장음표시 사용
241쪽
Σ18 Bibliothecae Theolomae Lib. II.
ratore, qui ex Baronio imp rare caepit anno Christi I93. Alexander Aphrodi-
saeus; attamen cum prius Catholici doctores magis Platonicorum ac Stoicorum placitis adhaererent, tantii in circa
annum Domini circitor IIIo. mirum
in modum Aristotelica caepit florere do-istrina; eo sere temporc quo Petrus LG- bardus in ordinem redegit seia tentias Patrum , dictaque Theologorum; unde sicut ob illam faciliorem docendi Methodum per antonomasiam postea dictus fuit magister Sentcntiarum, carpitque publice illius textus legi; ita etiam credibile est ob eamdem causalia ordinis , quem habet Aristoteles in tradendis disciplinis, qui certe in illo cli valde suspiciendiis,ut statim dicemus,sui Dse etiam in academijs pro Philosophiae
magistro receptum, Philosophumque aper antonomasiam appellatum. Igitur cum ex bellis frequentibus,dcacerrimis maxime, diutius intermissiliu fuisset scientiarum studium , illudque arenovandum nominatim Reges Galliae
Parisiis pnvsertim contenderunt I tunc
primit m in academ ijs ab illis institutis
circa annum Domini inillesimum centesimum quinquagesimiim Aristi, telis libri inter Catholicos praelegi caepertit, tanquam omnium in Plillosophicis magistri. Ex unius autem academiae cclchrioris , ac primariae more idem mos in alias deriuauit Academias. Cum enim
postea doctores ex illis insignes prodiis
sent, ac nominatim ex Parisiensi Academia omnes Theologoi u principes, quique Scholarum antesignani Theologi carum suerunt, Aristotelica informati doctrina eamdem asseclis suis tradiderunt : & sic deinceps hic mos adoleuit, modoque etiam viget in omnibus Academijs, & in omnibus etiam Theolog rum scholis. Nec desunt plures escacissimae rationes, propter quas tunc, Sin subsequentibus etiam doctioribus saeculis, caeteris Aristotelica Philosophia fuerit praelata,& licet Platonis,aliorumque Philosophorum a Graecis ad nos fuerint delati libri,adhuc tamen Arist : telis loco liaud alius o Plii losephis repositus in academ ijs, scholisque inueniatur; & prae caeteris etiam non tantum
d trina, sed etiam sanctitate praestantissimi viri illuui in Pallosophicis tan- cpiam ducem sequuti fuerint, S. Boii uentura, S. Thomas, Albertus Magnus, Io nnes Duns Scotus , alij que similes viri e Mendicantiu maxime ordinibus. Nam prιοτὸ nullius Philosophia est adeo methodica, sicuti mistotelicii ,
in qua quae apud Ethnicos Philosophos
sparsa erant,magna cura collecta,distineta, suo loco posita, & rationum trutina ponderata reperiuntur. Secund. nubta agit de tam multis; unde si laudatur Homerus , ut bonus , vel ex omnibus Graecis,ut optimus Poeta: Hippocrates ob sua sapienter tradita de re medicti decreta, inter Medicos dominatur: Socrates ut vir bonus,modestus S in Ethicis versatus suam habet laudem: Plato ob variam eruditionem & dicendi
maiestatem suo dignus est honore: certe vitiis Aristoteles, ut is qui omnia squae alij norunt, in Rhetoricis, in Poeticis, in Logicis, in Physicis, in Mathematicis, in Metaphysicis aut Theologicis, & multo plura nouit, &quod sopientis signum est, ea abibitato, quod de nullo alio legitur, alijs tradidit, omnibus praeferri, ac pro magistro retineri debebat. Tert:o cum nulla agat de tam
multis ut Aristotelica Philosbphia,nulla
tamen tam breuis, & sine verborum lenocinio plurima coprchendens reperitur. marso nulla afferre videtur rati
nes meliores, responsionesque solidiorcs quod totum elegantillimo Plinii Iecundi testii notato lib. 7. Histori placet confirmare ; Le uti opera eius, inquit,
altente er diligenter, exoritur ingens a
m ratio : quam ab Ultimis principis deducit a ditissimaqprofundi pima rersi omnium' pruris acute refellit aliena ' quam fortiter communis, ct corroborat sua ' quo
ordine digerat gula st quod est in ira
denis artibus perutile: qua tu frugalita ie verborum 8 nihil est in ρ vacans,
242쪽
statium eω oscitari, aut aliud agere . quae apud eitatu authorem sequuntur. Gini. nulla est magis clara sui im que apertius explicans sensum qΓam
Aristotelica Philosophia: Etsi enim in
illa versari volenti, persuasum esse debeat , eam non esse omnino peruiam , imo potius multis in locis valde obscuram ἱ ac proinde eius lectionem non eL. st accommodatam ijs,qui vix Grammaticam attigere, aut nondum ad aliquam ingenij maturitatem litterarum studi j spcrueiacre,sed potius ut ait prefatus author, volunt Aristotelis opera lectorem ingenij no acuti tantum, sed etiam proinfundi, solidi, sani, circumspecti ; volunt attentum, diligentem, imbutum lacti ne variorum authorum, Se cognitione rerum multarum; adeo ut si desint hic, nihil Aristotelicis libris existimabitur asperius, insuauius, inamaenius, quemadmodum nonnulli de eo iudicant, vel propter ignorantiam, vel propter teneritudinem ingeniorum, pondus non ferentes tantae doctrinae; quemadmodum infirmis oculis lux Solis, & diei molesta est; qua nihil est sanis & valetibus oculis iucundius. Etsi, inquam res ita se habeat iuxta praefati authoris sententia, dignissimam certe, quae ab omnibus, quii in Aristotele versari volunt, quam dilia gentissime observetur: nihilominus tamen comparativo ad alios Philosophos, qui nefas esse putantes arcana Philosophiae in vulgus palam proserre, vel aenigmatibus ut Musaeus, Orpheus, Pythagorasin Plato, vel dictionis genere,r vi Heraclitus illa occultare conabantur; idem fecit Aristoteles clariori, meliorique ratione. Nam fabularum, & aenigmatum, siue metaphorarum integu- 1 mentis reiectis, quod facile in errorem
indueant, id quia Philosopho cauendum est , tanta dexteritate verbis alioqui proprijs, atque communi stulo Philosbphorum tradidit, ut quod iacienduerat praestiterit, hoc est rudia ingenia a suis scriptis reiecerit, & ab industrijs tandem intelligi potuerit. Nec aliam ob causim puto Aristotelem fuisse se lior. eol. TomI. plam appellatum a Tertulliano,Cypri
no, di Epiphanio, nisi quod sicut sepia est piscis genus, quod dum se capiendum videt, ut piscantis spem eludat, atramentum in aquas euomit, quibus infectis, eius manus elabitur; ita Arist teles ad occultanda Philosophiae are na, quibusdam in locis minus clare scrIbere voluit; unde recte in epistola , qtua
cum Alexandro de acrimaticorum uer- monum editione conquerente, se purgauit, dixit scito igitur eos esse editos,& non esse editos, cum ab ijs solum c gnosci possint, qui nos audiunt. Sexu denique nulla est Philosophia persectior, aut 1iiblimior Aristotelicata; etsi enim ab aliquibus plures enumerentur illius errores; quindecim potisssima notat Aegidius Cardinalis Columnia; octo Cardineses Bessiuion, & Alliacensis, Cornelius a Lapide in Encomta sacrae scripturae, num. II. Sex vero praecipuos Melchior Canus lib. Io. de Locis Theologicis cap.s. Nihilominus tamen melius dicunt alij AristoteIem co-tra fidem nihil vera scripsisse, saltemque probabilem tribui posse cxpositionem textibus illis, qui communiter repugnare fidei dogmatibus dicumnquod de alijs Philosephis diei non potest. Primia enim Stoici male de diuinis sensi runt, cum inum secerint corporeum ;vnde quamplurimi dimanant errores . Omnia fato, hoc est necessitate quadam fieri & gubernari dicunt, unde Manichaeorum, Si recentium haereticorum turpissimus error. At Aristoteles Deum ab omni concretione materiae seiungit,& contingentiam admittit; quam veritatem totius pene Philosophiae fundame- tum apertissime demostrauiti Stoici animos mortales faciebant: Aristoteles vero nulli, hoc docuit, sed potius ex comuni Peripateticorum sectentia,contrarium assi auit. Nec sollim in Phisicis ac Theologicis plura peccarunt Stoici, quam Aristoteles, sed etiam in morali bus. Voluerunt enim virtutes esse Icientias: affectus omnes esse malos , quod nunc nonnulli etiam docent haeretici: E e a vitia
243쪽
Bibliothecae Theologicae Lib. I I.
Qitia esse paria: libertatem susteserunt:
cum tamen tam de his, quam de caeteris rebus ad mores pertinentibus rectEsenserit Aristoteles,ut satis patet ex prς-elaris D. Thomae commentari s in eius
opera moralia Chrisostomi Iauclli ,
aliorumq; multora; nec non ex eo quod
idem D. Thomas nominatim in ra. &22. tam multa desumpse ex Iibris Ethicorum Aristotelis . De beatitudino
pariter, licet ex D. Thoma 3. contra
Gentes cap 48. Aristoteles aliquam circa illam passus fuerit angustiam, a quanos liberamur per fidem , minus tamen
bene Stoici senserunt, quam ille; qui non solum in virtute, sed etiam in speculatione eam posui nec solum uniuer- se, sed etiam praetice eam considerauit, ac proinde ad eius usum fortunae & co poris bona, ut instrumenta quaedam ad multas virtutes exercendas requisiuit; unde etiam Theologi corporis bona ad plenam beatitudinem post hanc vitam requirunt ; ut non solum mens, sed totus homo, qui animo & corpore constat sit beatus. Quod si Aristotelica doctrina cum Platonica conferatur , primo de diqinis, si quae varijs in locis suorum operum seripsit Aristoteles, spectemus, meliora nobis tradidit, quam Plato, quamliis hic Di lasse plura. At praestat, ut ipse aliquando dixit in Theeto, pauca benE, quam multa male definire. Qimd enim pertinet ad Dei existentiam nullus rectiorem de illa attulit demonstratione quam Aristoteles ex illo axiomate quidquid mouetur ab alio mouetur; quo ad unitatem Ia. Metaphysicae unum esse Deum docuit; & ex infinita eius immaterialitate demonstrauit. Accusant aliqui quod Aristoteles Deum nec coluerit , nec curauerit, sed errant, nam primo Topicorum ait; si quis disputare
vellet Deum non esse colendu, aut honorandum eum verberibus esse eastiga dum: Item I .Morat. Deum ait non esse
laudandum, quia nimis hoc parum sit, sed esse tanquam primum principium honorandum; ibidem ait Deum ess Gauctorem stlicitatis. Dicunt. Aristo. teles docuit Deum csse animal; sed errant imperitia linguae Graecae non enim scripsi Aristoteles Deum esse Mon, id est animal, sed graece Zon, id est vivens; deinde in Metaphysica eos irris det, qui Deum humana forma reprae- scntant,& 8. Physicorum Deum docet esse indivisibilem; vltra quod animal
aliquando sumitur pro vivente,quo sensu Deus vocari potest animal , cum verissimum sit in Deo esse vitam,& Deum vivere. Irrident Aristotelein quod Deusuperficiei caeloruin alligauerit, atque adeo de eius immensitate minus bene senseriti sed hoc est falsum; etsi enim sortasse accusandus sit Aristoteles,quod crediderit Deum per P proxime mouere primum orbem, de quod nullas posuerit substantias abstractas, aut separ
tas ultra caelorum numerum; non Prinpterea tamen Dei immensitatem negauit, sicut nos,cum dicimus Pater noster qui es in caelis, non dissitemur Deum esse alibi: Deinde Aristoteles ait in libro de caelo , esse beatissimam mentem extra &supra caelum,quo sane nihil potest magis dici accommodum Theologiae Christianae asserenti intimam Dei in 'omnibus rebus praesentiain . Dicunt insuper Aristotelem impietatem docuisse, dum Deum pati & necessitatis legibus subditum esse asseruit; sed facile etiam
excusatur ab hac calumnia,si dicatur nihil aliud ex interpretum mente illum
docuisse, quam immutabilitatem Dei& non reuocabile verbu, id enim quod semel secit Deus, factum est; non quod non aliter disponere potuisset,sed quod semel decreuit inuiolabile est. Tandem asserunt Aristotelem Deo denegasse rerum nostram & pisertim despectarum, aut paruarum curam; sed ab hoc etiam errore facile purgatur; si dicatur, quod
doceat tantiam Deum principaliorem creaturarum intellectualium curam gerere, ut ait lib. I o. Ethic. cap.8. Qui ex intellectu operatur, huncque excolit, atque optime assicit, is esse Dei caridi inus videtur.'Nam, si siquam huma
244쪽
nariam rerum curam Dij habent , sicut videtur ; consentaneum est ipsos re illa quae optima est, atque ipsis maxime cognata delectari, qui est intellectus, eos que qui eam maxime amantin honorant remunerari: ut pote qui eorum quae ipsis sunt amica, curam habeant,recteque& hoi teste agant. Non tamen inde sequitur Deum caetera quantumuis parua despicere; nam ipsemet Aristoteles ait Deum esse largitum non tantum mente, sed & manu, de r. de partibus animaliunos debere admirari in vilissimis animalculis ut informicis, in araneis ingenium Dei. Alibi docet Deum uniuersa compleuisse ;& certe si ex eodem terra, ut grauior, debuisset omnino aquis cor tegi, & tamen ad animalium terrestrium& aereorum commoditatem bona eius Pars apparet; quis neget eum diuinam in hoc agnouisse prouidentiam, a p
ternature ordinem factum est, ut terra,
aliqua parte, sit mari superior. Quod diuinae prouidentis beneficium miriῖco
Humo Iog. regius praedicat Propheta. Ex quibus satis apparet, quam vanE Patritius lib. raliscuss.Peripatet: Gassiendus exercit. I. contra Aristotel. assem
rint impiam , & falsam esse omnem de Deo doctrinam ab Aristotele traditam. Deinde in Physicis circa mundi ortum minus male sensitAristoteles,quam Pilato, qui posita elementorum sternitate, de nouo factum esse putauit; ultra quod Aristoteles non intendit demonstrare aeternitatem mundi, sed di siputatim tantum procedere, ut docet D. Th. I .paraluaest. 46art. I an a .dist. IaluaestoI. art. . de potentia quaesLI. art. IT.de cae-
Io lect. I. Et quamliis existiment aliqui Aristotelem non ita dilucidε, ut Plato
fecit, de immortalitate animorum esset Iocutum; tamen ille animam conformiter ad fidei nostrae principia veram corporis formam fecit, hic non item, &certe, in doctrina de anima , plura ex tant Platonis, quam Aristotelis errata.
Cum etiam ipse disertissime animae humanae indeficientiam seu immortalitatem asscruent pro ut Chrisostomus I,
uellus in egregio de hac materia optinculo tomo a. suorum Operum detrionstrat, defendendo Aristotelem contrae Herueum, Scotum, Caietanum, & Petrum Pomponatium Alantuanum; quorum primus quodlibeto I.quest. I rcisserit Aristotelem hae in re fuisse semper dubium, magis tamen declinasse ad pamtem negatiuam, scilicet, quod animia non remaneat post corpus; Secundus in .sentalist. 3. quaest.2. primo dicit, dubium esse quid in hoc de animae immo talitate senseric Aristoteles; Secundo, non omnia assertiue dicta, & pro certo
existimata a Philo his , fuisse ab eis
probata per necessariam , & inuincibilem rationem naturalem , sed frequenter
non habuisse, nisi probabiles persuasi
nes, vel famosas praecedentium Phil sophorum opiniones . Tertius quoad hoc propositum declinans a via D.Th mae, non sollim tenet Aristotelem fuisse dubium: sed pro certo sensisse anime mortalitatem . Quartus duobus editis deli ac materia libris, in primo conatur omni via ostendere Aristotelem tenuisse animae nostrae deficientiam; in secundo
autem, quem composuit contra Augustinum Nisum Suessanum tenentem Oppositum adeo multiplicat rationes ad astruendam mortalitatem animae, quod videtur non solum hoc tenere de mente
Aristotelis , sed simpliciter , licet verbo aliter sentire apud homines suaderet, ud Christicanam I gem professus. Ab hac eadem iniuria docte , 8c eleganter Ariastotelem vendicat Cardin. Augustinus Oregius in libello, quem de hac materia
conscripsit Rome anno I 632. Unde non
est quod amplius in hac re immore
Q spectat ad alias materias Philosophicas, scio plures Aristotelem impugnasse: Petrus Ramus categorias Aristotelis falsas, ineptas ct inutiles esse voluit lib. . Scholarum Dialect.Cimpanella caelum & elementa sentire & esse animalia docuit in lib. de sensu rerum contra Aristotelem; Gassendus pro falso habet quod docuerit Aristoteles, a
245쪽
Bibliothecae Theologicae Lib. I L
eidens tantum praedicari secundum nomen , non vero secundum rationem ;Subalterna esse opposita ; priuationem
esse principium ; ex nihilo nihil fieri ,
contraria non fieri ex contraiijs : non esse numerum quo non sit maior,sed es.se m itudinem quo non sit malo v. magnitudinem mundi r Petrus Pomponatius lib. de causis admirandorum , &iterum Campanella lib. .de sensu rerum S uniuersi cap. I 8. refellunt Aristotelem docentem non dari actionem in distans, dum asserunt verbis inesse vim magica in absentes. Idem Campanella in prodromo nouae sus Philosophis rethcit definitionem loci iu Aristotele traditam;
docet contra illum formas non latere in materiae sinu, sed omnes esse portiones causarum agentium ; Bernardinus Telesius,& Franciscus Patritius asserui aqua esse calidam,humidam, non frigidam ut voluit Aristoteles . Franciscus de Uerulamio Anglus in historia vitae & mortis,
titulo de longaeuitate vitae , contraria
Aristoteli docet de longaeuitate, & breuitate vitae hominum;dum est primo regionibus frigidioribus, & hyperboreis
diutius homines vivere, quam calidi ribus ; secundo citius, aut serius caluescere, esse rem indifferentem, aut etiam fallacem ad longaeuitatem vitae, aut breuitatem astruendam; tertio pro analogia corporis, caput minutius longaeuitatem vitae praenuntiare; quarto palmam manus minus lineis exaratam esse signulongaevitatis; quinto qui libere vivunt, ut edaces, & Epulones, & qui liberaliore mensa utuntur esse longaeuiores; sexto vitam Philosophicam magis contemplationibus occupatam non obest vitae longaeuitast. Iam citatus Glesius,& Villonius contra eumdem Aristote. lem volunt ignem esse humidissimum,&terram leuiorem aqua i Patritius, Gessendus, & Campanella de infinito, do vacuo, de ideis, de lineis, de Galmia sententiam Aristotelis, tanquam ineptissimam reiiciunt , similiter quod docuerit lamininum non esse sperma; a rebus obiectis emitti species, seu imagines in oculos ; in aliqua linea, v. g. in baculo,
nec esse primam nec ultimam partem; Ramus, Ludius, Patritius, Gassendus asserunt nec Aristotelem, nec ullum p ripateticorum usum dialectices nouisse. Quorum omnium, S aliorum simulium a praefatis authoribus Aristoteli
obiectorum, vel contra eum assertorum
cum multa sint absurdissima , & improbabilia , ut satis demonstrat Ianus Caecilius Rey in opusculo, quod inscripsit, Cribrum Philosophorum qui Aristotelem oppugnarunt ; non est cur inde Arbstotelis doctrinam in Philosophicis tanquam minus veram, aut saltem alijs minus probabilem reij cere, aut a Scholis
exulare debeamus. Quae omnia etsi vera sint, non tamen
propterea sequitur, quod est altera nostri dicti pars non sequitur,inquam stantum esse Aristoteli, eiusque Philosophiae tribuendum,quantlim ab aliquibus
tribuitur; quasi praescripserit sibi Deus in formando, & perficiendo Aristotele
omnes suae potentiae vires , ita ut rerum omnium naturalium perfectam cognitionem illi tribuerit, plusquam forian etiam Salomoni, vel protoparenti Adamo ; quasi consequenter de omni natura id solum sentiendum sit,quod ab eo scriptum fuit, ita ut nihil certius asserti posisit, & nihil euidenter impugnari, quod ille sanciuerit. Cum ipsemet Aristotcles sapienter dixerit, quod ab omnibus, qui ad Philosophiam sic conserunt, perpetua memoria conseruari deberet, humanae mentis aciem ad ea quae sunt naturae manifestissima,non secus se habere, atque noctuae oculos ad lumen Solis, dialibi lib. 2. Polit. dissicile e sic recte praestare omnia. Deinde quot in Iocis, ipsum hominem agnoscens, ait se disputare verisimiliter,LogicE, & de quibusdam dubitanter, & nihil temere esse ἀserendum, & in omnibus non esse requirendas rationes mathematicas : Igitur,
ut alia plura omittam quae possent ad praesens institutum adduci, conclude dum est maiores nostros iure optimorin humana Philosophia, cum melior nano
246쪽
habeatur, cum in ea nihil sit aperti contrarium supernaturalibus fidei nostrae mysteris, quodque benigne in bonum sensum explicari non possit,Aristotelem pro magistro elegisse, de alijs praetulisse,
sed non omnino ut plenum , atque per fectum naturae miraculum;maxime clim
Aristotelis scripta multifariam fuisse vitiata doceant authores inserius citandi. Circa doctrinae Aristotelicae progres sum, notandum est discipulorum,& interpretum Aristotelis alios fuisse Graecos, alios Arabes, alios Latinos. Igitur cx Graecis desuncto. Aristoteli proximε successit Theophrastus, tanta auditorum multitudine nobilitatus , ut duo millia discipulorum schola eius frequentarent, vixit ad octoginta quinque annos. Post Theophrastum insignes fuerunt Strato Lampsacenus cognomento Physicus, &Demetrius Plateretis ; ille magister fuit
Ptolomei Philadelplii Secundi post Alexandrum Magnum, Aegypti Regis, a
quo talentis octoginta donatus est, cae-
Pit autem praeesse Scholae Olympiadicentesima vigesima tertia, quam annis decem & octo tenuit Demetrius autem
Phalereus ob preclara eius in rempublicam Atheniensem merita, decennali urbis praesectura, & trecentis sexaginta aereis statilis honoratus est , sed quas. in Athenienses confregerunt,nondum elapso anno hunc dierum numerum eX- cedente, ut ait Plinius lib.I .Historia cap. 6. Hic Demctrius , Biblio laecam Alexandrinam, cui augendet ac locupletandae a rege praesectus fuerat, quingentis cimiter librorum millibus ornauit,
eiusque suasu Rex Philadelphii duobus& septuVinta viris, sapientia,&lingue Graecae , ac Hebraes peritia apud Iud os praestantissimis, ab Eleazaro tunc Pontifice ad ipsum millis , mandata it ut Sacram Scripturam ex Hebraeo in Graecusermonem , quam fidelis smε verterent,quq postea septuaginta translatio appellata est . Demetrij prope enitalis fuit Hieronymus Peripateticus, taepe a Ci-- cerone nominatus. Multi deinde diue
sis temporibus insecta Peripatetica --
celluerunt; presertim circa Olympiadem centesimam quinquagesimam primam , paulo ante Machabaeorum principatum Clarus fuit Aristobulus Iudeus cognomento dictus Peripateticus, cuius initio Secundi libri Maeliabaeorum fiementio.. De hoc quoque Clemens Alexandrinus lib. r. Stromat.& Eusebius in libris de praeparatione Euangelica referunt scripsisse commentatia in libros Moysis ad Regem Aegypti Ptolem eum Philomitem , in quibus docet, scripta Moysis ante Alexandrum, & Persarum imperium in Graecam linguam,licet non bene, fuisse traducita, eaque a Pythagora, Platone, alijsqtie Philosophis esse lecta,ut mirum videri non debeat, si multa itini indisciplina Pythagorica , cinis velo in Platonis libris , eorum quae I guntur in sacris litteris , simillima reperiantur 1 sed de hoc infra redibit ser
Cicerone iam sene , princeps Perisepateticorum illius temporis , fuit Cratippus , quo magistro , filius Ciceronis Philo phiae operam dedit; Boethus P ripateticuS,aequalis fuit Strabonis Geographi, qui libro r3. ait se cum Boetho Aristotelica dogmata fuisse Philolbpha-
.mm ; vixisse lautem Strabonem imperante Tiberio 'fare , ipsemet testatur ibidcin.Postea circa Amaum ob ortu DO-mini ducentesimum imperante Septimio Seuero stomit Alexander Aphrodis squi omnes pene librox Aristotelis diligenter, & accurat intcrpuctatus est; qua in re tantum notnel , tantam iura millioritatem comparauit,ut nemo Olim
Aristotelaeus haberetur, qui non esset Alexandraeus. Paulo poli aliqui inter Aristotelis discipulos reponunt Porphyrium,quamuis alii magis Platonis, qilam Aristotelis studiosium fuisse probent, ut satis declarant eius scripta ; sed alii melius ne Philosephum quidem appellandum volunt, hominem usque adeo impijs superstitionibus , & magis fallac ijs
deditum. Fuit certe Christianae religionis nequissimus Apostata,& hostis acer
timus: Themistius Philosophus , qui
247쪽
. α 4 Bibliothecae Theologicae Li B s
paraphrastica,eaque perspicuain elegati multorum librorum Aristotelis expla natione, magnam laudem inuenit,tem Pore Valentis Imperatoris floruit, vide monstrat Ecclesiastica historia Socratis tib q. cap. 27. idemque confirmat Nicephorus Calistus lib. i 8. cap. So. Nec ab his dictit Suidas scribens eum vixisse sub Imperio Ioviniani; eum Ioitinianus octo dumtaxat mensibus imperauerit; post quem proxime Valentinianus , &Valens Imperium acceperunt. D.Aligustinus in eo libro quem de Cathegorijs Aristotelis scripsit, Themistium eximiuPhilosophum appellat , eumque & suaraetatis&magistrum se una fuisse significat. Simplicius in exponendis Aristotelis scriptis nulli secundus, Iustiniano Imperatore vixit, ut Suidas inquit, ubi de Damascio Philosopho verba facit; quo sese tempore claruit Seuerinus Boethius , vir genere, dignitate, poeseos, Philosophiae es ac Theologiae praestantia nobilissimus. Ioannem autem Philop num , haud ignobilem Philosophum,
nec obscurum Aristotelis interpretem, sub Pn a Imperatore vixisse, significare videtur Nicephorus lib. I 8. cap. 6. Veriim cum Simplicius non raro eum acerbe mordeat, de conuicijs laceret, eiusque sententias decretis Aristotelicis
contrarias reprobet, magno argumento
est eum fuisse antiquiorem, aut saltem ciusdem Simplici; et qualem. Inter Arabes Philosophiae Aristot Iicar Sectatores, celebriores fuerunt A-Dempace, Alpharabius, Auermes, &Avicenna Hispalensis Medicus insignis, sed religione infamis , Mahometanus enim erat. Et quamuis aliqui potius Micennam,quam Averroem legendum Putent, quod eius scripta omni memoria a grauissimis hominibus probata sint, di quod unus inter omnes Arabes Proxime ad verum Philosephiae Chrisianae decus,& laudem accessisse videatur a nihilominus tamen, quando Aristotelis Philosophia inducta est in Ac demias Catholicas reces institutas, simul quoque Averrois interpretatio fuit admissa, adeoque eo igra orantia'
delatum fuerit; qua certe laude dignus non videtur. Etsi enim negaui non Po1st quin habeat aliqua firma,pIura tamen aliunde accepta, multisque erroribus at persi sunt; praeterquatia quod a multas existimatus fuit homo impius, Atheuique, & Christianae Religionis, quae siu tempore floruit enim a Natiuitat Christi anno circiter D so. valdd dilatata erat, ipsique cognita, insensissimus- Sed de hoc commentatore, quantique sit faciendus, qui plura scire volucrit ,
legat non minus veram quam grauem censuram a viro docto Ludovico Viues in eum latam lib. .de corrupi.art.tolo. T .
ubi merito eos dementes vocat, qui Α- uerroem Aristoteli parem , & Sancto Thoma superiorem facere ausi sunt. Tandem ex Latinis antiquioribus , hi celebriores haberi debent Philosophiae Aristotclicae Sectatores, B thius, Albertus Magnus, Diuus Thomas, Azgidius Romanus ,&Scotus : qui etiam omnibus alijs tam Graecis, quam Arabibus expositoribus sunt preserendi.Etsi
enim Greci , uniuerse loquendo , ii cxponendo aliqua parte Latinos stiperent, quia cum linguam callerent, accuratius propriam verborum significati nem explicare potuerunt; Superantur
tamen, quia Latini , quod praecipuum est, diligentius obscuritatem illam Aristotelis , textum , ut loquuntur, distici-guendo remouent, ac etiam subtilius , quae dicuntur perpendunt,& examinarit. Adde quod illi interdum solent esse ver bosiores, hi vero paucioribus sunt contenti ; ut sane esse debent, qui philos, phice scribunt , quia ut nimis concis explicatio rem non illustrat, ita nimis dilatata eamdem dissipat. Expositore autem Arabes Grecis, & Latinis expostoribus postponendi iudicantur. Qus niam illi, ut plurimum, usi sunt codi Cibus minus puris, quam hi: &quasdam magis leues opiniones sectari solent, veis facile cognosceret , qui eorum in via i uersa Philosephia errores animaduert
248쪽
isti ut omittam , quod omnes fuerunt Ohometismo, vel alia falsa religioneis infecti , atque ut magis impisi , minus veritatis lucem videre potuerunt. Sed ut Latini Graecis , & Arabibus simpliciter & absolute sunt anteponem di; ita inter Latinos D. Thomam aliis praeserendum esse non istum grauissi
. morum virorum authoritate comprobatur, sed etiam ex praeesaris commemearisis, quibus primus inter Latinos o nes fere Aristotelis libros illustrauit, Logicos, Physicos, Metaphysicos, M rates , & Politicos; & quosdam ut melius exponeret, viros Graece eruditos adhibuit. Qua in re iudicium ferens Mieronymus Viein. lib.a. de doctrina D. Thomae ait: Diuus Thomas in e plicando Aristotele totus eo incumbit, ut verba diligenter consideret, eorum que sententiam fideliter magis, quam eleῆanter exprimat, & Sepiam illam criprisci Aristotelem nuncupabant atra mentum effundentem, sensimque fugientem , Lynceus ipse S prudens, tanquam Delius quidam natator insequitur, apprehenditaeetinet. Quamobrem hiulca explet, complicata aperit, co fusa distinguit,mutila sarci ontextum ipsum partitur, distribuit,connectit; diascussisque ambiguitatum nebulis, quae interdum emergere circa ipsum solent,
obscura quaeque breuissimὁ quidem,sed
attamen, ita illustrat, ut Expositoris ni uen, nemine penitus dissentiente obtinuerit. Augustinus quoque Nisus, ut innumeros alios praeteream, de eodem nThoma tale testimonium tulit: Hunc habemus, non modo in his physicis c mentationibus, sed in libris alijs fidum ducem, cui etiam non sine causa,nomen expositoris tributum est. Illo enim p, ce Graecorum expositorum dixerim curiosior, aut uberior, aut, quod rarum est, clarior inuentus est nemo. Unde, meo quidem iudicio, omnis Latij, omnisque Philosophiae decus semper habendus est. Sed de hoc nunquam fatis laudato Philosepho, & omnium Theologorum principe, Angelicoque dola Bibli LTheol.
te redibit sermo infra libro s .huius operis agendo de principibus Scholarum Theologicarum eorumque methodis in tradenda sacra doctrina obseruatis. Circa authores, qui de rebus ad Aristotelem,eiusque doctrinam pertinentibus aliquid scripsere, praeter superius citatos, videri possunt insuper omnessere illi, qui in hiiros, vel uniuersios, vel priuatos Aristotelis scripserunt, in suis praefationibus,& protegomenis; Andreae Alpini Aretini peripateticarum quε- monum libri quinque; Bemardi Copii Idea, siue partitio totius Philosophiae ex Platone, Se Aristotele; Chrisostomi Iauelli quaestiones, de epitomes in unia uersam Aristotelis Philosophiam: Augustini Valerid de recta ratione Phil sophandi libri duo,eiusdem praefationes in varias partes Philosophiae, qua rati ne in Aristotele versendum sit; Geo gius Gemistus de Platonis, & Aristot lis Philosophiae differentia; Iacobi in pentarij comparatio Platonis clim Aristotele ; Ludovicus Carbo libro tertio introductionis in uniuersam Philosophiam , Fortunij Lyceti libellus de pi tate Aristotelis, de tandem plures alij inferius citandi lib. 3. sect.7. qui vel in omnes vel in singulas Philosophiae partes siquid Dipsere. Ioaris Iacobi Breu-reri prooemium peripateticum ; Sebastianus Foxius de natura Philosophiae, de Platonis, & Aristotelis consen
De Stoicorum , Philosophiaque Sulca
PHilolaphiae Stoicae principium d
dit Zeno, nomen vero Sua, Iatiue porticus, in qua primum doceri caepit, quae olim dicta, postea picturis varis a Polygnoto decorata, n men illud nichitis, siue varie accepit.
Zeno igitur ille, quem primum Phil sophiae Stoicae auctorem facimus, fuit Zeno Citticus, praeter illum cium D
249쪽
,16 Bibliothecae Theologicae Lib. I I
runt alii Zenones, & speciatim duo , de quibus interdit apud Scriptores fit me atio : alter Eleates Parmedinis auditor , quem Dialeeticae. inuentorem faciunt, de in perferendis cruciatibus patientissimum: alter Epicureus, Ciceroni aequalis, de quo lib. I.denati Deor. meminita
quem Philo coryphaeum Epicureorum appellare solebatia Porro Zeno ille, de quo hic sermo habetur, dictus fuit Citticus, quia CCittio Cypri oppidulo ad
mare ortus; Strabo lib. I . Graiam, habet portam qui claudi potes, illinc ortus Zeno, Stoicaesectae dux cstprinceps: Diogenesi Zeno Guisus, e C pri oppidula Gra- ω-ω ,sed quod Phanicas incolas bubait . Suidas hoc ipsum: Panus cognomine diactus est Zeno quoniam Pani Graece Phinnites J incola oppiduli fuerunt. Cicero ψ-
de finib. huc ipectat, aut qui apud eum Zenoni illudunt: Tuus ille penalas chis
enim cisticos, clientes tuos, e Panicia r
fectos 2 verba versare caepit: & s . Tulcul. Zenoc isticus , aduena quidam , ct igno-silis Is cum prius mercaturam faceret, audito naufragio, diiur,quam bene fomtuna facit, quae nos ad Philosophiam, impellit. Athenas itaque prosectus,am nos triginta natus, Cratis Thebani Philosophi Cynici auditor fuit: Postea in porticu docere coepit; ex quo Ioco eius distipuli qui prius Zenonii dicebantur , Philosophi Stoici nuncupati sunt,ut iam
supra notauimus. Floruit circa Olympiadem centesimam decimam octauam: annos quinquaginta di octo scholae praefuit aetatis vero suae anno nonagesimo octauo nullo conflictatus morbo, e vita
distessit: publiceque sepultus fuit, ex
decreto Atheniensium in Ceramico e cui Pausanias no repugnat, dum monumeniism Zenonis , se Chrysippi Missis , exm, urbem ponit, prope Academiam: quia dupleκ stilicet Ceramicas, ct in idibe via, Je extra urbem ager, ubi sepeliri selebat de tepesilica bello, vet aliter bene me
Plurimi elarissimique viri post Z nonis citiuum huius Sisae Stoicae stu-
diosissimi fuerunt , inter quos pricus
suit Cleanthes, qui Freaniles ioco diactus, a labore quem noctibus sumebat, puteos exhauriendi ; ut diem studijs,&alimenta sibi daret, ex Diogene, & S neca epist. ψ . Patria Assus fuit, urbs Aeolidis r quod & Strabo sic testatur lib.I . Natura est arte munita est Amus, a mari e portu ardatim se discitem ascensum praesens. Cleanthes Stoicus Phil sophus,qui Zenoni ciuiso sicce t in Schola,se eam chr ino Salens reliquis, hinc
natus est. Simplicius commenta vItimo in Epict. Diuam Cleanthis admirasilem
vidisse se testatur , tu ipsa Asse , magnifcerusia Romani Senasus pecimen, viri eius honori dedicata . A Cicerone lib. 3. de nati Deorum Pater Sisicorum dicitur: &Iibia . Academ .quaest. Maiorum gentium
Stoicus. inruit haec & plura elogia, ipse quoque vita ac scriptis egregius ; &multa horti versu Iambico complexus. Fragmenta docent. Longevus item, &Zenonis annos dicitur aequasse. ex Di gene Laertio, & Luciano in Longevis. Item inter Zenonis Gnorimos , iis est discipulos, philosophantium lingua recensentur simul cum Cleanthe Persaeus& ipse Citticus, Erillus, siue potius Horillus , qui omnia ad scientiam reuocauit, & eam unum bonum esset Aristo Chius item a patriain Athenodorus Miniensis.
Cleanthi postea successerunt duo eius discipuli, Sphaerus cui patria Bosphorus, unde Bosphoranus, & Chrysippus, cui Soli urbs Ciliciae, postea pei lis dicta: quod praedones ibi Pompeius locasset. Diogenes Laenius ambigit an non sensis fuerit e Strabolita r4. definit, Chrasippum Solensem, patrem vero Tam em e sed huc commigrasse. Mirifice hunc laudant: & drctrina E multa, lectione, atque scriptione fuit: adeo ut volumina reliquerit ad septingenta & quinque. ' cir ca non insulse ab aliquibus Coriphaeus Stoicorum,eorumque porticum humerris suis fulcire, ae sustentate dictus est, dignusque habitus cui statua ab Athe niena
250쪽
niensibus potiereniti in Ceramico interiori. Uixit annos LXXIIL Chrysippum exceperunt Diogenes, cognomento Basybrias , non quia vere ibi natus,sed a vicino & notiore loco sic
dictus Et Zeno Sidonius , ambo Chrysippi di se tuli, quamuis firmiter non sciatur quis eorum in Sehola Chrysip-Fo successerit. Diogenis postea discia Puli fuerunt Antipater Sydonius, & Z
nodotus ex Laertio. Hunc Antipatrum Seneca epist. 92. inter maguos Sectae Stoicae authores reponit: nominat & Epictetus lib. 3. disserti a I. velut interi Triumuiros.Reperitur& Antipater TDixius, item Stoicust qui Catoni Uticensi ex Plutarcho in eius vita , in adolesce tia doctor , atque adeo in contubernio
Romae fuit: estque ille de quo Cicero
lib. a. de ossic. Antipater Trius Stoicus , qui Athenis mUre est marmus. Verius autem hunc diuersum 1 priore esset si-icut & Antipastum Tarsensem, quem in- aer illustres Stoicos Strabo lib. I4. n animuin & Lipsius lib. r. manuduct. ad
Stoicam Philosophia suspicatur ex Clemente Alexandrino , fuisse Cleanthis discipulum. . Antipatri Sidonio, Panaetius,ille inclytus,& inter apices ; Panaetio, Posid arius, Asclepiodotus , di Apollonius discipuli fuerunt: ex Cicerone lib. I. de divin. Posidoniν doctor, discipulas Antipatri, Panaetius; quem etiam inseribendis ossicijs sinuutus est. Ex Romanis quin me procelibus Philosophiae Stoicae a W-ribus eminent Cato Vticensis, de qui Caesarem occidit Brutus . Tandem Nerone imperante , duo praestantissimi Stoici fuerunt, unus Seneca, alter Epictetus. Et quod pertinet ad Senecam,
Msi aliqui, inter quos Iustus Lipsius libro I manuduct. ad Stoic. Philosephia, naicum in modum illum auollant,eoqire poti,siinum,quod Tertullianus sepe nostrum ., Augustinus Apostolisfamiliarem, Hieronymus paenε e sanctorum num ris fuiste dicant: non desunt tamen plures qui existiment, quod sicut plura sui iugenii monimenta , ita& plura & insi-
gniora impietatis suae argumenta reIiquerit , quae omnia breuiter ad quatuor capita reuocant. In primo de Dei prouidentia dubitat lib. a. ist. I 6. Dicet
aliauis. 2uid mihi prodest mi Ophra, si Diam ' quid prodestin Deus rector es equid rarist in caseus imperat ρ Subiicimque. 2uidquid est ex his Lucili, vel somnia hac sunt, philosophandum est cyc. Alterum caput est omnis timoris Dei supplicum ad Deum precum abolitio libro . epist. as. & lib. 13. epist. 96. post
medium omnia externa religionis ossicia damnat, eaque de Deo dicit quae
omnem eius cultum & metum euertant.
Et si libro I. epistola Io. vult Deum ab homine rogari; docet ita rogari debere, ut non tam ab eius bonitate, demisericordia speretur quod poscitiar, quam pro iure & debito sup e exigatur. V
rarum, inquit, tuorum veterum licet insgratiam facias alia de integro si cipe, roga bonam mentem, bonam vatitudinem
animi , deis e corporis . Quidni tu ista vota saepe facias ρ Audacter Deum roga s
nil illum de alieno rogaturus. Quo Oran
di ritu quid insolentius , quid intolerabilius fingi potest Θ eodem spectat dictum illud, quo suae philosophiae sum
mam complectitur epistola ao. Huc cogitationes tua tendant, hoc cura, hoc opta , omnia alia vota Deo remissurus, ut com
tentus sis temeti O , o ex te nascenιibus bonis. Estque hoc tertium impietatis Senecae caput,quo suum sapientem Deo exaequat, adeoque liberum fac it, ut nec Deum ipsum placatum curet nec offensum timeat epistola 8. 9. I. 73. alias 74. yo. alias 9 r. Quartum denique caput est vivere secundum naturam epistola s. de quibus Uide Ioannem Bago tium in Apologetico fidei lib. s. disp. I. cap. 3. secti me . Nunc ad Epictetum
Clarum igitur aliud Philosephiae
Stoleae sidus se ostendit Epictetus: aevo, non merito, posterior Senecat & Scriptorum pondere, si non numero, comparandus, vita praeponendus,ex Lipsi