장음표시 사용
61쪽
3 8 Bibliothecae Theologicae Lib I
finis huius scientiae, modusque procedendi ipsius non est iste, sed deducere, ct inferre coclusiones ex principijs uniuersalibus, regulando per talem discursum & assensum, operationes exteri res, & inducendo ad illas. Ad secundam partem respondetur Theologiam quidem non esse prudentiam proxime & formaliter, sed directi-uε & architectonice,quod lassicit ad hoc ut dicatur scientia practica, ut patet ex his quae docet D. Th. in 3. distin 2.37.
q. a. artic. I. ubi ait, Scientia speculativa nihil faeis ad virtutes morales , scientia autem praesica in Uniuersali parum, prudentia autem multum. Vbi supponit manifeste Sanctus Doctor dari aliquam scientiam practicam de uniuersalibus , quamuis non sit formaliter prudentiatari
sed architectonice Plum ne habeat ad
illam ; ut contingit in Theologia, sicut enim fides dirigit prudentiam, in quantum credendo dirigit vitam nostram,sic Theologia discurredo ex reuelatis fidei principius , habet etiam instruere vitam nostram, & dirigere prudentiam ; se mantur enim discursus prudentiales c6- silendo Theologiam, quae non solum explicat fidem in his quae pertinent ad
veritatis contemplationcm, rectamque rerum diuinarum intelliscntiam, verum
etiam in his quae spectant ad bene operandum , bonamque morum institutionem. Vnde sicut fides quatenus empractica,& per dilectionem operatur habet dirigere prudentiam , ct ea quae ad mores nostros pertinent, & ita dicitur ad Rom. Iq. Omne quod non es ex Me,pe
catum esset, id est quod non est ex recto dictamine, & iudicio fidei dictante aliquid esse bonum, ut exponunt multi sancti Patres; sic Theolmia quatenus explicat fidem in his quae practica sunt, cuiusmodi sunt praecepta moralia, aut alia quae traduntur in scripturis, habet dirigere prudentiam . Et cum dicitur quod aliquis potest esse Theologus ,&tamen valde imprudens & peccatori r spondetur ouod tunc in iniustitia detinetur Theologia, manendo ratione subiecti in quo reperitur, sine exercitio practico, & extensione actuali ad res
praeticas, non tamen sine essentiali r
tione practici ; sicut etiam fides potest dari in peccatore sine hoc quod actu se
cxtendat ad exercitium practicum vim tutum : verba autem in definitione posita non dicunt actum,sed habitudinem. Dicendum est secundo rationem
practici,& speculatiui ut sunt differen tiae habituum inferiorum , diuiduntqu illos essentialiter non posse reperiri maliter in Theologia , scd Opori ri , quod detur aliquid altius & cminentius illo practico & speculativo, ita quod i luna contineat perfectionem utrius iue, sed non formalitatem,&limitationem , quae inuenitur in inferioribus . Haec assertio est communis inter discipulos D. Thomae,debetque intelligi eo fere in do, quo explicant Theologi r. parte q. I . art. 2. Omnes persectiones simpliciter simplices creaturarum ei se quidem in Deo formaliter si considerentur si cundum suum conceptum abstractum& persectum, secus vcro si considerentur, secundum quod modo limitato, &determinato reperiuntur in crcaturis. Ratio autem nostrae affertionis desumitur ex illa generali doctrina , qua asseritur impossibile esse,quini duae species essentialiter distinctae coniungantur ,& adunentur in aliquo quantumcumq; superiori, nisi remota earum oppositione, si quidem species essentialiter distinctae oppositionem habent intcrse; sed practicum & specillativum important differentias essentialiter consti tutivas & distincti uas habituu inferiorum,respiciunt eni in vi sic diuersa obiccta sormalia,diuersbsque fines pri, imos
intrinsecos; non vero sol una Lxt: ΠΩ - cos, & ex fine operantis; igitur lion possunt congregari eiusmodi rationes in unico habitu Theologico, nisi remota earum oppositione; remoueri autem
non potest illa oppositio, quamdiu non remouetur illa forma, Ac ratio inferior limitata , unde necessario debet admitti
ratio aliqua superior ci eminens, in qua
62쪽
tota quidem perfectio practici & sp
eulatiui reperiariir , sed non limitatio de eoarctatio causans actualam oppositi nem, sevi sensus communis continet superiori modo, perfectionem omnium sensuum exteriorum, & intellectus perfectionem omnium sensuum , sed non
formalem modum eorum. Haec autem eminentialis continentia practici & speculatiui in unico habitu Theolitico, istet dupliciter explicari a Theolriis.. Primo quia habitus supernaturales, aut originati ab illis,qualis est Theologia quae innititur fidei in quam habitui suorum principiorum , induunt modum potentiae , te assiciunt 4 intellectum, secundum omnem sitam rutionem; unde eu intellectus sit potentia
simul praetica S speculativa, illi quo- ue habitus superioris ordinis, debentium perficere secundum utramque rationem, eamque simul induere, non eo
modo,quo est inhabilibus inferioribus, sed ad illum modum quo est in potentia. Et ita in istis habitibus speculatiuum est radix& fundamemum practici, non
tanquam n lae extrinseca, sed intrinseca, siue ut conueniens eidem habitui, quemadmodum competitesdran potentiae praesticum & speciiIatiuum in ipse ratio speculatiui est fundamentum praetici, non tanquinx regula extrins a
ipsi potentiae, sed in eade potentia su
data. Vide D. . a. a. q.9. artigin s.
ait.f. ubi agendo de donis intellectualibus taentiae M sipientiae, docet ca simul esse practica &speculativa, perficereque intellectum secundum uti umque munus.
Secundo explicatur ista adunatio practici de speculatiui in una ratione si periori & eminenti, ex hoc quod The
logia sit quaedam particimtio & impreLsio diuinae scientiae, mediante lumine fidei,cui tanquam habitui principiorum innititur. Sicut igitur fides non solum
credit Deum esse primam veritatem squod pertinet ad speculationem, sed etiam versatur eirca ipsum ut ultimum finem, propter quem operamur, quod
pertinet ad Praxim, sic Theologia,quae
discurrendo vel satur circa ea omnia ,
circa quae vcrsatur fides credendo, non solum speculatiu8 versatur, circa Dcum
ut est prima & summa veritas, sed etiam praetice & directive circa ipsum, ut est vltimus finis a nobis asse attibilis, per
virtutum praNim & peccatorum figa , ita quod utrumqtie eminenter trabeat,
unde D. Th. loco citato a. a. q. . art. p.
dicit per scientiam credibilium S eoru quae ad credibilia conssequuntur nos dirigi in agendis. Quae autem consequus tur ad credibilia sunt ea quae vi dissem sus naturalis Theologia deducit,ut con clusiones consecutas ex creditis, seu reuelatis per fidem. Dicendum est tertio. Habitu Theologiae debere dici formaliter speculatiuum, & formaliter practicum. Haec assertio est contra aliquos Theologos existimantes utramque rationem practici& speculativi contineri quide in Themlogia, sed eminenter aut virtualiter solum. Verum lieet haec dissicultas m. 1-gna ex parte sit potius de nomine, qua de re, & secundum quod aliqui diuersimode accipiunt rationes praetici, &speculatiui , ut statim dicemus , tamen absolues & simpliciter asserendum est habitum Theologicum esse formaliter tam speculatiuum quain practicum Primo quia omnis ille habitus cuius actus de assensus est formaliter practicus, vel formaliter speculativus, debet similiter dici formaliter practicus vel speculativus, non enim est maior ratio de actu, Se de habitu ut per se paten, sed assensius Theologicus in materia practica est formaliter practicus, fle in materia speculativa est formaliter speeulativus,
si quidem ad utramque rationem nihi Ialiud requiritur, nisi ut talis assensus sit ex se immediat. directivus de ordinatiuus alicuius operis humani, vel sit in materia speculi fili: quod utrumque praestatur per assensus Theologicos, ergo &c. Secundo probari potest conclusio asserendo rationem uniuersalem,cur allia quae
63쪽
4o Bibliothecae Theologicae Lib. I. '
quae persectiones quae reperiuntur diuiis in inferioribus,dici possint esse unitae formaliter in aliquo superiori,vel solum
eminenter aut aequivalenter. Si enim
illae persectiones in inserioribus dispersae ad hoc ut sint tales, quales sunt, utq; denominent formaliter subiectum illud inferius, in quo reperiuntur, ne cessario debent inuoluere aliquam impersedi ionem aut limitationem, quam non habent in superiori subiecto, tunc non possunt dici esse formaliter in superiori, sed solum eminenter, vel vim tualiter seu aequivalenter; si vero nullam talem limitatione aut imperfecti nem includant per sein in suo conceptu essentiali, quamuis per accidens illam habeant, ratione imperfectionis subi
cti in quo reperiuntur,nihil hoc oberit, quin possint dici esse formaliter in superiori sicut in inferiori; ut solet exemplificari in gradu rationalitatis, qui, quia in sua ratione formali & essentiali, dicit esse principium intelligendi per discursum formalem, qui modus intelligendi repugnat Deo ob suam impersectionem, ideo non est formaliter in Deo, sed eminenter solum, seu virtualiter; at vero quia esse intelleiatuum ut sic praecise non dicit talem aut similem limit tionem, quae Deo repugnet, ideo Deus dicitur formaliter ituellectivus, B: sic de similibus e cum igitur rationes practici & speculativi ex se non imponent aliquam talem impersectionem aut limitationem, si quidem esse assensum
conclusionis practicae formaliter nihil aliud praecise dicit, quam esse assensum regulatiuum operis factibilis ad hon stum finem , ex quibustumque principijs id oriatur,no est cur habitui The
Iogico denegemus rationem practici, formaliter, S etiam speculativi. Si quis tamen pertinaciter existim rei habitum formaliter practicum esse illum, qui inclinat ad assienses practicos circa materiam practicam praecise , &cum limitatione, ut non inclinet ad alia materiam, ut contingit in habitu prudetur practicae naturalis in nobis i sic libenter concedendum essct rationem,
practici, similiter & speculati iii non re periri sub ea formalitate, nee in scientia diuina, nec in habitu I hcologico foris maliter, sed cininenter solum. Et sic apparet quomodo eiusmodi rationes inhabilibus superioris ordinis possint reperiri tam eminenter, quam formaliter; eminenter quidemKomparative ad practicum & speculatiuum quod est in inferioribus , formaliter vero , quia pro prie , secundum suam persectionem, snon secundum suam limitationem: sicut in anima rationali inuenitur vegetatiuueminenter &formaliter,eminenter quidem respectu vegetalitii, quod est iii planta , ubi ita limitate est principium vegetandi, ut non se extendat ad alias
operationes vitales t formaliter autem
quia anima proprie & non metaphori coeliabet istum gradum , ct sic de simili
Dicendum est 4. Practicum, & sp culatiuum non dicere inTheologia duos habitus partiales, sed unum simplicem , qui ratione suae ultime,& essentialis perfectionis, tam ad materias speculabiles, quam ad materias operabiles, se extendit , & influit tam in conclusonesculativas, quam practicas. Haec esse
tio manifeste sequitur ad ea, quae seperius diximus de unitate , S simplicitate habitus Theologici, cstque maxime aci
Vbi comparat simplicitatem & uniue salitatem habitus Theologici simplicita ii sensius communis , & diuins scientiast
in ordine ad sua obiecta. Ratio fundamentalis est, quia diue sitas habituum maxime acquisitorum , non potest aliunde commodius desumi squam ex diuersitate essentiali actuum itiquos inclinant, & per quos generantur, siquidem Ela distinctio numerica acturi non potest arguere distinctionem ratio num Q alium in aliquo habitii ut pratentia , ut per se patet ; sed assensus practici& speculatiui in Theologia norita sunt actus e tialiter diuersi,adunantur enim in una simplicissima ratione obte ini
64쪽
cti sentialis, virtualis scilicet reuesationis, ergo non potest ex his colligi diuem stas ulla essentialis in habitu Theol si a practi coin speculatim.
Confirmatur hoc argumentum,na vvna&eadem simplicissima perfectio in aliquo habitu , potest se extendere ad omnem illam materiam, quae potest cadere sub sita ratione formali; sed mat ria practica, & conclusio speculativa potest eadere sub ratione formali obiecti, quam respicit simplicissima perfectio habitus Theologicis ergo eadem simplicis' sima persectio potest absque ulla sui multiplicatione se extendere ad utramquω materiam , ita ut idem prorsus habitus Theologiae , eademque simplicissima pen ectio in ipso, quae est practica , inclinet ad lassensis speculatiuos , ,e dem quet est speculativa inclinet ad
practicos, quamuis neque sit, neque denominetur practicus , ut inclinat ad*eculativos, & vice versa non denominetur speculatiuus ut inclinat ad practi- eos: Sed tantum suscipit denominati nem p' actici quatenus concipitur in Ordine ad conclusiones practicas , atquυ adeo in id quate ex parte obiectiae quatenus concipitur inadaequale in ordine
ad obiecta speculabilia , habet denominationem speculatiui , & quatenus concipitur adaequale in ordine ad totum suum obiectum, sub una de eadem sor- mali ratione virtualis reuelationis dicitur habitus Theologiae simuI practicus , &speculativus. Vbi obserua aliud esse obiectum adaequatum, aliud adaequale sumptum , distinguenda enim sunt adverbia a nominibus: ergo dicimus adaequatum obiectum Theologiae esse practicum speculatiuum, sed non es practicum pretcise adaequale nee similiter speculatiuum adaequase , sed utramque rationem inadaequale contineri in
una simplici ratione sub qua procedit
Theologia in omnibus suis actibus, quae est diuina authoritas mediate, siue vi tualiter sumpta. Unde licet in actibus
Theologiae reperiri possie differentia es- statialis materialis, non tamen ita se hahet in habitu,qui ratione suae uniuers si . tatis non limitatur, neque distinguitur,
ut actus ex diu ersis materi Is partialibus,
sed ex ratione formali communi, quae una est 1 S ita idem habitus numero Theologiae potest esse practicus, &sp
culativus, quamuis non eadem cognitio numero; per quod patet ad obiecti nem aliquorum desumpta ex hoc, quod practicum, & speculatiuum videantur esse differentiae es en taliter diuersae in assensu actuali scienxifico, ita ut no possint eidem actui conuenire, ergo ne que poterunt, inquiunt, eidem hiultui conuenire; quidquisi enim sit de antecedenti , neganda est consequentia propter disparitatem iam allatam, si enim conclusio practica, non est conclusio
simul speculativa, non est propter diauersitatem formalem M propter diue
statem materialem essentialem , quod non accidit in habitu propter rationem iam dictam. Dicesiassensus Theologici elaca materias morales aut practicas,& assensus ei ea materias speculativas materialiter disserunt specie, ergo ex hac diuersitate essentiali materiali poterit sumi diuersitas essentialis specifica in habitibus illi
rum conclusionum , ita quod solum habeant rationem unam genericam proximam communem, non autem specificam,sicuti si per impossibile daretur aliquis homo compositus ex anima rationali eiusdem speciei cum nostra , ct ex materia diuersae speciei a nostra,qualem asserunt aliqui Philosophi esse materiam eaelestem, ille homo differrex essentialiter a nobis , saltem materialiter , sicuteriam & cognitiones versantes circa ta les homines tanquam circa obiecta,qua-uis possent conuenire in aliquo genere proximo ratione unitatis essentialis
Responderer ad hoc assiumentum negando consequentiam ; quia licet illi assensius materialiter considerati dicantur essentialiter diuersi , tamen
65쪽
4. Bibliothecae Theologicae Lib. I
solatε nim specificantur a materia , sed
a ratione formali assentiendi, aut coisgnoscendi; Vt constat in actibus on nium potentiariun v.g. potentiis visium euius visiones materialiter consideratae , v.ς nigri 8e albi , sunt essentialiter materialiter diuersae , non tamen absolute, aut formaliter propter eumdem ratione obiectivam in qua conueniunt eiusmodi obieeta ad terminandam unam specie potentiam. Cum igitur supradicti as. sensus , aut actus Theologici, non tendant in tales materias propter seipsas, ut sunt esse aliter diuelis , sed pro pter rationem formalem assentiendi , quam supponimus esse eamdem specie, ideo illi actus debent absblute di ei eiusdem essentiae se aliter , atque adeo habitus Theologicus ipsis corres
Ad eκemplum in argumento allatu. Resp.negando paritatem, nam materi illa in exemplo, emet pars intrinsech &essentialiter componens talem substantiam humanam, atque adeo nihil mirum si talis homo intrinsece quamuis ratione suae materiae differret specie , imo S genere proximo ; at vero in casu nostro illa materia circa quam versantur assensus Theologici, aut alij actus cuiuscumque habiens in specie infiina,non est pars c ponens ipsos , sed aliquid solum extrinsecum terminans habitudinem eiusmodi actuum, . ita licet illi duo actus praci
ci Se speculatiui possint dici differre
specie materialiter, ratione diuerse m
turiae circa quam versantur , non tamen
dici post uni intrinsece, & in se absoluthdifferre specie t & haec est ratio generalis, cur diuersitas materiae , non est apta diuersificare formaliter, & intrinsece actus cognostitiuos cuiuscumque habitus aut potentiae . Concludendum cst igitur eumdem prorsus habitum Theologiae in una specie infima esse simul
prael icum, & speculatiuum , ita ut eiusmodi rationes Iecundum id quod dicunt in recto in habitu Theologico nulla prorsus ratione distinguantur, sed sint
una simpEcissima eius qui itas, &perfectio signifieata hoe nomine habitus I heologici , & lum distinctio sit secundum id quod dicunt in obliquo , de per inadaequatam eiusdem simplicissimae
persectionis conceptionem; eo fere modo quo Theologi r. parieq. I . . diuer
solent scientiam simplicis in ligentiae in Deo, & scientiam visionis, non esses nisi unam simplicissimam formalitatem scientiae diuinae, & non duasformalit res ratione distinctas secundum id quod dicunt in recto, sed solum secundum iaquod in obliquo, & veluti materialiter
important: Et quo pacto potentia intellectiva, qua postumus cognoscere accidens , non est distincta a potentia qua possumus cmoscere substantiam , aut aliam rem , secundum id quod dicunt ira recto; sed sunt una simplicissima pote tia intellectiva, quae potest inadaequato concipi per ordinem ad plura sua obiecta inadaeq iata materialiter sumpta. Dicendum est quinto de ultimo habitum Theologiae ita esse plinicum simul& speculati inim ratione diuersirum materiarum, quas sub unica ratione formali diuinae reuelationis virtualis potest a tingere , ut tamen sit magis speculatiuuaquam practicus, ut obseruat D.4 homas I .Parae q. I. articH. quod non dcbet intelligi quasi Theologia sit speculativa respectu sui obiecti primaris solum, practica verb respectu secundaris, ut volunt aliqui, hoe enim est falsum, cum iam
respectu sui obiecti primari j , quam
cundarij utramque sortiattur rationem , nam licet primarium obiectum quod est Deus, non sit operabile operatione factiva , est tamen attingibile operatione morali, per amorem tanquam finis vItinaus, de regula actionum nostrarum ,
de sie practieae cognitioni subiacere potest; similiter virtutes , de operationes nostrae etiam sunt speculabiles , di ita Theologus regulatiue , atque directive se extendit ad illarum praxim, ut etiam de earum natura & quidditate disserat .
igitur dicendum cst Theologian per se absolute sumptam , 8c secundum
suam naturam vocari speculatium ma
66쪽
gis, quam praeticam, quia, cum he d nominationes desumantur in habitu per ordinem ad diuersas materias,speculabiti Iem scilicet, & agibilem , longe plures sunt materiar in Theologia pertinentes ad speculationem, quam ad praxim I S, cui etiam lumen fidei, quod sequitur Τheologia, principalius respicit Deum ut veritatem in se, quam quoad assequibilitatem practicam eius ut ultimi finis, eo quod plares & principaliores fidei a ticuli sint de his que pertinent ad Deum in se. Obseruandum est tamen nos dixisse Theologiam esse magis speculativam,qqam praeticam, loquendo de ea abs
Iute , di secundum suam naturam, nam
si de eadem agamus subiective quoad
nos, & pro ut in nobis existit, maxime que in statu huius vitae, asserendum esth contrario esse practicam magis quam, speculativam, cum finis proximus nostrae fidei, S consequenter Theologiae ex parte subiecti sit salus animarum n 'strarum, quam assequimur per merit rias operationes, quae maxime pertineat ad praxim, ut constat ex Epist. I. B. Petri cap. I ijs verbis. Reporta res em eivesne saluum animarum infra umis a. ad Timoth. cap. 3. O Griptura diu nitus ins iram υrilis est ad docendum Viperfectussi homo Dei, & I. ad Cora. Merita instas, charitas Mificas, tandem D. Iacob. q. Scientio non lentipeta
De certitudine doctrinae Sacrae comparative ad alios habitus.
auo hasitus primorum principiorum doctrinae Sacrae sit esse
peruaturalis. VM eertitudo in sciemrijs principaliter proue
in hac sed ione occurrit determinandum , est lanum ad doctrinam fictam, ut est habitus scientificus, requiratur fides supernaturalis. Supponendum est enim ex 2.2.in
tractatu de fide, quod de rebus diuinis,& sit pernaturalibus possumus habero fidem, non solum infusam & supti naturalem, sed etiam acqiri sitam & humanam, quia posscimus credere rebus diuinis propter aliquod solum motivum liuia manum acquisitum, ut contingit in haeretico , qui discredendo aliquem articu tum fidei, reIiquos articulos fide humana siue acquisita credit, quia non innititur motivo diuino,prout a Deo proponitur infallibiliter per Ecclesiam sed provisibi videtur ex spiritu particulari,iudicis ue proprio, quod est fallibile, sufficit autem ad Gibilitatem, quod ex
aliqua parte, v. g. proponentis, possit eL se dubium de certitudine rei propositae. Igitur est dissicultas inter Theologos, an suificiatad vetam Theologiam cognitio mysteriorum, & articulorum fidei,quae sitne principia Theologica, habita per fidem humanam acquisitam, an vero 'sideretur habita per fidem infusam aut supernaturalem, ita ut illa semel deper dita, amittatur etiam habitus Theol F a gicus.
67쪽
Bibliothecae Theologicae Lib. I
gicus. Et Mein Gabriel Vasques asso sanum est, quod liabeat pro regula sarurit ad Theologiam , non requiri talem, rem mediata diuinam reuelationem fide assensum fidei, sed quod sit scientia a summaturali creditam, di ab Ecclesia quisita ex articulis humana fide creditis. Propositam. Sed contracta sententia est longe co- Dices quando fidelis Theologi sat , munior & pnobabilior , stillaei doctri- Plerumque non recordatur fidei infusae , nam sacram, pro ut dicit habitum scien nec elicit actum illius, ergo Theologiatificum, qui versatur ex discursu circa fidelium non innititur fidei infusae, sed e6elusones deductas ex principiis fidei aequisitae suum .supponere debere illa credita fide insula Resp. primo, hoc argumentum ess in sipetnaturali, ita ut nullo modo com- Valde inessicaae,nam si quid probat, pr parari possint inter se Theologia Catho- bat etiam, nee Theologiam inniti fidei licet Theologia Haeretica, etiam in his humanae, si quidem potest contingere
quae haereticus non negata quod aliquis non recordetur talis fidei , Deduciturassertio primo ex D. A nec eliciat actum illius in Theologi- sustiuo libri .de Trinitate cap. I.vbilin sando. quendo de doctrina sacra, ait esse sciem Secundo Respondetur , quod licet tiam qua fides saluberrima gignitur, nu- non stmper actu credat fidelis fide sutritur, de roboratur . . libet enim. pereaturali quando Theologi sat, praescientia superi qualis est mei logi , sippositive tanaen,& virtualiter credit,
quasi in mas inrtes diiudith u es a est qui j ex V haesi e & certitudine in ipsis
qua ex principiis deducit renclusiones: manente, & relicta ex rebus per fidem altera est praeambula, qua videlicet re- infusam creditis procedit ad conclusi flectendo supra sua principia,explicate . nes, quod sussicit; si quis tamen nec & tuetur per probationes saltem a poste- actpaliter nec praesuppositive fide insutariori, & hoc modo Theologia iuxtata, M assi miretur articulis fidei, hoc ipso non mentem D.Augustini loco statim cita- procederet Theologice, quia nec certo , to habet gignere, nutrire, de roboraret nee infallibili er, ut statim dicetur. fidem , quam vocat D. Augustinus sidu- Dedueitur secundo nostra conclusioberrimam, sed hoc non potest compete- ex D.Th. I. parte.q. I. ani C. F. ubi com-
re fidei humanae acquisitae,ergo fides ex paralis certitudinem doctrine sacrae cum qua procedit Theologia de quam desem ' alijs scientijs dicit, iam=d alia fientiadit, debet esse fides infusa , di superna- certitudinem habent ex naturali lumine turalis, quae sola saluberrima potest a' ramnis humoa qua potes errare, haec
pestari. autem tertitudinem habet ex lumine diu
Confirmatur hoc argumentum,quia na scientia aua decipi non potest. Ergo si Tlleologia sollini inniteretur aniculis ratio formalis Theologit sumitur ex lu- fidei creditis humana fide, non posset mine diuino, habente Aiem certitudine, cilicaciter, imo neque pie S congruen- quod errare non possit, hoe autem s ter,ut expedit Ecclesiae nutrire, tueri, & lum competere potest fidei diuinae in- roborare fidem , quod iniuriosum est fit se, non autem acquisitae, quae innitia Theologis, S Theologis, ut patet ex di- tiar principio, di mortuo fallibili, ergoctis sectione prima huius libri cap.3.Se- non potest Theologia in illa fundari, nee quela aurem probatur, nam etiam haere- procedere ex principiis sola fide humatici possent adducere humana testimo- na creditis , sed fide infusa stipemaria tua, ct dicere fide aequisita se aliter as- rati. sentiri veritatibus fidei, quam assentian- Confirmatur, Theologia est verus tur Catholici, ut igitur Theologia no- habitus scientificus, ergo debet essetastra possit efficaciter procedere contrata, certus, sed si procederet ex articulis λHaereticos, & erudire Catholicos,nece se dei humana fide creditis non haberet
68쪽
eertitudinem, si quidem fides humana
est eiusdem rationis cum opinione,& eL sentialiter est incerta , quia innititur testimonio humano, quod est fallax, nam omnis homo mendax r igitur cum tota certitudo conclusionum desumatur eκ
principijs, non potest deduci ex princi-psis incertis, qualia suae principi a fido
humana credita, conclusio aliqua certa qualis requiritur indispelabiliter ad habitum seientificum , .cuiusmodi est Doctrina Sacra, siue Theologia. Dices Theologiam non esse quomodocunque scientiam , scd substernatam scientiae beatae,ita ut fidem solum requirat pro statu in quo non continuatur tuae subalternanti ; ergo fides non deseruit ut praebens principia per se Theologiae, sed ut supponens illa, sicut etiam in alijs scientijs subalternatis quandiu non comtinuantur subalternantibus contingit, ad
hoc autem sufficit quaecunque fides, quia sufficit praesupponi quod dentur talia principia, eigo non est necesse ad Theologiam ponere fidem infusam, sed sufficere maest illa fides, quae praesupponat dari talia principia supernaturalia
in superiori. scientia beatorum. Resp.hoc argumentum tangere grauem illam dissicultatem de continuatio ne scientiae subalternatae cum subalte nante, quam D.Th. q. I . de veritate artic. 9. ad 3. requirit dicendo,quod ille qui hasti scientiam subalternatam, non perfe- LM attingit ad rationem sciendi, nisi in
quantum eius cognitio continuatur quoda
modo cum cognitione eius, qui habet scientia subalternumtem. Pro cuius doctrianae intelligentia notandum est , quod quando aliquis intellectus elicit conclusionem ex praemissis acceptis ab aliqua scientia, vel intellectu superiori, quae reipsa sunt certae, euidentes illi scientiae, aut intellectui superiori, quadrupliciter intelligi potest continuari, seu vniri & copulari quae omnia dicuntur metaphorice, & propterea D. Thomas loco citato addidit illam particulam
quodam modo) intellectui di stientiae periori; primo per meram suppositi
nem, id est supponendo praemissas illas effecertas, & euidentes, etiam si ipsi nullo modo, nequidem probabiliter c6stet de talium praemissarum certitudine aut veritate, quomodo quilibet Philosophus Gentilis qui nullam fidei nostrae veritatum notitiam habet, iudicare posset de conclusione aliqua Theologica ,
si supponeret principia fidei ex quibu
deducitur, esse certa & euidentia alicui intellectui, & haec continuatio huius in tellectus ad intelle, tu superiore siron est suffciens, ad hoc ut respectu intellectus inferioris , illa conclusio possit vocari scietia imo neq; opinio absolute : nam revera hic nihil scit absolute aut opinatur. Secundo potest fieri continuatio ad scientiam vel intellectum superiorem , medio aliquo iudicio,quo intellectus inferior iudicat illas praemissas, ex quibus deducit conclusionem,esse certas,& eubdentes, non quidem sibi, sed seientiae superiori; sed iudicat hoc solum probabiliter , & opinatiust, seu per fidem
humanam: & hunc etiam continuationis modum intendimus nulla rotioni sufficere, ut conclusio elicita ab intellectu inferiori possit dici vere,& proprie scientia, etiam si praemissae sint certae, &euidentes intellectui, aut seientis superiori; Ratio est ex dictis quia ad scientia proprie dictam , desideratur ad minimuiudicium certum excludens formidinem oppositi, quod non potest contingi in casu nostro, nam licet illi praemissae sint evidentesae certae scientiae superiori, tamen respectu intellectus inferiori non sunt tales, ut supponitur , di quam vis iudicet illas esse certas & euident intellectui superiori, id etiam probabi' liter sescindi opinative iudicat, non potest igitur ex illis inserre certum &indubitatum conclusionis assensum , clinon possit conclusio esse magis vera &certa, quam sint praemissae, a quibus M. ducitur in intellectu deducentis: via in seientia sub alternata, Si Musicus vo quando insta ex principsis ab Arithme
tica sumptis, aliquam conclusioncmo s
istum probabiliter opinatiue iis ci
69쪽
4 6 Bibliothecae Theologicae Lib. I.
illa principia esse vera, nullo modo talis eonchisio habebit respectu sui in tela Iedius rationem scientiae , siue assensus
seientifici , cum non sit certa , sed dubia seu i di praemissae. Tectio potest fieri continuatio intellectus inserioris ad superiorem, per iudicium certum 8c euidens, quo intellectus inserior, qui elicit cones usionem, certo & euidenter cognostat illas praemissas esse veras ,& euidentes in scie tia superiori. Et haec continuatio sufficit, ut conclusio elicita ab intellectu inferiori habeat veram rationem scientiae; imo sine tali continuatione intellectus, aut scientiae inferioris ad superiorem, , existimant aliqui millam cogntrionem purε naturalem intellectus infe fissosse habere veram rationem scientiae , cum in re mere naturali , non possit esse
indicium certum Se infallibile quale ad habitum scientificum desideratur, sne
euidemia aliqua , quam euidentiam
tamen diuersimode explicant Logici agendo de subalternatione scientia-
inarto tandem & vltimo potest fieri
continuatio per iudicium certum,sed G, euidhiis , quo intellectus inferior ceno cognoscat ,& infallibiliter illa principia esse vera, ct euidentia scientiae superi xi, licet ipse non habeat talium rerum euidentiam : Ac hoc peculiariter in fide diuina contingit, sic sti peculiare est illi, esse notitiam certam, Je infamialem, quamuis obscuram, & ineuidentem. Et haec continuatio intellectiis Theologi ad instrictum Sscientiam Dei, & be eorum , per certum & indusitatum praemissarum assensum , licet' obscurum &ineuidentem indispensibiliter requiritur ad hoc ut Theologia habeat veram &propriam rationem scientiae bare ad argumentum in forma.Resp. eoncesso antecedenti& prima cons
quentia negando subsumptum , quia ad praesupponendum principia in scientia , superiori euidenter nota , non suffcit quaecumque fides , aut credulitas, sed i la requiritur quas Et cludato em se, midinem oppositi, undequa op Metuat
talis excluso,siue ab expc rictitia , sine' acon notatione intellectiis, vel scientiae iii
perioris , liue ab aliquo alio principio inod si scientia subalternata taliter pre-
supponat illa principia , ut aequo facile
illa negare, vel affrmare possit, talis non habebit sciatiam,sed meram opinionem. Ille autem qui fide supernaturati noritas
praesepponit principia Theologiar, maxime si sit haereticus , qui proprio arbitrio ducitur,& quaedam principia recipit , & quaedam non, & sic est dispo
tus, ut caetera etiam neget, si ita sibi videatur, taliter est affectus ut principia Theologica aeque negare , vel assim mare possit, unde talis caret scientia etheolagiae . in
Ex dictis Dei Ie insertur resislatio iIIius dissicultatis num habitus Theologio sit diuersus ab habitu fidei insus ae siue
supernaturalis ; cum ei, im in Oinni doctrina , & disciplina disci ii siua habitu cprimorum principiorum & liabitus cori- clusonum sint essentialiter, ac reali rurdiuetsi ut docet D.Tho.in 3. distinet. 2 3.
artia. ad 3.& alibi saepe dum dicit habitum intellectus, seis primorum principiorum esse aliquo modo a natura,habitum vero stientiae causari per discii rsi trio primis principisis usque ad ultimos
e clufiones , cuin inquam tales habitua inter sedistinguantur, di in doctrina si era , quatenus est disclursiua aut habitus scientificus, siue conclusionum, habitus
fidei insist, sesaabeat, ut habitus primorum principiorum valet consequentia quod habitus fidei de qua loquimur,
si alius realiter&essentialiter ab limituraeologiae. ζQum adhuc probari pos set ex diuersi ratione sermasi utriusqueis habitus, & ex hoc quod habitus fidei diuinae sit habitus supernaturalis de per se infusis, habitus vero Theologie fienaturalis&acquisitus,sed cla primo tarrisu ficienter diximus sectione superiori
cap. .de secundo autem agetur insta:
Superest siliam ut expliceimis quuti dam authoritatem D.Tho. in a. dist.
70쪽
artici q. ad 6. Ubi expressε habet. tiuod non alius est habitus primipiorum ,
conclusionum quae eliciuntur ab -Qira
uis enim ibi loquatur principaliter de
eonclusioniblis, qMe versantur circa si gularia, tamen uniuersaliter loquitur ut patet ex illa particulae Via: ergo non
ne colligitur ex hoc principio quod habitus Theologiae & habitus fidei, sine habitus realiter , ct essentialiter disti cti , sed potius quod sint unus de idem
habitus Respondetur concinsionem aliquam
dupliciter contineri posse in primissa, seu principio aliquo; primo formaliters
secundo , virtualiter a formaliter contineri dicitur singulare, in uniuersali , ut pars in suo toto , v. g. in hoc principio uniuersali , omnis homo est rationalis , continetur haec particularis hic homo , v.g. Petrus est rationalis , Sinhocvniuersali omne totum est maius sua parte continetur hoc singulare,nem ph hoc totum est maius sua parte et inando verbaliqua conclusio praecis8 continetur in suo principio, ut effectus in causa , tunc dicitur contineri solum virtualiter , ut accidit ordinarie in alijs conclusionibus. Dicendum est igitur, quando conclusio formaliter continetur in suo principio tune non esse necessarium alium habitum ad assentiendum, principioin con-
elusioni , si quidem per eumdem habitum intellectus, quo iudico , omne t tum esse maius sua parte, iudicare etiam possum hoc totum particulare di dete
minatum esse maius sua parte, & sie dereliquis, quicquid sit an etiam per alium habitum possim assentiri eidem conclusioni: & hoe praesertim intendit D. Tho.
loco citato dum ait, praecipue eorum. Eu sunt circasingularia. testa tamen illa particula praecipue non excludit alios casus ; ideo dicendum est a. prima primcipia complexa, de quibus est sermo,duispliciter considerari posse , primo ut v ritates per se , & seorsim elisitae, in quia huc praedicatum & subiectum dicuntur
habere immediatam connexionem ; Secundo modo ut per artem syllogisticam
disposita sunt illativa e clirsionum, at que adeo aliquo modo inclusa incb clusionibus,tanquam lumina specificantia,&consequenter obiecta se alia istarum: Si primo modo considerenturiolum pertinent ad habitum principi rum, Sc nullo modo ad habitum conclusionis: Si secundo modo, sic spectant ad habitum scientificum, qui elicit actum
conclusionis terminatum ad premissas, ut ad obiectum serinale, aut rationcm
formalem sub qua attingit stras conclusiones 1 sicuti color, di lumen ut obi ctum specificans, dkuntur pertinere ad potentiam visivam , ct actum visioni ;quamuis si considerentur ut sunt qualitates quaedam producis , pertineant ad suas causas naturales , a quibus prod cuntur ,& praeterea quia color non videtur , nisi sub lumine , & eodem actu omnino, siue tale Iumen se habeat tamquam ratio sub qua potentiae visus, siue tanquam conditio,de quo disputant Philosophi , ct parum refert ad nostrum institutum, ideo non pertinet ad aliam potentiam videre colorem videre lumen, quia ergo pariter eodem actu elicitur conclusio, & attinguntur praemissae,Zvtrationes formales conclusionum , ideo ut se ad eluviem habitum spectae elicere conclusionem,& attingere praemissas modo dicto consideratas; elicere autem illas per se & simpliciter, spectat non ad habitum scientiae, sed intellectus, ve multis alijs in locis docet S.Doctor.
auanta sit renitudo conclusionis Neo gica Ane desinis Ecclesia , vel r' .
P Ro explicatione dissicultatis notam dum est primo conclusionε The logicam posse considerari dupliciter, de
ut explicatam praecise, S ut deductam .
Conesusio rimi ea,vi explicata tum reiis, est illa, quae supponit quidem scursum Theologicum, sed vi conditi nem solum , immediate autem & perse