장음표시 사용
81쪽
o raris Exercitationes Iominus non negaret,putridas etiam seligines rigoris causam esse, quod verum esse patet in suppurationibu siquidem ab acrimonia puris acres fuligines eleuatae rigorem efficiunt.
Feruntur, inquam, haec acria excrementa per membra sentientia , hoc est per neruosum, musculosumque genus. Nam cum suti dix, mus) rigor sequatur celerem motum acrium humorum, & humoris intra venas reclusi si non rigeant in non ferantur veloci motu, necessario materia extra venas debet egredi; cum rursus exquisitus partium sensus requiratur,aut pungentis humoris molestiam sentiat,& vena: vel non sentiant, vel obtuse nimis, ac praeterea hum0res assuetudine quadam re dantur vasis familiares, & tandem sanguine permixti magnam mordacitatis partem amittant. recte dicimus materiam acrem, ut rigorem faciat, debere. per habitum corporis deserri.
Ηin colligetis id quod Stephanus Atheniensis in lib. I. Galeni ad Glauconem optime adnotauit, nempe solas sebres putridas rigorem comitem habere, nam hecticae, o . diariae non habent irritantem materiam nec effluxum acrium fuliginum.Colligetis amplius
febres continuas, quarum minera est intra vase,non habere secum rigorem neque horrO- rem,quod Galenus non siluit. Cum enim continuarum materia intra vasa inclusa, nec mo
82쪽
Medica. 7 tum habeat celerem, nec partes valde sentie tes occupet, quae duo ad rigorem requiruntur, non habet unde tigorem concitet. In intermittentibus rigor excitatur,qui singulis accessionibus repetit, in eis namque materia extra venas desertur, cur autem repetat mox decla
Contingit interdum in prima febris apprehensione rigorem adesse,ut in hac Philini uxore videtis contigisse, & in multis alijs aegrotis, quorum histori s narrat Hippocrates, potes, que febris siue continua proportionalis, siue synocha hoc est continens cum rigore prima die inuadere; neque est assentiendum Trin- cauellio contrarium asserenti contra experimentum . & rationem . Experimento quidem constat, cuius rei fidem facere possunt medicinam faςientes; haec etiam Philini uxor, quae in febrem incidit cum rigorei febrem ha buit continuam, & infra Dromea dis uxor se-brem sexta die interimentem habuit, quae cε-pit cum rigore, & tertio eiusdem operis angi nosa apud Bitonem in febrem acutam cum ri- Η. sest.2g0ro incidit, & quinta die obi)t. Nec est di- s ' 'Pcendum mulieres istas febribus intermittentibus laborasse, quippe perierunt, Vt ex Hippo ' κ .ap 3
cratis decreto, quae intermittunt periculo Vacant. Praeterea febris erat acuta, ut acuta intermittens sola est tertiana exquisita, quae sa' lubris est, minime lethalis. Plures alii aegroti
83쪽
a Varia Exercitationes fuerunt, cpios febris acuta primo die cuni f. gore inuasit, qui deinceps in toto febris progressu non repetijt. Ratic husus rei est,primo impetu delatam aliquam materiam extra ve nas rigorem excitasse, magnam vero materiae partem intra venaS relictam continuitatis febris causam fuisse. Contingit multoties in huiusmodi cotinuis rigorem superuenire salutare propterea Hip- .H opli,s pocrates ait, a causone habito rigore super e niente solutio non quod rigor restigeret aut febrem tollat,ut aliqui putarunt, contra quoSinuehitur Galenus, sed quoniam bilis illa,qu
in rigoribus extra venas fuit delata, vel per sudorem, vel per alui deiectionem aut vomitum euacuatur, propterea aphorismus ille de rigo-Η .. pii δ' te debet intelligi quem euacuatio aliqua subsequatur , adiungite etiam si fiat in die decretorio : nam quibus in febribus sexta die rigores fiunt, dissicile iudicantur,& quod de rigore ait de iudic tione intelligituri solet enim
rigor iudicationes antecedere, quippe ante euacuationem criticam sequitur perturbatio, Η ...,k.i, Vt ςX phorismo, quibus crisis futura est, his nox quae antecedit grauis, grauitas ista & perturbatio rigorem,horrorem ve secum solet habere. Itaque rigor, ut sit bonus bonae crisis conditiones habeat necesse est. Alicis ex eiusdem H.ή.aph. o. sententia. si rigor incidat febre non deficiente, agro iam debili existente, lethale. Nempe si incidat
84쪽
cidas pluries, & nullam secum asserat euacua tionem aegro debili, lethale est, inquam, hoc est prauum, sed prauum, & ut causa ,& ut signum, ut causa, quia crebra concussione languentis aegri vires omnino prosternit,ut signu quia cum non sequatur euacuatio, quae sequi solet , impotentiam arguit naturae tentantis expellere, sed nequeuntis. Hinc intelligetis Avicennae mentem, quem putant aliqui sibimet contradicere, cum tamen, si ea, quae in duobus iocis diuersis scripsit coniungatis non contradictionem, sed optimam doctrinam inuenietis , quippe in uno loco ait, quandoque signifieant rigor O horripilatio sanitatem in febribus inseparabilibus : quoniam significant , quod
materia expeltitur e verus O egreditur. In alio.
Paros mi febris inseparabilis, qκε tepescit, O
non eradicatu non iseipiunt cumst ore, nisi propter debilitatem virtutis , aut propter pro dationem caloris innati, quare refrigearantur extremitates, illud est signum malum si refrigera tio in continuarum paroxysmi S elt signum prauum, si rursus rigores afferunt secum refrigerationem, cur illic laudauit rigores, hic au tem vituperat refrigerationem Z Nempe aliud est paroxysmos incipere cum frigore , aliud
incipe te cum rigore, aut horrore. primum in dicat naturam tentare euacuationem contrareS noxias, non tamen perficere posse; sed victam remanere . Secundum significat, non solum
85쪽
ri rite Exercitationes latum naturam tentare, sed effcere euacua,tionem sensibilem, si sensibilis adsit, vel si non adsit , saltem materiam proiecisse extra vasa. Quod quidem sussiciet cum duabus conditiois hibus , una ut vires aegri sint validae, altera ut febris remittat de sua magnitudine alias aegro debili exi stente, de febrς non deficiente tam prauus est rigor sine subsequente euacuatione, quam praua refrigeratio. Sed quoniam dixi rigorem ex se non esse qui febrilem ςalorem refrigeret sed id deberi euacuationibus subsequentibus, hoc etiam explicationς indigςt. Porro in rigoribus biliosus humor, qui calidus est, cuin desertur per partes sentientes deberet ςalorem excitore, verum, quia dum mouetur pungit, & momdet has partes spiritum cum sanguine cogit ad interiora retrahi, propterea exteraa frigescunt, sed una etiam interna valdς calent ut Galenus aitὶ postea accessionis progressis ea:
dem partes incalescunt calore ad eas reuocato, & iterum accenso tum bilis contactu, &putredisse , tum partium singularum motu ac vehemente per rigorem facto, ut Galenus inquit ; Praedista tamen materia, si intus pella tur vomitu,aut deiectione finiet accessionem, si ad cutem madore auraudore, quod si non
integre humor ille qui veluti cinis quida est
humoris putrefacti, expellatur, sed in corpo re relinquatur, in continuis recidivam , in in/ termit
86쪽
termittentibus accessionum repetitos facit; et circuitus. Non evacuatur autem integre ob multam quantitatem,aut Ob qualitatem cras iam,& lentam, aut ob aegrotantis habitum
corporis densum, & sensu obluis praeditum, aut ob aegri naturam delicatam & parum cuiuslibet molestiae patientem, si liragulis calefacientibus tegi non toleret, si sudorem suentem interrumpat si, & detersionem conuenientem non admittat, si se iactet in lecto&membra detegat. Atque ita rigor febrem finit, hoc est ex ri' G.,. 'imgore evacuatio, quae potest aliquando triplex cauic.
simul euenire dicente Galeno , -raro simul intro , forasque eadem die materiam delatanta
esse ita mi sudata sit, O vomita, O deiecta . Cum vero fatuosa tantum sine humore substam tia cinquit Galenus) vel iusto calidior, Vel f , is ἡ- .l gidior per corpus permeat , Utique horrent tunc quoque aliquando etiam , ct cura concultu rigent eadem ex causa . . Nihil tamen sensibile his vel vomitur vel sudatur vel infra deiicitur et v oes csm acrea sint, quae expultricem vini lacessunt Tandem, sine sebre rigor bb antiquis no . differ. suit visus, a Galeno autem multoties Observa' 'erit.ritus non tamen cut idem fatetur ita validUS plotia. s. V ac ille qui legitimas tertianas, quartanasve praecedit, aut qui ardentes febreS terminat ; p.c. s.
Solet huiusmodi rigor vitiosam sequi victus et I
rationem, cum homines in desidia se repleue-
87쪽
6 Variae Exercitationes runt , aut lape a cibo se lauerunt. cum vero istae ciborum qualitates frigidioris sepe, ac pituitosioris temperamenti sint; promptissime, qni sic sunt affecti, rigoribus , quibus gre calescant apprehenduntur. Refert igitur1dem Galenus mulieribus magis quam viris istiusmodi rigores accidere. Narrat tandem historiam adolescentis, qui in Alexandria ex palmularum glandibus in magna copia in vi ctu assumptis, incidit in rigores, qui ordinatim, sine febre tamen repetebant, quem victu
Exercitatio de dolore capitis in febribus.
N Escio quid melius circa doIorem capitis, qui febribus adest,dici possit, quam quod Galenus ad Glauconem scripsit; quare
G. r. ad vos ad ea,qus ibi dicta sunt,libens remitto.pa-Gὶδ ὲς ς ιβ' uca tamen,quae ex re esse arbitror adiungam.
Illud primum in mentem reuocans quod Galenus ibidem admonet, dolores capitis, qui sanguinis fluxum, aut vomitum decretorium significant, non esse remedijs profligandos. Neque enim accidens quoddam, sed bonum signum potius sunt, sicut& multa alia, quae
ante cristes contingunt, quae plurimis quidem terrorem incutiunt, bonum tamen quoddam ostendunt. Sed quomodo cognoscemus quan'do aegrotus de dolore capitis conqueritur, an
88쪽
Medicae. 77sit praenuntius saturae crisis, ut eum nulla cura- tionem adhibita relinquere possimus porro si simul cum dolore capitis praua alia signa adsint, nihil boni ex eo sperare licet , verum multum de sutura cerebri inflammatione timere: sunt autem praua signa bilis pra simae vomitus, deiectae vires, urina velut i mentorum, vel etiam nigra, delirium vehemens, dissicilis respiratio, pulsus intercidens,& his similia. Quod si fine prauis nis dolor in febribus adueniat, tunc quidem considerare oportet utrum morbus sit ex ijs, qui per crisina terminantur, uti sunt febres ardentes, nam hae per excretiones subitas terminari solent; quemadmodum febres lentae, vel per simplicem solutionem, vel abscessum aliquem terminantur. Si morbus sit in statu, in quo persectae fiunt crises, si sit in die decretorio. cumque perspectum vobis sit morbum terminandum esse per crissim, tunc quoniam, ut inquit Galenus, dolor capitis commune signum est tum ad vomitum significandum- , H. tum ad sanguinis fluorem enaribu S , quae nam ex his , crisis sutura sit cognoscetur ex specie doloris: nam qui velut mordaces sunt , vomitum , qui vero quodammodo graue S, atqui extendentes, pulsantesque, & calidi, sanguinis fluxum proprie significant. sunt quidem alia fluxis sanguinis indicia, ut fi aegri nolentes illachryment, sunt & suturi vomituS,Vt tre
89쪽
8 Varia Exercitationes mor labri inferioris,sed nunc ea solum quae ad dolorem capitis spectant consideramus: illud
unum aduertite sanguinis fluxum , ut pluriamum , septem dierum spatio euenire raro ad quadra psimum accedere ; nam frequenter post stiptimum dolor capitis puris exeretione H /D0 terminarur: Sic Hipp. Caput dolenti, aut vehementer laboranti pus , aut aqua, aut sanguis
Mens Jer nares, aut os, aut aures morbum sol- Aule. r. . uit. Hoc optime declarat. Avicenna,iudica-tI ς δῖ tio per haemorrhagiam frequentior, est 7.post
7. per puris exitum, post zo. raro per harmo rhagiam frequenter per puris eruptionem, frequentius, per abscessum ad inseras sedes. Relicta igitur prognosi, ut causam cephalalgiae assequamur, ad multa respicere oportet. Nam ut plurimum anterior pars dolet a calidis siue humoribus, siue vaporibus; ut posterior a frigidis, & crassioribus; cuius rei triplex ratio potest assignari. Prima, quia multi in translatione sanguinis vapores calidi ad
caput seruntur,cumque hae arteriae ex colli appellata sornace utrinque ad synciput ascen- adant,temporalis musculus, & partes vicinae afficiuntur a. quia omnes prope venae in cerebro a posteriore parte in anteriorem desiniit, per quas agitatus sanguis, cum ulterius pro- gredi nequeat,sistitur instar aquae fluentis,quq fluctibus vehementioribus ripam alluit. Ob idque per sanitatem etiam vaporosa excre menta
90쪽
Medica. 7'menta cerebri per synciput transpirare maxime consueuerunt, ad idq; confert suturarum raritas ,& cranij constitutio ibidem subtilios ac magis fistulosa g. propter exactiosem illius partis sentiam: sunt enim in illis suturis pelliculae quaedam, quae duram menyngeri curipericranio coniungunt, & per quas tenuium vasorum copia pestetrat. pericranium autem acrius dolet , quia maxime tensum, nec nisivi a crauio diuelli potest i quaecumque enim
partes tensioni ceduimminus dolent,& e contra . 1taque cum causa doloris a vasis quae in oecipitio sunt ad vasa syncipitis perme et ucumque vasa in syncipite angustiora sint, ampliora in occipite , materia crassa & frigida in amplioribus occipitis permanet , calida vero& subtilis ad angustiora syncipitis permeat, Potest quidem caput dolere per consensuria ventriculo cum quo maximum habet co-mertium propter communes & satis magnos neruos, a iecore propter venas, a corde ob arterias, ab utero & liene s ac denique ab omnibus visceribus; fitque consensus, vel ascei dente per continuitatem partium solo calore, vel spiritu vaporoso, vel fumoso, aut fuligino- , nonnunquam etiam per metastasim, seu
transfusionem humorum excrementitiorum .
Quod si a materia assiciatur eadem etiam inseriores partes coassicit, ut tamquam in circulo versatis affectibus non nobis innotescat