장음표시 사용
131쪽
t o 8 Bibliothecae Theologicae Lib. Id.
quod idem est,an iisdem regulis & principijs, quibus in alijs scientijs innititur& probatur bonitas consequentiae , aut conclusionum ex parte formae, innitatur etiam ,& probari possit bonitas cons quentiae conclusionum Theologicarum, quatenus sunt deductae, & ex praemissis per naturalem discursum syllogistichillatae Ee Madissicultas est , in quae principia ex parte materiae debeat resolui aD sensus Theologicus. Primam examinabimus in praesenti sectione, breuiter discurrendo per omnia supradicta sex principia, secundam vero in sequentibus.
Virum sud principium , quςcumque sunt
eadem Tri tertio, M. valeat ad consequemias Theologicas .
R Atio dubitandi desumitur ex augustissimo Sanctissimae Trinitatis My sterio; ubi, in istis argumentis. Pater est essentia diuina, filius est essentia di
uina, ergo Pater es Filius, vel, hic essen-
ita signata diuina essentia es Pater, hac essentia est Filius eria Filius est Pater, in istis, inquam , alijsque similibus syllogismis consequentiae sunt malae, & il- legitimae, & tamen inniti videntur illi
principio , quamcumque sunt eadem uni tertio, o e. igitur Logica non est formalis & non tenet in omni materia abstrahendo a creata, & increata , finita & infinita; sive quod idem est bonitas consequentiae, &conclusionum in Theologicis non regulatur, aut dirigitur per illud principium, qu umque est . Aliqui his argumentis ducti existimarunt, syllogisticam formam in diui, nis, non valere. Sed horum ignorantia Iam Logicae , quam Theologiae lacile
ouuincitur. Primit,quia viam obstruunt
omnibus ratiocinationibus Theologicis quibus aliquid probatur, siue circa attributa diuina cx principiis lumine naturali notis, siue ex principijs fidei supernaturalibus circa diuinas personas e
rumque substantiam . Ideoque Cassi licis volentibus aliquid probare, haere tiei pro libito respodere possent,discursum,&omnem illationem non valere, quantumcumque seruauerit omnes regulas syllogismorum . Secundo, quia forma syllogistica abstrahit a materia,Scconsequenter abstrahit a Deo, ct creaturis . Quamobrem ex vi formae , aut in nulla materia valebit ars syllogistica, tsi valet ex vi formae in aliqua materia, necessarium est, in omni materia valere: quoniam forma semper & in omni m teria est eadem, diuersamque dumtaxat applicationem exigit, secundum rationem materiae cui applicatur. Tertio,d nique, quoniam Deus ipse est principiu& author cuiusque scientiae naturalis , ctiam syllogisticae , sicut est author cuiniuslibet veritatis; ergo Deo rebus queo diuinis nulla repugnare potest scientia ,
Dicendum est igitur cum opinione, iam communiter recepta , formam sy logisticam , integre, formaliterque se uatam , etiam in diuinis , retinere vim inserendi : sed propter materiae discrimen, hoc est, propter infinitam eminentiam diuinae substantiae, & propter quid-ditatem relationum in ea existentium , aliquid singulare , atque mirabile conuenire sullogismis in mysterio Trinitatis cuius nullum eκemplum in caeteris syllogi imis perfectum , aut adaequatum eia se potest. Pro cuius intelligentia notandum est quatuor in classes distribui syllogismos in materia de Trinitate fieri solitos. In prima classe. sunt syllogis iconcludcntes, alicui personae conuenire , quod est proprium alterius personae, vel concludentes alicui personae non conuenire , quod est proprium illius. Quales sunt syllogis ini sequentes. Pater
est essentia diuinas lius est essentia diuina,
.rgo Pater es Filius. Vel si dicas, omnis Asentia diuina, aut, omnis Deus est Pater, Filius est essentia diuina, ergo Filius es Pater. Syllogismi negativi, vel negative concludentes sunt. Omnis essentia diuina es Pater; Filius non es Pater,ergo filius non es Deus.
132쪽
In seeunda classe continentur syllogismi concludentes essentiet conuenire, quod est proprium personae , vel pers
nae conuenire, quod est proprium essentiae, nec non etiam syllogismi, concludentes , uni attributo conuenire, quod est proprium alterius. Exempla horum omnium sunt quae sequuntur. Ommsparer distingaitur reuiter a si omnis effemtia diuina es Pater;ergo omnis essentia d uina di in Iar realiter a
pater relative opponitur filio, omnis Deitas es pater; Ergo omnis Deitas relative opponitur silio. Praeterea,Patre generat ἱ Pateres egentia diuina ergo essetia diuina generian, vel ,diuinus intellectus es voluntas Minus intellectus es principium, quo pater generat; ergo voluntas est principium, quo
ea ter generat. Et sic de alijs innumeris syllogismis , qui in unaquaque figura praedii tum in modu efformari possunt Tertia elassis syllogismos continet ad instar eorum , qui vocantur expositorij, videlicet, quorum medium est singulare, v. g. Haec essentia diuina est patre ;filius est hae pnita diuina r ergo filius es parer . Quarta denique classis est eorum syli silmorum, in quibus suppositio simplex variatur in luppositionem persona. lem v.g. Essentia diuina es communicabilis, pater est egentia Diuina et ergo paeres communicabilis. Similiter hic, Essentia diuina est Trinitas, parer est essentia diuina ergo paser es Trinitas.
Quibus in omnibus syllogismis,cum violetur lex syllogi sitica, procedantque ex praua intelligentia illius axiomatis,
quaecumquesunt realiter eadem uni tertio, sunt realiter eadem inter se, non est mirum, quod Omnes etiam illorum consequentiae sint malein illegitim , ut enim praedictum principium sit uniuersaliter
verum, & in quacumque materia creata& increata, finita,& infinita, consequentiae per illud regulatae sint bonae , debet intelligi, de his, quae sunt cadem uni
tertio re & ratione, non autem de his, quae differunt ratione, ita D.Thomas I. parte qu.28. arr.3. ad I.& in I. senrent. dist. 33. qu. I. art. I. ad I. velut explicant
alij, de his, quae sunt eadem uni tertio adaequate, & simpliciter ; non vero si
sint eadem uni tertio inadaequate, vel secundum alios, de his, quae sunt abso- Iuta, non autem de relativis I quaecumque enim absoluta sunt realiter eadem uni tertio singulari, quantumcumqu infinito,sent realiter eadem inter se.Caeterum relativa, quamuis sint realiter eadem uni tertio singulari, & infinito,non sunt eadem realiter inter se, nisi reserantur ad eumdem terminum: vel tandem de his, quae sunt idem realiter uni tertio finito ,& limitato, talia enim sint etiarn realiter idem inter se. Non autem diliis,que sunt idem realiter uni tertio simpliciter infinito in genere entis , sivi quod idem est,uni tertio,in quo est eminentia infinita complectes genus absolutum cum summa unitate, de relatiuum cum oppositione correlativa. Que omnes solutiones,nequaquam inuicem pugnant, sed potius coalescunt in unam,&integram , plenamque cxplicationem,
praedicti axiomatis constatque ex illis quomodo in augustissimcisSanduit imae Trinitatis mystcrio non destruatur, sed maneat illae uim , intelligendo illudi
sua veritate, & legitimo sensu . Dum enim arguitur , quaecum ne siunt eademini tertio realiter, sunt etiam realiter eadem inter se,sed paser, cy silius sunt Na-liser eadem Uni tertio nimirum sub Iantiae diuinae, ergo, erc. distinguenda est maior propositio, uniuersaliter accepta, & ut prς scindita Deo, & creaturis, quae sunt eodem uni tertio re , & ratione, si uoquod idem est adequale sunt etiam semper, ct ubiqtie eadem inter se,concedo quae sunt eadem uni tertio re, sed no ratione, siue quod idem est,inadaequale tantum , sunt realiter eadem interse,iterum distinguo, in creatis ubi est limitata virtus concedo,in diuinis ubi est eminentia infinita complectens genus abs lutum cum flamma unitatein relatiuum
cum oppositione correlativa, slibdistinguenda est propositio, & concedenda de cxtremis absolutis , qtisque ita realiter identificantur cum aliquo tertio, Π non
133쪽
Bibliothecae Theologicae Lib. II
habeant oppositionem relativam ad imuicem, ut satis patet in omnibus attributis diuinis: neganda vero de extremis relativis, quaeque simul cum reali identificatione cum tertio,seruant relativam
inter se oppositionem. Unde cum in augustissimo Sanctissi- Trinitatis mysterio proprietates personales inadaequase solum se habeant respectu diuinae essentiae, quia quaelibet illarum ita afficit essentiam, quod alteri
locum relinquit, & sic omnes tres persone adaequant illam, non una tantum ,
siue, quod in idem coincidit, cum proprietates personales ita sint idem re uni tertio i scilicet essentie, vel naturs diui-ns,ut ratione tamen ab illa differantiuer-uentque inter se oppositionem relativa, non potest absolute,& simpliciter inferri ex vi identificationis realis , quam habent cum essentia diuina, tanquam cum vno tertio, quod debeant realiter inter se identificari, vel esse eadem inter se eodem genere identitatis, ac sunt cum diuina essentia , sed eo dumtaxat modo.
quo sunt eadem illi; & sic quia tres personae sunt idem essentiae diuin in rati
ne absoluti, sic etiam inter se sunt unum in eadem ratione ab Iuta, & substanti Ii, non tamen sunt inter se unum relative, quia nec in illo tertio, sunt unum relative, sed tantum absolute. Et quamuis argumento aliquo naturali probare non possimus allatam hucusq; praedicti principi j , vel axiomatis explicationem , ad id etiam non tenetur Theologus , sicut neque in similibus rebus , fideique mysterijs; sed suis cit, quod supposita fide
augustissimi Samstissimet Trinitatis mysterijdn quo ex reali identitate extrem rum cum tertiogum distinctione tamen
virtuali ab illo , non colligatur similis
identitas inter extrema, ratione oppositionis relativae,qtiam habent inter se,hoc
inquam supposito tanquam per fidem noto, & certo, susscit postea quod dia scursu naturali ostendere possimus, praedictum axioma debere intelligi iuxta e plicationem datam, quod quaesunt eadem yni tertio inunt eadem inerse, videlicet
eo modo,quo sunt eadem uni tertio,alio autem modo, non est necesse, quod sint eadem inter se, sed eo dunttaxat,quo in illo tertio unum sunt, pertinetqtie ad aduersarios probare ea doctriiram,& explicationem esse falsam ut applicatam ad diuina, siue quod idem est, quoties adest distinctio rationis extremorum a medio, atque adeo inadequata quaedam solum identificatio cum illo,& relativa insuper eorumdem extremorum inter se oppositio; Quod certe nunquam praestabunt aduersarij; quantiim est enim ex vi talis identitatis , non potest adduci aliqua ratio repugnantiae, propter quam aliqua extrema ratione a medio distincta,& inter se relative opposita non possint realiter inter se distingui, sicut distinguuntur personae , & relationes in diuinis. Quoniam omnia argumenta quq possent oppositum suadere,aut desumerentur m rebus creatis, aut ex diuinis , ubi omnia attributa, licet ratione ab essentia distincta, atque adeo veluti inadaequale tantum cum illa identificata , nihilominus realiter inter se identificantur . Vtrobique autem est sua disparitas, manifesta; praeterquam quod enim perfectiones attributales sunt aliquid absolutum,nullam insuper habent inter se oppositionem,ut inter proprietates personales reperitur; qus etiam disparitas currit in rebus creatis , ubi proculdubio nulla sunt extrema in ordine entitatiuo reperibilia , taliter uni tertio absoluto realiter identificabilia , ut relativam inter se habeant oppositionem . Dixi in ordine entitatiuo , virum enim in ordine intelligibili eadenumero natura, sub diuersis tamen modis essendi realiter distini tis , po:iit esse in obiecto, specie impressa, & expressi, disputant Theologi , viderique potest
Collegium nostrum Salmanticense 1.t
tract.3.disp. r. num. I. ubi doctissime de ad mentem Sancti Thomae aifirmativam partem propugnat.
Sed instabit aliquis, & dicet videri sequi ex illa prima explicatione Diui Thome, in qua caeterae fimdantur,quod
134쪽
yllogismi tantiam fieri possent in terminis synominis, S in his quae sunt unu uritaliter quod nec re,nec ratione differunt, perinde atque si diceretur , quaecumqne sunt eadem uni tertissent eadem in eo ter-m; quod tamen est contra communem
usum syllogietandi:fiunt enim syllogismi
etiam in terminis,qui ratione distingulitur, si arguatur, Omnis homo es animal, omne animal est sensibila,ergo amnis howo
ratione differunt; ergo non est necesse
vi aliqua sint idem inter se , quod sint
idem in uno tertio, re ,& ratione: tii in etiam quia attributa diuina differunt i tione , ab essentia,&inter se,&tamensu ni idem realiter inter se: non ergo requiritur ad realem duorum extremorum
inter se identificationem,quod re, & ratione sint idem in uno tertio. Et ipset
D.Thomas lib. a. contra Gentes capit.9'colligit quod potentia & actio in Deo
stant idem, quia, quae sunt eadem Uni te No , sunt idem inter se , & tam n ratione disterunt ab essentia, & non sunt idem c mi illa re & ratione. Respondetur ad hoc arguin latum, concedendo omnes instantias in illo adductas, non sunt enim contra doctrinaui
Diui Thomae, legitimamque ab illo adductam GHicationem huius principij,
qua umque ori considerati in tota uni-iterialitate entis, abstrahendo a creatoin
increato, finito & infinito ; quia quando dicit Sanctus Doctor , quod quaecum que viai Seidem simi eadem, sibi initicem sunt cadem in his , quae sunt idem,
redi ratione,illae particulae re ct ratione, non dcbent intelligi, quasi extrema nec re, nec ratione distinguatur a tertio diuequod idem est,non debent constriti cuin
ly sint, scd cum illo tertio in quo sunt idem : ita quod quando illud tertium estvniim & idem secundum rem, & feci indum rationem, idest , secundum sorina, litatem, non autem est virtualiter mill tiplex,tunc ex identitate cum tali tertio, sequitur identitas eorum inter se: . Si autem identificetatur cum aliquo habente diuersus formalitates , sic rationcs , icu
seu respectus ,& vauni identificetur subum resipectu, & formalitate, aliud sub alia, non sequitur ex tali identificatione cum illo tertio, identitas eorum inter se, quin potius cx hoc contingunt plures paralogismi, & deiciniis tam distribi iti nis, quam variationis appellationis i ita arguendo, quia ex identitate sub aliquo respeetu, & non simpliciter, δι absoluae, infertur identitas inter se simpliciter, cum enim tunc medium non sit persecte, & simpliciter unum, aut singulare, sed multiplex saltem virtualiter, aut sorinaliter ,.ac proinde aequi ualens uniue
fati, ex unione talis medij cum extremis vel extremorum cum illomisi sit sub eadem ratione sormali, non potest seinperinserti unio extremorum 'inter se; sicut non valet ilisuri est idem ci- qualitate : qualitas es intensae ergo similitiso est intens Actio,Wpasso sim idem cum motu r actio cruc gentium Christum suiι
pessima : ergo passio Cimui fuit pessima'.
Uci rationati es an esurnimal est hinni bile, ergo rationale est hin,ibile Per quod patet ad omnes syllogismos superius ad
Syllogismi enim prime classis , in quibus ex vi praediasti axiomatis, ct alterius ei oppositi, insertur alicui personae conuenire, quod est proprium alterius peris ae , vel non conuenire , quod estiuius proprium , vitiantur omnes desectu planς distributionis . Debet enim disti st,utio esse plena , atque perfecta, quoties modus arguendi requirit di stri--ionem medij, S extremitatum. de sicut homo , quia per rationem est communis Petro, di Pauli, , debet ita distribui, ut supponatur pro Petro, &Paulo ad bonam consequentiam inserendam : ita quia Deitas, siue Deus,nol per rationem,sed i aer realem identitatem est una res, communis tribus personis, ut ex illa tanquam ex medio bona deducatur consequentia . debent in syllogii-mis ita distribui illi termini, ut suppinnant pro Patre , ct Filio, & pro Spirita Sancto et quod non contingit, dum dicitur , sentia diuina est Pater,
135쪽
Bibliothecae Theologicae Lib. I I.
nec si addatur' omnis essentia diatra, vel an is Deus, M. etsi enim, quia in creaturis homo, exempli gratia , nullo modo est realiter unus, singularis, & india uiduus, sed complectitur entitates Omnium hominum realiter distinctas,complete & pe ecte distribuat, dicendo omnis homo; contra tamen, Deus, siue Deitas,quia realiter est unica res indiuidua, di singularis, ideo non distribuitur complete, quamuis dicatur, omnu Deus es, omnis Deitas. QEoniam adhuc non accipitur, pro singulis tribus personisaealiter distinctis,cum quibus realiter idemtificatur: sed tantum accipitur pro indiuiduo, communi tribus personis. V de dum arguitur, Omnis essentia est Pater ,filius est essentia , non potest inserti
ter , aut, idem cum Patre ; sed tantum , secundumentitatem absolutam, in qua non differunt. Foret autem complete
distributio Deitatis, ac proinde foret i gitimus syllogismus t Si distributio fieret ad hunc sensum. Omnis res, quae est Deitas , es Pater , filius es rei , quas Deitas : Ero filius es Pater; Sed tunc
maior esset falsa. ortet emo,quod ea quae sunt eadem uni tertio , identificcntur cum eo simpliciter,& sub eadem ratione, non sub diuersis, ex hoc quod sit aut formam liter, aut virtualiter multiplex ut sic fiat
plena perfectaque distributio medii inferaturque ex illo identitas extremoruinter se, non autem est necesse, quod ita identificentur, ut nec per intellectum disserant, sintque omnino synonima hoc enim nec somniauit D. nomas, nec requiri ad verificationem illius principii constat ex instanis allatis. Exemplum autem quod adducit D.Τhoinas de his , quae sunt eadem rei tertio, re, & ratione , sicut tunica, & indumentum , non est allatum ad hocini sollim ea quae sunti dem ratione, sicut duo synonima, quae ratione ratiocinante dumtaxat inter se
distinguuntur, sint idem inter se, sed ad
hoc, ut ea, quae sunt eadem, re, &r tione, uni tertio, idest, in uno tertio, quod est unum secundum remi secus dum rationem , idest , secundum eamdem formalitarem, & non secundum virtualem multiplicitatem, quam multiplicitatem non habent tunica, & indumentum , dicantur esse eadem inter se. Similiter in argumentis secundς classis concludentibus essentiae conuenireis quod est proprium alterius, consequcllati et omnes sunt illegitimae, tum ob des clum plenae distributionis requisitae in omnibus syllogismis, pro ut explicatum est, tum etiam variatae appellationis,pro cuius intelligentia ex dialectica recolendum est, adiectiva nomina, & verba vim
habere appellandi supra formale significatum . Vnde quando dicimus: Patermenerat, reduplicamus supra formatissimam , & vltimam rationem Patris. Similiterque dicentes: E sientia generat,r 'duplicamus supra formalem rationem essentis. Contra vero cum dicimus EF sentia est mire, vel Pater es essentia diuina non induplicamus fornialissimam rationem essentiae. Variatur ergo appellatio. Qui desectus vitaretur, seruar turque lex syllogistica ; si tantum inse retur : Ergo essentia diuisa, pro Ut es Parer ,Πncrat, vel ἔ Ergo es qua res, qua es essentia divina generaI. Vt autem Praedicta variatio appellationis contingere potest in diuinis frequentius , quam in rebus creatis, ita ctiam in illis absurda maiora concludit, propter realem identitatem unius rei absolutet cum tribus rebus relativis realiter inter se distinetis.
Circa syllcsismos in tertia classeis contentos ad instar eorum, quos appellant expositorios, videlicet quorsi medium est singulare; primo respondent . aliqui consequentias esse in itimas , quia non iunt syllogismi vere expositora i ct ratio est quia medius terminus , nimirum hac essentia, non est persecte singularis, sed potius communis communitate rei equi ualente naturae uniuer
sali, cum reperiatur in pluribus suppa sitis realiter distinctis: ad syllogismum autem perfecte expositorium, medium
136쪽
debet esse persecth singulare,& incapax distributionis. Vnde si quis de eodem
homine singulari diceret,hic fo--P iras, hic idem homo est Paulus, ergo Petrus est Paulus. valeret consequentia , licet minor sit falsa. At vero in Deo non valet, si quis dicat , His Deus ess Pater, hic idem Deus es Flius: ergo Pater est filius:& ratio est, quia illa particula hic homo significat simpliciter hominem singui
rem non aequivalentem naturae uniue
sali , S sic fit verus syllogisinus expositorius, Je consequentia est bona, & Iegitima, si semel praemissae sint verae r at vero particula illa his Deus, licet significet naturam singularem, est tamen ita singularis, ut ob infinitam saeclinditate , qua petit subsistere in tribus personis, aequi ualeat etiam uniuersali,& communi teste D. Thoma in I. sentent. dist. q. quest. I. artia. & I. P. quςst. 39. articis . ad a. Et ita syllogismus est falsus, in syllogisino enim expositorio completa& omnimoda medij singularitas, vim ad inserendum habet eamdem, quam distributio completa in termino comu ni; unde ficut in syllogismis communibus desectu plenae distributionis vitiam
tur omnes consequentiae , iri etiam in
syllogismo expositorio defectu complerae, Somnimodae sit gularitatis. ciae
lax communis est Deo & creaturis, nationeque tantum materiae recipit materiale discrimen: quoniam in quibustumque creaturis , quaecumqtie singularitas est completa,& omnimoda singularitas: quia nihil realiter v num identificatur cum tribus realiter distinctis. At in Deo non quaecumque singularitas est com- . pleta singularitas , si quidem essentia realiter una , realiter identificatur cum tribus suppositis , nisi medium singulari Zetur usque ad incommunicabilem e litatem personae veluti dicendo: Ιωω-ritas incommunica lis es parer, haec entitas incommunicabilis est stius , rego silius es pater 8 vel sic mnis res quae es haec efforia es pater: silius es haec essentia ., ergo sus es pater: sed tunc in utroque
syllogisino , licet consequentia sit legitima, primissae sint falsae ; in primo qui-
dem syllogismo; si in maiori, & minori
designetur eadem entitas incommunicabilis Pati is; vel si designetur eadem e litas incomunicabilis filii; Quod si maiori designatur entitas incommunicabilis Patrisin minori entitas incommunicabilis filij: latet aequivocatio in medio,& perinde fallax est syllogismus , ac si quatuor terminis constaret. In secundo vero syllogismo maior est abs blute falsa. Secundo resp5dent alij libenter admittendo syllogismos suprapositos , vel similes esse vere expositorios, quia lyhae essentia, in rigore est terminus singularis; sed in illis duplicem committi defectum, Sc propterea ex illis non posse deduci verum consequens. Primus desectus est , quod fit argumentum abidentica ad formalem, nam ex identit te relationum cum essentia diuina, infertur identitas relationum inter se; p
testq; explicari elusimodi desectiis, quia idem est dicere, Me essentia diuina es pater, ac si diceretur , essentia diuina esidem cum PaIre; & rursus idem est dicere, hac esseniis diuina es filius ac dicere, essentia diaina est idem cum filior, ex quibus sane praemissis non est inferendum, ergo filius est pater,sed tantum,ergo MemGMm sitio, est idem cum Patre . Alias argumentum constabit quatuor terminis,
cum in consequentia filius habeat rationem subiecti , Sc praedicatum in minoii sit totum hoc idem eum filio: sicut si quis, ex eo quod concedatur in diuinis intellectum este voluntatem , aut Uice versa, sic argueret, Voluntas est in- reluctus , Voluntas vult, ereo intel lectus vult: neganda esset consequentia : sunt
enim quatuor termini in lioe syllogismo , Salijs similibus; cum medium in maiori & minori diuersimode accipiatur, nam voluntas in maiori sumitur ab solute secundum ea omnia quae tam implicite, quam explicite, siue quod idem est tam identice, quam formaliter & secundum suum proprium conceptum
reduplicatiuE dicit; non autem secundum quod dumtaxat reduplicat propria de differentialem conceptum,ut sumitur in minori, & postea in consequentia im
137쪽
ii 4 Bibliothecae Theologicae Lib. I I.
semiti quod ea, quae eonueniunt volu tati se sumptae, quatenus nimirum intellectui virtualiter opponitur, eidem
intellectui competunt, & sie in hoc
logismo committitur fallacia mutati nis accidentis ; ita similiter ad propositum nostri argumenti, ubi terminus f ι in minori supponitur pro eo toto quod est idem cum filio, in conseque tia vero pro eo suo quod dicit expliciis filius, pro ut virtualiter ab essentia distinguitur, & realiter a Patreamquam a suo tennino correllative opposito. Ω- eundus defectas est, quod medius termi, nus, hac essenetia, non singulari Eatur c6pleth, ut statim diximus , in praemisses singularietaretur complete, si diceretur, omissis res, vel, qu quid est baec essentia ,
tius, ergo filius est pater: vel sic, hee eL sentia viuina, ut est in tribus pertinis, est pater; hec essentia diuina, ut est in tribus persenis, est filius, ergo filius est
pater , sed in utroque argumento ambae praemisi e sunt falsae, atque adeo conse-uens, quamuis consequentia bene d
Tandem in syllogismis quartae clas-ss, suppositio simplex variatur in supinpositionem persenalem. Unde quemadmodum in creatis vitiosus est hie syllogi sinus, homo estoecies; Petrus est homo , ero Petrus est species ; Quia in maiori hamo supponitur simpliciter,ut precisus a singularibus, sed in minori su onitur personaliter pro singularibus
ominibus t eadem ratione vitiosus est
hie syllogismus i Essentia diuina est communicabilis, pater es essentia diuina, resepater est communicabilis: Similiter hic, Essentia diuina es Trinitas; Pater es effflita diuina ; ero pater es Trisitas rNam quando dicitur ess ita diuina est Trinitas essentia diuina sumitur pro natura communicabili & abstracta, pro ut prae lieari potest de singulis personis diuisiuε, de de omnibus collectiu/: idemque erit si dicatur Deus est Trinisas. Ex
quibus omnibus satis patet Dimam stulogisticam, integre semialiterque serii,
tam non violari, sed potius perfici mysterio Trinitatis: quatenus propter m teriae discrimen, hoc est, propter infinitam eminentiam diuinae substantiae , &propter quidditatem relationum diuinarum, aliquid singulare, atque mirabile conuente syllogismis istius mysterii , cuius nullum exemplum esse potest in
caeteris syllogismis. Insuper eum illud
aliud axioma, dici de omni, originetur ab hoc, quacumque sunt eadem uni rertio oci eadem ratione,& conditione qua in materijs Theologicis valet istud modo explicato, valet etiam de illud, ita vepraedicari possit de diuinis personis sub
diuina essentia contentis, omne quod praedicatur, & dicitur voluersaliter de eadem essentia, per modum alicuius praedicati essentialis.
An eonclusiones Theolagica nunquam non sequantur debiliorem a recedentis
REspondetur affirmatiud, loquendo
de conclusionibus Theologieis vepure deductis, non autem de illis ut m plicatis, quid sit autem conclusio The logica ut deducta , de vi explicata, iam superiori libeo sin. 3. dictum est , ubi
etiam explicuimus, quaenam conditiones requirantur in syllogismo Theol gico, ad hoc ut conclusio per illum exisplicata ad fidem pertinere dicatur. Mistio autem fundamentalis, cur conclusi nes Theologicae ut deductae sequantur etiam debili vim antecedentis partem,
est, quia ita s habet conclusio Theolo.
gica ut deducta ad praemiisas, sicut essectus ad causam in qua continetur virtualiter a sed essectus imitatur deterio
rem partem causae; ergo etiam conclusio Theologica ut deducta, imitari debet deteriorem praemisiarum partem ;Quod tamen intelligi non debet eo se
si,quasi conclusio Theologica ut ded
138쪽
cta non sit firmior, aut persecaidr,qua in altera prae inissarum , quae debilis S impersedia est, ut superiori libro diximiis,
sed quia, si aliquid debile, vel imperfectum in conclusione reperitur, reserendum est ad illam praemissam, quae debilis est, & imperiecta. Quamuis enim conclusio Τheologica illata ex una praemissa de fide ,& altera lumine naturali nota , non possit ut talis habere maiorem certitudinem , aut perfectionem ,
quam utraque praemissa simul sumpta, cum impossibile sit aliquem effectum esse sua causa totali, & adςquata persectiorem, bene tamen potest habere mainiorem , quam altera seorsim accepta ,
quae se habet solum tauquam cauti partialis , S inadequata, ut satis per se pa
Quia autem plures impersectiones reperiri possunt in praemissis, aliae enim se tenent ex parte formae, ut quod aliqua propositio sit particularis, vel ne gatiua, qui a propositio particularis vel
singularis est deterioris notae , quam uniuersalis, S negativa, quam assirmati nar Aliae se tenent ex parte materiae, Vt
quod sint fallie, impossibiles,contingentes, probabiles, inevidentes,sophisticae; ideo potest esse dissicultas, num praedictum axioma debeat intelligi de omnibus impersectionibus tam ex parte for-
uiae, quam ex parte materiae se tenentibus , ita ut Omnes apparere debeant i n conclusione. Et quide conueniunt omnes tale axioma verifieari de impere
ctionibus ex parte formae syllogisticae , & propositionum pro ut diueris illius
modos constitiiunt, se tenentibus, adeo
ut si in aliquo syllogismo propositio aliqua sit particularis, vel singularis, vel
negativa, conclusio etiam debeat esses particularis, vel singularis,vel negativa. Vnde tota cotrouersia reducitur ad imperfectiones ex parte materiae se tenentes, iudita variana mixtionem, aut dispositionem unius partis, seu prgmissae cum alia, aliquando encim milcetur certa &euidens cum probabili, vel minus euidenti; aliquando una de necessario, cum
alia de contingenti,seu de inesse ut nuc; aliquando vera cum false,aliquando vero una necessaria cu alia de impossibili. Circa primam combinationem, scumixtionem ex una praemissa elaidenti, &altera probabili, seu minus euidenti,c5munis est doctorum opinio, quod conclusio ut deducta sequatur debiliorem partem. Circa secundam combinationem,quae fit ex mixtione unius prsmissae de necessario cum alia de inesse ut nunc, v. g. cum dicitur in prima figura,
Omne currens de necesserio mouetur, omnis homo es currens, ergo omnis homo de
netessario mouetur rexistimant aliqui c6elusionem semper sequi debiliore partem, scilicet propositionem de inesse ut nunc, seu in contrarium ut vocant summulistae, quia est de praedicato contingenti, qucra aliquando inest, aliquando vero non . Alij tenent oppositum ducti authoritate Philosophi I. priorum cap. 8. 9. & Io. probantis aliquando con- elusionem sequi de necessario, ex mixtione de necessari S de inesse ut nunc, atque adeo sequi fortiorem partem. rum hae duae sententiae facile possunt ad concordiam reuocari, dicendo conclusionem in eiusmodi mixtionibus , ita
simpliciter sequi de inesse, iuxta prima
sententiam, atque adeo simpliciter loquendo , sequi debiliorem partem , ut tamen aliquando positis certis regulis sequatur de necessario secundum quid, seu ex suppositione antecedenti,& nihil aliud Philosophus loco citato intendit; sed cum hoc semper verificatur, quod conclusio sequanir debiliorem partem, ita enim est secundum quid necessaria, seu de necessario secundum quid, ut tamen sit de inesse simpliciter, quod sufficit ad verificandum axioma. Ratio autem,cur ex mixtione unius primissae de necessario, cum alia de inesse ut nunc, sequitur semper coclusio de inesse simpliciter,est,quia maius eximimim,quod est predicatum couclusionis, coniungitur tantium cum minori extremo, quod est subiectum conclusionis, ratione me- dij termini,seu ex vi unionis factae cum P a m -
139쪽
116 Bibliothecae Theologicae Lib. I I.
medio in premissis; cum igitur medius
terminus coniungatur cum minori extremo de inesse ut nunc, maius etiam extremu coniungi debet cu eodem minori extremo de inesse ut nunc. Quemadmodum enim contingenter medius termin us tanquam forma potest inesse,de non inesse , seu coniungi 3: non coniungi in minori extremo,ita & maius extremum,
quod est predicatum conclusionis , sequens ad positionem formae, quae cst medius terminus . Potest tamen sequi conclusio ex alia parte de necelsario sc-cundum quid ,seu ex suppositione, quia
maius extremum , quod in conclusione predicatur, coniungitur cum minori cxtremo matertiliter sumpto, quatenus illi minori extremo sic materialiter considerato supponitur ex premissis inesse forma , quae est medius terminus, unde oriri potest necessitas secundum quid ,
quia maius exciemum coniungitur de necessario cum medio termino. Circa tertiam combinatmnem , seu mixtionem unius premi Tn verae cum
alia falsa, communis est sententia, quod nunquam potest sequi conclusio vera ex antecedenti falso concurrente tanquam causa veritatis ipsius conclusionis. Impossibile est enim, quod unum oppositum sic sequatur ex alio, ens ex non ente, positiuum ex negativo, & tandem
conforme ex difformi. Quano igitur in aliquo syllogismo ex duabus prς misesis in toto, vel in parte falsis, infertur
aliqua conclusio vera, debet id mlum illis tribui, ut sunt causa illationis talis conclusionis propter dispositionem te minorum 4 Sc sic patet quomodo comclusio semper sequatur debiliorem partem sui anteecdentis,quando illud comcurrit ut causia veritatis conclusionis , quamuis si consideretur ut est tantum causa illationis propter dispositionem
terminorum, non veri ficetur axioma,ut
patet in hoc syllogismo; omnis lapis es
animal, omnis homo es lapis , ergo omnis
homo est animat: ubi premissae sunt falis, de tamen conclusio est vera: ad hoc autem ut ex primissis siue in toto, siue in parth falsis inseratur concIusto vela ex vi dispositionis terminorum,quarum
regulis solent assignari, de quibus videri potest Albertinus in suis Corollarijs, in tertio principio Philosephico. Pari ratione si in pirmissis sit aliqua propositio impossibilis sequens quinque erit impossibile , si propositio impossibilis concurrat etiam ut causa rei conclusae : & sic quando ex suppositione quadam impossibili insertur aliquid necessarium , non debet intelligi quasi impossibile ita concurrat ad consequens necessarium,ut ex illo sequatur, eo quia est ratio cognoscendi illud, unde consequens sequitur. Quod autem fieri possint aliquar hypotheses, vel suppositiones impossibiles, ut prpcisa & formalis causa alicuius rei inuestigetur , vulgare
est non sol iam in Philosophicis, sed etiain Theologicisin diuinis. Sic Theologi disputant, an si per impossibile filius
non spiraret simul cum Patre tertiam personam diuinam, realiter ab ea distingueretur Et discipuli D. Thomae ex isto antecedente, Si non siraret filius , non distingueretur realiter a Spiritu Sancto, colligunt istud consequens necessarium , quod spiratia Guas praecisa ratio distinguendi Hatiter silium a Spirisa Sancto: Discipuli autem Moti eκ antecedente opposito , in quo pari aer inuoluitur suppositio impollibilis, nempeis, Si filias non spiraret , vel non producereι simul cum Patre Spiritum Sannum Moerealiter ab illo distingueretur , inferunt istud consequens apud ipsos verum &necessarium; igitur ratio distinguendis cundum personam a tertia est Hla siliatio. Similiter D. Augustinus lib. . de Trinitate cap. . ait quod licet Pater non genuisset filium, nihil prohiberet ipsum vocari ingenitum,cum tamen sit impossibile , quin pater genuerit filium ab aeterno. Et sic de pluribus alijs hypothesibus, inter quas non solum sunt ad initia tendae illae ex quibus nulla scquitur co- tradictio, sed etiam illae ex quibus sequitur, modo non sequatur Per cons quentiam essentialem, & ex Primo ter
140쪽
minorum intellectu, vel ut alii dicunt , per locum intrinsecum, ut si v. g. pon retur Spirasorem non spirare, sequeretur enim tatim Spiratorem non opirare , spirare: non spirare quia ita supponitur, spirare vero quia supponitur quod sit ipirator, cuius ita proprium est spirare, ut ab eo separari non possit. Ex quibus omnibus satis patet quomodo concitisiones etiam Theologicae tam ex parte formae,quam ex parte materiae sequantur semper debiliorem antecedentis parte, ita ut si quid sit debile, aut imperfectum in conclusione , referendum sit statim ad illam praemissam, quae debilis est, ct imperfecta' eam ratione formae, quam ratione materiae .
Ω-modo in rebus, ct mater,s πνεου,-cis valeas consequentia a d ibatiuo ad collectivam.
PRO intelligentia dissicultatis notan
dum est, magnum versari discri-1nen ex una parte inter formam argumentandi a sensu distributivo ad coli Oiutim , & exesi a parte inter formam
argumentandi a distributivo ad copula tum, siue quod idem est a diuisis ad e6-
iuncitum, & eompositum. In forma enim arguendi a distributivo ad copulatum termini non accipiuntur eodem modo in consequente, quo in antecedente, quia elim in copulato includatur simultas partium, ex vi illius predicatum aliquod partibus copulatim sumptis conueniat necesse est,quod non c6- uenit singulis distributive sumptis; ac Propcerea non valet consequentia a singulis partibus distributive sumptis ad
copulatum,neque e contra ex vi forms, ut si d cas, Deus potes producere per totam aeternitatem sine sine, non valet consequentia, Ergo omnia potest producere in hoc insanti: Sic etiam non valet si dicas , Deus non potest omnes creaturas pos
ii s ut in hoc instanti producerci E so non potest illas producere distribu-
tiue per totam aeterestatem. Quia in copulato includitur simultas partium in eadem duratione, ex vi cuius Oritur impossibilitas ad producendum ea omnia, quae potest producere successive per t.
Ad quam arguendi formam reuocari debet ea, quae est a sensu diuiso adsensum compositum,& a toto disiuncto ad eius partem : Etsi enim forma argumentandi a distributivo ad copulatum differat ab ea, quae est a sensu diuiso ad
compositum , quod impotentia ad faciendum simul totum copulatum, oritur ex vi simultatis partium collectarum; at vero in sensu composito, necessitas, seu impossibilitas, est ad aliquam partem . determinatam, de prouenit non ex si--Itate partium collectarum , sed ex compositione alicuius formae cum potentia,ratione cuius impotribilitatur potentia ad unam partem determinatam.
Similiter quamuis forma arguendi a sesu distributivo ad copulatum distinguatur ab ea, quae est a toto disiunicto ad partem disiuncti: quod in prima simul eas illa partium accipitur copulatim : in hac vero simultas partium sumitur di-
iunctiin; tamen in hoc conueniunt O nes hae tres formae arguendi, quod extrema non se muntur eodem modo ilia consequente, quo sumuntur in antecedente, & ideo non tenet consequentia
in omnibus illis arguendi formis, ing. si quis dicat, Ad bene operandum est opus vel gratia habituali, vel actuali; non licet inserre, ergo est opus gratia habituali;& sie de alijs. At in forma argumentandi a distributivo ad collectivum termini semper sumi debent eodem modo, neque aliquid includi debet in colleistiuo, quod
non includatur in distributivo, & ita cessante ratione illa, per quam statim probauimus, non valere consequentiam in rcliquis formis, breuiter discutien- 'dum cst, an a potentia in singulis partibus distributivi, teneat semper consequentia ad potentia in toto collectivo. Circa quam dissicultatem diuersa sunt