장음표시 사용
151쪽
Bibliothecae Theologicae Lil, II.
maliter, de reduplicatiue, esse potest de fide t quia sic seinper reduplicat rati nem formalem deductionis, quae neque est reuelatio, neque aut horitas Dei re- laetantis, in qua per se & prsci se spectata consistit moliumn formale diuinae fidei, unde actus ab illa formaliter pendens nunqua esse porcst fidei sed Theologiae tantum , quae etiam nititur reu Iationi, non quidem sol mali, aut immediate cadenti supra conclusionem, ut nititur fides, sed supra causas conclus nis, id cst, supra praemissas, & supra b nitatem consequentiae, quod est tantum reuelatio qusdam virtualis. Confirmatur hoc,quia eo ipso quod assensus diuinae fidei, est actus virtutis Theologalis, est contra rationem illitis ut terminetur immediate & formaliter ad aliud praeterquam ad Delim; sed deductio, siue bonitas consequentiae reue- Iata in aliquo discursu ex utraque etiam premissa reuelata constante, est aliquid
distinctum ab ipse Deo prima veritate in dicendo, & ab auctoritate Dei, sicut
εe ipsa connexio extremorum cum medio in primi Iis facta, si velimus loqui formaliter & praecise ; ergo impostibile
est, quod assensius circa illa versans, aut melius per illa regulatus, in ordine ad aliquam conclusionem inferendam , sit actus verus ac proprius diuinae fidei,sed tantum praesuppositive.
A, Theolagia procedere pupit ex υMpra missa dixinitus testita, or alia na
IN toto sacrae Theologiae decursu
reperiuntur multi discursus, multoque demonstrationes, in quarum praemissis una propositio certa, naturaeque Iumine perspicua iungitur alteri diuinitus leuelatae, vel testatae. V. g. Omnis
homo est risibilis , Christus est homo, ero chrisus es risibilis. Vel mnis homo habet voluntatem humasamin christas es h in ergo Christas habet voluntatem humi. nam . Difficultas est an eiusmodi discura sus , conclusionesque per illos deductae sint vere ac proprie Theologicae. Proculus resolutione. Primo dico, propositionem certam naturalique tantiim lumine inani se stam, etiam dum alteri diuinitus reuelatae in eodem syllogismo iungitur, non esse proprium aut insitum, sed assumptum dumtaxat & extraneu Theologicae conclusionis principium: in hoc conuenire debent omnes Theologi; siquidem ciuia modi propositiones ab natura litius disci plinis tanquam ab ancillis eo mutuatur regina scientiarum Theologia , ut conclusionem aliquam, quae in supernaturali fidei veritate implicite leuciata est, deducat , ipsumque implicitum decia, testimonium intellectui admoueat. Qua ex veritate illam clicere, nisi astita, vel aduocata aliqua propositione natoraliter et idente,non potest,propterea quod in illa, nisi tali propositione supposita minime includatur, ut satis patet in exemplis superius allatis, de innumeris alijs similibus: Haec enim concilisio, Christis hubra voluntatem humanam , ex hoc significato diuinitus dogmate, bristis es homo, nisi aduocata hac propositione , naturae lumine perspicua, omnis homo habet voluntatem, deduci vel inferri non potest, quia in illo non nisi supposita hae propositione, continetur. Secundo dico propositionem certa, naturalique lumine euidentem , quae alteri diuinitus reuelatae in eodem syllogismo coniungitur, ita diuimina intellectui admouere, vel applicare testimonium, ut non mera sit conditio, sine qua intellectus Theologicae conclusioni nota assentiretur propter reuelatam diuinitus praemissam, sed vera etiam causi , quae in conclusionem erici enice influat. Probatur,quia quod movet intellectum ad assentiendu conclusioni deductae ex una premissa de fide, & altera naturaliter euidente, sola non est connexio medii termini cum prεmissae unius extremo, eius scilicet quae diuinitus reuelata
est , sed copulatio medij ibidem termi
152쪽
ni eum alterius etiam premissae extremo , eiusdenique idonea cum utraque
dispositio; ut satis patet a pari omnium aliorum discursuum,in quibus quod nos mouet ad assentiedum conclusioni, siue quod idem est , aa assentiendum praemissarum extrema legitime esse inter se coniuncta in concluuone , esse non test sola extremi alterius cli medio termino coniunctio, sed sit oportet utriusque cum codem in pret missis apta combinatio. Sed medij termini copulatio
cum utroque premissaru extremo, primissa una contineri non potest, cum neutra premissarum utrumque complectatur extremum. Ousa igitur cur intellectus adli rescat firmuque prebeat assensum conclusioni *llogismi duabus
ex prς missis constantis,alteram quarum fides, alteram naturalis ratio docet, sola non est prςmissa diuinitus reuelata ;sed utraque, tum ea cuius fides , tum ca cuius ratio nos reddit certiores. Tertio dico, discursus illos,quorum altera praemissa, sit reuelata, altera naturaliter euidens, esse vere ac proprie Theologicos, non aeque licet per etC,
atque illi, quos superiori capite diximus ex duplici diuinae fidei assensu dimana
dicens : Misar Sacra Domina etiam ratione humana, id est, non ιmdem ad probandum fidem; sed ad ma festandum alia
qua alia , qua traduntur in hac doctrina. Et r. contra Gentes cap. q. Interdum ex
principD Nil θρέψ humana sapientia
diuina procedit. Probatur primo, quia huius generis discursus , illatasque per illos concIusiones alia nulla sibi vendicat disciplina , ut pote certas & obscuras. Secundo, quia ut conclusio aliqua ad Τheologiam pertineat, sitque genu, nus illius partus, satis est mouentem , qua nititur,rationem esse ex parte a Deo confirmata. Alioquin nulla foret Theologica proprie conclusio, cum etiam in distursibus ex utraque praemissa reuelata constantibus , cuiIi taptae, ac legitimae consequentiae, quam solum naturae lumen manifestat, veluti parti mo-
uentis rationis innitatur; de quo vide dicta superiori libro sect. aa ap.r in seci.
Tertio probant aliqui, quia conclusio deducta ex una praemissa de fide, &altera naturaliter euidete semper est vir tualiter reuelata; ergo semper est vere a cproprie conclusio Theologita . Pate tconsequentia, quia de ratione Theolo giae est; quod procedat sub Iumine virtualis reuelationis ; ut superiori librosin.a. fusius explicuimus. Probatur antecedens in quo est dissicuItas, nam mo-tiuum formale assentiendi conclusioni , ex quo assensus habet formaliter, ut sit huius, vel illius habitus , ac specilli. Monsunt praemissis quomodolibet considerata; sed est connexio illa , quam in praemissis duo extrema habent cum medio termino; hinc enim formaliter deducitur conclusio , id est, coniunctio extremorum inter se ; At quando una prsmis
se est reuelata,& alia naturaliter euidens semper necessarro extrema non solum in prsmissa reuelata, sed etiam in praemissa evidente habent cum medio coniunctionem reuelatam, non euidentem;
idque ex vi reuelationis factae explicite de una solum prsmissa: qui enim expli, cith reuelat aliquam propositionem, cusetur virtualiter, & implicith reuelare omnia , quae cum illius propositionis terminis, id est, subiecto, & praedicato
necessariam habent connexionem, alio quin non constaret substantia , ac proprietas terminorum reuelatorum , nec consequenter veritas propositionis reuelats, U.g. reuelans, omnem hominem
esse redemptum a Christo, reuelat virtualiter & implicite, Petrum, Paulum,& quemlibet alium particularem hominem existentem fuisse a Christo redemptum, alioqui illa reuelatio facta de omni homine esset falsa si unus aliquis homo daretur non redemptus a Christo: Ergo conclusio deducta ex una praemisi se de fide, & altera naturaliter evidente semper est virtualiter reuelata ; cum sic procedat ex unlao formali motiuo coniunctionis reuelati duorum .extremoruR cum
153쪽
13 o Bibliothecae Theologicae Lib. ΙΙ
cum medio termino, arguaturque ex il- Io coniunetio eorumdem extremorum
inter se in ipsa. Veriim haec ratio non placet aliquibus , putantque sufficienter ex eo reti ininci , quod in exemplo adducto, Omnis homo est redemptus a Griso. Praxus es h mo , ergo Petras est redemtus a C isto , etiam si subiectum minoris propositionis, Petrm, implicite includatur in sibiecto maioris propositionis, Omnis homo , qui medius est terminus totius alla-ii syllogi sint, non idcirco tamen propo- si tio mipor, Petrus es homo, in maiore , Omisi Humo es redemptus a Chrso , vim , , aut implicite testata dicenda est, sed isthaec, Petrus a Graisto redemptus est, cum haec , non illa, in ca implicite con
Attamen hqc solutio , vel instantia
non videtur enervare vim argumenti ,
in eo enim non intenditur, quod propositio minor exempli adducti sit virtualiter reuelata , sed lotum quod extremum illius Petrus virtualiter contineatur sub illo extremo , maioris propositionis, omnis homo, de quo eo ipso , quod per fidem cnuntiatur immediate, quod sit a Christo redemptus , atque adeo quod habet connexionem formaliter reuelatam clim tali praedicato, potest idem dici de Petro, virtualiter in illo contento. Quare idem Petrus sub diuersa ratione habet eum medio coniunctionem euidentem, & ineuidentem: nam quatenus contentus in minori illa cindente habet coniunctionem euidentem,quatenus ve-rh explicatus contineri implicite in subiecto maioris reuelatae, in quam explicationem talarum influit praemissae naturalis eis identia, habet coniumstionen reuelatam & ineuidentem. Melior igitur instantia, quae contra dictam rationem posset fieri, est, quod valeat tantum, quando in stilogismo Theologico cx ivna praemissa de fideis,& altera naturaliter euidente, praemissi de fide est,niuersalis , premissa --ro naturaliter cui dens particularis ut in exemplo adducto, secus autem quando praemissa de fide est particularis, M.turaliter vero euidens uniuersalis , ut si dicatur, Omnis homo est risibilis, ristisses homo, ergo Gristus es risibilis ; etsi
enim nullum sit inconueniens quod as. sensus,vel propositio naturalis in sum naturali, ac singularis in uniuersali emianenter contineatur, secus tamen de naturali , vel particulari respectu supernaturalis, uniuersalis.
Virum Theologia procederer fit ex Uraque praemissa naturaliter euidente , praesuppositis tantum aniculis et , ut conditione extrinseca.
PRO difficultatis in ligentia nota
dum est intellectum creatum d pliciter posse uti lumine fideir vel iis ut ex principijs reuelatis, & ex alijs Iumine naturae notis deducat conclusione, ut superiori capite dictum fuit, vel ita vi lumine fidei tantum excitetur,ad ute- dum principiis naturalibus non vero reuelatis in ordine ad aliquam conclusionem colligendam , dubium est an talis conclusio sit vere, ac proprie Theologi- ea. Affirmativam partem tenent Durandus q. I.Proiret, Aureolus ibidem,&
Nihilominus tamen dicendum est assensum procedentem ex utraque euidenti naturali , praestippositis articulis fidei, ut conditione extrinta a, non ense vere Theologicum. Probatur , ille
assensus, sollim est vere Theologicus, qui procedit sub formali motivo Themlogis ψ Si quidem assensus discursiui non sumunt suam specificationem, & consequenter essentialem ab alijs distinctionem ex obiecto materialis conclusionis, sed ab obiecto formali tantum, aut motivo; sed assensus procedens ex utraque praemissa naturaliter euidente, Praesuppositis articulis fidei, ut conditione ex ia
154쪽
titio Thmlogiae, ero non est assensus
verε Theologicus. Maior est certa.ει iatur minor, quia motivum se alectutatio formalis sub qua Theologiae,pro ut est habitus a caeteris distinctus, est reus latio virtualis ; sed reuelatio virtualis non potest stare per hoc quod articulus fidei ingrediatur demonstrationem , ut suppositio mere extrinseca , δε per accidens , sed ut suppositio intrinseca, hoe est , ut demonstrationis praemissa , ac principium per se influens in veritatem conclusionis; arguimus enim passionem conuenire subiecto , ex eo quod huic conueniat ratio , propter quam habetur
arguere , Omne animal rationale est ri Mis, Christus es animal rationale ; er
C suis risibilis ; sed in hoc distu unulla est propositio reuelata, ergo ad discursum Theologicum,licet debeat prς- supponi fides,non tamen videtur requiri quod semper procedat ex aliqua praemissa reuelata.
Respondetur I. ex suppositione , quod in syllogismo facto nulla esset premissa de fide, non pertinere vere, stuelieitiue , sed reductive tantum,aut imis pcratiuε ad Theologiam; quatenus ratio maturalis lumine fidei, ac Theologiae semel excitata potest adinvenire aliquas
rationes Sconiecturas, quibus vinumque probet, & explicet, veritates fidei, conclusionesque ex illis deductas non esse dissonas eidem rationi naturali, sed cum ilIa suo modo congruere, ut in propria uniustui usque materia ostendi Net. Respondetur a. concedendo maiorem , & distinguendo minorem , nulla est propositio immediai reuelata, transeat, mediate nego; minor enim illa ,
o istus est animal rationale pendet ab ista immediate reuelata, Chrisias est homo , eiusque veritati per se innititur, in eamque persensoluitur. Vnde sicut inscientiis naturalibus non est semper nec sarium ut conclusiostientifica sit --
mediate deducta , ex primis principijs per se notis , sed satis si deducatur ex alijs propositionibus in illa immediate
retauilibus, siue, quae per veras,ac primas suς cognitionis principium sumpserunt,ut communiter docent Philosbphi ex Aristotele I. Topicaeap. I. ita ad conclusionem vere, ac proprie Theologicano requiritur praemissas esse in se immedia ε reuelatas, sed sufficit quod ex immediate reuelatis necessario deducantur.
Virum Theologia procedere posis ex υ praemissa reuelara, ct alia probasili, vel etiam talpa, prudenter tamen o bona fide a mala
dubij parte est communis The Iogorum sententia, quod disturius ille, qui constat una tantum praemissareu lata, & alia probabili, non sit vere, ac proprie Theologicus , v. g. Omnis homo habet unam tantumformam substantiademGristus est homo, ergo C risius halet una tantum formam subsantuinem. Ratio fundamentalis est , quia nomine Theologicae, sicut Metaphysicae, Mathematicς , & Physice , intelligitur proprie habitus aliquis verus, ac certus ita ut id, ad quod inclinat, si ita verum ut non possit esse fessum, saltem pro eo tempore, & modo, quo ad illud inelianat. At diseursus constans una tantum praemissa reuelata, & alia probabili non
est certus, & infallibilis; sia opinatiuusae fallibilis, cui consequenter potest subesse falsum; ergo non est Theologicus perfectE, ac perse; sed impersecte tantum, ac reductiuὰ sicut superiori libro
seci. 2.cap. . adnotauimus,quia etsi non procedat certo & infallibiliter ex reu latis,nec nitatur reuelatione certo & in-
fallibiliter applicata, qui est proprius , & persectus procedendi modus Sacrae Theologiae, tamen procedit simpliciter ex reuelatis; licet modo aliquo impers R a cto, Di iligod by Corale
155쪽
13 α Bibliothecae Theologicae Libi L
cto , nimirum elim incerti nidine veritatis, & formidine falsitatis ut statim , explieabitur in probatione minoris argumenti; quemadmodum,ob hunc eumdem defectum,discursus opinatiuus phisicus, & Metaphysicus , procedens ex principijs probabiliter tactum applicati ex consortio alicuius praemissae probabilis , non pertinet veru , & proprie ad Physicam, aut Metaphysicam, sed redu
Minor igitur, in qua versatur totum dissicultatis pondus , probatur quia ratio que inducit ad assentiendum conclusioni omnino certar, atque adeo The logicae, medij termini connexio est,non cum altero, sed cum utroque extremo, eiusdemque non cum altero, sed cum utroque apta dispositio, & combinatio tquo fit, ut quae propositionum extrema, nonnisi probabiliter, &opinatiue cum medio termino in praemissis coniuncta sunt, eadem inter se necessario in conclusione cohqrere non possint,sive quod idem est, mouere intellectum ad inserendam ex illis certam , & infallibile , connexionem, sed in disrursu habente svnam aliquam premisiam, probabilem tantum, & alteram reuelatam , earum cxtrema, nonnisi probabiliter , & opinatiue coniunguntur cum medio termino , ergo discursus ex illis procedens non potest esse certus, ct infallibilis,sed probabilis tantum,& opinatiuus,bonum enim ex integra causia , malum vero ex quocumque defectu.
Quantum ad secundam dubi j partem, eius solutio aliquomodo pendet ex illa , dissicultate, quae in materia de fide agitari solet, utrum reuelatio falsa prude denter tamen, & bona fide aestimata diuina, possit esse formalis ratio suffciens ad credendum fide infusa ; si enim semel est vera pars afirmativa, non appare Quomodo ex praemissa sic credita
non possit no procedere discursus Theologicus . Verum quia longe probabilius est , aiiod sola illa reuelatio quae vere &reipia est diuina, sit susciens ad credendum fide supernaturali, & infusa; ea vero reuelati', quae tantummodo es di,uina quo ad prudentem hominis aetii, mationem, Iaec iuxta veritatem rei e diuina, sit ad id insufficiens ; ideo asse, rendum est Theologiam procedere noqposse vere ac proprie ex praemisia falsa ,
quantumuis prudenter hora fide aestumata diuinitiis reuelata. Probatur , qui γ in tantiam cum alii
qua probabilitate posset asseri quod talis
praemissa esset verum ac propriu The logies demonstrationis principium, tu quantum reuelatio false , prudenter tamen & bona fide estimata diuina, posset esse formalis ratio sussiciens ad creden
dum fide infusa; sed hoc est impossibile,
ergo&e. Probatur minor , in tantumo
aliqua reuelatio est suffciens ad credendum aliquid fide diuina , in quantum est,uel participat formale motivum proprie sumptum fidei infitia, seu superii turalis, quia nihil potest mouere potentiam ad operandum sub hac speciali,& determinata ratione,hac & ista specie, nisi in quantum tale mouens inmmatur proprio motiuo , seu formali ratione huius & istius determinatae speciei,cum
ex communi doctorum consensu tam
actus, quam habitus specificentur, seu habeant quod sint huius vel istius spe. et ei, ab ipsa formali ratione , qua rei, dunt in obiecta: sed sola reuelatio vere& proqrie diuina, seu quae a parte rei secundum rei veritatem est talis,est fommale motivum fidei infula , reuelatio autem, quae bona fide & prudenter et sti-rviatur disina, non est vere de facto, &a parte rei diuina; siquidem esse diui miti aliqua reuelatione non pendet ab et stimatione, vel apprehensione intellectus nostri, sed abi pia intrinseca, & propria entitate , atque conditione reuelationis, ut satis ex terminis ipsis patet: igitur so-Ia reuelatio vere, proprise, de facto, deseeundum rei veritatem diuina, est sunficiens ad credendum aliquid fide diuina, non autem ea quae hona fide & prudenter aestimatur diuina, qualis tamen
non est. Confirmanu priminea tantum reu a,
156쪽
latio ad credendum aliquid fide diuinata est suffciens, cui falsum nulla petiitus ratione subcise potest, ut docet Concilium Tridentinum,quando sess.6.cap.9- condemnat inanem fiduciam Haereticorum nostri temporis credentium se elsu iustificatos, ita enim loquitur, Cum nullarsire Taleat ceniturine fidei, cui non
potestsubesses*um , se gratiam esse consecutum; atqui sola illa reuelatio quae 'Oprie & iuxta rei veritatem est diuinasialis est cui nullum potest subesse falsum, vi satis ex se patet, tunc enim hec diuina reuelatio non esset amplius primae veritatis in testificando, cum tali veritati repugnet testificari falsum , ut suppono tanquam rem certissimam; igitur sola illa reuelati quae proprie, & secum dum rei veritatem est diuina, nullaque praeter illam alia , est sussiciens ad credendum aliquid fide diuina infusa, seu
supernaturali. reti Confirmatur secundo, nam ea reuelatis ad credendum fide supernaturali non est suffciens, de qua licet dubitare,& cui denegare assensum non est haer tieum , quia reuelatio, cui fides supernaturalis innititur, est certissima; sed citra perieulum haeresis licet dubitare,vel etiam denegare assensum reuelationi,
quae proprie non est diuina, sed silummodo aestimatur bona fide & prudenter esse diuina. Si quidem in statim citata Concilii Tridentini sessione Canon I 6. definitur neminem absoluta & infallibili
certitudine posse asserere se certo habiturugi donum perseueranti g, nisi id ex speciali didieerit reuelatione ι ubi Concilium per specialem reuelationem intelligit cam , quae propriὰ& in rei veritate est diuina, & proinde significat, e tra specialem banc reuelationem, posse
merito dubitari, de quacumque alia reuelatione ; igitur ea reuelatio , quae secundum rei veritatem non est diuina , sed secundum prudentem tantum credentis persuasionem, non est suffciens ad aliquid credendum fide supernaturali& infusa. Nee refert, quod tale obiectum hona fide & prudenter aestimetur esse sussiciens, hoc , inquam, non refert; nam dato non tamen concesta, quod itast, inde tantum sequitur eum, qui sic iudini, & cui fit lius propositio, teneri ad tentandum, seu conandum elicere t Iem assensum circa tale obiectum, cum hoc utrumque apprehendat implicite ut sic possibile, non tamen inde sequitur, assensum hunc circa tale silectum fore de facto & reipsa fidei supernaturalis, quia nemo potest obligari ad impossibiale, at elicere talam assensum circa talo obiectu est omnino impossibile, eum sit extra latitudine obiecti formalis, pernaturalis fidei, qui est sola reuelatio vere, & proprie diuina, extra quam habitus ipse fidei, vel aliquis eius actus non
potis sese extendere; sed de his fusius in tractate fide a.2.ad quem Diuitiam by Cooste
157쪽
134 Bibliothecae Theologicae Lib. II
De locis in genere unde Theologia Schoelastica, seu disputatrix sua depromit
VM ex dictis in toto huius operis decursu sacra Theologia non solam sit declarativa scriptur , de articulo tam fidei, si
quid nominis, id est,tradendo significationem vocum ,& vocalis orationis, siue cxplicando etiam quid rei, id est,res ipsas earumque veritates vocibus significatas, sed etiam verus, imo persectissimus habitus scientificus inclinans inteulectum, ut per assensum vel dissensum adhereat alicui veritati deductae; nem, ni sane dubium esse potest, quin etiam sacra Theologia suos habeat locos, hoc est, certas quasdam argumentorum s des, unde ad suas conclusiones proba das possit procedere; quemadmodum Aristoteles in Topicis communes locos stabilivit ex quibus in omnibus alijs scientijs argum etatio ad omnem dispu
Itaque quod ad secundam huius capitis partem spectat, locos Theol Nicos appellamus in praesenti certas quasdam
veluti sedes, seu promptuaria, aut thesauros, in quibus continentur media s
quibus uti possunt, ac solent Theologi,ttim ad disputationem, tum ad rerum Theologiae subiectarum confirmatione; que media dicuntur etiam argumenta, quia ex illis procedunt omnes discursus, aut argumentationes Theologicae. N que enim modo de hs locis communibus est sermo,qui unaquaque de re pertractari solent: an videlicet res aliqua sit, quid sit, quotuplex sit, qualis sit ut propter quem finem. Neque praeterea locorum communium nomine hoc loco intelligimus materias ipsas, aut Pr cipua quςdam rerum illustrium capita, veluti de Deo uno, de Trinitate,de fide, de gratia alijsque huiusmodi, quae potius ad ordinem, ac methodum traden dae doctrinae pertinent, quam sint id, unde Theologi suas argumetationes siue ad confirmandum , siue ad refellendum eruant, atque depromant. Circa numerum autem huiusmodi locorum Theologicorsi, varia sunt Doctorum placita: numerant enim aliqui
duodecim, ali; decem, alij septem, alij
denique plures, vel pauciores, pro ut magis, vel minus has assiumentorum sedes variε distingunt, omnes tameIi reipsa coincidunt in idem. Et quidem
D. Thomas I. p. q. I. artic. 8. ad 2. qua
tuor tantum recensuit. Primus locus est ab auilaoritate diuina media reuelatione
facta Prophetis S Apostolis, seu principibus Ecclesiae, secundus ex ratione humana, tertius ab authoritate doctorubi Ecclesiae, quartus ab auctoritatera philosophorunias.
Prima tamen,& uniuersalissima loci Theologici diuisio potest esse in extrim secum,& intrinsecum, quia reducitur ad
158쪽
ad terminos aliqtio modo contradictorios: nam vel est intra res , S est ratio, quia inest ipsis rebus, vel non est intra,
sed extra , & est authoritas, quia pulli ritas dicentis est extrinseca rebus dictis; quae authoritas cum sit vel diuina, vel humana, inuitur alia diuisio,qua locus Theol Micus dicitur proprius & ex proprijs, quando videlicet auctoritas non
solum pertinet ad materiam Theologicam , sed etiam annexam habet formalem Theologiae rationem, quae est diuina reuelatio modo suo loco explicato. Alius vero locus est ex proprijs, sed noproprius, quia licet contineat materiam Uiquam Theologicam, non tamen hahet certitudinem Theoli a quae promenit ex sola authoritate diuinaς talis estpr cise SS.Patrum,doctorumque Sch Iasticorum, & Canonistarum authori
Tertius tandem,& estimus locus dici potest extraneus, siue ab extraneiS, quia nihil ex his duobus habet,sed fundatur in sola ratione naturali, vel Phil sophorum authoritate, qui solo rationis
naturalis ductu, ac Iumine veritatem
agnouerunt; unde selum habet ex se facere argumentum probabile, pertinerque ad TheoIogiam veluti per accides, ratione finis, & applicationis, quatenus ad obiectum supernaturale refertur, &
Sic igitur attenta probationum cer ritudine , quinque tantum Iocos The logicos, siue argumentorum Theologi eorum sedes Meremus distinguem , sanctam videlicet talptura, sacras Daditiones, Ecclesiae, Summorum Ponti
fieum , & Conciliorum authoritatem .
Verum quia plura possunt esse media probandi aliquam rem ; certe & infallibiliter ab lute, infallibiliter moraliter, ω probabiliter eanesim, ideo communi ter decem enumerari solent hoc ordine. Vt primus sit ab auctoritate sacrae scripturae, secundus sacrarum traditionum; tertius ex consensii totius Ecclesiae C tholicae in aliquam rem tanquam in fidei dogmas quartus ex Conciliis tam
vniuersalibus,qua particularibus; quintus ex decretis Summorum Pontificum:
sextus ab alictoritate Sanctorum, ac veterum Patrum; septimus Theologorum Scholasticorum, ac iuris Pontificij, seu
canonici doctorum ; octauus ex ratione naturali per omnia scientiarium natur
lium genera latiisme patenti: nonus ex
dictis ae sententijs Philosophorum, qui
naturam ducem secuti sunt, nec non etiaturis ciuilis peritoriim,qui veram & ipsi Philosephiam moralem profiteri contendunt ; decimus tandem ex historia humana, siue Ecclesiastica siue prophana extra diuinas scripturas contenta. In his itaque decem locis argumenta Omnia Theologica delitescunt, atque ex illis, discrimine tamen inserius explicando , sunt eruendae a
Θο-do sint ordinandi loci Theo- inici.
CVm ex dictis superiori capite loci
Theologici nihil sint aliud,quam distinctae quidam sedes, seu thesauri,
quibus continentur, vel coseruantur varia argumenta theologica apta ad aliquomodo probandum conclusiones Theologicas ; nihil aliud etiam erit ex lac Theologiae prescripto locos Theologicos ordinare, quam ostendere, & expli- care, quam respectu huius finis, suarum videlicet conclusionum probandarum, inter se dispositionem debeant habere, ac seruare: ordo enim est parium,dispariumque rerum, sua quibusque loca tribuens dis' sitio. Quia igitur sacre doctrine,seu Theologiae principia per diuinam habentur
reuelationem; locus maxime proprius, atque adeo primus in illa faciens neces.sariam, & infallibilem ex se probatione, erit locus ab authoritate diuina fundatus in solo Dei verbo tam scripto,quam tradito, Ecclesiae, Pontificum, & Conciliorum Generalium decretis; cum hoc
tamen diserimine quod duo primi loci
159쪽
i 3 6 Bibliothecae Theologicae Lib. I I.
se habent in Theologia tanquam forma ipsa,& regula circa res fidei, conclusi nesque ex illis deductas; alij vero tres tanquam iudex, a quo discernitur quid
sit de fide tenendum , vel non, eo quod Ecclesia uniuersalis,Pontifices suprema illius capita, Concilia generalia legitime congregata illam reprςsentantia potestatem habeant, non quidem faciendi ut res in se si ni de fide,aut ad illam pertineant , ut satis ex se patet, sed infallibiliter determinandi, vel proponendi quo ad nos res ad fidem spectantes. Deinde subsequuntur sextus, &septimus ab authoritate Patrum, & Scolasticorum, iurisque Pontificii, seu ean nici doctorum . Et si enim huiusmodi loci secundum se praecise considerati certam , ac irrefragabilem non faciant probationem, ut explicabitur sectione
sequenti, quia tamen continent materiam sacrae doctrinae propriam, saltem debent ad illam pertinere, ut quid unde probabiliter suas conclusiones confirmare possit; non quidem proprie,sed ex proprijs tantum procedendo. Nisi vn nimis esset illorum consensus in aliquo tanquam in vero fidei dogmate, tunccnim ut dicemus loco statim citato, eorum authoritas certum, & irrefragabile Theologo subministraret arguendi, vel disputandi principium. Ceteri tres se habent tanquam ali-' quid sacrae doctrinae proris extraneum, si historiae Ecclesiasticae scriptores occiperis ; etsi enim inter authoritatem Patrum, Scholasticorumque ex una partes& Philosophorum ex alia possit esse c5- uenientia in hoc,quod opinionem dumtaxat generare possint in suo genere magis , ac minus probabilem; quia tamen puri Philosophi tractat solum de rebus naturalibus, quae supernaturalibus ac Theologicis simpliciter sunt extraneae;
hinc etiam argumentum ab eorum auctoritate desumptum in ordine ad summaturalia fidei nostrae mysteria probanda, vel explicanda dicitur extraneu. Sic in locis Theologicis tres in uniueisum dari possitnt Ginest Primus eorum qui non selum sunt ex propriis,
sed etiam proprij. Secundus eorum qui . sunt quidem ex proprijs ratione materiae,sed non proprij defectu rationis sommalis, quae est diuina reuelatio. Tertius tandem est eorum, qui nec sunt ex pro' prijs, nec proprij,sed extranei,quod nec
materiam, nec formam Theologicam. contineant. Restat modo examinare in
Particulari, quantam unusquisque locus vim habeat ad conclusiones Theologicas probandas, quantaque in ijs firmitate niti debeant Theologi , clim is sit Proprius ac praecipuus eorum usus &scopus in sacra Theologia ; quod accurate & diligenter in subsequenti secti ne, nec non libro praestabimus; postqui in reliquis huiusce capitibus explicueri
mus , quid ad veram certamque probaritionem requiratur, & pertineat.
De vera probatione, ct rebus ad
CVm probatio nihil sit aliud, quam
unius cognitionis ex alia recta doductio, ad veritatem illius tria requiruntur: primo quod premissae sint verae, secundo quod deductio,seu conseque
tia Iegitime fiat; tertib quod deducens
cognoscat tum veritatem prςmissarum, tum consequentiae bonitatem. Triplictautem in primissis distinguere possumus
veritatem, in essendo, in cognoscendo,& in significando, secundum quod ubplieiter sumi possunt, vel obiectiue pro
rebus ipsis significatis, vel formaliter pro actibus intellectus circa illas veriantibus, vel denique significative pro vocibus utrumque significantibus; veritas enim ut suppono ex Metaphysica est
quoddam genus analogum ad hςc tria nempe ens,intellactum seu illius cognitionem,& orationem. Vnde etiam het cuia recte sublactum, seu causa mat rialis, in qua veritas posita es ab aliquibus appellantur. Quemadmodum enim
materia albedinis est, omne quod dicis
160쪽
tur album; ita materia , seu labiectum veritatis est illud, quod per se dicitur
verum , qualia sunt tria praediista: Ensenim dicitur verum; cognitio vera ; &ει oratio vera.
Quod pertinet ad causam formale , seu veritatis forma in eo consistit, quod sic ratio quida manifestativa eius quod ea; in re quidem . seu obiecto veluti fundamentaliter; ita intellectu formaliter; in oratione significatiue; sic veritas in re, seu obiecto dici potesti Ratio a
Parte rei manifestativa eius, quod est ;υCluti aurum verum manifestat se ella tale ; veritas in intellectu quod sit ratio cognoscitiua eius, quod est; sive, quod idum cst , quod veritas formalis per se consistat in adqqtiatione & conformitate iudicii, quod est conceptus formalis
cum obiecto in re , non in adqquatione conceptus obiectivi cum re , licet haec Conformitas ctiam sequatur ex priori: si enim semel conceptus formalis est conflarmis,etiam & obiectiuus,qui est obiectum ipsum ut cognitum cum seipso utcst in re . Et ideo aliquando dicitur constare veritatem in hac secunda conformitate , scilicet tanquam in consecuta ad priorem in qua veritas sormalis essentialiter consistit. Tandem veritas in
oratione dicitur; ratio significatiua eius quod est. Causa essiciens veritatis prima est Deus , qui omnibus supradictis dedit
xationem illam manifestativam cum remanifestata perfecte concordantem , in qua statim diximus consistere formaliter veritatem: Causae autem secundae ,
vel immediatae possunt esse , lumen lysii intellectualeae species; lumen enim deseruit ad manifestationem,quia ut docetur in libris de anima mediante lumine intellectus agentis species efformantur; ipse ver5 species rei similitiidines sunt , ct imagines illam reprςsentantes. Circa finem veritatis, quadruplex assignari potest; primus est respectu Dei ,
- nimirum eius gloria i secundus respectu mundi, quoddam videlicet reru inter se
mmercium, aut communicatio; termion Theol. Tom. I.
tius respectu intellectus, scilicet illius
persectio , velitas enim est obiectum illius , & cognitio , seu veritatis contemplatio , est ultima intellectus perfectio, ac felicitas ; quartus tandem,& vltimus respectu voluntatis, est eiusdem persectio , ac felicitas; cum enim vItima v
luntatis beatitudo posita sit in posessi ne veri boni, & priuatione veri mali; 1
la autem veritas manifestet verum bonum , & verum malum; tunc est quod ipsa voluntati veram proponat felicita
Praeter allatam superius veritatis diuisionem,in obiectivam,seu in essendo; formalem,seu in cognostendo; de signia ficatiuam, seu in significando; rursus veritas obiectiva alia est naturalis , &euidens: alia supernaturalis , & ineuidens pro praesenti statu : naturalis alia est Logica; alia Physica; aIia Mathematica; alia Metaphysica; alia artificialis: demum iuxta esse,quod habent res,
veritas ipse diuidi, ac distingui potest ;insuper respectu intellectus dicitur certa, ct incerta; clara,vel obscura; facilis, vel dissici is; necessaria, vel contingens;
probata , vel non probata. Suas etiam proprietates habet veritas , aut verum. Prima est hec . Ueritati , seu vero omnia , quae competunt , consona sunt; a falso autem cito distrepat verum; eo enim ipso quod veritas
est manifestativa rei sicuti est , debet illam manifestare clim omnibus suis circumstantsis: ita ut, si una tantum sit falsa , tunc statim ab illa veritatem disco dare necesse sit, quia non manifestaturres sicuti est. Secunda est , impossibile esse, quod veritas veritati contraria sit: si enim pliares sint veritates ; & unaquε-que manifestet esse quod est; id est manifestet esse, quod eri & non csse, quod
non est; ergo conueniunt omnes in m
ni stando quod est; nec una ponit contrarium eius,quod alia ponit: quia omnes ponunt esse quod est. Tertia proprietas est; sola falsitas est contraria veritati ; patet,quia veritas dicit esse,quod