장음표시 사용
171쪽
148 Bibliothecae Geologicae Libi I
EVidentia sensus , ut sit periori ea
te diximus, is clara visio rei habrim pers sim; pluriumque Theologicarum probationu certitudo in ea ex parte fundatur, ac firmatur. Cum enim inter Catholicos, de haereticos sit minima in multis controuersia: -Iuti de vera Ecclesia de Romano Pontifice supremo Ecclesiae pastore, eae terisque praelatis: de Sacramentis,& alijs; sintque heretici suis in erroribus pertinaces,in remedium talis partinaciat, certam contra
illos probationem facere debet Theologus I ad quod ante omnia opus est oste-dere , quod sola Ecclesia Catholica Romana vera est: & quod ipsa in rebus fi-dci , ac morum errare non potest, sed gaudet priuilegio infallibilitatis; ex hoc enim manifeste sequetur, quod in ea s,la vera sit Christi Sc Euangelii doctrina. Verum haec probatio nonnisi per sensu magna ex parte fieri potest; fit enim hoc modo: Ex una paxte ostendi debet ex diuinarum scripturarum authoritate, quaenam verae Ecclesiae in generali co sideratae conueniant; & ad hoc sensus peruenire non potest, sed intellectus s lo fidei lumine ex alia parte debet ostendi, quod omnia, quae verae Ecclesiae competunt, nunc de sola Romana verificantur, & hqreticorum sectis conueniare non possunt; 8e hsc probatio persensus euidentiam certissima se sequenti
Vera Ecclesia deis habere Diaco
que & Universiilem pastorem Romanni Pontificem. Sed sola Ecclesia Romana dicta habet, ergo &c. quo in discursu ita maior perscripturam probanda est, ut tamen minor pateat ad sensum ; qui certiis me videt, in sola Ecclesia Romana dicta reperiri; apud hereticorum
vero sectas nihil horum inueniri . Idem in multis alijs erit; veluti clesia Catholica semper fuit; Ecclesia Catholica est populus fidelis per uniuersum orbem dispersus; Ecclesia C tholica est una Sec. sed sola Ecclesia Romana semper fuit; sectae vero h etico ram nouae sunt; sola Ecclesia Romana per uniuersum orbe est dilatata, de propagata , sola Ecclesia Romana est una, ε c. Ergb sola Ecclesia Romana est vera
Christi Ecclesia; ubi etiam maiores omnes, siue maioris partes omnes ita fide costant,ut omnes similiter minoris pamtes sint sensui manifestissimae. Potest etiam ratione probari sic;quia ut dicit Philosophus lib. I. poster. cap. I . ex eo quod res est, vel non est,oratio& cognitio dieitur vera, veI falsa Iergo si vult Theologus certam haberi cognitionem de veritate orationis,de cognitionis , necesse est, ut consideret, diligenterque exploret, an ita se habeat in re, sicut vel dictum , vel cognitum est quod si cum cuidentia sensus cognouerit, ita in Ecclesia Romana esse in reis, veluti quod habeat Sacerdotes & Epistopos , sacrificium Miss e , septem Sacramenta; in sectis vero hereticorum aperte videat talia non reperiri, certo probabit quod haeretici falsam consti tuant Ecclesiam, Catholici autem vera . Vnde latis apparet euidentiam sensus in multis circa fidem probandis accomismodatissimam esse. Similiter de Metis etiam haeretic rum per sensum habemus euidentiam ,
quod sint, & ubi sint, & quando inceperint , &quae credant , quae non; quae nouitas, quae varietas, quae contrarietas in credendo. De textu Biblico per sensum plures habemus cilidentias, veluti quis sit Latinus, vel Giecus , vel H brsus; quis sit manuscriptus , vel typis mandatus; antiquus vel modernus,quoad scripturam & caracterem et quis ab Eeclesia Catholica Romana receptus,&approbatus; ubi ab hereticis fuerit corruptus,in alia. Idem de numero,de main irria , de forma Sacramentorum, e
172쪽
rumin ministris; idem de PraeIatis, qui in Ecclesia Romana sunt , S apud
hqreticos non sunt; quae omnia, de similia non parum conducunt ad dirimedas plures controuersias Theologicas , certamque illarum probationem.
De euidentia intellectas, o quo Muio conducor au plures probati nes Theologicas.
IN euidentia quoque intellectus plures ex parte funLntur probationes Treeologicae, quod ut clarius appareat , prius aliqua sunt breuiter explicanda circa euidentiam proposition I, marii. me cum in formam syllogisticam redactae sint cauis incientes conclusionu . Itaque hec euidentia quatuor modis fit.
Primo per sensum: veluti Sol lucet, ignis
est calidus. Secundo per terminorum
cxplicationem, veluti declaram,quid sit totum in quid pars statim apparet,quod torum est maius sua parte. Tertio excommuni sapietitum consense propositionem est quam tanquam certam affr-mantium , veluti quod detur materia
prima,quod cauta sint quatuor,& quod in illis non detur processus in infinitu. denique per regulas Iogicae de per se, siue proposition m per se, cuius
iterum quatuor sunt modi. Primus continet omnia, quae sunt de substantia,vel essentia rei; id est continet omnia quae pertinent ad completam rationem quatuor causarum,nempe materiae, formae, essicientis ac finis , per has enim quatuor causas tota rei substantia completa est ; unde S. Thomas a. poster. Ieth. 7. monet idem esse quaerere definitionem rei, & causam eius. Item ad hune modum reducitur natura cuiuscuntque rei, quia rei primo inest , & reducitur ad materiam & formam in ordine ad finem. Secundus modus continet omnes proprietates, & operati
nes , quae substantiam & essentiam, &naturam rei per se, & infallibiliter eon-
seqiiuntur.Tertius modus dieit existentiam pro ut est modus essentiae; in re enim colideratur thm essentia, tum existentia: essentia dicit primam rei entitatem; existentia modum quo dicta cntitas a parte rei existit: cum autem impossibile sita parte rei separari essentia ab existentia; nunc enim de abstracti ne sermo non est; necessario simul co--xae erunt. Qistus modus continet
causas illas, quae per se, & secundi Osuam emcntia aliquos effectus, vel operationes producunt; veluti intellectus intelligit, voluntas vult, os loquitur , oculus videt, musicus canit ,&similia quae ex propria sua natura tales operaistiones producunt, & ad illas producendas per se a primo effciente sunt ordinatae . Illi sunt quatuor modi propositiouum per se ex Logica, quibus in omni scietia vera illius certitudo innititur, eum sint veluti signum certum &euidens, quod propositio aliqua ab illa aD sumpta sit verissima pro cerra haben
Vt dantur propositiones certae, ac per se notae ex Logica, ita etiam ex Metaphysica, veluti sequentes ι quatuoreantum cause sunt i, illas quaelibet res in esse constituta est omnes sunt necessariae: duae sunt extrinsecae finalis &eficiens,duae extrinsecae niateria,& fomma i Materia & forma sunt partes compositi: compositum per formam specLfieatur, sorma recipitur in materia a e6positum per se existic materia & forma
per compositum: Existentia aliquo in do distinguitur ab essentia, &a natura rvnaqusque res ordinatur ad finem; h eordinatio fit a primo producente r fit
per operationem finalem: omnis res hanc habet operationem; hic operatio producitur per materiam & sermamis:
Istae producunt, cum a natura, vel ab arte, vel ab alia causa sunt ad producendum applicatae ; dum compositum existit, necessario materia ,& forma illius cum illo habent existentiam λ separatio materiae a forma, vel vice versa necessario secum affert compositi corrupti
173쪽
,ueo Bibliothecae Theologicae Lib II.
nem: de quolibet verum est assimare; vel negare: Idem non potest simul esse,& non esset omne testim est maius sua parte ; Definitio necessario verificatur
de definito; Quod semel est de substantia rei; manente eadem re ; & non mutata in substantia; semper de illius substantia erit. Istς & similes propositiones de quibus videri potest Petrus Gregorius Tholosanus Syntaxis artis mirabilistomo I. dicuntur per se notae , quia stermini illarum declarentur , euidenter statim intellectui illarum veritas apparebit. Igitur volens Theologus cum aliqua intellectus euidentia , cui tamen semper lumen fidei debet esse coniunctum, colligere & probare aliquam veritatem de verbo Dei , de Ecclesia , de Romano Pontifice, & alijs,necesse est statuat pri-mtim subiectum , & ttim de illo iuxta Logicam inquirat omnia , que pertinent ad quatuor modos per se ili perius allatos ; idem fiat ex Metaphysica discurredo ab his quae tali subiecto conueniunt, quid de materia , dc forma illius dicendum sit,&c. Sic enim fiet, ut semel cognitis per fidem quae in g. Ecclesiae in
Generali consideratae conueniunt, nCmpe quae sit illius existentia , quae forma, quis finis, quod essiciens,que proprietates , quae Operationes , quae priuilegia , quae signa , &c. tunc per euidentiam sensus , & intellectus constet, quaenam.
iit illa in particulari,cui taIta conueniunt quaeque proinde sit vera Dei Ecclesia.
De certis rasine fidei , e, primum
VT certitudo euidentiae desumitur
ex obiecti intellecti euidentiain intellectus illud apprehendentis, deque eo iudicantis proportione , quam dicitur habere ob aliquod lumen intellectuale , ut supra diximus; ita certitudo fidei in communi debet ultimo resolui in auuioritatem Mentis,quae si Dei auctoritas est , diuinam, seu Theologiem fidem gignit,humanam autem si autho. ritas est hominis; in praesenti capite ago. mus de certitudine diuinae fidei, cui potissimum innititur tota Theologitarum
Fidem igitur diuinam,eiusque assensum esse certissimum ,'imb certitudine sua superare omnes alios habitus vel aD sensus naturales quantumuis euidentismos,suppono tanquam omnibus notum ex tractatu de fide; nunc tantum breu, ter explicandum est, quodnam sit huius certitudinis fundamentum ; putoquυ primum omnino esse euidentiam intes lectus, qua cognoscit Deum,qui est prima veritas non solum in essendo,sed etii in dicendo, non posse errare , nec falli, nec mentiri, hinc enim oritur secunda
cognitio , quae est , quod dicto Dei ceditissima fides adhibenda est ; & ex haeduplici cognitione, vel notitia formatur propositio qusdam uniuersalis pro
maiori assumenda ad probandas cum certitudine fidei particulares omnes illius veritates ; propositio talis est: omne dictum , vel reuelatum a Deo certi fima fide credendum es. Hac posita maiori, que certa est per euidentiam intellectus,
subsiumenda est minor , quae talis sit,)ed
hoc est dinum , vel reuelatum a Deo, U.g. illum esse unum , ct Trinum , unum in essentia , Trinum in personis , quarum secunda carnem assumpsit humanam ν& caetera huiusmodi; tunc enim sequetur conclusio ; Ergo hu omnia certa fide credenda sunt. Ad cuius argumenti certitudinem satis patet necessario requiri, quod minor sit certa: si enim semel non sit certum, Deum hoc dixisse, utique non erit certum , quod illud omnino sit credendum ι Unde tota dissicultas est in printatione minoris , ct ex illa primhm orbtur controuersia inter Christianos,& csteros infideles Christum non agnosten tes; deinde inter Catholieos , & liaere
ticos; Catholicis enim omnibus ad prinbationem illius pro certo sipponentibu Claristum Dominum esse verum Deum=atque
174쪽
atque adeo pro maiori assumentibus , Omue dictum Christi, est dictum Dei , o ct ideo teri. credendam est . Deinde pro minori subsumentibus , sed Christus haea it, v.g. septem esse Sacramenta, dari sacrificium Missae, & Primatum Romani Pontificis, ergo M. in hoc , inquam argumento a Catholicis facto, maiorem negant infideles, minorem vero haeretici , unde summa totiuς fidei Christianae , probationisque minoris primi argumenti, cui innititur , in his duobus posita est, ut primi limaduersus infideles probetur Christum Deum esse , tum aduersus Haereticos id concedentes , Scadmittentes illum talia dixisse, de reu Iasse: Si enim non est certitudo , quod Christus Dominus sit Deus , & quod hoe , vel illud dixerit, non erit certum quod tali dicto certa fide sit credendum. Media autem ad probandum Christiam Dominum esse Deum aduersus imsideles , cum sit obiectum totaliter supernaturale,alia esse non possi in quam illa quae infra libro .referemus; soluendo scilicet omnia illorum algumenta in contrarium,&adducendo omnia oedibilitatis argumenta, & motiva, quibus ibi dicemus fieri euidenter credibilia cuncta fidei nostrae mysteria . Certitudo autem, vel certa probatio de dictis a Christo contra haereticos, triplicem hahet gradum a tempore acceptum ; Primus gradus est tempore Christi; secundus in primitiua Ecclesia, eo videlicet tempore quo Apostoli illam fundabant,
euntes & docentes omnes gentes ἱ ter
lius his seculis nostris. Igitur tempore Christi Domini,illi, qui auribus,& ocu lis propriis illum docentem audiebant,& videbant, per euidentiam sensus, &non per fidem erant certi de dicto Christi , ita enim Christus ut Deus sensit i ignotus erat, aedebaturque perfidem, ut tamen Christus ut homoactionesque illius, ac dicta externa per sensuin cognoscerentiar. In primitiua Ecclesia, cum
iam Christus ex hac vita discesserat, ut ascenderet ad Patrem, certitudo de dictis, &factis a Christo non poterat fundari in euidentia sensus statim dicta ;fundabatur tamen in alia sensus euidentia quae talis est. Clim enim fideles illius temporis in duplici cssent differentia , aliqui scilicet, qui proprijs audierant auribus Apostolos narrantes, se talia a Christo Domino proprijs etiam auribus accepisse, & viderant illa ab Apostolis innumera miraculoriam multitudine confirmari; profecto illi tales quoad huiusmodi miracula habebant euide-tiam sensus, & intellectus, sensus, quam iraculorum claram & indubitatam hahebant visionem, intellectus, qua certo sciebant, talia opera supra naturam non posse fieri ni si ab eo, qui supra naturam est ,& in confirmationem veritatis: insit per quo ad testimonium Apostolorum de dicto Christi per aures cuidentiam habebant: ideoque euidentia erat didicto Apostolorum , quamuis non didicto Christi. Alii vero, qui nec Apostolos viderant, nec audierant; Sed ab alijs narrata audiebant, & tamen credebant , per sensuin habebant euidentiam de traditione ; id est quod in primitiua Ecclesia erat traditio uniuersalis , quod talia ab Apostolis accepta, miraculisque confirmata fuere e habebant etiam euidentiam sensus, quod a Christi fidelibus talia S talia, ut certa de fide credebantur, & quod haec vel illa faciebant,quod
talem scripturam ut authenticam admittebant.
Cum igitur nunc sermo sit de uniuersali fundamento certitudinis fidei,tale fundamentum in primitiua Ecclesia fuit, unum authentica scriptura, alterum generalis traditio de dictis , & factis a Christo,quae duo ita inter se comparantur, ut unum ab alio confirmetur ; traditio enim docet quae sit verat authentica scriptura, ut libro sequenti fusiuς dicetur; Scriptura vero , quod traditio Ecclesiae columna, & ficinamentum sit veritatis. Verum quia hoc fundame tum Scripturae ,& traditionis,sive quod idem est, diuini verbi tam scripti, quam traditi, licet in seipso consideratum sit completum & adequatum,tamen respectu
175쪽
iue L Bibliothecae Theologicae Lib. II.
ctu nostri eompletum non est , si quidem possumus circa veram illotum coegnitionem errare, semperque dubitare an recte illa cognouerimus, ut satis patet ex t mmuneris controuersijs, quae inter Catholicos, & Haereticos veriantur ;hinc est, quod Deus ex parte nostri pr nidit de altero certitudinis fundamento Ecclesia videlicet, cui ita assistit, ut singulari priuilegio in acceptandis Sacris
Scripturis, & traditionibus errare non
possit ; unde quod Ecclesia de illis iudicat, credit, ac determinat, verum est , de certum I Vt autem cuidentia sensus
nobis costat de testimonio Ecclesi ,sensus enim modo apertissim' videt, quod hic textus Biblicus v. g. vulgatae editionis, ab Ecclesia Catholica Romana proauthentica declaratus est; item quod sint septem Sacramenta , & similia ; ut, inquam , certitudo de testimonio Ecclesisci rea illa habetur per euidentiam sensus,
per eamdem, nec non etiam intellectus, certo cognoscimus solam Ecclesiam , Romanam talia proponentem esse solam
veram Christi Ecclesiam. Semel enim per fidem cognitis vers Ecclesiae existentia, essentia, definiti ne , proprietatibus, operationibus , Ssignis, de quibus infra libro quarto, sic Τheologus procedere potest; Ilia Ecclesia, quae habet existentiam , dein sinitionem , quatuor Musias, proprietates,
permones, Osigna vera Eccle , est v ma Ecclesia, HVola Ecclesia Casholica Romana dicta haberi reliqua veνo non ; Ergo fla Ecclesia Romana est vera, reliqua Uero omnes fuge. Quo in argumento maior
est certissma intellecitui, tum per Log, cam , tum per Metaphysicam ; minor autem per euidentiam sensus , considerando quod in sela Ecclesia Romana ex his, quae in hoc saeculo numerantur, reperiuntur ille proprietates & notς,quq
ex diuinis Scripturis soli verae Ecclesiae
conuenire possunt. Ad extremum , ut quae in toto capiate diximus de copleta coordinatione ad
certitudinem diuinae fidei stabiliendam , sue quod idem est de ultima diuinae G dei resolutione, si quidem resollatio rei
alicuius nihil est aliud, quam eius reuocatio ad sua principia , vltra quae non a
possit progredi ad aliqua alia, sed ad id
peruenitur in quo est sistendum, undo etiam ultima celetitudinis diuinae fidei resolutio, n hil est aliud , quam eius re ductio ad prima illa, quibus ingeneratur in nobis , principia & fundamenta I ut haec, inquam, summatim, magisqueactare contrahamus, loquendo de prima iingeneratione, atque adeo ultima res lutione diuinae fidei per ordinem ad pinteliam, principia enim illius,sicut& c - .iuslibet actus intellectus sunr duo, n, mirum potentia , seu intelliatas, & obi ctum unde etiam duplex potest distingui eius resolutio , una per ordinem a s potentiam , altera per ordinem ad obiectum; loquendo inquam, de prima,cer tum est illam fieri in hec tria, scilicet in
volitionem determinantem intellectum ad assensum tam quo ad exercitium,qua quoad specificationem , item in inresenum motum , c=ιmpulsam SpirisAs Sancti, mouentis,& agitantis intellectum ad illunc assensum, o in imum supernatura- le lumen, siue habituale , siue actuaIequo intellectus esicit assensunt diuinae sdei. i Altera fidei resolutio ex parte obiecti fit vltimate in solam reuelatione Ταν ut diuinam, ut in formalem rationem c -
dendi; praesuppendo tamen euidentiam intellectus in lumine naturali fundatam, vi
quod Deus reuelans errare, aut mentiri
non possit. Quia autem assensus diui,snae fidei per ordinem ad obiectum po- i test duobus modis considerari; primo i
secundum se , & iuxta naturam suam, praecisρ sumptam , deinde quatenus est in nobis circa veritates, ut propositas per Ecclesiam tanquam regulam infallibilem proponentem credenda ex ordinatione Christi Domini ; ita certitudo diuinae fidei resoluitur ex parte obiecti
in diuinam reuelationem vchat forma lem rationem credendi, ut tamen ad due
iudicandum an propositio creclita sit reuelata a Deo, neceste sit ulterius procedem Dissiligod by Corale
176쪽
dete ad authoritatem, seu testimonium Ecclesiae, quatenus illa habet infall, bilem assistentiam Spiritus Sancti in quam ad regulam certam proponentem,& explicantem , quae sunt credenda; Quod testimonium veret Ecclesiet persuas proprietates,& notas euidenter c Pitae , certo etiam cognoscitur pereul-diatiam sensius; sensus enim apertissime ciet ea, quae ab Ecclesia Catholica Drn ana sola vera Ecclesia proponunturerto credenda. Vltimum tandem in quod certitudo luin s fidei reseluitur non ut rationem .sormalem,nec ut regulam credendorum ed solummodo ut conditionem praere-3uisitam ad generationem illius sunt idiva motiva credibilitatis diuin fidei,pr cedensque iudicium de euidentia credihi litatis , & id genus alia, quae tale iudicium requirit, inter que quia plura dantur per fidem humanam dumtaxat certa, superest ut in sequenti capite de certitudine fidei humanae rebusque ad illam pertinentibus breuiter agamus , infra cnim sect.6.cap. Io.iterum redibit sermo de hae fidei resolutione.
suetudine alienus , aut sensus humani expers, qui velit adhuc quaerere, aut dubitare de re sibi per aliquam fidem humanam , vel aliquorum author itatem confirmata . In hoc dicto conue- iure debent omnes, maxime clim non procedat de omni humana fide,& in quia buslibet circumstantsis, sed sit indeLitum, ad cuius proinde veritatem suffcie quod aliquando verum sit, & id moraliter certum sit,quod viri cordati,prudentes, & probi assirmant; talisque ce titudo tollat ut minimu Omnem actu Iem tormidinem, aut dubitationen .
. De hac materia ct in fauorem illius 'dudum eIeganter scripserunt plures
Sancti Patres Clemens Alexandrinus lib.2.StromatiTheodoretus lib. I. de curandis Graecorum assectionibus, statim initio , Augustinus lib. de utilitate credendi tomo 6. Sanctus Zeno libro dinde, Guillelmus Parisiensis tract.de fide aduersus Gentiles, Hugo a Sancto Victore Iibro de fide , ali que multi: Cum enim aliqui infideles , &hqretici, imo tota late haeresum colluvies inde fit orta , quia videlicet volunt infideles , &n retici concludere fidem intra limites nostri intellectus, adeo ut maximam cordis & animi leuitatem putent, assentiri alimi obiecto obscure tantum co-CVm multa per fidem humanam
credi plerumque necessie sit; naturae si quidem ordo ita se habet,ut cum aliquid discimus , rationem praecedat cium ritas, scientiasique comparare non ponimus, nisi facti prius discipuli , &α credentes authoritati magistiorum clim , inquam, ita sit, breuiter osten dendum est quantam certitudinem προ-nerare possit fides humana quasque gr-cumstantias,aut conditiones habere debeat ad illam generandam. per fidem humanam Laberi possie certitudinem moralem,qua nimirum certi sumus in rebus morali-hus , & agendis, quaque vir prudens,& probus contentus est, ita viis etiam habeatur imprudens,& ab humana con- Mutat. Theoti Tom. Lgnito , & quod intellectus noster non potest naturaIi, & euidenti ratione com- Catholicos ludibrio habent quod absque vIla rati ne ut evidenti aliquo signo dissicillimis inhumanum captum saperantibus mysterijs firmiter,& usque ad vite sue pro-Iusionem assentiuntur; Cum , inquam, infideles, & haeretici ita putent, ad destruendum tam turpem errorem, fideique nostrae necessitatem ostendendam obiecti obscure cogniti,nullumessicacius medium adinvenerunt Sancti Patres, quam probare fide in uniuersiam abstr iendo a Ditiina & humana, esse necessariam, suamque in credentium intellec tu parere certitudinem: Si enim semel infideles ipsi, & haeretici tenentur in multis ad humanam societatem per- v tinen-Diuitiam by Corale
177쪽
is 4 Bibliothecae Theologicae Lib. I I.
tinentibus & aliis, recurrere ad certitudinem ab humana fide prouenientem, assentirique per illam pluribus obieetis obscure , & ineuidenter cognitis, certe non est, cur fidei Catholicae necessitate, aut conuenientiam ex parte obiectorum Obscure cognoscendorum improbet, aut Christianos Catholicos leuitatis arguar, quocphuiusmodi veritatibus, quibus ratio humana experimentum non praebet, fidem adhibeant. Maxime cum haec diuinae Sapientiae secreta ipsa diuina Sapientia, quae omnia nouit, dignata sit ita hominibus reuelare , ut sui praesentiam , & doctrinae, inspirationi sique veritatem in illis conuenientibus argu mentis & signis ostendere voluerit, prout lib. . videbimus,nunc ad nostrae conclusionis rationes veniamus ex supracitatis patribus desumptas. Primo si fidei humanae moralis sabiem non conueniret certitudo, iam nulla posset esse vera amicitia humana , ut argumentatur Diuus Augustinus libro de utilitate credendi cap. I o. Si quis credere, & credulum eta semper in vitio ponit, nullum ille amicum habere potest : Si enim turpe est aliquid credere; aut turpiter facit qui amico credit, aut nihil amico credens, quomodo amicum vel ipsum, vel se appellet. Certe vera,& perfecta amicitia humana sita est in mutua beneuolentia; at licet erga eum λquo nondum te credis amari, possis assi- ei aliquo affectu beneia olentiae, quae est initium amicitiae , idque certo & euidenter per propriam experientiam scire et nequaquam tamen potes cum eκ
amicitia diligere nisi ut amicum, & nisi redamantem eum existimes; quod fieri non potest, nisi detur locus fidei humanae , ct alicui obieeto quantumuis obscure, certo tamen moraliter cognito obati thoritatem,uci dictum amici mutuum tibi amorem protestantis. Secundo non solum amicitia , sed etiam omnis humana societas rueret nutante semel aliqua sutem morali fidei
humanae certitudine; naei catores enim mutuo nunquam contraherent, cum
sibi inuicem prius debeant aliqua certi tudine fidere, & credere, neque tot maris , ac terrae periculis se committerent, nisi lucrum aliquod fide humanaaex alio. rum videlicet relatione, certo saltem moraliter sibi persuaderent i sic uinec agricolae semen terrae cum tantis labo. ribus mandarent, nisi maiores prouer tus se consecuturos prius crederenn, ne denique infirmus praescriptis medic irum unquam uteretur, si se per illae dicto illius valetudinem recuperaturari non arbitraretur; denique ut ait Diuui Augustinus citato lib. cap. I 2. nisi quocnesicitur euidenter, credatur, sitque ali- qii id fide humana certo persuasum, tot teretur pietas δι amor filiorum erga parentes ,& vicissim amor parentum erga ipsos. Non enim ratione sciri potest, sed interposita matris authbritate, atque adeo dato loco fidei humanae , de patre creditur: de ipsa vero matre, plerumq nec matri, sed obstetricibus , sed nutricibus, ct famulis credendum est; credimus tamen & sine ulla dubitatione credi inus,quod scire non posse confitem sis. Quod etiam preciard docuit Abbas Ru- pertus in S. Ioannis. Sine side, inquit, nec in elis visit , namsi insidelem per
cunctari velis, quem trem , aut
matrem habueris, protinus , resZonderiti' itum atque illam, sistatim requrras,utram nouerit quando conceptus si , o quaηi nauus , nihil horumse mine fatebitur tamen quod non Videt, credite habentere' inim insideles sidem, sed utinam in Doemnams haberent infideles non essent. Adde ex eodem D. Augustino ibidem, multos esse stultos, seu parum ia-telligentes rerum diuinarum , aut etiam humanarum, & officiorum virtutis; qui si sibi vitae duces esse velint,eamqtie su0
iudicio regere, peccent omnino , & dc ficiant necesse est ; quia aut errorem-- aut ignorantiam sequuntiir: eatenus es go tantiim bene agere ac vivere possunt in multis, quatenus ut sapientis instrumenta agunt,eiusque dictis & praeceptibfide humana certo credentes obediunt.
Dico secundo per fidem humanam
178쪽
non solum haberi posse certitudinem moralem, sed etiam physicam, aut Physicae aequiparatam, qualem habet is qui experitur, & videt rem aliquam : sicut certus sim physice Petrum, quem sensibus bene affectis vidi vere morti nuri, non esse amplius in vivis, nec si quis ei similis inueniatur , ipsum esse, quia certus sum euidentia intellectus res quae
Extiterunt, & perierunt non reproduci naturaliter. Dixi naturaliter, quia miraculose , siue per omnipotentiam Dei absolutam, potest mutari status rerum,
Proindeque necessitas illa in qua fundatur certitudo quae appellatur Physica , quia fundatur in necessitate , immutabilitataque physica, quae oritur dumtaxat
cx naturali rerum ordine. Probatur primo, quia tam certus videtur esse aliquis Romam esse, quam, nunquam vidit, ac certus est ciuitatein illam esse in qua versatur ; tam,inquam,
certus esse videtur,tamque amens esset,
si de uno, ae de altero dubitaretii sed il-Ia certitudo, qua quis est certus de ci-Mitate in qua versetur,est certitudo Playsica, ergo etiam & illa, qua quis est certus de Romae existentia ; & tamen qui Iobet cuidentiam ciuitatis in qua manet, non habet de Roma aliam certitudinem quam fidei humanae ; si quidem
id a Deo reuehatum non accepit,ut sup- Ponitur, nec experimentali cognitione , aut intelligentia quae est de rebus uniuersalibus, aut etiam de esseniijs rerum, cognouit: Igitur per fidem humanam haberi potest certitudo Physica, vel tanta vi certitudini Physicae aequiparari possit ; nec dicas credentem in tali casu habere euidentia in attestante, hoc enim libenter admitto, sed addo cuidentiam in attestante, non esse cuidentiam rei, ut ita dicam, attestatae, sed testantis authoritate confirmatae, nec eam impedire
quominus res possit credi fide humana, ut com uniter docent Philosophi; quidquid sit de fide diuina, an podit stare cum euidentia Dei attestantis, de quo disputant Theologi a a. unde semperstit per fidem mere humanam laalacri Biblist. Theol. Tom. I.
posse eertitudinem no solum moralem 1
sed etiam physicam, seu Physicae etqui-
Secundo si per fidem humanam scortitudinem etiam physicam, aut illisquipollentem no haberemus, iam Omnis fere aditus scientisis diseiplinisquo obstrueretur, Si ullis hanc fidem, inquit D. Augustinus lib. & cap. iam citatis de
utilitate credendi, tollis omnem magistery, disciplinaque rationem: Primo enim
in scientijs substernis acquirendis, non omnes propositiones demo strabiles habet demsi stratas discipulus, nec eas euidenter novit; unde certitudinem illatu non habet in euidentia sundatam, sed iii fide humana, quia stilicet audit Philosophos de csteris inter se acerrime contendentes , in sis tamen suppositionibus unanimes esse . Insuper pro habendis scientiarum principijs, inductione in arebus sensibilibus, & singularibus facta
opus est: pro induetione autem plerumque sussicit fides humana,quam tradunt historiae, & testimonia doctorum, eOrumque qui id se expertos esse assi mant : Iam ergo si fides humana non posset aliquando parere in credentis ii tellectu certitudinem Physicam,non es set unde in comparandis scientijs necessaria esset, nec qui sine illa , magistrorumque subsidio vellent per se ipsos id tentare, in ita stolidos errores incidereti
re recte Aristoteles passim docet
credendum esse unicuique, in propria ipsorum arte, & ante omnia postulat, ut discipulus suo praeceptori credat, di-
sentem , inquit, credere primum oportet. Si quidem ut bene argumentatur Theodoretus loco superius a nobis citato.
mo unquam e fide aliquid potuit addiscere, nam quod talia AEnt nomina Garacterum , litterarum A S.G. aut A.B.
demon ari, aut sciri non pus, sed si
tantum creditur , o' tamen illis velut fundamentis caetera omnia, quae sunt asdiscenda nituntur.
Dico tandem tertio per fidem humanam posse etiam haberi certitudinem Metaphysicam, quae in eo sita est, ut po-V a sitis
179쪽
is 6 Bibliothecae Theologicae Lib. I I.
sitis omnibus circumstantijs , in qu bus
res credita est, repugnet rem non esse veram eo modo quo creditur , quia videlicet id aliter non posset fieri, quam, per miraculum, quod repugnat in eo casu, cum enim solus Deus ex una parte sit author miraculorum, & ex alia infinitae eius bouitati, & sapientiae veracitatique repugnet, quod ipse sit author mendacij, vel erroris, implicat quod in confirmationem, & testificationem alicuius propositionis falsis, possit aliquod patrare miraculum, ut satis dicemus t .
Primum in fide humana certitudinem metaphysicam haberi posse, facile probari posset ex stati in dictis; que enim certitudo est principium alicuius scientiae verae , ea est Metaphysica; unde eum satis ostenderimus aliquam fidei hum, uae certitudinem esse principium alicuius scientie verae, cuiusnodi sunt scientiae subalternatς, aperte sequitur aliqua humanae fidei certitudinem esse meta- physicam . Uerum quidquid sit de re. bus humanis, existimo auertionem esse veram, fallem fere in omnibus motiuis eredibilitatis fidei Christianae; vg. cre dimus fide diuina Deum esse unum, &Trinum, Verbum esse incarnatum, quia Deus qui est prima veritas id ita reuelaiauit; sed quomodo certi sumus Deum ita reuelasse, nec enim experientia id didicimus , nec demonstratione , aut intelligentia clara dc euidenti; unde igitur scimus id Apostolos docuisse , & alia huiusinodi,ut & in confirmationem harum veritatum tot miracula facta fuisse Ceriate nulla alia saltem facilior videtur esse ratio respondendi, quam si dicamus id nox habere traditum ab hominibus, qui in eo numero , statu & conditione fuerunt, ut nullo prorsus modo falli hae. in re, aut fallere velle potuerint, alioqui rueret suavitas diuinς prouidentiae.
De condimnums requisitis, Ut Meshumana certiodiviem habere ,
ct parere sulis. CVm omnis humana fides nec moralem, nec Physicam, nec Meta- physicam habeat, aut pariat certitudinem , superest breuiter explicandum , quas circumstantias , aut conditiones eam fidem habere oporteat ut tantam certitudinem faciat,sive quod idem est, quaenam sint circumstantiae, & conditiones necessatae, ut authoritati humanae indubitata, certaque fides adhibe tur . Hae autem conditiones sunt in viii. uersum in duplici differentia; aliae enim se tenent ex parte ipsius authoris , seu eius cui creditur, aliae ex parte ipsius eredentis. Igitur quod ad primas pertinet tres communiter assignari stilent,
sapientia, veracitas & loquutio clarao; id est, primo, ut in ea re quam credemdam proponit, sit, habeaturque sapius, ita ut in eo negotio nulla susipicio quod ille fallatur aut crret, suboriri poisit, sequi credit, certo cognoscat authorum nullo modo decipi, nec vero posseis, stantibus circumstantijs illis quas cius reuelatio supponit. Secunda est,ut qui, nullo modo fallitur in eodem negotio, nullo quoque modo velit fallere, imo nec possit velle facere, sitque hςc necesistas saltem suppositionis . Tertia , ut quod in mente habet, & iudicat author, id signo externo, seu verbo ita claro exprimat, ut qui audit nullo modo dubitet, quin assequatur, pleneque intelligat
mentem authoris. Harum conditionum si vel una aliqua desit, aut nutet, totam etiam authoritatem , & quae ea nititur fidem vacillare Oportere sitis patet cuilibet consideranti. Quia autem harum omnium conditionum certa cognitio duplex haberi potest una fidei, altera evidentiae seu scientiae: notitia illarum certa a credente praesupposita, debet esse scientiae seu
180쪽
euidentiae , non autem fidei, ne aut deis tur processus in infinitu , aut fiant multae inutiles ambages, quae quantaecunque sint, debeat tandem eo deueniri, ut credenti sit euidenter notum in circum stantijs eiusmodi, eum cui certiis-rna fides adhibetur, nec posse falli, nec fallere, nec ullam in ipsis dictis fallaciae suspicionem inesse. Hine est quod ad
illam euidentem notitiam comparanda, suae etiam praescribuntur regulae. Inprim is infallibilis ,& necessaria regula heces ad dignoscendum aliquem non falli in aliqua re; si multi eiusmodi periti,
vel singulatim, vel etiam ineuntes come ilium ,remque diligentissime discutientes omnes in eo conueniunt, quod aiunt se illam euidenter perceptam teneri dicitur, si multi periti, vel ea in re sapientes conueniant ; nec enim imperitorum multitudo quantalibet fidem facere potest, ut recte obseruauit S. August. lib. I. contra Academicos cap. ubi ait, venerandam quidem esse maio
rum authoritatem, non tamen stmnium s
sed qui sapientes fuerunt. Cum autem ex eodem D. Augustino ibidem lib. I. cap. 3. vix quidquam sit nobis notius, quam ratio communis sapientiar pr
bitatis, cuius, inquit, Trebi in animis nostris apertiorem notionem natura esse voluit, quam sapientia, hinc est, quod qui- Iibet prudens facile poterit asnostero,
an multi illi quorum consensus auth ritatem fidei statuit, sint sapientes ea in re de qua ipsis creditur . Ratio isthis regulae potest esse primo, quia veritas, ut etiam supra notauimus, supponit veritatem entis veri, &non potis esse multiplex, variaque veritas ; ad distinctionem falsitatis, quarvon est una, sed multiplex, non stabilis, aut firma sed inconstans; & si multi in unius rei inquisitione decepti sunt, haud
dubie varia sentiunt,& referunt; igitur videtur impossibile esse humanitus, aut per ullam causam creatam, ut multi s pientes viri diligenter examinantes rem unam, Se eumdem,si in eamdem sentent in conspirent, in ea sint decepti: maxime si in aliis rebus inter se distentiat . Unde tantum abest, quod authores tria alijs circumstantijs rei differentes, minoris fidei sint, clim in aliqua eiusdem rei circumstantia omnes conueniunt; ut potius illa sententiarum in alijs rebus varictas , sit non leue argumentum, si qua iii parte consentiunt,in ea illos non errare, sed ipsam veritatem assequi; ut magis infra ponderabimus lib. . ubi inter caetera credibilitatis diuinae fidei aragumenta, Se motiua istud adducemus. Secunda ratio, cur unanimis vir rum sapientum , & diligentum multoruconsensus omnem erroris, vel deceptionis suspicionem excludat,sitque natur
liter impossibile id falsum esse, quod
multi illi credunt, & sciunt,videtur esse, quia nonnisi duce natura ipsa, luminisque naturalis intelligentia, talem consensum habere possunt; sed quod natura magistra, aut duce sapientia cognoscitur,lin possibile est illud esse falsum. Ergo &e. Probatur maior, clim enim , quoties in multis inest aliquis effectus idem,& communis,oporteat in eis inense commune etiam aliquod principiumox quo talis effectus sequatur; si semel datur unanimis ille consensus,debet etiadari virum ita sentiendi principium; sed illud ut supponimus non est authoritas, qua aliquem ut ducem, aut doctorem uantur illi, qui sic unanimiter sentiunt, cum aut singuli, aut etiam ineuntes concilium, de rem accuratissime examinantes omnes in eo conueniant,quod aiunt se rem cuidenter perceptam tenera: igitur ista natura , aut virtus quae
eam perficit, potest esse tale principia; si quidem praeter ista duo nullum aliud potest assignari, & quidquid aliud a signabitur id erit deceptio, errorue, aut aliquid aliud quod unum & uniformi esse non posse supra probatum est. Minor in qua est dissicultas , nimirum quod natura magistra , aut duce sapientia cognoscitur, impossibile esse illud esse falsum, patet primo, quia natum , virtutumque illius intellectivarum Deus ipse est author, qui falsitatis, aut