장음표시 사용
161쪽
r so Varia me restagiones subinde augmento humorum occasionenia praestando. Verum licet concedamus posse
a frigiditate aliquando repletionem fieri , a
repletione autem conuulsionem , tunc erit causa valde remota , nec tamen iccirco negandum est frigiditatem saepe , prout est causa
proxima,conuulsionem essicere.
Alij dicunt frigore exprimi humiditatem
in neruos ; hoc tamen iam superies refutauimus, Avicenna videtur velle congelatione facta a frigore reddi humiditatem minorem,videlicet ut Gentilis explicat minorem secundum extensionem, ac proinde essiciet conuulsionem ex siccitate. verum congelatio magis proprie, magisque per se, indurando instrumentum conuulsionem faciet, quam materiam condensatione in minore spatio recludendo. Praeter has causas, fieri etiam potest conuulsio ex flatu, quod Galenum non latuit: siquidem sic ait, sue igitur ad principium tensis,s- -δ eam siue satus influxu impletis musculis voluntari' 7 2 ' ς' ' motus erant Obiti; haec eadem in conuulsione accidunt, tum spiritu flatuoso in musculis gigni potente. Galenum sequitur Avicenna dicens ,& non est quidem longinquum, quin sit spasmus eueniens a ventositate inflatiua sparsa :ipse enim est ex eis, quae plurimum accidunt. Post hos Fernelius idem sentit, fieri enim ait conuulfionem a flatu crasso,qui Occ pat ,
162쪽
Medica. Isipat, & replet neruos, distenditque secundum latitudinem sicut humor, & contrabit secundum longitudinem Caeterum ut hoc aliquando ita posse accidere certum est ta falsum quod Andreas Caesalpinus existimauit, videlicet no ab alia causas, quam a s tuosa spirituosave substantia omnem conuulsionem fieri. Id sibi persuadet
quoniam cadauera eorum, qui conuulsione perierunt manent laxata, nou contensa. Sed hoc fundamentum est contra experientiam, manent namque conuulsorum cadauera contracta quemadmodum ante interitum suerant. Adiungit rationem,quam superiusiain soluimus, nempe si a siccitate euenisset conuulfio tabidos omnes debere conuulsiones pati, tandςm ait Hippocratem & Galenum, qui dixerunt feri conuulsionem ex repletione, & inanitione,non tradidisse causas immediatas, sed remotiores: ex repletione enim fit non humore extendente , sed quia occludit meatus spiritus ; inanitione vero non neruo rum , sed totius ςorporis, ut patet in superflua
euacuatione, atque ne detur vacuum spiritu commouentur & replent, quod indicat hor--s A. ror, qui fit in urinae excretione ex Aristote S prob.9.
Modus autem quo feri conuulsiones arbitratur , est huiusmodi. SpirituS propter causas molestantes agitantur, faciunt autem , con
163쪽
II a Varia Exercitationes conuulsionem, quoniam intercipiuntur propter causam . quae valet meatuS Occludere isic enim spiritus exitum non habentes distendunt quousque clausio cessat. Pulsus autem indicat ea tum esse immediatam tensionis causam : nam in hoc affectu pulsus est durus, arteria ad similitudinem chordae tensa, & sursum deorsumque agitatur instar vibrantis. Haec omnia frustra ab hoc authore dicta censeri debent: oportuerat namque ante Omnia declarare, cur flatus melius distendat,qua humor, quod certe facere non potest, quippe humores crassiorem habent substantiam,& maiorem quantitatem; quam flatus; quare si humoribus exitus non pateat, multo foristius& pertinacius distendent, quam flatus, quorum es facilis dissolutio. Deinde si inanitio esst totius corporis,non est cur spiritus ad
neruoru cauitates ferantur ne detur vacuum.
Tandem multi sunt tympanitici, multi hypo-condriacis affectibus vexati, qui plurimos sotus gignunt, nec conuulsionibus tentantur . Abeat igitur cum suo hoc paradoxico & valde erroneo inuentu. Sed satis iam superque causas in examen videmur reuocasse .. Inquirere autem oportet quae nam sit pars affecta in conuulsione Z Poterit aliquis existimare eam esse neruum, & ad hoc persuadendum non deerunt in Galeni doctrina vatij satisque euidentes loci. In primis sic ait, quem
164쪽
admodum ubi vel brachium, vel crus, vel minsculus unus tenditur, ac violenter conuellitur, unius semper nerui, qui particulam mouet vitium est. Conuulsionem ad solos neruos pri- G 7 pd i mario pertinere assirmat.
Alij non neruis solum & musculis simul hunc affectum tribuunt, qui Galenum quoque
fautorem habent, ut videre est apud eum a Vbi 6 ti item sic habet,verum qui musculis neruis perficitur rig. palp.ς. ostmpe motus perquem O manus crura mo- φ' uemus in tremoribus, conuulsionibus , rigoribus morbidis.
Ali; musculis solum, idque ex Galeno acci o i ctuc
piunt singultus in totum conuulso est, ut quae symp.c. solis accidit musculis. Alij ad omnes neruo 'sas partes ex eodem sic. Ipse docuit Hippo- Η.s .aph. r. crates conuulsionem ex inanitione & repletione fieri corporum neruosorum,1 quibus secundum electionem motus perficiuntur: sunt autem nerui, musculi, ligamenta , tendines .
In hanc sententiam etiam trahi idem potest, quando singultum conuulsionem ventriculi appellat, & quando in laborantibus hysterica 6.Loe. affectione vasa uteri conuelli dixit. ς νιx Caeterum tametsi Galenus si distincte loqueretur omne dubium posset auferre, nihilominus ex confusa eius locutione hoc unum poterimus asserere ut eum a contradictionis nota vendicemus . Nempe cum motus voluntarius , dc conuulsio ratione principi j dunta-
165쪽
i s Variae Exercitatione; at differant, quippe voluntarius a i facultate iit, conuulsio a solu morbo,ratione instrum erti non disserunt, sed unum & idem est instrumentum voluntari; motus & eius qui conuulfio appellatur, Cum rursus voluntarii motus iinstrumentum proximum sit musculus, quotiescumque Galenus musculo conuulsionem attribuit de conuulsione legitima ac propria loquitur, quando vero alia membra convelli dicit, impropriam quandam conuulsionem dc non nisi per similitudinem talem intelligit. Postularet hic locus, ut musculum rbitrarij motus instrumentum proprium esse demonstrarem,' erum quoniam res est valde snanis sta , & a Galeno lapius repetita, ab aliisque usque ad nauseam pertractata, ab hoc labore in praetens super sedebo, quem tamen commodiorem occasionem aliquando nactus accipiam . Multa de conuulsione diximus & de tribus eius speciebus, ut de tetano, em prosthotono,
episthotono, de prognosticis, quae ab hoc aikctu accipi possunt, Sc de affectibus a quibus in hunc periculum est labi de alijs huiusmodi, quoniam tamen horum omnium sparsim i historijs Hippocratis sit menti0, spar in suis
locis, ne confusus fiat accersus a nobis, qua poterimus diligenxia tractabuntur.
166쪽
Medica. IssExercitatio cur agrotantes interdum prope mortem melius habere videantur.
Cointingit aliquando, ut agrotantes re ad triarios deducta, sanitatis specimen praese ferant, quo & aegrum,& assistentes illudunt,& aliquando medicos nisi ratione & experimento sint praestantes: nam qui Hippocraticis praeceptis sunt imbuti cum ante oculos habere debeant magni viri sententiani admonetis ne fides ijs habeatur, quae praeter rationem eueniunt, decipi haud quaqua m possunt. Huius emnius rationem reddunt aliqui , inter quos est Mercurialis ,r quoniam natura quasi
fatigata paululum desiitit a pugna, ad qua nrursus rediens occumbit. Caeter una sut Iara
dixisse memini: displicet mihi valde a rebus
libere operantibus, seu ab amoninus animalibus , ad naturales, quae nece illario agunt, argumentum deducere. Quiescit homo defatigatus, in cuius libertate est refectioni virium incumbere, non sic autem quiescit nativus calor quam tu nuis laboret: siquidem semper ad ultimum potentiae agit. Quaereda igitur est aliunde ratio,nec unam duntaxat, sed plures reperio. In primis referri hoc potest ad extremum conatum , qui si non prorius expellet malum, secit tamen abscedere a quibusdam partibus & sic salutis spes se se
incipit insinuare, donec nouo impetu excre
167쪽
Is is Variae Exercitationes menta irruunt, & prae virium impotentia iterum abscedere nequeunt, unde 'ltima pernicies superuenit. Potest etiam referri ad quandam veluti gano nam,& extinctionem naturalis caloris ob spirituum defectum: nam appropinquan te morte partium sensus minuitur, facultatumque cessat actio, quare symptomata etiam quodammodo cessant, haec autem ces- lsatio morS est.
Ad facultatis praeterea debilitatem hoc ip. sena reserendum est : quippe debilis facultas
desinit excrementa mouere,excrementa vero quieta quam mota minus molestant, magis tamen nocent , tacito tamen nocumento,
quod suo fine prodit. Non displicet mihi Cardani responsio: videlicet in lithalibus morbis dari etiam aliqua
quietem,tum ob horas diei: semper enim matutina hora aegrotantibus est fauorabilis; tum ob motum materiae, quae aliquando accipit viam, in qua minus molestat, licet in ea non perseueret; tum ob astrorum dispositionem: certissimum namque est corpora nostra supernis lationibus esse ob noxia; tum ob com
parationes causarum, Ut si comparetur exacerbatio huius horae cum exacerbatione he
168쪽
Exercitatis de die Vigesimo. N Vmerantur dies decretorij a primo insultu ad vigesimum usq; diem per qua ternarios ; a vigesimo ad quadragesimum per septimanas; a quadragesimo ad septesimum
per numeros vicenarioS,a centesimo vero percentenarios. Hinc colligo maximam vigesimi praestantiam: tres enim praerogatiuas habet,prima est, quod adhuc participat primam numerandi rationem, sub qua & septimus ,&decimus quartus comprehenduntur, ad quos Omnes per quaternarios scadit; secunda quod principium & fundamentum est numerandi
per septimanas, quas ad omnem mutationem magni momenti esse omnes norunt ; tertia
quod potentiam tuam usque ad centesimum diem ostendit; siquidem ad centesimam,si recte computatio facienda est, per multiplicationem vigesimi debet fieri. Possumus tribus his prςrogationis quartam adscribere experientiam, quam nobis Hippocraticae historiae praestant, cum in his frequentes iudicationes vigesima die iactae narrentur. Nam prster Philini uxorem,de qua in prἴsens, Cherion etiam, & Eurianactis filia vigesima die crisino habuerunt, ut iam hinc possimus
colligere aduersus Dioclem, & Archigenem, qui vigesimum imum,non autem vigesimum decretorium esse dicebant. Quin etiam Cornelius
169쪽
rs 8 Variae Exercitationesnelius Celsus eiusdem fuit opinionis, & Arsitan existimauit hanc esse Hippocratis doctrinam, cum enim Hippocratem semper sequatur si agnosceret magnum senem vigesimam diem decretoriam agnouisse,non ausus suisset ab eo recedere. Itaque Celsus in Hippocratis libris quoties de diebus,qui iudicandi vim habent sermo incidit, semper vigesimae primarmentionem factam reperiit in epidem: qui de Η. r.epid. in historia uxoris De alcis , quae in horto de- lcumbebat, iterum vero his verbis circuituum, qui iudicantur diebus imparibus, primus est tertius, quin tu S, septimuS, nonuS, undecimus, septimus decimus,vigesimusprimus. Praeterea Α' Aph hq sudores febricitantibus boni, qui inceperint die tertio, quinto, septimo, nono, undecimo, decimo quarto,decimo septimo,vigesimoprimo, libro etiam I. de morbis vigesimi primi mentionem facit. Haec quidem ita sunt; verum debuerat Celsus historias superius dictas considerare in quibus cristes vigesima die factae
commemorantur, ut hanc vigesimam non os tib o. 4ε mitteret,quam Galenus iure optimo vigesim dieb. deci primae praetulit, utpoteq; frequentiores quam ' vigesima prima crises afferat. Est etiam alia ratio, quae persuadet, vigesi- imam diem amplexatum suisse Hippocratem, tamquam praecipuam iudicatricem , nempe quia decretorios post tertiam septimana omnes a vigesimo non a vigesimo primo num
170쪽
Medica . Is 9tat. nempe 24 27. 3q. 37.qo. quod si a vigeasimo primo calcularet essent critici 2 s. 2 8.3 2.3 s. a. quorum non meminit unquam. Quid plura , non ne idesti Hippocrates , vigesimum H j p togudecretorium esse sanciuit Imo maxime. inquit
enim primus impetus in hunc modum finitur nempe die quarto) secundus vero ad septimum producitur: tertius ad undecimu: quartus ad quartum decimum: quintus ad decimuseptimum sextus ad vigesimum: Vocat autem impetus, quoniam in vigesimum usque diem morbi impetu serutur, deincepS Vero multum . . de vehementia perdunt dic late Galeno,Vsque decteiae oad vigesimum quartum qui dein diem magis fieri in morbis mutationes,proximo loco succedere quae usq; ad vigesimum habentur. Quae vero post hunc, ad quadragesimum usque succedunt, paulatim Vehementiana, efficaciamq; amittere , fictit a quadragesimo omnes prorsus languent, coctione potius, & abscessibus, quam crisibus morbos finientibus . Accedunt
nihilominus interdum post quadragesimum
crises per excretiones , sed admodum raro citra magnam vehementiam, & quae pluribus diebus complentur .
Porro praestantia vigesimi diei ex eo prouenit, quod septimanas tres constituit. Hoc autem erit vobis facile intellectu; si ad computandum Hippocratica doctrina incedatis instructi, iuxta quam innotescit non esse nu