ita ut as dividatur ex aequis partibus; nam duos semilles fieri inter aliquos, ct hereditatem dividi inter aliquos ex aequo, sunt orationes quidem plane pugnantes.
in L. S; compensandi. 6. m. Philipp. A. & Philippus C. Antonio
Si compω - debiti gratia uxor maritum fecit heredem: desiderio tuo praeter pollionem hereditatis debitum quoque restitui postulantis, non tantum turis severitas, verum etiam defunci ae voluntas refragatur. PP. XII. GL
Σ. Maritus ab uxore testamen to heres cum cho insittit tis hac lege, ut
debitum sibi ab uxore eam hereditare penset, an dimidiam aebiti partem ab coherede petere psis.
UXor 1 marito debuit ioci. Ea testamento in i lituit duos heredes ex ae- qu.s partibus; Sempronium & maritum suum; sed maritum hac lege, ut debitum cum hereditate pensaret . Si de debito non petendo nihil cavisset uxor, ius ita futurulli erat, ut maritus pro dimidia parte heres exstilens, dimidiam partem de-hiti amitteret, obligatione pro ea parte confusa; reliqua aulem pars salva maneret, quam proinde pollet maritus peterea coherede, L. ut debitum, L. si adulta, heredit. act. L. Licet, in r. ad I g. Fale. Secundum t hoc ius maritus in propolito instituit petere so. aureos a
coherede Sempronio, id eis, dimidiam partem debiti. Quaeritur, an possii ' Reseriptum eii non poste, quia voluntas testatoris impediat. idem caveri polle a testatore cautum est in L. si uxor, in . dehouis auth. iud possid. Et merito . quia haec scriptura pro liberatione coli redilegata accipienda est, huic autem liberationem legari polle. & quod idem est,
heredem creditorem damnari polle, ne a debitore petat, inter omnes convenit, L. 1. L. non solam autem. I. i. v. de liber. IN.
Adite itur hoc rescripto & haec ratio , quod legis severitas id exigat, quod re ferri debet ad L. Papiam, qua cautum
crat, ne coniuges inter se ex tellamento
capere possint amplius, quam decimam, praeterquam certis casibus de quibus in
fragment. Ulpiam sub tit. Decimis, St. se . S t. de foliri capacitate . Sed& haee lex pollea sublata eis, & iussum,
ut coniuges non minus invicem capere
possint ex suis testamentis, quam quivis alii civeς Romani, L. uD. in N. Fae π.eetibus Poli quam constitutionem, rescriptum hoc sola voluntate tellatoris defenditur, niti sententiam legis interpretari velimus ius, quo obligatio tollitur per consulionem, quod tamen minus proprie dici potuit. Nam confusio aequitatem habet , non severitatem . Ad L.
80쪽
t 33 Ad Tit. XXIV. Lib. VI. C. de Heredibus&c. M
Nee apud peregrinos fratrem Fri quisquam per adoptionem facere pol
rat . Cum igitur quod patrem tuum voluisse facere dicis, irritum 'sit: ρorrionem heressitatis, quam is, adversus quem supplicas, velut adoptatus frater heres institutus tenet; restitui tibi praeses stravinciae curae habebit. PP.
ε. Adoptatus ab aliquo tu fratrem. s
eum His institutus , pro heredouan es habendas.
idam apud peregrinos Uel hostes,
vel eos, qui cives Romani non e -rant , sibi aliquem adoptaverat in fratrem, & dum putat adoptionem vale re, hunc semper pro stat te habuit. idem postea tellam emo heredem instituit filium suum, & una cum filio hunc, suem pro fratre habuit, & instituit tanquam fratrem, nimirum sub appellatione fratris. Cum fie-x ret ei t controversia, quasi heses non esset. de eo ita hoc eonititutum est, tum defuncti fratrem eum non fuit se, proinde tanquam fratrem institutum heredem non futurum . quae sententia convenit eum L. . sv. es L. .eque, fura, prox. eit. Adiicitur eam portionem filio desuncti addici debere, quod fit iure aecrescendi. L. qui ex daa . I. au. D. de ac uir.
x. Nemo alium sibi tu fratrem adoptare potes. 3. Adoptio quid. . Obiectio refiatitur. Adiicitur praeterea ratio, cur hie non fuerit frater, quia nemo t alium sibi ado- , ptare potest in fratrem, idque nec.apud peregrinos. Quod dieitur neminem in fratrem adoptari polle, sumitur ex definitione & natura adoptionis. Nam adoptio i , est motus civilis. quo nobis quodammodo generamus liberos, L. I. v. de adopt. Non gignimus autem nobis fratrem, ted liberos. bed i obstare videtur, quod defunctus fratrem istum sibi adoptasset, non 'apud cives Romanos, sed apud peregrinos, apud quos facile' obtinebat, ut adoptione frater fieri posset. Respondent Im peratores, nihil profuturum defuncto, aut adoptato: quoniam ubicunque frater ad ptatus sit. semper ius civile Romanorum
eam adoptionem repudiat: nunc autem
hereditas, de qu hie, percipitur secundum, ius ei vile Romana & non secundum ius peregrinorum. Tom. IX.