장음표시 사용
81쪽
, s Bibliothecae Theologicae Lib. I.
non opponi ali , & sic conclusio proc
dens ab illa ut sic eleuata, debet esse certior omnibus aliis scientijs carentibus, illa perfectione , aut eleuatione proueniente ex subordinatione, & connexione
cum certitudine fidei. Quod si dicatur impossibile esse , quod consequens sit
magis certum & necessarium, quam irsum antecedens, unde cum in casu posito consequens Theologicum,connexi nem habeat cum principio naturali, non
potest assensius illius es, magis certus , quam assensus propositionis naturalis: Respondendum est impo sibile quidem esse, quod conclusio, siue coiilhquens
maiorem habeat certitudinem, quam utraque praemissa simul, attamen potest fieri ut habeat maiorem certitudin m quam altera seorsum , quia non generatur ex altera seorsum , sed ex utraque ut constituit unu in medium. Nec valet ob-ijcere quod conclusio sequitur debiliorem partem: hoc enim non sie debet intelligi , quasi conclusio non sit aliquando firmior , aut certior quam altera prς-
missarum, quet debilis est, sed debet sic intelligi , quod si aliquid est debile in
conclusione , reserendum cst ad illam praemissam quae debilis est. Quod si quis Perti ac icer vellet, illud axioma intelligendum esse in primo sensu , ad sum-
. mum Esset Ucrum, quando premissa Ashaberet , ut causa conclusionis in essen-do,at in discursibus Theologicis premi Dia naniralis, non sic se habet, quia lumen Theologicum non pendet per se alumine naturali, sed solum se habet ut conditio applicans requisita quoad nos ut discursus Theologici sint demonstrativi in modo, & figura syllogistica.
Ad confirmationem respondetur cer- titudinem Thcologicam ita esse sormaliter ordinis naturalis, ut tamen originatiue, &ex parte suorum principiorumst supernaturalis; quod sufficit ut dicatur indefectibilis, persectioneqtie superare omnem certitudinem naturalem ;nam eo ipso quod resolii itur in principia supernaturalia, ad eorum indeficientiam
aliquo modo eleuatur , si quidem in bo
na consequentia, si antecedens est veru, consequens non potest esse falsum , etsi antecedens est indefectibile, consequens
non potest esse fallibile pro ut subest illi
Obijcitur secundo illi habitus maiorem habent certitudinem,qui excludurizomnem dubitationem , & animi titubationem ; sed Theologia in nobis non Cκ- cludit omnem dubitationem, cum non habeat euidentiam; scientiae autem natia rates illam excludunt , quia habent C identia in; Igitur Theologia non superat certitudine alios habitus intellectuale S Resp. ad hoc argumentum , concQ-dendo maiorem iii telleistam de exclLI-sione dubitationis prouenientis ex parta obieeti, & rationis formalis in illud teridendi; deinde neganda est minor, Etsi enim Theologia defectu euidentiae, non excludat dubitationem ortam ex dubi Iitate nostri intellectus non potentis, Pr ut ex suis viribus naturalibus operatu T , rem aliquam capere sine euidentia, nota
tamen oritur illa dubitatio ex ipis obici-cto, vel ex ratione formali illud attingQ-di , quod est diuinum testimonium , hoc enim summa in habet firmitate n ; Sc sic dubitationes illae indesiberatς,quq rCPQ-riuntur aliquando in fidelibus , non furidantur iii ipse re, laec protieniunt ex habitu fidei , aut lumi .ie cius, sed prεCiSQ ex impersectione nostri intellectus , veoperatis sitis viribus naturalibus, ut magis explicabitur conclusione sequeriti . Certitudo autem maior, vel minor, Iriori debet iudicari, aut pensari ex dubitati ne Proueniente ex parte subiecti, feci eκ parte obiecti; vel luminis eius, qui certitudo proprie dicta siecundum quoci
ad suum cognostibile, habet cautas fundatas in ipsa immutabilitate, aut.in fallibilitate obiecti ; sine fundamento enim veritatis non datur proprie dicta certit ci-do , dixiproprie dii Ia, quia loquendo clacertitudine improprie & largo modo , pro ut solam dicit determinationem in
tallectus ad unam partem sine formici
82쪽
ne alietius,potest talis certitudo versari,M dati circa falsum. Per quam distinetionem iacile conciliantur dilae oppositio imiteritis,quarum prima assirmat rertitudinem poste esse,erga falsum; secum vero negat; nam assimatiua procedit de certitudine large sumpta, secundum quam Concilium Tridentinum Datam.quodlib.6. q.dicunt, haereticos habere certitudinem de his errori-lnas,determinate videlicet illis adhaerem do, ex passione , vel ex praua dispositione , quae est pertinacia . Negativa vero procedit de certitudine propriε sumpta, quam istum esse erga verum docuit Diauus Thomas loco citato quodlib. & de
vetitate q.6aut.3. Vbi ait certitudine cognitionis esse , quando cognitio non declinat ab eo , quod in rebus inuenitur. Dico 2. Si loquamur de certitudine uoad nos,seu quo ad firmitatem adhaeonis ex parte stibi cisti, di operantis, sic Theologia nostra potest esse magis, vel minus certa, quam aliae scientiae aut habitus naturales. Hac conclusio debet esse communis inter Theologos t pro cuius intelligentia notandum est , duplicem
posse esse sensum huius, quod dicitur ;ex parte subiecti esse magis , vel minus certum fidele Theologum de rebus scitis per Theologiam, quam per alios h hitus intellectuales. Vnus est, quod intellectus fidelis, qui est subiectum fidei,& Theologiet, magis certificetur per di bitum fidei, & Theologiae in suo assensu, quam per scientiam, quando utitur ii bitu fidei aut Theologiae, & habitu scicetiae. Alter sensus esse potest, quod intellectus fidelis non sic certificetur ex proprijsin naturalibus ipsius intellectus ad assentiendum rebusTheologicis,sicut certificatur ad assentiendum rebus per alias scientias cognitis. Considerando ergo conclusionem in primo sensu, sic assero fidem de consequeter Theologiam etiam quo ad nos,
superare certitudine omnem scientiam naturalem, & habitum principiorum. Protantique primo ex D August. lib.7. contemnum mpia Io.ubi ait: Faciliau da
bitarem , me viuere, mn υ ritatem, quam audiuim corde meo, quam
auctoritatem gratis limitant aliqui ad fidem,aut Theologiam aliquam extrao
dinariam: sed debet intelligi de quolibet fideli Theologo qui paratus est potius
negare omnem euidentiam nat em, quam principia aut conclusiones The logicas per bonam consequentiam ill tas & diauctor quam firmitatem praestat illi virtus fidei infusae habitusques TheoIogiae, unde maior est,quam quae libet alia firmitas , quam nobis tribuit
lumen principiorum, de scientiarum n ruralium . Probatur secundo ex Diuo Thoma dicente e Multo magis certior es
homo de eo , quod axini a Deo quisui nan potest , qWam de eo quod videt propria rarione. Et idem sere habet in s. dist. 23.
q. a. arti a. quaestiuncula 3. de veritate sq. Ioartara . ad sextum. a.loci, & quodlibeto 6. art. 6. per totum. Quod experientia ipsa patet, nam si aliquis Phil χphus fidess putet se habere demonstrationem alicuius conclusionis, ερ nihilominus audiat a Theologo fide digno talem conclusione esse contra fidei principia , statim incipit dubitare de certitudine suae scientiae; ergo certior est talis Philosophus etiam ex parte subiecti de rebus fidei, quam de rebus per scientias pure naturales cognitis ut scitis. Ratio fundamentalis est, quia must certitudinis in homine fideli, & Theol go sunt multo essicaciores causis certit dinis Philosophi naturalis, non selum secundum se, sed etiam prout sunt in iulo ; ergo producunt in illo maiorem certitudinem, & animi firmitatem, quam sit in Philosopho naturali; consequemeia est certa; Probatur antecedens, inam certitudo fidelis Theologi prouenit indicaliter ex ratione formali supe tu li fidei,& ex imperio voluntatis motae auxilio supernaturali, sed haec maiorem vim habent ad firmandum intellectum, quam habeat ratio naturalis obiecti, i adhaeret Philosophus; ergo. 'At si loquamur de certit inori s eundo sensu, sumendo scilicet tartitudi-
83쪽
s o Bibliothecae Theologicae Lib. I.
nem , pro eo quod connaturalitas, aut plenius assequitur noster intellectus, sic
D. omas q. ra. de veritate art. a. ad docet, propter excellentiam rerum fidei
sipra rationem , quod assensus fidei, &consequenter Theologiae. Siu quadam dine riua cognitio , ex dfectu certitu- , is cognitorum Hed ex defectu eo siensis,&in i. ad Anibal dum distinet. I.q.2.
dicit, quod Theolostia respectu nostri inteia lectus minui captabilis est. Idem sese ha
Principala fundamentum huius partis colligitur in D. Thoma locis iam citatis, & quaest.de Trinitate super Boetiunt. q. ad 6. Nam aliae scientiae pure naturales habent certitudinem ortam ex euidentia, quam iron habent fides, aut Theologia: ex eo autem, quod earum certitudo pro uit m euidentia , mania
seste sequitur quod plenius assequatus
illam intelle'. 'us, quieteturque facilius; cum euidentia sit ultimum, in quo intellectus sistit circa obicetum . At fides
admittit aliquem motum &ita dicitur, quod credorc est cu n assensu cogitare , id est praebere a eustici cum aliqua titubatione animi, alii iii Pu cogitationis;
unde fit, quod posita fide, possunt adhuc nati irgere motus quidam indeliberati dubitationis propter debilitatem. nostri intellectus nondum videntis ve- .ritatem, qui motus dubitationis no pos. sunt expelli, ex vi obiecti, quia non videtur, sed ex vi voluntatis recte dispositae,& a Spiritu sancto esticaciter motae,
aut ex vehementia motivorum credibilitatis Atque hinc etiam fit,quod ce titudo scientiarum pure naturalium immediate incipit,& originatur ab obiectis ipsarum, quia videntur, siue eit identer
coanoscuntiir; certitudo vero fidei mediante voliantate, quae prius tangitur amotione diuina, quam intellectus, eo quod voluntas debet inquere intellectu ut credat,captiuando ipsum in obsequiufidei, ut explicat D.Th. ad Heb.cap. I I. Iect. I. Igitur certitudo stientiarum pu- se naturalium, ut pote orta ex euidentia obiecti, connaturalior est intellammmagisque illum relinquit intra suos proprios terminos, quam fides, quae oti suam obscuritatem ita captiuat intellectum , ut sub alienis terminis relinquat, hoc est dependentem faciat a motionet
voluntatis. Confirmatur hoc argumentum,quia firmitas adhaesioliis quae reperitur maparte intellectus, in assensu euidenti naturali, est ex necessitate naturae, loque
do quo ad speciem aetus, ita ut posito illo obiecto recte proposito, & inteli ctu recte disposito,& non impedito, Gintellectus circa illud operari permittatur, non poisit omnino neque physiccidissentire, aut aliter operari quamvri modo, unde dicitur intellectus necessitatus quo ad speciem actus,ita ut in homnullo modo subi jciatur imperio,aut moritioni voluntatis , & quamuis voluntavvellet contrarium, no potest intellectus
illi obedire; at vero Ermitas adhaesionis ex parte intellectus in assensia fidei ,
aut Theologico, non est tanta prope defectum euidentiae iam aisgnatum, sciam inor, quamuis enim proponantur i tellectui res fidei, cum omnibus requisitis quaecumque illa sint, nunquam tamen necessitatur intelleictus ad alIenti Q dum, neque quo ad exercitium , nequequo ad speciem ac tus, ut docent The
logi a. a. in materia de fide,unde potest non solum non consentire, sed etiam dissentire,siue ex negligentia voluntatis non inclinantis ipsum in obsequium fidei ; siue etiam ex malitia inclinantis in oppositum ; ergo certitudo, seu firmitas adhaesionis ex parte intellectus, est maior in ordine ad actus naturales euia dentes, quam in ordine ad actus fidei , aut Theologiae, si sumamus certitudine pro eo quod plenius, aut conitaturalius assequitur noster intellectus ibi enim ex neeςssitate naturae, independenter a voluntate , hic vero ex selo liber , ω mutabili voluntatis imperio adhaeret intellectus suo actui, ut iam explicatum est.
Dices. Sicuti posito discursu me
84쪽
principiis naturalibus euidentibus, necessitarui intellectus quoad specie actus ad assensum eones usionis, omnino independenter a voluntate, ita etiam contimgit in demonstrationibus Theologicis ;ergo dato quod fides in suis assensibus
immediatis , non sit tam eerta in secundo sensiu explicato, sicut scientiae naturales, non tamen id debet asseri de conclusionibus Theologicis,quorum assensus non dependet ab imperio volunt
Resp. ad hoc argumentum negando paritatem in antecedenti allatam ; nam in discursu scientifico naturali, ita necessitatur intellectus ad assensum conclusionis, ut haec necessitas oriatur ex alia necessitate, qua determinatur, & ne cessitatur ad assensum praemissarii euidentium ; at vero in Theologia necessitas in ordine ad assensum conclusionis, non prouenit ex alia necessitate ad assensum praemissarum fidei , siquidem. intelle stus ut si apponimus non habet ratem neces statem, atque adeo intellectus
absolutae,sicuti potest dissentire praemis- sis fidei, ita & conchi fioni eου illis deductae, & sicuti non habet firmitatem aD
sensus absolute ex parte intellecitus respectu praemissarum , ita ut illas plene assequatur,necessarioque illis adhereat, ita neque respectu conclusionum, nisi ex suppositione illa non necessaria; scuti , qui in tantum mouetor, in quantum currit,si contingenter & libere currit, contingenter etiam &libero mou tur absolute loquendo,quamuis suppinsito, quod currat dicatur necessario m ueri, unde etiam absolute loquendo dicendum est assensus Theologicos non esse tantae certitudinis, ac assensus naturales euidemes, semendo certitudinem pro eo quod plenius & connatur lius assequitur noster intellectus,quamuis sumendo certitudinem in proprio sensu, tam fides quam Theologia su
perent omnem certitudinem aliorum
habituum intellectualium, ut aliunde tatis probatum est.
De dignitate doctrinae Sacrae super alias
Quod doctrina Sacra se dilanur omnisus alijs sientys natur itus , tam si eculatiuis quam practicis.
V M scientiarum naturalium uniueri. iliter loquendo,aliae sint speculativae, aliae velo piacticae, doctrina sicra quae utramque persectionem formaliter cininenter complectitur, potest dupliciter cum illis comparari, primo quasi colle stiue , hoc est secundum duplicem issam rationem speculatiui &practici, & in hoc sensu certum est doctrinam sacram superare dignitate quoscumque habitus naturales, qui limitato modo unam solum aut alteram ex dictis iam perseetioniblis,continent ; alio modo comparari potest quasi diuisiuξ,hoe est conrerendo dastrinam sacram praecise secundum quod est speculatiua , scum omnibus speculativis, di secundum quod est practica eum omnibus practi
85쪽
6 L Bibliothecae Theologicae Lib. L
eis; & in hoc sensu maxime interulimus
doctrinam lacram digniorem esse omnibus alijs scietvijs, ita ut conditiones ,& perfectiones ad scientias speculati uas requisitae similiter ad scientias practicas, excellentiori,& eminentiori modo reperiantur in doctrina sacra, quam in omnibus alijs scientiis naturalibus . Et primo quod doctrina sacra, seu Theologua quatenus speculativa, omnibus alijs scientijs speculatiuis longe antecellat, probat D. Th. I. parte q. I. a tic. S. quia comparatur, ut domina ad
ancillas ex illo loco prouer. 9. mystice intellecto; Misit amillas suas vocare ad
arcem. Deinde accedit ratio,speculatiuarum enim scientiarum una, altera dignior appellatur tum propter dignit rem materiae, seu obiecti circa quodvcrsatur, itim propter modum tendendi in illud, seu certitudinem; at doctrina sacra quantum ad utrumque scientias alias speculativas excedit; secundumscertitudinem quidem,quoniam ut superiori sectione diximus, principia The logiae, nihil aliud sunt quam ndei assertiones, ex quibus postea conclusiones TheoIogleae perdiscursum deducuntur; iatqui fides est omnino infallibilis, totiusque certitudinis principatum tenet, ' cum fundamentum habeat in lumino diuinae se entiae, quae per nullam pintentiam falli unquam, aut talem potest; ex opposito principia aliarum scienti
rum cognoscuntur sollim per naturali lumen rationis humanae, quae multis erroribus subiacet,ut constat ex magnis erroribus, in quos celeberrimi etiam
Philosophi turpissime lapsi sunt: Igitur
conserendo certitudinem doctrinae sacrae, cum certitudine aliarum scientibrum, longe est ipsa perfectior, omnibus alijs scientijs speculatiuis. Qum spectat ad dignitatem materiae , seu obiecti , sic etiam obiectsi proximum sacrae doctrinae, est infinitis m dis nobilius obiectis aliarum disciplin
rum; csi nempe sit Deus optimus Maximus, non solum ut author naturae,sed etiam ut author gratiae, hoc est secundum illa attributa easique persectiones, quae omnem humani intellectus facultatem naturalem exsuperant,nec unquain cor hominis ascenderunti, unde si minimum quod potest haberi de cognitione rerum altissimaru , desiderabilius est , quam certissima, &accuratissima rerum inferiorum cognitio, ut dicitur in undecimo de animalibus; quid de sacra doctrina dicendum, quae non leuiter aut superficie tenus, nec de uno tantum, aut altero diuinitatis mysterio, sed de tot, tam multis, tam copiose certo sue diΩserit ex principijs fidei immediate a Deo
Iam vero Theologiam, seu doctrinam sacram , quatenus practicam, esse etiam digniorem omnibus alijs scientiis practicis humanis, quales praecipuae Stat illae; Monastica, oeconomica, ct Poli rica: Probat D. Thomas, quia dignitas scientiae practicae potissimum ex fine colligitur, ita ut ex practicis scient ijs i I-la sit dignior, quae habet finem digniorem, & ad quem aliae scientiae intra Eα-dem seriem ordinantur, ut patet indrictione in omnibus scientijs practicis, Martibus sibi inuicein subordinatis;at doctrina sacra comparata ad omnes naturales scientias practicas respicit finem l ulteriorem, seu si periorem, ad quem
omnes ciusmodi scientiae, finesque illarum ordinantur, ergo haec doctrina est nobilior & dignior caeteris ; Maior Geconsequentia huius argumenti patent ;Minor vero, in qua posset esse dissieuItas, probatur nam finis Theologiae , est ipsemet beatitudo, & clara Dei visio , vltimus omnino finis, qui ad nullum alium refertur, Et caeteri potius ad ip
Uerum occurrit dubium,circa meciis
rem Sancti Thomae, quo sensu dicat si nem doctrinae sacrari in quantu est practica, esse beatitudinem aeterna,& quomodo aliae scientiae practicae ordineritur ad talem finem.
Circa primum, Caietanus I. parteo q. I. art. . videt ar docere quod aeterna ι
beatitudo sit finis proximus Theologiae
86쪽
'ij tamen negant, verum hae duae sententiae facile possunt ad concordiam reuocari, maxime quia ratio D. Thomae,
qua erobat dignitatem doctrinae sacrae
super alias scientias praeticas, aeque cocludit,quouis modo dicatur aeterna beatitudo finis ipsius, siue remotus , siue proximus; si enim per finem proximum intelligatur ille,inter qitem,& inter actu scientiae, qui respicit illum finem, nullo modo alius finis proximior existat, sic aeterna beatitudo non potest dici finis proximus Tlveologiae siue doctrinae sacrae , ut praetica est, hoe enim pacto finis proximus est ipsa rectitudo operationum humanarum supernaturalium ad aeternam beatituditiem consequendi necessariarum, sicut in ordine naturali finis proximus naturalis prudentiae, nouest beatitudo naturalis, sed est rectitudo
naturalis operationum hunianarum , &in hoe sensu finem proximum accepe runt illi, qui contra Caietanum existimant aetemam beatitudinem non esse
appellandam finem proximum doctrinae sacrae. At si per finem proximum intelligamus illum, inter quem,&scientiam, quae ordinatur ad illum . non mediat alia natiiralis scpentiae, elux proximios talem finem attingat, etiam si modient alij fines proximiores, potest illes finis iet hoc vero sensu vocari proximus.& immediatus, & hoc modo se habet
aeterna beatitudo ad secram doctrinam,.quae ut practica est, ita dirigit operati nes humanas in ordine ad vitam aeternam , ut nulla ratione mediet inter sa, erain doctrinam, se finem vitae aeternae,
naturalis aliqua scientia, quae immediatius respiciat talem finem.
Circa modum vero, quo omnes λnes aliarum scientiarum practicarum
ordinantur ad finem doctrinae sacrae, facile potest explicari ex ordinatione hominis ad ultimum finem supernaturale, posita enim tali ordinatione,habet obligationem necessario consequentem diligendi omnes silas operationes ad la Iem finem, vel saltem ita operandi, ut omnes eius operationes sint ad talem finem aptae ordinari, siue ordinabiles ,
tanquain ad finem vireriorem &ex natura, & essentia sua persectiorem,quod lassicit ad nostrum intentum.
Gad Iacra doctrina veia dr pr priὰ dicta sapientia. PRO intelligentia difficultatis nota-
dum est primo ex D. Th. I. Parte R. I. artis. ad 22.q- .art. a. quod
cum Iudicium ad Sapientiam pertineat: secundum dupliceii, modum iudicandi, dupliciter sapientia accipitur: contingit enim aliquem iudicare uno. modo per modum inclitiationis, . sicut qui habet habitum virtutis, recte iudicaz de his ,
quae sunt. secundum virtutem agendMasin quantum ad illa inclinatur. Alio modo per modum cognitionis sicutaliquis instructus in scientia morali, posset tu dicare, de actibus virtutis, etiam si virtutem non haberet. Quando.ergo asseritur quod doctrina sacra. sit vere &proprie dicta sapientia, non est sermo
de sapientia, quatenus est primo modo Iudicativa, sed secundo ; diiserund enim Iudicium pertinens ad sapientiam infusam, quae ponitur donum Spiriclis. Sancti secundum illud I. Corintha. Θιν risiuistis bomo iudicat omnia ora. & iudiciu
pertinens ad Theologiori siue doctrinam sacram, quae est sapientia acquisita, quamuis sint de deIn re, quod primum sit secundum modum inclinationis, seu secundum inclinationem ipsius doni sapientiae infulaea alterum vero sit solum secundum modum doctrinae, sicucognitionis: nain iudicium per se a fa-pientia infusa eslcitu attingit pro obiecto formali proximo praemi fias illas, ex quibus deducitur, modo prorsus. supernaturali, nempe ut stat sub lumine supernaturali sapientiae infusae, &eκ ipso lumine procedit, atque ita intel Iectus magis iudicat secundum inclinationem huius stipematuralis luminis,& doni, quo dicitur eleuatus, quam ex vi com
87쪽
ό4 Bibliothecae Theologicae Lib. I.
nexionis consequentiae cum antecedenti, ut docet idem D. Thom. in scripto. paruo super sententias q. a. prologi a tic. I. his verbis: SapitκιIa quae dicitur donum Spirisus Sancti es quaedam cognitio de Deo habita non tam fecundum cou-sderationem silentiae in intellectu , quam per experientiam diuina dulcedinis in affectu r at vero astensus Tlleologicus, ut procedens ab habitu acq iii sito Theologiae,attingit illas praeminas modo prorsus naturali, hoc est inserendo, & iudicando per lumen mese naturale inter conseqtiens & antecedens ex vi naturalis connexionis; & sic prius iudicium dicitur secundum inclinationcm supernaturalis doni, pertinetque ad sapientiam infusam, quae est donum Spiritus Sanciti; posterius vero secundum m dum cognitionis , R doctrinae per studium acquisitae, cuiusmodi est doctrina sacra, & primum non reperitur nisi in homine iusto, secundum etiam in homi-ine iniusto & peccatore , veram tame
Fidem habente, cum sine illa habitus Theologiae esse non possit,ut dicetur sectione sequenti, explicando an maneat in Heretico . Secundo notandum est Sapientiam secundo modo statina allato sumptam, iterum esse duplicem; altera quae in aliquo solum determinato genere dicitur talis, altera vero quae absolute ,&simpliciter dicitur Ulis; cum enim sapientis sit ordinare,& iudicare, iudiciumque per altiorem causiam de inferioribus h Matur, ille sapiens dicitur in aliquo determinato Senere, qui praecise considerat causiam altissimam illius generis, id est qui iudicat de aliquo effectu habemte plures causas inferiores & superiores , per altissimam causam in illa serie, de ordine de quo agitur, ut in genere aedificisi, artifex qui disponit formam domus, dicitur sapiens, & architector respectu inferiorum artificum, qui dolant ligna, vel parant lapides. At vero
sapiens simpliciter & absolute dicitur ille, qui considerat simpliciter altissima lausam totius uniuersi, iudicando do
omnibus rebus proxime , vel remoruper illam. Tertib notandum est, sapientiam esse sormaliter scientiam , differrequQsolii in ab alijs scientijs, sicut speciem perfectissimam, a minus persecti R, ita colligitur ex D. Thom. super Boetium de Trinitiquq st. et .vbi dicit, quod sapien-
ρ a nou diuidisur contra silentiam , sicut
oppositum, si, Aut per emisima opectes
ab atys. Nam praeter hoc, quod est dC- monstrare conclusiones infercndo illas ex aliquibus principiis, in quo con C-nit cum omnibus Mijs scientijs, hab cinsuper sapientia quod de omnibus iudicium ferat,etiam de primis principiis, non quidem formaliter aut elicitiuE , quasi ad ipsam pertineat elicere illos assensus primorum principiorum, sect
nus cx sua uniuersilitate, illa magis ci clarat , & quo ad nos probat, ct contra
negantes tuetur. Hinc S. Thom. I.
q. Ξ7. art. 2. ad a. &alibi sepe intuli e sapientiam esse nobiliorem inicile stir ,& alijs scient ijs, continereqtie aliqrio
modo sub se illas; non quod sapienti a non sit specialis habitus, sed aggregatum ex habitibus principiorum, & conclusionuin supremae scientiae, ut voli ritaliqui, alias inepte distingtieret Aristo teles 6. Ethic. cap. 7. quinque habitus intellectus, si alter illorum, nimirum
sapientia, non poncrct in numero cum
alijs, sed esset aggrcgatum quoddam ex illis: Aut quod sit simplicissimus,Mpersectissimus habitus, qui sub unica
ratione so si eminenti stima se exteri dat ad cognitionem principioru & con clusionum, ita ut talis li. abitus nec siesormaliter intellectiis, nec stientia, secl
quidem non est intelligibilis talis habitatus, si sit scrino de habitibus naturalibus. Omnis namque habitus intelle ctitatis ordinis naturalis, vel est nobis a natura inditus, vel proprio labore & in dustria comparatus; at sapientia modo statim explicato,non est habitus ab ipsi
natura indiuis, quia alias Omnes homines
88쪽
nes praediti essent eiusmodi habitu , n que est acquisitus medio discursu , quias talis discursus procedit ex principijs
per se notis, & certis , ille habitus erit scientia , si autem ex principiis non ceditis, erit opinio; ergo per discursum non
est producibilis in nobis habitus qui sit eminenrior scientia , & habitu principi rum , in sensu ab illis authoribus in
Dicendum est igitur, sapientiam V cari a D.Τhoma nobiliorem, aut alti rem virtutem , quam sit habitus principiorum , quia cum sit suprema scientia iudicat & ordinat de omnibus, etiam deprimis principiis , non quidem demon-hrando i ita, ut per se patet,sed reflectendo supra illa, nempe illa explicando per principia communia quo ad nos, per te minos clariores, & tuendo ab impugnatibus,qui modus procedendi non arguit
quod sapientia sit perfectior aut nobilior simpliciter habitu primorum principiorum , sed solum secundum quid; quod
est maximὸ verum in nostro casu; nam
habitus principiorum in Theologia est nobilior ipso habitu Theologie , cum sit supernaturalis quoad substantiam, Se hic sit naturalis 3 & cum immediatius versetur circa Deum, & diuinam scientiam, quam Theologia. His adnotatis. Respondeo dicendum, quod doctriana lacra non solum quatenus practica, sed etiam speculatilia,sit maxime sapientia inter omnes s ientias humanas, hoc est non stilum comparata ad eas sapientias humanas, quae tantum sunt sapientiae secundum quid, sed etiam ad eam , quae est sapientia humana simplicitor, qualis est Metaphysica . Circa hanc conclusionem omnes fiereTheologi com
Et primo quod sacra doctrina in quantum practica , possit dici maxime sapientia,quo ad conditiones iudicandi, di ordinandi , quas ad munus sapientis pertinere docet D.Thomas I. parte q. I.
ostendi potest, malijs scientijs, &
pientijs practicis, quibus in tantum c6- petunt duo illa munera iudicandi,& ordinandi , in quantum iudicant de Operibus artium inferiorum , &sbi subordinatarum, an recte ita, vel ita fiant,& ea ordinant, ac disponunt ad suum ulteri rem finem: cum ergo doctrina sacra in quantum practica , omnes prorsus h manae vitae actiones ordinet in uniuersa- Iem finem vitae aeremae, iudicetque de
illis per altissimam causam diuinae sapientiae medijs principisis rexietatis, potest dici maxime sapientia practica tamen quo ad utrumque munus iam al
Superest modo videre quomodo saerae doctrinae,etiam ut speculatiuε, conueniant duo illa ossicia iudicandi & o dinandi circa omnes prorsus scientias, vel pure naturales , & quidem quo ad primum, videtur explicare ta Thomas I .parte q. Iart.6.ad a. his verbis. IAU- quid in Mys scientdis inuenitur veritas, huiusscientia repugnans, Iasum condemNatur ut falsum, viae dicitur a. ad Cor. IO..
Ulia destruentesin omnem altisadinem extollentem se aduersus sientiam Dei. Itaque doctrina sacra per ipsum lumen sapientiae increatae , cui innititur medijs principijs fidei, tanquam per altissimam, dc supremam causam in iudicium vocat omnes quotquot sunt cognitiones ordinis naturalis, considerando, an aliquid dicunt, quod repugnet suis vcritatibus, sic enim statim rei jcitur, ut falsum is, etiamsi appareret verum, quia lumen diuinae sepientiae non potest falli, sicuti potest lumen creatum naturalis cognitionis : Iudicare autem hoc modo est iudicium perfectissimae sapientiae, & simpliciter talis, siue quae consideret altissimam causam e in quo Theologia maxime sit perat Metaphysicam, qui non
iudicat de alijs scientijs , nisi per prima
principia naturalia, aut per nationes diuinas Alo naturae lumine cognitas , quae sunt minus certae principijs fidei. At eo.
ipso quod Theologia iudicat hoe minio de aliis scientisis, potest etiam dici illas aliquo modo ordinare, quatenus rei citia &sc-
89쪽
s s Bibliothecae eblogicae Lib. I.
Ea separat ab illis eas apparentes veritates , quae tamen re vera sunt falsitates,&ita aulere ab illis hane inordinationem; Sic igitur doctrina sacra non solum quatenus practica , sed etiam speculatiua uocari potest maximh sapientia , quo ad utrumque munus iudicandi S ordinandi assignatum a D.Thoma locis iam citatis
Meundo probatur conclusio applicando sacrae doctrinae caeteras conditiones sapientie proprias , quarum prima est , quod sit circa omnia , secunda circa difficilia, non enim quis dicitur sapiens ex eo quod sciat solum aliqua, sed multa, eaque supra communem vulgarium hominum captum ; cum ergo faciliora nota sint vulgaribus etiam hominibus,ut
quis dicatur sapies debet nosse dissiciliora. Tertia, & quarta, quod de his quae
scit, sit certa , cognoscatque ea per altillimas causas , cum enim scire, sit rem certo per suam caulain cognoscere , supremae scientiae,qualis est Lapientia con- . Denire debet vires certo & per altissimas causas cognoscat, duae tandem ultimae conditiones ad iam allatas subsequentes sunt, quod sapientia quaeratur propter
se, moderet irque alias scientias , quia
eo ipso quod sit prima, & suprema inter scienti asaeo ipso debet e Te maxime propter seipsiam , aliasque scientias moderari , tanquam tamen Regina, ct Princeps.
At omnes illae conditiones seu proprietates capientiae, persectissime competunt doctrinae sacrae . Primo enim discurrit circa omnia,quia cum sit scientia uniuersalis , agatque de generalissimis rebus, & conclusionibus, & principijs, quae ad omnia prorsus se eviendunt,v. de Deo ut est Deus ,& finis ultimus, &Creator, & Redemptor, &c. debet ex consequenti de omnibus disputare. Se cundo cognoscit dissicillima, agit enim
de fidei mysteriis , quibus nihil altius,
nee sublimius oculus videt,nec auris audivit. Tertio propter eamdem rationem
de his que scit, certissima est, si quidem principia Theologica nihil aliud sunt,
quam fidei assertiones , quae totius certitudinis principatum tenent, eo quoa fundamentum habeant in diuina reuelatione a quae etiam diuina reuelatio se habet tanquam causa valde uniuersalis in cognoscendo, quae est quarta concritio. Quinto tandem & sexto,cum obi ctum proprium doctrinae sacrae sit ipse Deus sub lumine adeo emineoti, ut cognoscat de Deo non solum quod lumine naturali manifestatur, sed quod notum est ipsi solide seipso , & alijsper reu lationem communicatum; sequitur manifeste quod sit maxime propter seipsiam ct gratia sui, pertineatque ad ipsam moderari alias scientias per modum reginae&dominae earum, approbando, vel rei j-ciendo omne illud, quod est in illis alae consonum, aut dissonum suis veritati
Ultim5 sapientia est,quae non siolum 'versatur in conclusionibus, sicut scientiar inferiores, sed etiam in principiss, illa magis declarando, & quo ad nos probando, Je contra negantes tuendo,ut Gupra adnotauimus; atqui talis est Theologia, quae scilicet contemplatur non solum conclusiones, sed principia & a Gsertiones fidei, ex quibus per discurssum inseruntur, omniaque prorsus studet illustrare, confirmare, & ab impugnantibus defendere, nunc a posteriori, nunc a priori r quatenus rerum natura,&conditio patitur, aliquando a simili , a mi nori ad maius , a maiori ad minus, a pari , vel positiue , vel negati uis ,& sic cie , reliquis : ergo optimo iure sapientia cle-bet appellari,nec est quod in re tam clara diutius immoremur.
Sacra doctrina non it Ueret dignia rara alias scientias, visi habitus firmabie vernaturatis.
A Liqui Theologi doctrinam sacram
inde super alias scientias extollere conantur, quod sit habitus sormaliter supernaturalis , etiam pro via fide distin- Di ili do by GOmle:
90쪽
stinguitur , verum ista sententia comm nirer reiicitur ab alijs , Qtramuis enim possit dari Theologia infida supernaturalis, quae pertinet ad donum Spiritus Sancti secundum aliquam excellentiam gratis datam , quae in illo reperitur: ut
Attamen loquendo de Theologia pro venostris actibus acquiritur, probabilius est esse babitum formaliter , & substantialiter naturalem ; licet radiealiter possie diei supernaturalis , ratione scilicet habitus, & actus fidei , ex quibus aliquomodo originem ducit, di in quibus radicatur. Prima autem ratio fundamentalis huius conclusionis desumitur ex D.Τho.
quaest. Fart. I. ad a. Hi ponit dissere tiam inter sapientiam, & lcientiam, quae sunt dona Spiritus Sancti, pertinentque ad gratias gratis datas , quas Spiritus Sanctus distribilit pro ut vult secundum illud r. Corinth. Ia. Ais datur per spisseram sermo sapientiaeων sermoscientia θαεe inter Thelaogiam, quod talia dona non acquiruntur discurui, sed sunt pa ticipationes quaedam diuinae scientiae,at vero Theologia est habitus sapientig aequisitus studio, & labore hominum, &per discursum. Unde sic potamus argumentari.
omnis habitus formaliter , ac se stantialiter supereaturalis est per se infusus , at habitus Theologiae , non est per se infusus , sed proprijs uniuscuiusque
actibus comparatu taceto habitus Theologiae non est supernaturalis. Minor huius argumenti est D.Thomae , potestque sic demonstrari; quia Theologia nostra, nec est habitus per se ita lusus concom tans solam gratiam sanct ificantem sicut aliae virtutes, alias non remanerct in peccatore, a quo sic paratur gratia , nec cst concomitans solam fidem, sic enim omnis fidelis esset Theologus, quod est falsum, loquendo de Theologia in sensti in quo est dissicultas; Nec tandem est habitus infusus sicut gratia gratis data, cum frequenti potius ac continua actuu
nostrorum repetitione acquiratur. Nam per assiduum exercitium studu Theol giet aliquid de nouo producitur in nostro intellectu, quo percipimus, & c roscimus multa quae antea non cren cebamus t illud autem quod sic acquiritur nihil est aliud quam habitus sciemtificus Theol siae, ergo datur Theologia ex genere suo acquisita ; Et tandem hoc supponitur, non enim est modo difficultas internos de auctores oppositae sententiae num habitus Theologicus per
se infusus sit supernaturalis; sed est di fieultas de illo habitu Theologico, qui propria uniuscuiusque Theologi labore&industria per se acquiritur; & de hoc asserimus esse habitum formaliter, ac
sebstantialiter naturalem, non verti s pernaturalem, cum omnis habitus formaliter, ac substantialiter supernaturalis debeat esse per se insusus r Qitae est maior primi argumenti, & sic probatur quia omnis habitus; qui per se excedit ,
ac superat facultatem humanae naturae ,
est per se infusus . sed omnis habitus s.cundum substantiam saperiraturalis, e cedit vires humanae naturae, ut patet ex definitione talis supernaturalitatis, ergo est per se infusus k Maior autem est ex
ubi ex eo, quod sint aliqui habitus i nobis excedentes facultatem humanae natur , inseri tales habitu L nunquam,
posse hominibus inesse, nisi ex infusi ne diuina; Vnde apud D.Thomam idem prorsu est esse habitum secundum se,
stantiam supematuralem, & nature vires excedentem, ac esse habitum per se imfusuin, imo nullo alio vocabulo appellare solet habitus,quos nos vocamus supcmaturales , nisi habitus infusos; si e go habitus Theologiae excedit facultatem humanae naturae, cum sit secundum substantiam supernaturalis , ut volunt
aduersarii , non poterit eme in nobis,nisi ex diuina infusione , quod est falsum,&contra suppositionem factam. Huic argumento, quod proeuldubio est efferi posset aliquis respondere ne- sindo maiorem , fi quidem non videtur I a Ui-