Variae Exercitationes medicae... paucae sed valde doctae privatae lectiones Stephani Roderici Castrensis,... His accesserunt in hac secunda editione Expositiones in aliquos Hippocratis aegrotos admodum practicabiles...

111쪽

Ioo Uria Exercitationes succo melancholico ablatam ostendit huius succi ichorositas,propter quam ab Hippocra- aqua appellatur. Immo.etiam sanguinem de tabibus. ichoroide in pauidis agnoscit, pauidos autem 6.Epid.seo, melancholicos esse ipsemet fateri debet, qui&1ρh: . metum ,&maestitiam melancholicis comites adiungit. Sed adhuc dicetis, cineres aptissimos esse

ad conseruandum calorem; unde ea, quae calida. conseruare volumus super. cineres calidos collocamus, erat & quidam medicus,qui, ut longius mali suspicionem produceret , semper post extinctum seruorem per plures dies reman*re aiebat cineres calidos . Respondeo cineres propter epirenda minimas quasdam habere partes igneas, in quibus scintilla possunt geruari, nec facile extingui, quipi'

latent, ac propterea nulla aeris motIone extinguntur.

Ratum ergo sit in doctrina Galens,quae olnino. ςra est,melacholicum sanguine, si quantitate excedat,excedetis calorissobolem esse .

Si vero quispiam mihi qbijdiat eundem iniurnum dicentem , aliam esse nigram, qua ἐών ς' ' η' avivia a Dialiter se habe quotidie gidi ri,

aliam , qua ea Vioηe, ac velut allatione con se tur . Quibus verbis velle videtur atram bilem esse,quae adustione fit ino vero melancholiam, respondebo diuersam esse ustionem,quae atre

bili debetur, a calore, a quo conflatur humor

112쪽

assatur , inquit, propter vehementem caliditatem, sic ille . at in melancholici succi generatione non supponimus vehementem caliditatem, neque superassationem,& de his satis. Caeterum cum bilis atra non nisi adustione,& veluti assatione ac etiam putrefactione fia t, ex ali quo humore fieri debe t, hoc est vela sanguine, vol u pituita, vel a bile flava, vel a melancholia. Ex melancholia quidem ,&ex flaua bilesuperassata atram bilem fieri non aest negandum , S simul longe serociorem este illam, quae sit ex bile flaua; qtam quae ex melancholico fit succo quod Galenus tradit. G.3.progn.

Sed ' videtur non fieri immediate atrabilis *7 eYflaua: nam Galenus sic ait, fassa autem Hr i ibit lis , cum supra modum a tuir, Primum quidemia cc m.io. in aeruginosum migrat succum, deinde UIrum. Quibus verbis velle videtur ex flaua bile per torrefactionem fieri aeruginosam, ex frugi nos a nigram . Grum flauabilis late sumpta Om-meSalios colores comprehendit, unde I vitellina, & porracea,& aeruginosa, & alite similes unam duntaxat ipecie per suos gradus distinctam conficiunt. Vnde licet aeruginosa bilis sit

graedus quida per que flava ad nigra ascendit, nihilominus recte dicetur ex flava fieri nigra,

maxime quod, ni si occupratur, paruo teporis momento ex aeruginosa in nigra fit transitus .

De sanguine non ita dicendum est: quippe

113쪽

Ior Varia Exercitationes hic unus ex quatuor humoribus est, neci atram bilem potest transire nisi prius fiat melancholicus succus faeculentus , qui alter ex quatuor etiam est , ac proinde non dicetur, unquam ex sanguine immediate fieri atra bi. lem;siquidem fit mediante melancholico se co,in quem sanguis transit ante quam atra bi- ..t.., li euadat . Sed est locus apud Galenum ex s. quo contrarium elici potest: quippe atram bilem dupliciter fieri posse ait, ex crasso sanguine , & ex bile flava combusta. Verum huic dissicultati occasionem praebet ipse Galenus, qui dum parum exquisite loquitur,doctrinam consulam reddit. Reperietis apud eum multoties distinctionem fatam inter succum melancholicum , & atram bilem , ita ut nihil irta eius libris frequentius sit, & tamen aliquando I . t. V-g- loquitur de succo melancholico, eumque

ςRix φῆ 'ς' atram bilem appellat, hanc autem locutio nem non exquisitam esse idemmet fatetur, inquiens, ea qua est veluti Dx sanguinis cum Uo. Hyph 13 lumus exquisite loqui, non dum atram bilem nominamus , sed humorem melancholicum. Porro duplicem atrae bilis generationis modum, v-num ex melancholico succo, quem sanguinis veluti faecem appellat, alterum ex flaua bile, tum secund.Cris. & tert.loc.assect. tum multis

alijs in locis scriptum reliquit. G mi ς' vero ex pituita quoque possit fieri bili 3 loe. sec. atra dubitare aliquis posset. Author defini-

114쪽

Medita . Ioῖtionum medicarum ex terrificata,put factaque pituita , atram bilem fieri admittit, non minus quam ex faeculento sanguine. Subscribit Avicenna. Avicennae subscribune aliqui, sed quo sundameto nempe eo praecipue quod Ol. ex quotidianis quartanae fiunt febres leue quidem & contemnendum. Nam ex multis febribus & morbis, abscessus fieri in quartanas obseruauit Hippocratas praecipue vero qua

tana eas febres, quae errabundae, aueerraticae , .

sunt insequitur, ad quotidianas sequi non accepi a viris magnis, neque mihi contigit vidisse. Sed esto sequatur quartana ad quotidianas , num iccirco huius euentus ratio a mutatione pituitae in nigrum succum petenda est pnon ne potest diuturnus calor febrilis diutu na est amphimerina febris sanguinis portionem comburere, adeo ut in melancholicum transeat humorem , & simul pituitae partem absumere , ut sic typuS quartanam reserat. Nec vero necesse est, omnem pituitam

absumi: quippe quartanaxij,ut plurimum cruditatibus, ob caloris innati imbecillitatemta solent abundare, sed satis est paululum pituitae minui, paululum melancholiae augeri, veauctum humorem melancholicum redoleantp axoxysmi quartanarij. Adducit rationem Auuicennae Scholiastes, , nempe ex sanguine fieri melancholicum succum I quoniam vero sanguis nusquam purus

115쪽

is Varia Exerestationes est , sed pituitam multam habet admixtam

profecto ex pituita etiam simultanea ratione fiet succus melancholicus. Caeterum si haec valeret ratio , cum sanguis bilem etiam flauam comitem habeat, fiet melancholicus humor ex flaua bile adulta,quod falsum est,nam bilis flaua degenerans per adustisnem non melancholicum succuin sed atram est cit bilem , quae simiora essiciisy mplomata, qui mea, quae quartanae debentur, siquis vero ex atra bile quartanam fieri dixerit, tenebitur fateri, quartanam morbum esse perniciosissi. mana , & valde lethalem, quod tantum abest, ut sit verum,quin potius a magnis morbis liberat authore Hippocrate .' Aliam adiungit, nempe melancholicus humor frigidus & siccus est, a quo pituita humuiditate uuia taxat differt, quid ergo humiditarem eruturno calore absumi prohibet, quod si absumatur melancholia fit λ Caeterum interrogo Scholiastem istum,quo modo fiat pituita illa, quam gypseam Galenus, & alij celebres

authores nuncupant, nihil aliud respondebit, nisi fieri quia humiditas pituitae naturalis absumitur. Iam ergo absumptione duntaxat, noti fit melancholicus succus, sed humor gypseus. Porro debuerat recordari melancholicum humorem quod iam supra satis est demonstratu non fieri solum propter humiditatis absumptionem, sed propter induetam a-

116쪽

Medicae . Iosdustionem , quam non facile suscipit pituita utpote quod aquea hu niditate, qua abundat, adustioni obstat. Urget adhuc inquiens, si non ex alio pituitae genere melancholicus humor potest procreari, negari non posse ait, quin salsa altera pituita, quae ad bilis naturam accedit assari, atque caloris acrimonia uri & in atram bilem postit conuerti. Hoc tamen argumentum in authorem suum retorqueo . Cum pituita salsa adeo sit acuta vi febres causodes, Hest ardentes,non minus quam flaua bilis accendat,& tamen semper pituita falsa permaneat, neCin alium degeneret humorem, profecto signuest maximum, posse quidem pituitam aecipere salsedinem,posse incendi, posse fieri acrem,

mordacem , sebrium ardentium materiam,

hontamen posse in bilis speciem aliquam mu

taria

Argumenta vero quibus probatur impossibilitas conuersionis pituitae in atram bilem , inrtia quidem senti & quae aduersarij frustra

infringere: conantur Primum Galenus sic Q. i. secula

rubrum , unica simplice commutatione est opus: ς vero album nigrum, vel ira album o ita , quam medio fiant . Ex hae Galeni doctrina elicitur, pituitam albam in humorem uJgrum non ni fi per medios colores mutariSDiiz.ὶ iRespondet scholiastes, Galenum dum G '' VS distin sest, P

117쪽

ios Varis Exercitationes distinguit pituitosos a melancholicis, dixisse pituitosos, simpliciter humores nominari, in quibus humiditas stigiditasque, melancholicos vero in quibus siccitast& frigiditas dominantur : quamui S magnae peculiaresque in te rim differentiae tum pituitosorum,tum melancholicorum humorum inueniantur : quibus verbis insinuat, hos duos humores non coloribus,sed primis qualitatibus differre. Caet ru animaduertere debuerat iste author, colin res non spectari a medico, nisi prout qualitatum primarum sunt indices, est ergo albedo index stigiditatis, ideo competit pituitae, melancholiae vero ex praeterita ustione nigredo adest, quamuis iam extinctus in ea sit calor, ut in carbonibus & lignis ambustis videre

licet.

Carrerius aliter respondet, non esse neceFurium, ut a pituitae albedine ad nigredinem atrae bilis per omnes medios colores fiat transitus: uam lana alba igni admota nigra fit, &transitus fit, aut per subnigrum, aut per stouum, aut rubrum. Ad Galenum vero respondet inter album & rubrum medios esse colores, non tam qu in media necessaria . Adaim-A 6. phys, git authoritatem Aristotelis, qui ab albo ad ' i' nigrum mutationem perfilscum fieri ait, non tamen per alium medium colorem. Tandem exemplum affert chfliqui in ventriculo secudum aliquas partes fit immediate humor nθger s

118쪽

Medicae. Ιo7ger, secundum alias savus, quare secundum diuersitatem materiae, ait ille,aut cauis agen iis fit transmissio per hoc, aut per illud medium . His putat se effugisse dissicultatem . , quam neutiquam effugisse arbitror. Nam in primis exemplum sumptum a. lana nihil valet, quippe violentia agentis essicit, ut ab uno

extremo ad aliud per insensibilia media fiat transitus. Quod in ipsa lana agnoscetis, quippe quae, si igni applicetur, parum tamen remota , paulatim colorem mutabit, neque ad

nigrum accedet, nisi prius flauo imbuatur.

Galenus vero medios colores tamquam me

dia necessaria constituit, ea tamen conditione, ut gradatim transmutatio a nigro ad albufiat.Aristoteles ex albo ad nigrum persus cum colorem xransmutationem fieri dixit, non tamen verum est illu alios colores negasse. Tandem ex chylo naturaliter se habente non fit

transitus ad alium colorem, nisi in iecore 'bi rubedinem induit,quod si pars quaedam, flava hoc est bilis,flaua,euadit pars nigra,vi sanguiS

niger seu tax sanguinis, fiunt quidem haec persequestrationem diuersarum partium in quas diuersimode agens operatur, 'uod Carrerus metfatetur sed pituitam secundum se totam atre bilis colore imbui,non videtur possibile. Quod si dicatis si se habet pars ad partem, ita, totum ad totum, si ergo pars chyli albi in partem sanguinis nigram poteli transmutari,

119쪽

I o 8 Variae Exercitationes poterit c sequenter tota pituita alba, in totam atram bilem conuerti. Sufficit ergo quod largumentum probet, posse aliquam substan. tiam effici nigram , sine medio alio colore. Caetervin ego axioma illud falsum esse existia imo, neq; enim verum est, ita se habere totum ad totum, ut se habet pars ad partem. nam datur aliquid tantae efficaciae,ut possit partem aliquam omnino transmutare absq; transitu per sensibile medium, non datur autem tanta vis quae totum immutet . Exemplum habetis in elementis, quorum partes corrumpi quide

possunt, totum autem incorruptibile manet, quoniam non datur agens addo efficax,ut totam v. g.spheram aeris possit corrumpere. Itaque accedit chylus ad calorem hepatis, qui magnus uuidem est,comburet aliquas partes, quas iccirco nigras efficiet propter omnimondam combustione alias mimis comburet, &has relinquet flauuas, alias adhuc inimis, &erunt rubre,qui alias etiam immutatas reli quet,unde pituita cum sanguine permixta remanet . At de nigro humore piu diximus, quam initio dicere proposuimus. hExerestatio de Iecssilia.. H.a.aph.ia D Euertuntur morbi, nom semper , sed ex

XL praestita occasione,unde Hippocrates iIaait, quae relinquuntis in morbis post dictum, re

120쪽

Medica. Iost repetita legitur. Notant merito aliqui, eum non dixisse, recidiuas faciunt, sed facere coiis sueuerunt, quasi insinuaret non semper morborum fieri reuersiones. Dixi accidere pnestista occasione,occasionem autem pristant tum constitutio temporis, tum morbi malignitas, tum aegri incontinentia.Temporis constitutio praecipue austri na,in qua erraticae contingunt febres,quae soluuntur citra judicationem, hoc ita describitur ab Hippocryeia CrassuS nam- Η. rque humor in austrina tempestate regnaS na- tutae maxime reluctatur , quale si quando in 'parte aliqua remota reponitur , nec tamen evacuatur febrem cellare facit,promptam tamen habet reuersionem.

Morbi . malignitas iudicationem infidam2

facit, infidam dico, non imperfectam , cauendum hoc loco est a Brasauqlo , qui insidam judicationem cum imperfecta confundit: sunt tamen diuer mam imperfecte iudicata aegritudo non omnino abscedit,sed tamen,licet ficta minor ob euacuatioqς 2quoniana io, perse a hoc est,deminuta suit, tuit quidem morbum. minorem reddere, non potuit pen, tus extinguere ; infida autem iudicatio libem quidem relinqnit patientem ,&sanitati S lpe Limςn quoddam praesesse l. nec sanitatis suiu, sed etiam securitatis: quippe praece siserant coctioni signa octiones aute securitatem pol-