장음표시 사용
251쪽
LL a Bibliothecae Theologicae Lib. LI.
tuna fuit. in ine vili , ct inter seruos;
corpore claudus ac debilis; mente nobilissimus, & inter omnis aeui Iumina telal sit. Natum Hierapoli Phrygiae o pido tradunt: Romam traductum se uisse seriti tutem Epaphrodito Neronis, qui fuit a custodia corporis illi principi : claudum autem , e distillatione lita eam partem corporis illapsa. Haec fere Suidas: Agellius etiam , qui virum asmiratus est, reseri lib. I . cap. II. pulsum fuisse Roma edicto illo barbarico Domitiani, quo Philosephos omnes ab urbe relegauit: & in Epicl Nicopoli die ultimum obijsse. Aiunt ad Marci Antonini Imperatoris tempora dura TO ;vndh, cum a Neronis morte, ad initia Marci Antonini, sint anni admodum
nonaginta quatuor, recth colligit Li sus, nonnisi puerum sub Nerone vixisse. Scripta eius pauca exstant: E GH-νidion sane egregium,&Stoicae moralis Philosophiae velut anima, in quod Simplicius Philosophus eruditos edidit c5mentarios. Item dissertationes,q is obiter in via, domo , schola habuit, ab A riano collectae & digestae. Neque o nes etiam exstant: sia in Asellio & S-baeo reperies, quae hic requiras. Marcus quoque Antoninus post Epicteti tempora Apollonij, Sexti, Iunij, Rustici aliorumque Stoicorum disciplina excultus , illius studiosissimus fuit, eaque sapientia quam praeserunt quoque illius libri fortuna etiam in bellis
celeberrimus, μc probitate fuit, ut aurea Saturni saecula retulisse censererer, nemoque cum sonus illi duceretur, plagendum putauerit, certis omnibus sic
habet Capitolinus , quod a Dijs commodatus ad Deos redijsset. Quid plura, ut inter Sanctos Patres, , Catholicosque doctores fuerunt quam plurimi Platonicae, & Aristotelicae Phisiosophiae addicti , ita etiam inter illos non defuerunt,qui Stoicam amplexi sint Philosophiam,illamque ex professo docuerint. Primus occurrit S. Pantaenus,
cuius dies festus in Martyrologio Romano reponitur 7. Iubj,is enim-pN-cipuam eruditi is, S semctitatis ustiam in Indiam missus, ut Christu apud Indos,illiusque gentis Philosephos prς- diearetaeum Alexandriam reuersus fui set, ibi plurium spatio annorum nobili praefuit scholae, .in qua Stoleam profit batur doctrinam 3 eui postea luccesse S.Clemes Alexandrinus: de quibus vide Eusebium lib. s. p. Io.& tardinalem
Baronium tomo a. Annal. Ecclesiast. Maean. 18 . in notis ad Martyrolog . Iviij.
Nostris tandem temporibus Stoicae Philosophiae, rerumque ad illam pertinentium studiosissimi fuerunt duo egregii viri Iustus Lipsus, de Gaspar Sciodi pius: quorum primus conscri psit manu- ductionis ad Stoicam Philos ophiam libros tres;& alios tres Physio Iosiae Stoicorum et Secundus vero elementa Philosophiae Stoiear moralis;cuius duae potissimum fuerunt partes,decretorum v
delicet & praeceptorum , illam Gnedi
Dogmaticiam appellant , hanc Paraenet cam nos reddere decretoriam , 3e '-ptoriam possumus. Apta diuisio, nam sicut Philosephiam totam bipertitam fecerunt omnes antiqui , Contemplat, nam, de Amisor utrique ecce parti ductorem suum dederunt Stoici , & S necae vobis epistola 94. contemplati
nem institum tradit, actionem a sinis. Institutio , id est, decreta. neque enim
ulla ars sine ijs est: quae alij Axiomata , Emim, aut e su appellante Stoici Dogmata, quae nobis vel decreta 1 cet appellare, vel scita,vel placita. Api letus etiam consutia vertit: Nihilque aliud sunt, quam generalia quaedam capita, & velut leges, ad quae reliqua omnia Doctrinae vel examinentur, vel referamur : sicut praecepta sunt specialia. βuid enim, inquit Seneca episLqq. isse
teres intre aureta philosophia , errave psa, nis quod illa generalia praecepta fram specialiut pertinermodo ad Stoicorum doctrinam, siue Philoisphiae Stoicae dignitatem , ut omittam innumera μι-
ptorum Ethnicorum testimonia , unico Diu
252쪽
Diui Hieronymi ad illam commendandam sussiciat; qui in eap.ri. Is uae assi mal SDuos tarisiano dogma, in plint
qae comvenire : pro Ut citatus Gaspar
oppius probare conatur cap. I 34. &I 33.kementorum Philtatoic. clamque patebit consideranti finem Stoicae discia plinae , qui filii virtutibus, illisque exi mijs hominum animos exornare, viiij sprius relegatis , animi motibus temporalis, siue ad moderationem reuocatis. Sic de Sancto Carolo Borromeo legimus , sepe falsum esse, se Epicteti libris impiilsum fuisse ad humanarum rerum contemptum Diuinarumque amorem; quod & sibi euenisse testatur Lipsius libro I. manuduct. ad Stola. Philoseph. dissertat. I7. & dissertat. I9. Ego, inquit,
Senecionem illum nunqua- lego, nisi cum inserva animi motarWquod Homero propriam, pluris facio cum relego, semper is uomum, ocum repetiis repetendum.
Attamen ut Platonicae de Aristotelis, sic etiam Stoicae Philosophiae sua non de crunt crimina, quorum cisi aliqua facile possint explicari , & ad bonii
sensium reuocari, secus tamen Omnia ἔ
verum clim de his aburi se iam prςfati doctores Iustus Lipsius, & Gaspar Scioppius, qui facile consuli possimi, zgerint, non est quod in longiori illorum disquisitione diutius immoremur; superest tantum breuiter explicaremum Philosephi Cynici originem Stolais dodere, fueritque una & eadem prius Cynicorum, postea Stoicorum secta; cum cx hoc potissimum capite Stoicorum nomen & doctrina apud aliquos male audire posset; de Cynicis enim Cicero lib. i. de ossiciis nobis inclamat: cynicorum natio im c cienda est. Est eo inim a verecundia, e qua nihil rei messe potest nihil honestam. Vnde etiam aliqui a canis 'adentia sic fuis- stadictos; quia naturae in publico obsequuntur, ingerendo, egerendo, atqui etiam inserendo , animalis illius exemplo: & a quibusdam Scriptoribus tribuitur illis opinio de summo voluptatis
Communis est ero sententia, Stoicos suam a Cynicis originem traxisse , esseque unam dc eamdem pine Cynic rum & Stoicorum sectam; unde & omtum Stoi , sunt qui Antistheni Socratis auditori adscribant, eidem conditori . Diogenes aperie in Antisth. V detur est virilis illius Stoica secta princeps sectorquefuisse. Quidni videatur dogmata consentiunt, selumque in vita de eultu aliquid mutant. Itaque poeta
Et qui nec Crnicos ec Suica dogmata
H Cynicis tunica distantia: Siue quia verecundia tegebant Stoiaci , quae illi in aperto audebant; siu eo , quod verisimilius existimo ob statim, dicenda, quia veste & habitu differebant. Sane, ut idem Dic nes ait in , Menedemo, communio ct societas qua dum est his duabus Sectis ; unde c& CIn cismum dixeruns breuem ad virtute via. bi dixerunt ipsi Stoici. Atque adeo Zeno definiuit, apud Diogenem in eius
vita , Sapientem signicum debere esse: M-que GDicismum, compendiariam ad viri
Ex hae tamen Stoicae cum Cynica philosophiae communione, & societate, nihil in illius sequitur priiudicium; naquod in ludibrium & probrum dicunt a canis impudentia sic fuisse Cynicos appellatos , recte Empiricus abnuit lib. I. Pyrrhon. cap. I . qui ubi canem la dauit a sagacitate aut prudentia, quod eommoda Vpeteret, incommoda vitaret ἔmala agnosceret mitigares; sed ct imstum, memorem, gratum esse, anis sum, cst malis infestum di addit, ind9factam vi
huius animalis cognomine commendarint.
Bene, quid enim tam proprium Cynis eis , quam bonos tueri & fauere, malos inuadere & allatrare λ Laertius & aliam eausam suggerit: Docebat, inquit,Antist-kenes in Onosarge gymnasio, Κυνου procula ponis: Undae ct C nicam sectam dictu μοι qui opinentur. Vsemdem appella-Mor Aplocum Amplex o ingenuus c
253쪽
α 3 o Bibliothecae Theologicae Lib. II.
ms. In nomine hoc est. Quod spectat ad dogmata, si videatur reicto animi oculi multa etiam in iulis sunt admiratione digna, ut, Virtutem fustisere ad Maram vitam . Eam in rebus sum ae esse, non verbis . Sapientem isatis esse: eius enim omnia. Nihil ei a sum videri: Regem esse: non ad legem, sed mirtutem vivere. Lia bona pulchra,m D tarpia. Denique, sinem homini, secundum virtutem Diuere. Quorum omnium locupletissimum tellam habemus Epictetum, nemo enim melius, veriusque legitimum Cynicum descripsit, quam ille in dissertatione huic rei propria , quam de Secta Cynica , indiget uit , lib. differt. aa. Θnicus, inquit, explorator suidem est, ct velat Lagasas a Ioue ad visendas res humanas. Diogenes illa, inter capita eius secta, post Charonensem cladem ad Philippum regem perductus fuit, ut speculator. Si uim fusus es.sum Hercules , inquis ined tua ambitionis, sanitiae, o taxus. Itaque monet, inclamat libere, qua bona , qua mala sint δε- monstrat: anetenda, fugienda ; O elaia manu, wlut tragica scena conscensa, homines miseriarum suarum , cst vitiorum admonet, ab disque ad meliora quantum in ipse est y compellit. Et Itb . dissert.8. Idem est Publicus Doeior er Padagogus generis humani, in- fruit Amat aae castigat. Idem Medicus es velut Aesulanus quidam: qui tim δε- monstrare pus , cst itiois curatione suaviamur sanos e, uam viletudinem
in argu-entum proferre. Conueoite omnes. inquit, qui e pedi, M, e capite, quis bri laboratis, conuenite caeci, amentes ἱ ac
videte me as omni malo expertem. o DLuum. Denique Dominus is Rex est, scep- ira o diademate a Deo orsatus e qui rades furere poliuetur sebi audientes. Vt sciatis, o moraeses, nos felicitatem se trasquissitatem,ubi non est yuarere et ecce ego exemplum a Deo vobiι sum misses. Non rem haseo, agras, damam,non uxorem ueros, familiam; imo nec Magulum , aut sanicam, aut aliud vasum. Videtis tamen
Dam s 3 ' facite mei perieul-- ωλι habeo, nihil egeo, ne cupio pudems
non hominem, non locum,non obtictariun
Iterum lib.3a issertiar. Equid mmi deest ' nonne sine metu sum e nonne libere quando qui uam me is vivendo frustr tum vidit ' quaraias in mundo p quanda Deum υel hominem alique incusani ' quo
modo autem alacerin erectus incedo P qu modo eos mulino, ct conuenis, quos υos timetis y nonne Ut mancipia ' quis me co
specto, se Regem se Dominum suum videre non putat e Hac ago, hac curo: μών eum oportet, ex Homero, a tui populor moderetur, Er ampla - gotia curet. . Atque hae liberὸ omnia, sine trepidatione aut respectu οῦ quippe cur sole puriorem mentem cono circu erre. Nam Minbeo satellites, gladios, pompa flue terr culamenta ista externar rerum loco bona
conscientia dat siducia, -hi ct pars
rem. Non Vse reprehendendas, in alios incurro; verecundia vlique ornasus, Erhonesti amore, illud elege, aut poena C lo . Caeteri parietibus, ianuis, His teguntur: σε μι dio, is propatulo ago, mniu- oculis er inquisitioni expositus, Deo me probo . Atque hae cum facio, euenit vemale audiam, imo vapulem et quid mirum a pueris aut Diuisaer qui tangi ulcera ibanolunt ρ Ego vero assectum aut curam non muto, aut mittor dum mpulo eos imos quivreberant diligo sequam diter omni is, tanquam frater . Negae ari a solum itinfirmus o constans sum,sed corpus suscit, ct illa ipso doces, tenuem o frugalem v
ctum G es augere, adeo non aedere fanitatem. Quid calorem, gus,incommoda enihil. Ecce circumfero corpus meum , ve Diogenes, nitidus pinguis, bene habitus:
credite oculis seu inque vera dici. Haec de plura germanus ille Cynicus, quae lico in summo esse videantur; undE Seneca signate scripsit lib. de breuiti vitae
cap. Iq. Hominis naturam Stoicos vince re, nicos excedere ἰ non propterea tamen inutilia sunt iudicanda, cu ad modum deinde ducant. Diogenes apud. late
254쪽
laini 1m agnoscebat , de fatebatur.I- arist chori magistros : qui unum imiter excederem ,sed ut reliquos reuocarent adcinentam. Pulcherrimciinquit Lipsius, sint magnae istae animae, quae omnia externa calcent , despuant: & aliquid in riguae festassis excedant , ut mollitiem nostram vincant.
Ex quibus omnibus satis patet , si a quibusdam Scriptoribus., Cynicis Philosophis tribuitur opinio de summo v luptatis bono, pro mendo haberi debere, de pro Cynicis, Cyrenaici legendum esse, cum hi in voluseate summum bonum posuerint, qui Aristippi genere Cyrenaici instituta sunt sequuti, ut dicetur capite sequenti.
De se reorum, Philosophiaque curea
EX quatuor magis illustribus post
Socratem exortis & cultis Phil sophorum disciplinis, tres exposivimus, Platonicorum, Peripateticorum,& Stoicorum ; superest quarta , & vltima Epicureorum de quibus testatur S. Lucas in
Actis cap. 17. quod Paulus cum ijsdem disputauerit. Huic ergo Philosophiae principium & nomen dedit Epicurus, patria Atheniensis, prim6 Grammaticus postea Philosophiis, a nemine edoctus, ut ipse de se dicebat: Democriti scriptis es Aristippi librix de voluptate addictus, ex illis errores de natura, ex his vero de moribus corruptam doctrinam hausit. Naseitur Apollodoro in Chronicis auctore anno tertio Olympiadis centesimae nonae, septem nimirum annis post Platoriis obitum; vixit annos septuaginta duos, obijtque anno primo Olympiadis centesimae vigesimae septimae . Vncte Eusebius in Chronicis , insigni
oriographie error Epicurum florentCm facit Olympiade centesim duode- Cima , quo tempore vix pueritiam ex Berae, tredecim dumtaxat annos natus Multa edidit volumina, si Laertio credimus , qui eius vitam late discribit; habuitque etiam multos suae doctrinae Sectatores, & defensores, in quibus omnium iudicio , primas tenuit Lupretius Romanus, qui eleganti Poemate totam
Epicuri disciplinam, quae ad Physicam
pertinet diligεter exposuit, tus olympiade centesima septuagesima prima sannos vixit tres & quadraginta ; ut i . pius erat, dignum suis moribus exitum habuit; sua enim se manu confecit. C ius aetas multas habuit Epicureos, Atticum , Velleium, utinam nostra plures non habeat. In eadem Secta aliquando fuit Horatius,sed prudenter palinodiam cecinit, & multa priclare de virtute dixit, atque hoc uno versiculo lib.2.Ep. 2. Epicuream Sectam confodit.
Sperne voluptates r nocet empta dolore volvtas.
Mirum sane, quam male omnes fere scriptores de Epicuro, eiusque Secta locuti fuerint. Plinius illum vocat otii
magistrum, hoc est, malorum omnium seminaruim, quae enim mala vel vitia non parit otium λ Deum, ex Ciceroneulidia .de Natimoriam,& lib. a definibus fecit corporatum, rerum humanarum ignarum, nihil curantem; ita ut nec Ia Mat, nec exhibeat alicui negotium. 3mnem honestatem , & pietatem funditus sustuli tui omines ad voluptates perfruε- das, non secus, ac pecudes, factos esse docuit: eosdem immortesitatis dote priuauit: nullis doctrinis fuit instructus, quas qui tenent, erudita appellantur: dialecticam , rationemque contempsit,& omne iudicium sensibus tribuit: in somnibus Philosophiae partibus turpissime lapsus est: denique in omnes Phil sophos extitit maledicus, haec & similia
De his quoque Iosephus lib. Io.Antiquit. cap. I . in fine scribens, dicit tDi ureorum error coarguitur, qui prou dentiam e tata ei ciunt, ct Deo regimen
rerum uolunt permittere ec credunt Uni
versi asem a beata illa, ct immoriali essentia vel conseruari, vel gaberna 6θυησ
255쪽
13 2. Bibliothecae Theologicae LibI I
rectore , securatore mundum supte impe- inferri usseuerant, qωs ira, ut ita aniu-mant, careret praestri , quemadmodum naues fine gubernatori s videmus procintis, edi factous obrui, currusique aurisississimus euerti, as conseivi, ita se ipsi perderetur immoderato impetu. Sic ille. Enostris idem docet Sanctus August in lib. I 8. de ciuitate Dei cap. r. qui addit , Epicurum, porcum ab alijs v cari, quod summum bonum in voluptate collocaret: & quamuis scriptis suis
honestam voluptatem tradere videretur,
turpem tamen sequeretur ille ipse. L ctantius verb ideo illius disciplinam e labriorem alijs adfirmat, quod homo
astutus, omnium se moribus accommodare studebat, de sicut nomen voluptatis populare est, dc unumquemque trahit, sic & uniuscuiusque moribus doctrinam suam accommodat, de maiore distordia secum pugnat,quam uniuersim
Quae omnia si vera sunt, satis intelligitur,Epicureorum Philosophiam nullius prorsus authoritatis esse debere, nec doctrinae praestantia, nec splendore vi tutum , nec ullius rei quae laudem albquam meretur, excellentia , sed sola mortalium ad peiora semper ruentium vanitate quadam &insania factum ess ut Epicurus in Philosophia clarus, ct il- tu stris haberetur,eiusiaue sectae princeps ct auctor esset, quae lectatorum multi tudine , nobilitate, mutuaque eonim inter se consensione, atque concordia,
caeteris omnibus sectis longissivi antecelleret . Dixi, si vera sunt, quia nouissime Petrus Gassendus iam in octo libris apologiae de vita & moribus Epicuri , quam in tripartita eius philosephia rem aliter se habere pluribus demo
Primum enim Epicurus apud Empiricum Philosephiae definitionem tradens, dicit illam esse, exercitationem, quae sermonibus , ac rationibus vitam
beata m paras. Quae definitio nihil minus inare videtur , quam illud, quod Epicuro imponitur . Vbi si nomino actionis , non hasitas utitur , facere videtur, vi sivificet esse Philosephiam animatum sapientiae studium ; quom
do Plato quoque ipse in P Lo illam ,
Meletin, meditationem, seu exercitarionem definhait; Praetereo autem introdorum apud eumdem Empiricum dic te Philosimilia esse Emperianperitistim diseu, ut ipse Empiricus interpretatur Arsem ; prorsus quasi nihil sit aliud Philosophaa, quam vita ara.
Ad ipsam insuper Philosephiae diu iasionem quod attinet, tres illius partCS aliorum instar agnouit Epicurus, LOG cam , Physidam, & Moralem, siue rati cam . Discrimen tamen inter Epicurum,& caeteros fuit, quod parum abesse videatur , quin sellam Ethicam probarit sequutus nempe Socratem , Cyrena cos , di aliquos alios ) quoniam agniturus Physicam non fuerit , nisi ad Ethices finem referatur; & quod in vicem Logicae, Dialecticaeve, eam substituerit, quam Ca--am appellauit. Sene ea proinde Epistola 8 . Oleares, inquit , duas partes Philosephia put erunt esse
naturalem , atque Moralem; Rationalem remouerunt. Deinde cum i s rebus cog
rentur ambigua siecernere , falsea sub veri specie latentia coarguere se quoque locum, quem de iudicio, is regula appellant, alio
non e rationalem induxerunt . Eodem
sensu Empiricus, postquam retulit ui- eurum credi ab aliquibus idem sentiret
cum Archelao, Naturalem, ac Mox lem Plummodo admittente, quod L gicam expelleret, subdit, fuere meia a , qui dicerent, imum non uniuerse Logica- sedeam solum, qua haberetur Stoicorum, emarum fuisse,adeo ut reliquerit tripa litam adhuc potestiae Philosophiam. Dicit autem Dummei festare;qiua Canonica
Epicuri est Logica quaedam, de ut loquitur Seneca, alio nomine idem sonas. Ex quibus satis patet Epicurum Dialectiacam absoluse non contempsisse, sed inpudiatis tantum aliquibus superuacaneis, in eius vicem Canonicam substituisse, quae si quid ex Dialectica utile habetur, retinet. Nunc breuem tan
256쪽
ilius, quam duarum aliarum parcumadeam, vel syntagina proponamus.
Prima litur Philosophiae Epicures
rara est canonica , siue de Criteriis, scppellata , quia in ea veritatis mulas , k criteria, hoc est iudicandi instrumema Epicurus exposuit , & subiecto mox pere, Physica videlicet , regulas in suo none traditas , redegit in praxim. Sed cum ex Galeno lib.de optato tr. manunt instrumentumue iudicandi sit uplex aliud naturale , aliud artificiale , on agitur de artificiali , cuiusmodi est
ircinus, quo exploratur rotunditas , vl-
a, qua longitudo, libra, qua pondus , lac. sed de naturali , quod non par rius ipsi , sed nanciscimur ab ipsa na- rara , quod cum rursus ex Empirico t. adu. Logic. sit triplex , a quo, per
ruod , fecundum quod ; & criterium a tuo sit ipse homo , quasi a quo fera-
mr iudicium ; criterium per quod ali-Fa facultas per quam iudicet; Criw- tum secundum quod functio , seu vius , k quasi applicasio facultatis adiudica lum , similiter non intendit agere Episturus de Criterio a quo , quippe climauomo non tam Κνitirion , quam Kritis,
leu iudex, & arbiter sit. Itaque agit δε-ltam de Criterio tam per quod, quam secundum quod, hoc est , tam de facultate , quam de facultatis sumatone , qua Ueritas diiudicatur, assignatque tria eius. modi criteria inensum videlicet, quo se sibilia; AMicipationem, qua opinabilia; Pulionem , qua ea , quae in appetitum seu in electionem, fugamque cadunt i-
Pro cuius diuisionis intelligentia norandum est , priino quod cum quaesti num aliae sint de rebus,aliae de nudis v cibus , ut ipsemet Epicurus docet , nec voces alio egeant criterio , quam seip sis clarioribus redditis , deligendo , dum,
loquimur , voces communes, & perspicuas ; ne aut ignoretur quid velimus, aut interpretando tempus frustra teramus , conando vero , dum audimus , ut vim subiectam vocibus teneamus,ne nos, vel
prε obscuritate lateant, vel prae ambigub Bibliot. Neal. Tom. I.
tate deludant; tria haec eriteria sunt ei ea res ipsas. Supponendum rursus v titatem in quaestionibus circa res factis expetitam,aut ad nudam ipsarum rerum speculationem pertinere , aut ad acti nem vitie referri. Et speculatio quidem rerum , naturalis est scientiae ; Uitae vero actio, Moralis: sed rerum in speculati
nem , seu contemplationem cadentium,
aliae quidem egent sola experientia, quales sunt , quς sensu noscuntur , seu eae sint plane manifeste, seu ad tempus si Ium occulte , ut ignis interposita domo; ByZantium , intercepta distantia, atque ita de caeteris , dicunturque Aistita &Dinomena , sens bilia, is apparentia ;Aliae vero egent ratiocinatione , cuiusmodi sunt, qliae percipiuntur intelligentia , quaeque vel sunt occulte natura, de
ex sensibilibus tamen intelligi possunt;
vel eiusmodi sunt , ut cum sensum per se se fugiant, intellectum tamen aliunctpercellunt , dicunturque vulgo Adila&NOOumena, Immanissa, ct intelligisl-lia . Quare & vulgo distinguuntur tria rerum quasi genera: Sensibilium, latebligibilium, Moralium ; quibus singulis
singula assignanda esse Criteria videantur . Deniqtur animaduertendum est, quodvis istorum criteriorum esse posseautper quod, esecundum quod , sed cum
Epicurus non negrecta aerium, per quod
ede aliquam facultatem, ut puta respectu sensibilium, sensum ; respectis Intelligibilitim , Pitellectum , seu in tem ; respectu Moralium , Appetitum, seu Uoluntatem; quia facultates tame a proprie non sunt , ad quas attendentes possimus ferre iudicium , idcirco ab eo usurpari solum Criterium secundil od, atque adeo, assignari aliquas functionestam sinsus , quam intellectus, quam appetitus. Hinc ergo illi satis fuit ea ostendere , ad quae homo respicere de beat, ut veritatem diiudicet , circa g nera proposita rerum : tales nempe sine
sensus ves sensio respectu sensibilium; Anticipatio respectu intelligibilium , &Passio respectu Moralium. De sensit , iterio primario, varisis Gg Ia-
257쪽
, 3 4 Bibliothecae Theologicae Lib. I I.
rationibus ostendie non falli, ae habitam
sensu euidentiam Demonstrationis reruineuidentium fundamentum esse.De Anticipatione, siue Praenotione , Criterio
altero, declarat, qui Anticipatio id fiat, quod uniuersale appellant, qui defiuitio ipsa sit; qui principium omnis ratiocinationis ; qui illud, de quo conueniri
inter disserentes oporteat; unde & modus traditur omnium sophismatum solis
Mendorum . De opinione comparata
cum sensu, probat totam falsitatem,quae vulgo imputatur sensui, esse opinionis , seu Mentis, de suo addentis , quod ressit, qualis esse apparet ; ac simili deducit , quae sensus euidentia necessaria sit,
vi suffragata, non refragata : refragata, non suffragata, opinionem veram , falsi ue declaret. De Passione, Criterio postremo, indicat, & ad partem Ethicam , comprobandum remittit Criterium, quo, quid prosequi , fugereue oporteat, diiudicandum sit, ipsas v
Iuptatis , & doloris,seu molestiae passiones esse . Ex quibus omnibus sequentes postca Canones elicit a videlicetr de sensu Caii. I. sensus nunquam fallitur,ac proinde est omnis sensio, omnisquo Phantasia , seu apparentiae perceptio, vera. Can. a. opinio est consequens sensum, sensionique superaddita, in quam veritas falsitas cadit. Can. 3. opinio illa vera est, cui vel suffragatur,vel non refragatur sensus euidentia. Can. . Opinio illa falsa est, cui vel refragatur, vel non suffragatur sensius euidentia. De Anticipatione. Can. I. Omnis, quae in
mente est,Anticicipatio dependet a s sbus ; idque vel incursione, vel propo tione, vel similitudine, vel compositione. Gn.2. Anticipatio est ipsa res notio,& quasi definitio, sine qua quicquam
quaerere, dubitare, opinari, imo & n minare non licet. Can.3. Est Anticipatio in omni Ratiocinatione principium,*si nempe id, ad quod attendentes, inferimus unum esse idem, aut diuersum ;coniunctum, aut disiunctum ab alio. Cancl.quod ineuidens est,ex rei evidentis Anticipatione demonstrari debet. De
Passione. Can. I. Ea volupras, quae nullam habet annexam Molestiam, amplectenda est. Can a. Ea molestia,quae nullam habet voluptatem annexam,fugienda. Can. 3. Ea voluptas, quae aut mai rem voluptatem impedit, ut grauiorem molestiam parit, fugienda. Can. q. Est molestia, quae aut maiorem auertit minlestiam,aut voluptatem uberiorem creat, amplectenda.
Altera Philosophiae Epicureae pars est Physica , sieu Physiologia , quod sit
sermo quidam, de ratiocinatio circa rerum naturam, in qua contemplanda i
ta occupatur . Cum autem tam millia
ac tam varia sint, quae Physiologia continet , claritatis gratia, memoriaeque iuuandar causia ad quatuor principalia a capita possunt reduci. Primum de uniuerse, seu natura rerum, considerando ea ex quibus uniuersum constat; deinde Ex quibus tam multa in uniuerso fiant,
tum a quibus fiant, postea quales fiant,
denique tum quomodo fiant, tum quomodo etiam intereant. Secundum caput
est de mundo, considerando, qMa sorma interius , qua figura exterius sit e Aeternus ne sit, an initium habucrit Alione authore, quam ipse natura, fortunaue indiguerit quales exortus,dc totius , & partium eius fuerit ρ aliquone egeat rectore,an vices per se obeat ξ An, quomodo, quando sit interiturus λ Unia
elisue fit, an sint praeter ipsum alij innumerabiles. Tenium est de rebus humilibus , hoc est, de humo, siue terra, cui ipsi h remus, deque rebus quae in ea sunt ; considerando in prioris ipsum terrae corpus generatim, ac subinde aquam partem massae insignem , terraeque ipsi varie, partim ad superficiem, partimis etiam intus commistam ; & postea qua minora sunt, ac passim tota massa visuntur corpora, partim inanima vi sunt mineralia , lapides, ac plantae; partim antismata, quae & dici animalia, seu animantes moris est . manum denique caput
est de rebus sublimibus, seu quae supra
terram, sursumue ab ipsa visuntur, ac
258쪽
0dera , & quae in ipsis contingunt , veortus, Occasus, conuersiones, eclipses,
de similia: itemque nubes, pluviae, venti, fulgura, tonitrua, fulmina, & cael ra id genus.. ' Quibus in omnibus , ut aliqua vera,aut saltem probabilia docuit Epicurus, ita etiam multa falsa impia,
Prim, non admittendo aliam naturam uncorpoream, quam inane , secundo p mendo mundos infinitos, tertio negaodo animarum hominum immortalitate,
quarto quod asseruerit non Deum , sed wasum esse causam mundi , neque Dei causa, neque hominum , factum fuisses mundum, quinto quod generalem primum prouidentiam negauerit tum quia existimarit illam cum diuina fael, citate, immortalitateque pugnare, itim quia ipsi omnia visa sint in mundo, perinde ac si nulla foret prouidentia , contingere , sexto specialem, quae ad homines spectat, quoniam capere non potuerit, qui posset Deus hominum causa vel ira tangi, vel gratia, qui illos cordi habere, & tot noxias ipsis animantes, aliasque res pati; qui esse bonus, ae it 'stus, & pati, ut bonis male, mal is be- me sit, & sic de alijs pluribus, quae prae fatus author Gagendus refert, & re LIit; Vertim cum multi etiam ex illis e
roribus non sint Soli Epicuro proprij, sed cum alijs Philosophis, Stoicis praesertim, communes, non est cur inde a
Glute ab illustrium Philosophorum al- bo deleatur, sicut nec Stoici delentur;
ded ab illis est purgandus, & in iis dum-aaxat, quae utiliter docuit, usurpandus, ει sequendus. Putant aliqui opinionem illius de Atomis, pro qua nuper librum satis accurate conscripsit Ioannes Chri-sostomus Megarenus Burgundus Phil Ophus, putant, inquam, aliqui talem opinionem esse aptissimam ad explicandum in Philo phicis naturam rarefactionis, dc condensationi quorum motuum explicatio celeberrimorum ingenia Pliis sophorum exercuit semper, ac modo exacet, legatur ad id Arriaga disput. I 6. Phys a num. 19. In Theologicis vero aliqui Theologi ad a.1.qu.a . Bibliot. Theol. Torassi
di eunt se facile explicare charitatis augmentum, cuius explicatio in Aristotelis sententia vix perceptibilis esse via
Tertia tandem, de ultima Philas phiae Epicureae pars, est Ethica, seu de moribus, quam tanti fecit Epicurus , ut Physicam eatenus sollim esse curandam censuerit, quatenu* utilis quibusdam perturbationibus cximendis , ad ipsam proindε Moralem illiu siue finem conducit. Hinc patet ipsum non alio respocitasse, qtiam Socratem, dum Physicam ab usque Thalete ut vidimus supra -- Iari per manus traditam repudians,legitur Philoisphiam deuocasse e caelo, &in urbibus collocasse, & in domos etiam introduxisse, & coegisse de vita, & m ribus , rebusque bonis, & malis quaerere, Cicero I. Tusculan. Ad huius partis diuisionem quod attinet; quae a Laertio
de illa congesta sunt lib. Io. ea referri possunt ad quati tot capita. Primum effata quaedam proponit, quandam veluti descriptionem sapientis continentia ;utpote ex quibus elicitur , qualis sapiens sit , qualiaue acturuS , aut non acturus sit in vita . Nempe cum nomine sapientis Philosophi vulgo intelligant virum intelligentia, & virtuto persectum, qui nihil non recte faciatiae sit eorum omnium, quae prudenter, iuste , decore, in vita gemmtur, quasi regula aut exemplar; attribuunt ipsi proinde varia, pro ut quisque ex suo,sectaeque suae genio, congruum atque decorum fingit. Secundum complectitur Epistolam ad Mengceum, iss verbis, eoque tenore quo fuit ab Epicuro conscripta; in qua post egregiam ad continuo pili losophandum adhortationem, edisseritur quaenam sit legitima de Deo praenotio; itemque, ut mors nihil ad nos pertineat; via futuro pendendum non sit; ut sint cupiditatum agnoscendi termini, ut voluptas sit agendorum finis, &quidpiam sita natura bonum, quemadmodum dolor sit apte natura malum; ut frugalitate,
simplicique victu nihil sit praestabilius:
ut voluptatis nomine intelligendum
259쪽
α 3 6 Biblioth edae Theologicae Lib. Ι Ι.
aliud nihil sit , quam non dolere corpore , ac animo non perturbari ; ut voluptas , ac virtus res sint inseparabiles, i laque virtus parere germanam voluptatem possier ut felix sit, qui his est imbum sivi liberum sit in homine arbitrium;& neque fatum admittendum sit, neque fortuna ero Dea habendaevi mortali animali simile nihil habeat, qui in immortalium bonorum possedione aeuum traducit. Tertium caput complectitur per modum appendicis capita quaedam praecipua, quae gum in Epistola visa sint omis. se, ex aliis Epicuri operibus a Laertio supplentur ι cuiusmodi est illud de diu,
natione , quam Epicurus pernegauit; itemque illud de discrimine inter Epicurum , & Cyrenaicos, primum in eo, quod Epicurus voluptatis nomine illam etiam donauit, quae in statu est; Cyro naici vero solam, quae in motu ; deinde In illo, quod Epicurus deteriores habuit animi dolores doloribus corporis; di voluptates etiam animi potiores voluptatibus corporis , Cyrenaici autem stens. Illud rursus de demonstratione, quod voluptas sit finis; ac praeterea illud quod virtutes non propter se,sed voluptatis causa expetantur, ne illud memorem, quo concludit, solam virtutem esse a voluptate inseparabilem ; caetera, ut eaduca, ab ipsa seiungi. Quartum denique caput continet libellum, cui titulus est,sta ememia, quod is sit quasi fasciculus sententiarum Moralium, qus sunt Epieuro habitae praecipuae . Quin rum omnium cum tam relatio, quam legitima explicatio, atq; etiam via opus est refutatio habeatur apud praefatum authorem Petrum Gassendum; breuiter hic tantum adnotabo, quid per voluptatem Epicurus intelIexerit, quando in ea summum bonum , vltimumque proinde finem, ae fellatinem constituit ;Si
quidem istud ipsum est , ex quo vari j quidem , sed potissimum Stoici ansania,
accepere, conflandi maximam aduersus
Epicurum inuidiam. Scilicet quasi non de alia, quam de ia,scaena voluptate filisset Epicurus locutus, appositum fuit declamare, quam indignum facinus foret tueri virtutem non ob seipsam,sed ob voluptatem huiuscemodi esse comparandam . Idcirco Ceauhes primus
omnium eam confinxit tabulam, quam Cicero lib. rate fimobijciens Torquato, ait: 1abebat eos , qui audiebant, secum ipsi cogita re piritiran in tabula volup ratem, pulcherrimo issitu , ct ornata regali, in solis sedentem : Praesto esse virtutes, ut anciliatus , qua nihil aliud agerent, nu Iumsuum o um ducerent , nisi ut voluptati minisrarent,o eam tantum ad aurem admonerent si modo idpictura inte
ligi posset y ut caueret, ne quid perficeret
imprudens , quod menderet animos homi num , aut quicquam, ex quo oriretur H quis dolor. Nos quidem Uirtutes A narae fumus, ut tibi seruiremus , aliud negotν nihil habemus. Deseritatur etiam eadem
tabula apud Diuum Augustinum lib. s. de Ciuit.Dei cap.ro. Solem , inquit, Phi-ι ophi qui sinem boni humani in i a vi
tute constituunt, ad ingerendum pudorem
quibusdam Phil ophis, qui virtutes quidem probant, sed eas voluptatis corporalis sine metiuntur, tuam per seri amputanta petendam, fas propter 'fiam ; Tabulam quamiam verbis pingere, ubi voluptatem in sella regali , quasi delicata quadam regina consideat, eique virtutes famulae sivisciantur, obseruantes eius nutum
it sciant quod illa imperaueris . Quae
prudentia iubeat , ut vigilanter inquirat , quomodo volvtas regnet, e Muasit. Iu- ita iubeat, ut prae et beneficia qua po- is ad c parandas amicitias corporalisus commodis necessariau . nulli facias iniuriam arie mensis Disbus voluptasse ra vivere non possit. Fortiturini iubeat, ut si dolor . corpori acciderit, qui non compellas in mortem, teneat domina sam, id est,-- lapsarem fortiter in animi cogitatione, ut per pristinarum deliciarum suarum recredationem Amtiget praesentis doloris a leos. Temperantia iubeat, ut tantum capiat alia menrorum ; s qua delectant, noster immoderationem noxium aliquia valetudia πω turbet , o voluptas, quam etiam im
260쪽
Nihilominus lainen longe probabilius est , ex illis quae copiose prefatus author adducit, Intellectam Epicuro
voluptatem non esse corpoream, cenamque illant,quam & Cleanthis tabula, &diuersa alia quorumdam testimonia supponunt; sed esse aliam longe puriorem Corporis nempὰ indolentiam animi Tranquillitatem, ac istam quidem maxime ; adeo ut incongruum nihil sit , quaerere virtutem ob eiusmodi Voluptatem ; quippe cum in ipsa sit felicitas seu beata vita constituta ; ac ipse Epicurus proinde aliud nihil velit, qua, quod ipsimet Stoici, dum virtvtransus
sicere ais bene beateque visendum contendunt. Et certe, vel hoc unum effatum arguit satis Stoicos quoque, utcumque variu tergiversentur, virtutem ad aliud, hoc est, ad bene beateque visendum referre ; adeo ut beata quidem vita expetatur propter se; at virtus non tam propter se, quam propter ipsam expetatur. Nam quod Seneca de vita beata cap. . cum obiici dixit;sed tu quoque virtutem non ob aliud colis, quam quia aliquam milia peras voluptatem; quod, inquam respondet Seneca voluptatem accosionem solum esse, seu quippiam quasi ex accidenti virtuti superueniens, eo modo, quo herbula florens inremascitur segeti, populare sane , captiosumque est. Nimirum ipsa quidem virtus compa randa est Meti; at ut seges non propter seipsam, neque subnascentem illam herbulam quiritur, sed ob usum vitae squi ex ea percipi speratur; ita virtus
non Propter se, neque ob quidpiam loviculum, quod potest interexseri, sed
omnino ob beatam vitam,seu expositam illam voluptatem. Unde Je, cum ista illico subiungit Seneca cap.9.Erra1,cum
interrogas, quid sis illia, propter que virtutem petam; quaeris enim ri,quid supra summum .iInterrogas, quid petam ex virtutest i amo Nihil enim est melius ;i a pretium sui est: Perspicuum est cer- iuremerito interrogari,neque aliquid quaeri supra summum, cum supra vir
tutem quidpiam quaeritur. Ac verum est quidem ex omnibus mediis, quae vitam beatam faciunt, tuenturque, ipsam virtutem esse summum , neque esse mmedijs aliquod quaerendum superius, aut melius; sed interim tamen ipsa beata vita ex eo habenda superior est,quod virtus ad ipsam ut ad suum finem reseratur. Sic Aristoteles I. Ethic. Io. de 'licitate loquens, quam, caetera inter, possit virtus parere, ait, Virtutis praemium, atque sinis optimum quidpiam, H- sinumque, se bearum esse apparet: sic distinguit esse quaedam, quae propter ω,
non propter aliud expetatur,veluti beatitudinem, quςdam, quae propter aliud, non propter se, veluti diuitias; quedam, quae & propter se, & propter aliud veluti virtutem ; qua etiam distinctione expetendorum prius usi fuerat Plato a. de republica de Architas.
Vtrum reiectis omni s Philosophoram Gentiliam disciplinis, consultius esset in Academys carbolicis nouam inre ducere Philosophiam ad usum sacra δε-
R Atio dubitandi inter alias posses
desumi non solum ex varijs erroribus, quibus supra vidimus fuisse as. persam Philosophorim Gentilium e
ctrinam ; sed ex innumeris etiam antiquorum Patrum sententiis, quibus eam onerarunt, & a Theologia segregandam putarunt; praesertim vero Aristoteliea, post Arii tempora; cum enim ille,quantus ad impietatem, & Ecclesiae peraiciε extiterit, tantiim artificiosis Arist
telieae Philosephiae molitionibus praestiterit, ut expresse testantur SoZomenus lib. I. hist. cap. I . &Socrates lib. I. Cap. . lib.2. cap. 3 . lib. I. cap. II. hinc
factum est, ut apud primos illos defensores fidei male deinceps audire coeperit uniuersa Aristotelis Philosophia,tanquam Christo inuisa, & inimica , atque