장음표시 사용
261쪽
,3 8 Bibliothecae Theologicae Lib. I I
ab hoste illius Diabolo profecta. Primum Basilius lib. r. aditersus Eunomi upugnans de ingeniti appellatione , climhane iste secundum priuatione dici negaret,quod priuatio posterior sit habitu sic in eum inuehitur: Hri illum, inquit
Basilius ae mundisapientia garrire,a qua in praeceps abreptus, hanc sermonis nouitatem ingressus est, non es dissile mon-frare . Aristoteus enimuerant, ut 'ui legerunt testari possent , sermones illi de hasLm ct priuatione , in libro eius, qui infriabitur Categoriaram : Ubi posteriores esse priuationes halitibus docet. Sequitur Gregorius Nazianaenus orat. 26. qui in Ealsam irrepsisse dolei captiones Sophisicas inc prauum arti iam
A Meleae artis, cr huius generis alia, e
lut flenptiacas quasdam plagas. Quae illius querimonia crebrior, ac vehementior est in iis orationibus, quas contra Eunomianos scripsit, nec non in Carmine Iambico de vita sua p. Io. Gregorius item Nyssenus frequentissime ib-phisticam illam astutiam Eunomio cxprobrat, & a se negligi, damnarique asserit,ut initio lib.2. contra Eunom. Nec dissimili mente Cyrillus Alexandrinus lib. I i. thesauri , eosdem deridet hereticos, qui nihil aliud quam Aristotelem ructant: ct istis potius aesciplinis, quam scripturarum scientia sese venditant. Quod etiam ante Arianorum tempora ex Latinis Pavibus docuerant Iustinus Martyr,& Tertullianus; quorum primus contra Aristotelem peculiariter seripsit, illiusque errores etiam in Philosophia multos peculiari libello commemorat ; secundus vero Iib. de praescriptionibus cap.7. Inferunt, inquit loquendo de hς reticis, Arsotelem, qui i lis Dialecticam instituis, artificem fruem di, o destruendi versipellem, in senten
os coactam, in eoniectu=is duram, in amgumentis operariam contentionum, mole
fluis etiam sibi ipsi, omnia refractantem , nequid omnino tractauerit. Tum citato
illo Apostoli ad Colossenses cap.2. deo cauenda Philosophia; fueras Athenis, pitier sam sapientiam humanam assectatricem,er interpolatricem υeritaris de con
gressibus nouerat. Ac demum : Quid ergo Athenis,inquit,9 Hierosol3mis ' Suid Academiae ct Ecclesiae ' quid Haereticis, erChristianis P Nostra institatio de porticu Salomonis: qui or ipse tradi rar, Dominam in simplicitate quaerendum. Videriseqvi Stoicom ct Platonicum, o Dialecticem chrisianismum protulerunt . Illud quoque Faustini veteris Scriptoris, aduersus Arianos tona . Bibl.PP. contortum & eificax t Vbi nanc sunt impia illa vestra sephismata, quae Arsoletis epis ρi υsri mulseris didicisis e Eodem spectant, quod Ambrosius lila. I. de fide cap.3. & in Psalm. II 8. Augustinus se .87. de tempore: Anselmus lib. de incarnat. cap. a. alijque plures docent dialecticae artis cauendas esse prs stigias, neque clim Christiana professione miscendas ; nec non quod Philippo Augusto Rege Francorum habitum est Concilium anno Domini reto . ut scribit Riagordus in lib. de Gestis Philippi; cuius
decreto combusti sunt libri Aristotelici. In diebus, inquit praefatus author , illis legebantur Parisse libelli quidam ab Aristotele t dicebantur, compositi, qui δε-cebant Metaph Dam, delati nouo a Constantinopoli, cr a Graeco in Latinum translati; qui quoniam non fiam praedictae haeressententi, abissi s occasionem praebebot, immo eresse nondu inueκtis praebere poterant, tu Uisant omnes comburi Ersub poena excommunicationis cautum est in eodem concilio , ne quis eos de caetero Mibere, legere praesumeret, vel quo sique --
do habere. Haereticus porro, de quo hic loquitur,tat Almaricus, qui cum in arte iusta pertius esset, O scholas de arte illa de aljs artibus liberalibus diu r xisset,iransulit se ad Iacram paginam excolendam: semper tamen suum per se m dom docendi, o disendi habuit, ct opinionem priuatam, o iudicium quasi sectum , ct ab aliyinpararam. Vnde & in varios errores, atque hireses incurrit: ob quas tum post obitum dapinatus, de excommunicatus est , atque ossa illius effossa proiectaque sunt: tum eius stinctae
262쪽
. . sectio V. Caput XVI. α 3 9
ctae eomplures igne cremati. Verum cum hec omnia, aliaque similia Sanctorum Patrum dicta non tam de Philosephia absolute,sive Platonica, siue Aristotelica, siue Stoica procedant, quam de illa secundum malum hqrcticorum, aut aliorum infidelium usum, ut satis patet tum ex his quae sectione prinia huius libri diximus, tiam ex his quae libro sequuti sectione septima dicemus,
consultius videtur propter rationes etiaibidem dictas, nec non supra cap. IO. huius seetionis, nouam non esse philosophiam scribendam aua uterentur academiae Catholicae , sed in illis ad usum sic doctrinae , Philosophorum antiquorum Philosopluam praelegi debere, resecatis ab illa prius omnibus errori-hus, se maturalibus fidei nostrae mysterijs utcumque repugnantibus. Nec enim sine diuina prouidentia fortasse factum est, ut plures antiquorum Philosephorum libri, quibus multum Eusenici omnes semper tribuerunt, conser- rarentur ι tum ut praeter nostrae fidei
propria prpsidia, etiam Philosophorum
authoritate gentium damnarentur errores, & veritas retineretur; tum etiam ut
indo clarius appareret doctrinam fidei
ita esse supra naturam, ut tamen non sit contra illam; in qua reiectis dumtaxat erroribus, approbantur indiscriminatim omnia,quae antiqui uniuscuius de sectae Philosophi rectae rationi consona d
Cuerunt ; adeo ut, si natura fundamentum , ac rudimentum est gratiae , recte
etiam philo phia suis erroribus purgata dici possit adumbratio verae religionis. Sed de his vide Guillelmum Parisiensem parte I. de uniueri cap. 2. Au
gustinum Valerium libris duobus de recta ratione Philosephandi, & Danielem Hosmanu de usu Philosbphiae in Theologia , nec non Ludovicum Carbo libro quarto introductionis in Philos hiam, ubi capite tertio tradit aliqua prscepta pro homine Christiano Philosophiam
profitente. Hoc tamen non impedit, quin esset
ctrinae Philosophiae Sanctorum Patrii
libris accurate colligeretur: Etsi enim ex dictis supra suo loco, in rebus pure philosophicis , ac naturalibus, unanimis etiam Sanctorum Patrum consensus nosit plus momenti ad probabilitatem,qua ratio, cui innititur; negari tamen non
potest quin multi etiam in philosophicis excelluerint, sapientiςque humanae monstra, ct ingeniorum portenta De
rint. Qualis enim Philosophus fuit S. Basilius quale ingenium Augustinus
quantae sapientiae Athanasius, uterque Cyrillus, Nazianaenus, Chri stomus, Ambrosius, Hieronymus, alij que pi u-rest Nonne Seuerinus Boetius vir clarissimus conscripsit libros ad Logicam spectantes quasi triginta , de unitate, &Uno librum unum, de Arithmetica libros duos, in Geometriam Euclidis libros tres, de Musica libros quinquo δNonne S.Augustinus cui hactenus quidem nullum ingenium adeo in omnibus disciplinis uniuersale promptumque e titit scripsit de dialectica,de categorijs,
contra Academicos de immortalitates animae, de quantitate animae, de natura boni contra Manicheos, de Stoicorum,& Epicureorum scistis, de anima, Seius
origine, alijsque similibus, in quibus siesummum Philossiphum probauit No-
ne S.Ioannes Damascenus inter csteros
de Logie i librum unum , &de Physica conscripsit Nonne plures alii S. Patres in suis libris, S maxime in elucidatione sacrarum Scripturarum non incis denter, sed ex professis quandoque contra Philosephos arguine tantur in rebus
quae ad ipsos spectabant E Cur ergo ex his philo plua vere Christiana colligi
non posset publice etiam tradenda,queque cςteris paribus maius,auctoritatis pondus habere deberet, quam cuiusuis alterius Philo phi, cum primo praeponderaret Sanctorum Patrum pietas, quae ad illuminandum intellectum conducit, secundo fidei lumen, quo semel supposito, plures res multo Lubtilius , ct accuratius perpendere, ac de illis iudicare,quam puri Philosophi potueruti
263쪽
, o Bibliothecae Theologicae Lib. l I.
Vide Campanella e Philosophia Gent.
uanam ex Philosophicis antiquorum disciplinissit magis apta ad usem
PRO Philosephia Platonica affirmativam partem tenent aliqui,quibus videtur favere,quod primis Ecclesiae *culis omnes se Sanc hi Patres tam Greci, quam Latini non solum Philosophia Platonicam Aristotelicae pretulerint, sed etiam istam acriter reprehenderint , ac Aristoteli se summe infensos exhibuerint. Pro Stoica pugnant alij; cum enim insta morum doctrina , ct institutio magis ad finem sacrae doctrinae conducat,
quam naturalis aut contemplans rerum
cognitio , prs serenda videtur illa phil sophia , quae rectar morum institutioni potissimum incumbit, qualem fuisse Stoicam superius diximus. Sic D.Hi roilymus in cap. II. Isaiae assirmat Philosophos Stoicos Christiano dogmati inplensque concordare; S de Sancto Ca- o Borromeo legimus, eum si pius esse fassum , se Epicteti Philosephi Stoici libris impulsum fuisse ad humanarum
rerum contemptu, diuinarumque amorem . Tandem alis solum Aristotelem pro singulari sapientiae humanae magistro habentes, unius etiam Aristotelis doctrinam precipuam auctoritatem in academijs Catholicis obtinere deberet existimarunt. Ad conciliandas omnes istas sentenistias; quodque odiosum sit, ut bene amuertit Viuo in cap. I a. lib.8. de Ciuitate Dei, de Platonis & Aristotelis comparatione disserere; unamquamque Phi-
Io phiam eκ supradictis suam mereri laudem dicendum est; fortasseque valis de E re foret, si simul cum Aristotelica legeretur omnes aliae Philosophiae Platonicorum, Stoicorum, Pitagoreorum,
aliorumque insignium Philosophorum, vel eum, demptis semper illis,quae v ritatibus fidei repugnant', si omnes aliae
eorum dod rinae illi consonae in unum colligerentur; sic Clemens Alexandrinus lib. I. Stromatum est, Non particularis secta est eligenda, sed quidquid omnes dixerunt Stoici, Platonici, Epicurei , Aristotelici, hoc totum selectam dico Philosephiam; Sie D. Augustinus lib. 6. de ciuitate Dei cap.8. cap. q. ac libro super Genesim ad litteram cap. I 8.& I9. pro bat ex omnibus omnium nationum Philosephis Theologo eligenda esse illa , quae bene scripserint. Si e denique Diuus Thomas in quatuor libris contra Gentiles ad illustranda fidei nostrae mysteria, non solius Aristotelis, sed aliorum etiam Philosophorum testimonia Profert.
Et certe cum quicumque Philos phorum duces, eorumque laetae habeat aliquid peculiare, in quo excellant ν aut saltem negari non possit, quin multa interdum vera, ac probabilia doceant; an non aequutii est,ut ex illis intellectus noster bonum suum, quod est etiam veritas probabilis, hauriat: philosophiaque ipsa tanquam fulgentibus gemmis, astrisue collustretur Attamen, quia vividimus supra unus Aristoteles, non solum faciliori, ac clariori methodo, sed scriptorum etiam, tam in Theologicis, quam in Moralibus & Physicis multitudine, ac prςstantia omnes alios superasse videtur; licet Ecclesia haud reprobet csteras Philosophorum sectas in ijs,
quae non sentiunt contra fidem ; ex eius tamen usu , tacitaque approbatione r
factum est, ut iam sola Aristotelis Philosophia in Scholis Catholicorum , di academijs prs legatur. Videatur ad id Epistola Francisci Patriiij ad Summum Pontificem Gregorium XIV. Picincolominus cap. I. introduct. ad scient. de naturi ubi ad prssens institutum ita loquitur: Insuper quoniam Plato o Aristoteles humanae sapientia fum υserrimi fontes Θ consensi maiorum nostrorum cateris praestanti ideo tenentur sapientia Hos amsos magnifacere, neminem desse cere, ita tamen υι nobissuadeamus, memtiarum
264쪽
tiaramgradus, ct ordines ex Aristotele esse hauriendo , mox viri e Platone eIiciendos spiritus, er ornamenta quaedam, per ωntracti seremiarum habiIus , uiuiis diores plendidioresque redduntur. Praeclare etiam Iustus Lipsius in man. ad Stoicam Philosophiam lib. I. disserti . scribit, in Theologicis, in Ethicis,in ipsis physicis, quam multa preclara,& rara Pythagoreos, aut Stoicos diri se, ut
Aperiun urfontes, ex quibus antiqui Phia ubi Gentiles aliqualem supernaturaliam fidei nostrae m fieri
rum cognitionem haurire potuerint.
Um supernaturalia fidei nostrae mysteria sint lumini naturali om
iterdum de illis mentio fieri videatur, i Philosephorum Gentilium libris, qui
amine fidei destituti fuerunt, hic bre-liter examinandum duxi, quibus vijs, aut fontibus talis mysteriorum fidei cognitio ad illos peruenire, aut derivari potuerit. Primo ex oraculis ipsis Gentium . Secundo ex libris Sibyllarum . Tertio ex consuetudine cum Hebreis . Quarto ex diuinatum scriptnrarum i
Igitur quod pertinet ad primum: in
Oraculis,in Simulacris Gentium,qui loquebantur de mones fuisse colligitur rasacra Scriptura in Psalm. ys. Omnes Dygentium Damonia, Dominus Mum causfecit. Unde,sicut vivente Domino, multi daemones coacti fatebantur ipsum es Dei filium Matth. cap. 8. v. 29. Sic interdum qui in Simulacris illis lapideis,
ligneis , aureis & argenteis respondebant, multa etiam de religionis nostrae myster ijs, longh ante predicere potuerunt, vel ex ipsis Prophetarum oracuis a daemonibus non ignoratis; vel etiapsis Sanctis Angelis, quod prius ab mnipotente Deo immediate dissic
, BiblioATheol. Tom.Lrant, eiusdem iussu, sibi reuelantibus, reuelataque fateri cogentibus; ut docet D. Augustinus de Genes ad litteram,&libro de diuinatione Daemonum cap. 6. ubi recte notat non esse indignanter accipiendum , Quod aliqua etiam talia d mones audiant est pradicant,quasi ab id indignum sit, is quod ideo dicitur ut hominibus innotescat, hoc non solum boni,
verum etiam mali non taceant: cum in ipsis hominibus, etiam visae bona praece pia
videamus pariter a iustis perure que cantari . Noe obesse aliquid , imo etiam prodesse ad maiorem notitiam, famamque - ritatis, cum de illa etiam hi quicqaid n uerunt dicunt,qui ei peruersis moribus corradicunt.
Sed aliqua huius rei proseramus c-xempla. De Christi dignitate, diuinaque natura oraculum habemus Apollinis Delphici, quod refert Nicephorais lib. I. cap. II. Suidas in Augusto,&Baronius in apparatu ad Annales Ecclesiasticos. Cum enim Augustus, Apollinis studiosissimi is, Delphum se contulisset illum consulendi gratia , cique sacrificasset Hecatombem ; hoc tandem accepit responsumme puer Hebror , Diuos, Deus i e
cedere sede iubet, tristemque redire sab
Aris ergo dehinc tacitus discedito nostris aQuamobrem, reuersus Romam Augustus, aram extruxit in Capitolio cum
hac inscriptione Ara Primogeniti Deir qui putatur esse locus in Capitolio, ubi nobilissimum templum antiquitus erat Iouis Capitolini: eo vero prostrato successit Basilica a Constantino magno ut dicunt erecta in honorem Dei Genitricis Mariae, & ob allatam rationem vocata Ara-Cceli; vel quod alii aiunn mi Genitricem Mariam infantem in ulnis habentem, sublimem in aere ab eodem Augusto illic esse conspectam. Refert quoque Cedrenus, & ex ipso Thomas Bosius lib. . de signis EccIesiqcap.6. ab Argonautis aedificatum fui siesi h tem-
265쪽
α 4 Bibliothecae Theologicae Libi Ι.
templum omnium nobilissimum, quod Plinius cap. t. describit veluti maxime admirandum; consultum lura ab illis oraculum, cui consecrari deberet, carmina lige fi adisse Assidua υirtute decussblime parare. Aique unum sic mando I Deum, qui cuncta gubernas Calesti res dens solio, colite , atque
Illitis aeternum atque ame omnia saecula verbum Nesia taeto viri nastras emittet is au
God velut igniferis impuls sagitta
Edomitum reddet diuina munere mandum.
Huias, cui Maria nomen, Sanmissu
Agnoscet remptum proprium stat rite
Quod oraculi responsum tanti fecerunt antiquae gentes , ut illud aereis litteris in marmore impressis consignatum aeternae memoriae commendarint,ac supra ianuae fiontem cunctis legcndum
proposuerint. Sed populi sincerae veritatis ignari, a Dcmone seducti fabulosae Deorum matri Rhaeae illud dicarunt te-plum, quod deinde Imperante Zenone ad cultum Beatissimae Virginis Mariae est traductum . Rursus Iason Argonautarum princeps, cum templum primum in Arce Athenis aedificatset,Apollinemque Delphicum consuluisset, cuius futura esset aedes illa,& cui dedicanda in posterum. Tunc ille Deo volente ct cogente sic respondit: βDecumque ad honestatem, virantemque vos incitant, fucite . Ego autem tres cupis,Deum unum regnantem apud superos, cuius verbum ab interim alienum, conceptu in simplici vi gine , quod tauquam ignitus arcus percurrens mandi medium,omnes capiens, saὐ duceι dorium Patri . Huius erat hac aedes. Maria au em erat nora n Gas,h c oraculum resipondit, ut Procopius Martyr Diocletiano imperantc pro Christi cultu interfectus recitat ad confundendos Gentiles, apud Simeonem Metaphrastem tomo .Surii Iulij 8. De fidei prinpagatione, refert etiam Lampridius in Alexandro, caenitam fuisse ex oraculis ; Deorum templa deserenda, Romanos omnes, & Imperatores,C stianos futuros. Plura alia vide tomo I. Biblioth. SS. Pau. impressi. Colon. De Trinitate duo etiam inter ali habemus insignia oracula: alterum Serapidis; Apollinis alterum. Serapis comsulenti Tullo, qui Troiano bello regna- ibat in Aegypto, quis se beatior esset, his duobus carminibus respondit Prisci o Deus est, tum sermo, ero risus issis Additur: aquaeua sae sunt, est tenden
Habetur apud Liidovicum Uiues in, lib. II. de ciuitate Dei. Apollo similiter interrogatus de vel religione sequens dedit responsum, p. vi refertur ab Augustino Steucho Ei, gubino lib. a. de perenni Philosephia,
Ne me utinam supremum infelix ipsi Sacerdos si ieris de Sancto ac Diuino Genito
Et sobole cha/a, rebus magni indu
Et fluo, qui mundum aprinum con
tinet omnem, Montes, tellurem, uios, mare, ta
rara, ct ignem Aera et, heu templis hic me discedere
cogit linquetur quo edebam Oracula ,
Quare clim hςc interdum, aliaque similia, sic disponente Deo, loquerentur loracula; Philosephi Gentiles , qui eis lfidem habebant, primum inde habere , lpotuerunt aliqualem mysteriorum fidei nostrae cognitionem, quantilis illam po- lstea multis erroribus admiscuerint. Secundo haurire potuerunt PhiIo- lsephi Gentiles hanc crenitionem ex li-lbris Sibyllarum, in quibus ut capite subsequetui videbimus, exactissima in nimD10iligod by
266쪽
tium mysterioru nostrae fidei mentio habetur. Legisse eminue pes PM-iosephos scripta Sibyllarum, quae vulgatissima erant , quis dubitet Ceae
Aristoteles sect. o. Problematum,quae rit, unde habere potuerint vim diuina
di; cognitionem igitur habuit Sibyllarum, quodque diuino astatae spiritu i
uerentur. Plato quoque,authore S.Iu-ino in adhortatione ad Gentes, miratus est carmina Sibyllae Cum eae,eiusque mentionem lacu in Phidone. Tertio veteres Philo mi hanc eadem mysterionim fidei notitiam comis
parare potuerunt ver ae traditione ab
Hebretis , quibus eos semiliariter usos fuissessiatis ostendunt tum Iocus ubi hic didicerunt, tum etia praeceptores a quibus didicerunt. Locus enim ubi pro
maiori parte didicerunt fuit Aegyptus,
ut testatur Theodoretus lib. I. & a. de curandis GrForum assectionibus, ubi sic loquitur Pherudem Sstrum, Samium Pithagoram, Thaletem missum , Platonem denique imum non piguit veritatis causa Aerarium, e seque Aeraptias conlustrare. Orphrum quoque , qui longhanes omnes istos fuit; floruit enim ex communi sententia tempore Iudicum;&a quo , ut testatur Proclus super T, n aeum , omnis Pythagoricorum di Platonicorum Theologia duxit originem ;idem Proclus est author didicisse , quae deinde teros docuit de Deo ab Aegyptijs; di in Aegypto diu versatum es stribu Iustinus in Apol Metico sed quid alienis indigemus testibus dum ipse de
stipso in Argonautica sic testanir; A npiique sacra -ni sum regione vaga
Illustrem Memphim acrarique accessia
At in Ampio stequentes Hebraeos fuisse nemini dubium esse potest , tum quia Iudei non multum distabant ab illa , uim quia Hebrgorii Patriarchae ibidem vixerant. Ibi enim fuerat Abraham peregrinust ibi Ioseph , quem constitisit Pharas principem domus με, - erudiret priscoes etas sicut stimum , Orsenes eius
prudentiam doceret: Ibi Iambeum filiis,& ceteri Patriarchae plenissimi Deo: ibi
denique Hebrii omnes , per annos se me quadringentos commorati sunt: aquilas didiceriitAegypti; de vero Deo, que deinde Philoisphi Gentibus impertirent ; unde iam citatus Theodoretus, ut alios omittam, postquam attuliΩset Porphyri, testimonium asserentis, quidquid veri de Deo cognoscitur , id
omne deberi non Graecis, sed Barbaris , quod multo prius Plato docuerat in , Epiuomide, iubdit eodem lib. I. AVI-prios, Phaenices, se Chaldaeas, si quid ventatis didicerunt, ab Hebraeis praeceptoribus
Quod insit per plures ex antiquis Philosephis aliquos pro magistris Hebrios habuerint , non est dubitandi I cus . Nam Iosephus in lib. contra Appionem, & Alexand in lib. de Symb lis Pythagoricis stribunt Pythagoram distipulum fuisse cuiusdam Nasarei.Im.
mo S. Ambrosius vult fuita Hebretum. Gemens Alexandrinus in lib. Suomatum ,& Theodoretus libro illo I. di curandis Grς cori affectionibus,assierunt fuisse circumcisum. Et ipsemet Plato Pythagoram nunc Syrum, nunc Phenicem appellat. De Platone quoque,cum varias scripturae veteris sentetias in suis scriptis ussirpet, probabile putat D.Augustinus lib. 8. de ciuitate Dei cap. II. aut Hebreoru litteras didicisse, aut certe usum praeceptore, & interprete H braeo, eo sorte tempore quo eruditionis
causia se contulit in Aegyptum, ubi tr decim annos Heliopoli cum Sacerdotibus fuit. Etsi autem de Aristotele non legatur, in Aegypto sui me, eum tamen etiam usum fuisse Hebraeis praeceptoribus docet Clearchus nobius Peripat licus ex Iosepho lib. I. contra Appione,& Elisebio lib. s. de prs parat. Evangel. cap. 3. Inducit ergo Clearchus lib. I. decimno Aristotelem narrantem, se cum Iudeo quodam viro sapiente collocutu, multoque plura tam de Deo, quam de naturalibus rebus in eo sermone didicis.
267쪽
α Bibliothecae Theologicae Lib. Ι Ι.
Quarto denique, Philosophos Gentiles diuinas Scripturas legisle, & ex earum fontibus mysteriorum fidei cognitionem , aliarumqtie rerum hausisse docent communiter Patres. De Platone asserit D. Thomas I. p. q. 66. arti c. I. ad s. qu st.7 . artic.3. ad q. in I. sententa distinct. 3. qussi. I. artic. q. ad I. de Potentia q- . artic. I. ad a. illum vidisse librum Genesis, & exposuisse aliquid eius . Quod si quis dicat, nee illius , nec aliorum antiquiorum Philosophorum aetate nondum a septuaginta duobus interpretibus vetus testamentuin Gr cam linguam fuisse translatum , vi potuerit ab ipso, & ceteris legi. R spondeo primo facile per interpretem instrui potuisse, quid in nostris Scripturis contineretur ι nondum illis in Crecam linguam translatis . Secundo respondeo valde probabile este libris Moysis etiam longe ante tempora in Iomaei Philadelphi in Grecam linguam fili me conuersos , ut Clemens Alexandrinus lib. i. Stromat. & Eusebius in libris de prspara ione Euangelica II. &13. contestantur, ubi authorem laudant Aristobulum Iudium cognomento diruetum Peripateticum , cx libro quem scripsit ad Ptolemeum Philomitera ,
cuius verba hsc sunt: lem simam est Iegra o di plinam nostra Hleentre fulsese Platonem secutum. Non enim latet, si quis auentius eum legat, perlectam ab eo,
cst quidem diligenter scripturam fuisse .
Scimus etiam omnes ante Demetriν Phri rei tempora ; imo ver. ante Alexandram
cst Persa um Imperium qainque morsis tribros in Graecam linguam, quamuis non
commode traducus fisse. Tota vero 'iptura nostra Demetrν Phaserei vera Philadelphi Regis tui progenitoris iussu. Sed de his redibit sermo sequenti libro agendo de varijs sacrorum librorum translationibus. Ut autem Philosophi veteres multa acceperunt a Moyse , &Prophetis, ita recentiores ab Apost Iis, & Euangelistis. Huiusmodi sine sdubio fuit is, cuius meminit S. Augustinus lib.7. consess. cap.9. & lib. Io. de Ciuitate Dei cap. 29. qui totum fer
caput primum Eliangelij S. Ioannis in suos transtulit libros. Hunc fuisse Ame-lium Plotini discipulum, testatur S.Cyrillus lib.8. contra Iulianum ; & certe rem ita se habere facile cognoscet, qui verba leget ipsius Amet ij, quae refert Eugubinus lib. I. cap. 3 I. de perenni Philosophia , & Viues in locum illum citatum D. Augustini de ciuitate Dei;
se enim habet: sique hoc erat Verbum, per quod semper existens , ea , quae sunt sfacta fuerunt, sicut Heraclitus censet, per Iouem , quod verbum Baνbarus illec sic B. Ioannem appellat exsimat in ordine , ct confusione principium staηr apud Deum fuisseis Deum esse, per quem in istaemum cuncta sunt facta , in quo quod factum fit, fuerit visens, o vita,
ctens; tam in corpora la ums carnemque indurum, hominem anaruisse , sendens etiam tunc natura sua magnitudinem. Haec Amelius.
CVm Sibyllas eum locum haberes
voluerit Deus apud Gentiles, inquit Clemens Alexandrinus lib. 6. Summatum,quem Prophetae habuerut apud Iudaeos ; quare D. Paulus Gentiles exhortabatur ad lectionem Sibyllanam , ut resert idem Clemens eodem loco, non quidem in epistolis, sed in concionibus ad populos habitis, ut bene notauit O dinalis Baronius in suo aplinatu ad annales Ecclesiasticos; chm, inquam , res ita se habeat, quodque omnes fere antiqui Patres Sibyllarum authoritate,& testimonijs vs sint aduersus Gentiles adprobanda supernaturalia fidei nostrae mysteria; adeo ut ex Origene litas aeon
tra Celsum, Christiani passim Sibyllistae
nuncuparentur ; post locum Theologicum ab authoritate Philosophorum antiquorum desumptam, opere prctium
duxi aliqua breuiter de Sibyllis, earum que
268쪽
que libris attingere,ad completam loc ram Theologicorum notitiam , ex quibus utcumque probari, confirmari , vel
illustrari possimi augustissima Sanctissimae fidei nostret mysteria & arcana, prout ipsemet Ecclesia illis utitur, dum alludens ad Sibyllam Erythraeam. quae de aduentu Christi ad iudicium carmini mirabili vaticinata est ait: Dies ira, dies illa 2 Solae retinis infauilla a Teste Da- ωid cum Sortia , ubi si non squari, saltemiconiungi Dauid Vati, Sibylta vid
Primum igitur, aliquas faeminas Sibyllas dictas extitisse, librosque magna olim in veneratione habitos composuis
se,patet ex innumeris omnium pene a liquorum , Scriptorum testimoni js , ac monumentis Varronis in lib. rerum diuinarum ad Caesarem , Chrysippi libale diuinatione , Plinii lib. Icap.33. Solim
Aeliani, Gellii , Dionysii Halicaritasset
lib alistor Roman. Taciti lib. -Annalium , Suetonii in Octaviano Augusto, Ac aliorum plurium , quorum meminit Omphrius in lib--Ex veteribuς autem,ac Sanctis Ecclesiae Patribus. speciesem Sibyllarum. mentionem faciunt Clemes Alexandrinus lib. 6.Stromatum, Arnobius in libris contra Gentiles, Lactantiu&Firmianus passim in sui&operiabus, Theophylux Antiochenus ad Auctolicum lib. 2. rillus lib. 8. contra Iulianum, Da ieronymus lib-I- colura
Iovinianum, Sanctus Augustinus passim in libri e ciuitate Dei prisertim Io. αr 84 & ia oratione eontra Iudaeos, & Paganos, D Thomas opusc.2 dc lib.a Aregimprincipum. λωie aliqui fuisse fie appellatas a voce Hebraica MMi r
cepit , acceptauit , unde Rabala significat doctrinam caelitus traditam: melius tamen alij cum Da ieronymo loco citato contra Iovinianum existimant fuisso
dictas Sibyllas,quali Sia tis ab enuntiandis Deorum consilijs Aeolice enim Sios vocatur Deus, & Bouli consilium .
Circa numerum, earumque nomisena , quando, & ubi fuerint, omissis varijs sententisis quas collegit Ludovicus
iura in cap. a I. lib. I 8. Augustini diis Ciuitate Dei, communior est opinio Varronis in lib. rerum diuinarum, Lactantij lib. I .de falsa religione cap.6Suiadae verbo Sibyllae, & dorum, fuisse , decem, videlicet risca ab alijs Chaldaeam, ab alijs Hebraeam nuncupatam, cui proprium nomen Sambetha , Pater Berosius, mater Eryma,ha, locus vero natiuitatis Noe quae urbs est propramare rubrum obicam; Delphicam,quod
Delphis nata, alias Tenim, & Daphnen Tiresiae filiam ι Cumaeam, alias Italicam ct Cimeriam, ex Cimerio Campaniae vicino Cumis oppido Esthraam, Samiam , cuius proprium nomen fuisse dicunt Pytho. Cumanam nomine Amaltheam , quae alius Herophile, vel Demophile nominaturinarrantq;de illa nouem libros, vel secudum alios tres tantum at. tulisse ad Regem Tarquinium Priscum secundu aliquos, vel secundum alios ad Regem Tarquinium Superbum, ac pro eis trecentos Philippaeos postulasse, re- geque aspernante pretij inagnitudinem in conspectu eius tres libros musisse, &pro reliquis idem pretiu postulasse;cumque a rege veluti delira multo magis irrideretur , tres praeterea alios combussi
semihi loque minus pretij pro tribus p
tijsse, regemque mulieris constanti commotum tres illos libros Philippeis trecentis comparasse, iussisseque in Capitolio religiosissimε asseruari, & de rebus dubijsἀ Quindecim viris velut oraculum consuli. Hellesponsitam in agro
volano natam vico Marmisso circa
oppidum Gergetium ; Phratiam, quod
Ancyrae vaticinata sit, & tandem Tiburtinam, nomine Albuneam, quae olim Τiburi culta est ut Dra, iuxta ripas amnis Anienis , cuius in gurgite simul
crum eius inuentum esse dicitur, tenens in manu librum.
Quod pertinet modo ad Sibyllarum, librorumque Sibyllinorum Mitia itate, maximam olim fuisse satis patet ex hoc, quod non selum pro grauioribus reipublicae negoths consulerentur, ut e qui bus prodigiorum de euentum signin za
269쪽
, 4 6 Bibliothecae Theologicae Lib. H.
tiones , ac velut Dei voluntas exueb
tur : sed etiam quod hoc munus consulendi libros illos Sacros pertineret ad Duumviros Sacros, quibus post eiecti nem Regum, ciuitas ex illustrissimis de lectis custodiendos tradiderat, adempta omnibus potestate sine ipsis eos vide di , aut consulendi, ut resert Dionysius Halicarnataus tib . Historiae. Cui muneri pro Duumviris Decemuiri postea praesecti sunt: isque numerus usque ad
tempora Sillae permansit, qui in sua dictatura Q decimuiros constituit lacris facili dis,ut notat Onuphrius in Itb.Fast. Ad horum quoque librorum dignitatem, & authoritatem commendandam valde conducit, quod cum tempore
Tarquinii Superbi Romae concremato capitolio , Olympiade I 3. ut narrat Dionysius Halicamasi. lib. q. Historiar Romanae, etiam huiusmodi libri concremati fuissent,restituto deinde Capitolio, post septem annos ab Erythris publica legatione conquisiti , & reportati se runt , ac praevio diligentissimo examine, reiectis spurijs, probati, recreniti, a que purgati , tutiori loco reconditi . idem, quo ad examen contigisse Suetonius temporeOctaviani Α
gusti, a quo tradit S. Lucas Euangelista in cap. a. 1 -- describer
tur uniuersis orbis. Cum enim ex libris ad Romanam Religionem pertinen
bus, qui nullis vel parum idoneis auctoribus vulgo ferebantur, supra duo millia undique contracta cremauisset, solos Sibyllarum libros ab incendio reseruauit, ex his quoque delectu habito;&iis, qui nothi vides antur, exustisa siduos condidit duobus forulis auratis
sub Palatini Apollinis basi . Idque non sine speciali Diuinae prouidentiae dispositione factum fuisse putat Cardinalis
Baronius in apparatu ad Annales; thmut quae aduersus Gentiles Christiani adducere possent in testimonium haberenthm etiam ut ea citantes, de ex libris ipsorum, εe ab illis correctis testimonium petentes, nulla impostum suspiciono moueri iure possent; licet neque adeo illis parcerent: unct in eos iactantivis
lib. q. cap. IS,Hu, inquit, quidam ,stem eo consigere t dicant, non illa esse Ca na Sib luna, sed a nostrisficta, atque composita e quod profecto non putabit, qui ciceronem, Ua' nemque legere,, aliorique veteres,qui Er thraam Sosiam , caeter que commemorant , ex quarum libris ista exempla proferimus , qui octores obierunt , antequam CXristus secundam carnem mseremr a
Haec Lactantius. Verum non tam ista, quam alia priciarissima Sanctorum Patrum suffragia
ad Sibyllarum, librorumque Sibyllinorum commendationem faciunt . Primum enim Clemens Alexandrinus lib. I. Stromatum eas Gentilium Prophetissas
appellauit; immo apud eumdem ibidem
tantum eis tribuit Heraclitus , ut non
humanitus, sed diuinitus apparuisse putarit; quo enim utriusque populi, Iudaei atque Gentilis consensu reciperena Christus Dominus, consilium Dei fuit,
ut longe antea rei tantae Sacramentu Iudaeis innote eret per figurarum adu-brationes,& prophetarum predictiones; Gentilibus autem per suos ipserum V tes , quales praecipue fuerunt Sibyllae; quas etsi probabile si legisse libros propheticos , indeque aliqualem mysteriorum fidei nostrae cognitionem haurire
potuisse, ut de Philosophis superiori capite diximus: nihilominus tamen plures Sancti Patres existimarunt, illis insuperfuisse diuinitus communicatam prophetiae gratiam , ineronymus enim lib. 2. contra Iovinianum omnes virgines fuis
se dicit, illi ne ob virginitatis insigne
meritum diuinationem Disse conces.sam ; idem quo ad diuinum afflatum , prophetandique gratiam docet Lacta eius lib. I. diuinarum Institutionu cap.6.D.Augustinus lib. I s.contra Faustumia
cap.rs δε lib. 18ale Ciuitate Dei cap.a 3.& a . D. quoque Thomas pluribus in
in 3 sentidist.2 3. q.a. artia. de veritate'q. I a I. ad . asserit multis Gentiliabus , Sibyllis praesertim mu*nones de
270쪽
Christo laetas fuisse, pluraque tam di illo , quam de mysterijs ad fidem Christianam pertinentibus expresse prophetasseamino nonnulla multo clarius prς- di xiise, quam ullum prophetarum, notat Ordinalis Bella inclib. I. de Christo cap. II. Quod autem Deus ad prinphetandum viros tantiam inter Iudaeos de egeritdaeminas autem inter Gentiles, non solum ita utrumque sexum .iouor re , di munere prophetanas squipararo voluit, sed insuper, ut carnis infirmitas in Christo ab infirmiore sexu praedice- tur, nec non a Virginibus Christus Virgo & eius mater item Uirgo Virgineam dc nouam vitam in mundum introducturi, tum etiam quia viri cum suaptE natura sint sapientiores feminis mcongruum erat eas potissimum inter Gentiles ad vaticinandum assumi , ut maiori essent in admiratione. Quam ob causam primis Ecclesiae saeculis, ita frequenter Sancti Patres,. tam ad conuincendos errores GentiIium
quam ad facilius illis persuadedam fidei
Christianae veritatem , Sibyllarum authoritatibus ac testimoni js utebantur ;queriturque Iustinus Martyr in orat. ad Antoninum Pium, malorum Det monum arte factum fuisse, ut paena mortis ea- rima lectio prolaiberetur , quod metuerent ccrte ne qui eas legerent, notitiam
indo vere pietatis, ac fidei perciper t. Illa enim de Cliristo , & Dei para, di Viigineo mi parae partu, de Christi miraculis , Passione, morte, resurrectione, de extremo iudicii magni die, alijsquimultis ad praecipua Christiane fidei mysteria spectantibus mira vaticinia ediderunt. Quorum nonnulla reperiuntur citata , apud veteres ac Sanctos Patres ,
aliosque grauissimos Scriptores; ex quibus placuit hic insigniora describerω Primum igitur de Christi adiicntu , felici liniaque illius aetate vaticinatam fuisse Sibyllam Cumeam liquet ex illo carmine Virgilii ,
Iam noua progenies caelo demittitur alto Et iterum. hima Camat veruis iam carminis aetas
Et alia huiusnodi quae nihil aliud
videntur esse, quam qusdam versuum Sibyllinorum interpretatio ut docet Diuus Augustinns lib. Io. de ciuitate Dei cap.27.&epist. Is s. ad Martianum . &licet Virgilius, aut quod ignoraret mysteria quae de Christo nascituro in illis
continebantur, aut ex magna adulatione, eos Salonio,vel Salonino Asinij Pollionis filio tribuerit; nihilominus tame Constantinus Magnus apud Eusebium Casariensem in oratione habita ad cae- tum Sanctorum Virgilii versus de Christo intellexit; Tiberij, inquit, tempore Saluatoris aduentus mundo eluxit, &Sanctissimae religionis mysterium vigere coepitin noua secuta est populi propagatio: de qua arbitror Poetam ita cecinisse
Reliqua item carmina de Christi aduentu exponit. Imo putat optimus imperator, Maronem Potitam Christi aduentum cognouisse, videlicet cx Sibyllinis versibus. Dilius etiam Augustinus lib. Io. de Ciuitate Dei cap.27. carmina
Te duce, si qua manent sceleris sessima nostri Irrita , perpetua soluent formidine
Christo assignat, D Sibyllae dictum a
'censet continere. De Christo, inquit, etiam Poeta nobilissimus, Poetice quidem, quia in alterius adumbrata persona, veraciter tamen , fi ad Christum reseras, dixit, Te duce, Aqua manent sceleris Usigia nostri Irrim , perpetua soluent formidine
Hoc non a seipso dixisse in illo versu