장음표시 사용
181쪽
i7o Vma Exercitationes pollea halitum recepit & in meliorem colo. rem fuit reductus, vivitq; hodie annum agens sere octauum, decora nimis & elegante facie praeditu9. Duo tamen hoc loco vobis aduertenda duxi. unum quae sit figura infantis in utero contenti , alterum quid eum impellat ad procurandum exitum. 1 Faetum in utero multipliciter figurari tradunt docti Viri, & expertae obstetrices . Attamen magis omnium aaturalis figura est, cum infans ita conglobater , Ut genua retracta habeat, caput vero genebus propinquum, quod in libro de natura pueri Hippocrates describst: nempe ut marias habeat ad genas, caput pedibus propinquimita tamen ut iudicari nequeat, an capta supra sit, an vero infra, etiam si intra uterum inspicia- A. hist. a- mr latus. Hinc accepisse videturAristoteles, Rimgi qui hominem , ait, in se ipso coaglobatum, gestari, ita ut nasum intra genu, aculos supra
lana aures exῖra genua habeat. Eiit autem in utero triplice veste indutus, secundjnas appellant medici ael secundas , quia secundae post istum euci uitur. Sunt autem dii ae in humano istu estori st, & amnio Sin brutis tertia allantoides chιrion innumeris venis & arterjs inter text. . Amnios siue agnina ob naonjciem sic dici: istum immediate ambit , continetque sucorem & yrinam in quibus infans odammo co innatat & ta quam
182쪽
Medica. I7Ι quam in balneo sedens, magna fruitur commoditate, haec si aute partum rumpatur 6 humiditas contenta evacuetur, tempore par tus , siccitas adest, quae dissicultatem infert sinrumpatur ut par est dum infans exitum quae ritinum iditate vias lubricat. Caeterum hae duae membranae valde inter se conium guntur, unde resistunt cuilibet violentiae, licet enim lamina
saltet,a aut quomodocumque moueatur integrae peraeanent, magnum autem naturae a
canum est , quod calcitratione pueri facile
rumpuntur , ut videatur naturae prouidentia ad omnia circunspiciens nihil eorum omisisse, quae conferunt ad partum, de tertia tunica allantoide non est cur dicamus, siquidem in solis brutis reperitur. Aliud quod rem auet explicandum est, qu0n rurae consilio istus sibi egressum solicitat. Galenus id refert, iu admol 1s magnitudinem,
tum ad effusi humoris mordaci salem: ubi enim infantis moles ad eam magnitudinem peruenerit, ut etterus adeo distendatur, ut distendi amplius nequead, α'ξὶ am, cum v te rus qualitate hemoris inseaei usi mordetur, si id non naturae sponte , sed violenter fiat abortus est,si ex naturae commodo partUS nominatur. In hac sententia duo mihi displicent,primum quod abortum referat ad imagnitudinem molis: nam cum abortivei sit ante tempus destinatum parere, non poterit adhuc eo
183쪽
I7 et Variae Exercitationes tempore moles corporis adeo uteri capacitatem distendere, ut amplius non possit,testum continere alterum quod mordacitati humoris in uterum effusi tribuat partum, prosecto humor effundi in uterum nequit , msi ruptis membranis istum inuoluentibus, at tunc iam ad partum infans caeperat prius excitari. Itaque solum relinquitur partum fieri ob magnitudinem istus quam in ultimo mense tantam adeptus est, quantam iam non potest uterus
Sed hic etiam dubitabitis, nam si ad magnitudinem latus reserenda est partus facilita S,paruo corpore praeditus infans dissicilius egredietur , quod videtur esse contra experientiam . Aliqui sunt, qui paruum infantem non posse satis ab obstetricis manibus comprehendi, ac proinde dissiculter exire. Ego tamen aliter respondeo . Nempe si sola causa excitans partum foret magnitudo molis recte inferretur , ergo ubi deest ista moles di
cilis est partus. Caeterum , cum duae concurrant cauta , una est moles corporis magna, altera alimenti desectus, non suffcit, una duntaxat: Hippocrates in libro de natura pueri utrasque comprehendens alimentum, & auν mentum, ait , quod a matre descendit notia
amplius sussiciens est puero ubi decem mei ses praeterierunt de istus auctus fuerit. Et caetera quae sequuntur, duo igitur sunt, pro pler
184쪽
Medica. 173pter quae fetus exitum quaerit,nempe angustia loci, quia iam corpus adeo increuit,ut uterus distendi amplius nequeat , & alimenti desectus , quoniam infans iam auctus plure quam
antea indiget alimento. Alimentum intelligit , tam membrorum, quam spiritu uini. Sicanians & ut alimentum quaerat & simul etiam aerem attrahat sussicientem ; quippe iam factus maiore utitur respiratione calcitrat impatiens,& membranas quibus inuoluitur rumpit. Ad membranarum ruptionem suspensus remanet per umbilicaret venam, & quoniam ex viri bilico ad caput maius est pondus quam ex umbilico ad pedes,caput deorsum vertitur,
ac proinde in partu non a pedibus sed a capite egressio fit. Caula externae partu impedientes sunt veIexsiccates ut venti aquilonares, quippe si citas & vias reddit duriores, & meatus magis angustios, unde in regione aquilonare dissici te parturiunt laminae.constitutio nimis calida propter virium resolutionem pariendi di cultatem assert. Atque hae sunt dissicilis S lainboriosi partus cauta ad quas quam plurimae aliae ab authoribus, di praecipue ab Avicenna allatae facile reduci possunt a
185쪽
17 Varia Exercitationes Exercitatio An computatio in puer peris febre laborantibus debeat fieri a die partAs, y lan a Die febris. V Vlgaris admodum quaestio est,& a mul- ,
iis pertractata virum quando mulier inter puerperij tempus morbo corripitur, sint dies decretorij computandi a die inuasionis morbi an a die partus. Postulat autem p sens occasio ut de ea aliquid dicamus. Oserunt se in primis duo sulmina artis nostrae Hippocrates & Galenus qui statuisse videntur, a partu debere fieri calculationem: quip-Η ; .pibis. pe Hippocrates sic ait, Parimodo iudicationes tex. io. ' sunt a partu. Galenus ibidem sic. Principium numerationis tibi fiat non quo die caeperint febricitare , sed quo peperint, & consequenter subdit: quibWdam igitur circa secundum, aut ter- tium incipiunt diem a partu eX quo multi numerant futuram iudicationem, sed res non ita se habet ,sed ex quo pepererint numeratio fieri oportet
dierum a. Quamuis autem ita ab illis sit lex sancita, nihilominus , in enarrandis histori)s Hippocrates interdum aliter se gerit: Quippe uti in Philini uxore explicauimus, supputationem a
febre facit, reperietis autem eum ibi manife-
ste esse loquutum, siquidem febris corripuit cecima quarta a partu die, deinde in progressu historiae ait author sexta die ad nocte mul
186쪽
Medica. tum dili rauit, deinde prosequitur quid septima, quid octaua acciderit. Non igitur est dubium cum decima quarta dies post partum fuerit inuasio febris, sextam postea esse a decima quarta. Respondent aliqui,inter quos est Stephanus Atheniensis, Hippocratem quando in prognosticis numerationem fieri iubet a die partus, ita esse intelligendum, ut solum hoc fiat si febris secunda, aut tertia die post
partum superuenerit, non autem si acciderit sexta, aut septi ma, aut aliqua ex sequentibus. Huius tamen responsionis vanitas ex Epicratis historia comprehenditur quippe Epicratis uxor secundo a partu die febre suit correpta s& tamen a febre, non a partu, numeratio in ea fit, namque Hippocrates se ipsum declarat, inquiens, sexta die a qua febris ipsam corripuit. Similiter Dromea dis uxor, quae filiam pepererat, postridie rigore , & febre acuta fuit apprehensa, quinto die non a partu, sed a febri obijt: quippe, ait author eam die, quo rigore & febre correpta est, ex praecord ijs laborare caepisse,postridie eius diei quo riguerat, aluum commode reddidisse, tertio riguisse, quarta dolore praecordiorum correptam fastidiosamque subito obijsse. Avicenna magis ad narrationem historiarum, quam ad id , quod Hippocrates in prognosticis praecipit, respiciens, in omni euentu nulla adhibita distinctione a febre exordienis dam
187쪽
176 Varia Exercitationes Anic dam esse computationem existimat. Eius h*e sunt verba. Et si pepererit mulier, deinde aeci dat ei febris, tunc fiat computatio ex febre,non ex partu, ex illo enim est error. Adiungitpostea, ct
plurima quod accidit est febris post secundum aut tertium diem a partu.
Soluunt communiter neoterici hanc dissicultatem diuidentes partum, in partum naturalem, & non naturalem. Vocant non naturalem illum, qui cum dissicultate fit, & cum grauibus symptomatibus, & purgatione de
minuta. naturalem vocant, in quo levia sym. plomata accidunt, & purgatio intra terminua natura pra scriptum rite, & recte procedit. Profecto si quantio de nomine habenda esse, ista partus non naturalis acceptio neutiquam foret recipienda: neque enim partuS naturalis , & non naturalis differunt penes symptomatum grauitatem , & purgationum quanti, vatem , sed tempus pariendi, & modum figuramq; exeuntis faetus. Itaq; si praecocius fiat quam conuenia t,aut exeat in figura praepostera, nempe si pedes, aut brachia prius emittat, aut oblique sese constituat non naturalis est partus, si vero absoluto gestationis tempore, hoc est transacto octauo mense, & figura consueta, atque commoda eveniat naturalis censetur Penes symptomata autem partus diff-cilis,aut facilis appellatur, debita veno lochiorum quantitas si in partu non accidat causa
188쪽
i medica. 177 difficilis partus esse potest di quandoquidem Yt diximus; siccitas dissicultatem ingerit pariendi, si post partum iam ab hoc symptoma
tonon denominatur dissicilis partus, aut non
naturalis, sed est causa per se aliorum sympto
Porro praedicti authores cofiderant,febrem in partu laborioso intra dies puerperij, & sic a partu computare incipiunt. Rursus considerant febrem in partus qui seliciter successit, &tunc u sebre computationem ordiuntur. Pro-hant istam sententiam e quia partus daborio vivS, quem non naturalem appellari diximus , cst praeter naturam,qui cum satis multas ope rationes liedat, non est cur non dicatur modibus,partim in intemperamento, & affluente succo , partim in praua compositione contastens . Qiue igitur febris intra purgationis tempus, in quo non recte mulier purgatur , euenerit, ab ipse partu procedere censetur, &rationem symptomatis habet. Quemadmodum enim febris,quae pendet ex inflammatione,aut graui ulcere,aut aliquo alio morbo,ab ipsius morbi die computari debet, nota a s bressic dicendum est si ad partum non natura, lem superueniat sebris . Huius rationis author mihi videtur suffiei Petrus AponensiS in suo chhe. dig.
Redarguitur tamen ex historia mulieris,
quae apud stigidam aquam in Thaso habit ''
189쪽
r g Varia Exercitationes bat. Haec postquam filium peperit, neq; suit
purgata, tertio a partu die, febre acuta correpta est, cum horrore vehemente, & tamen ut colligere licet ex historice contextu Hippocrates a die febris computationem est exorsus, quamquam partus fuerat non naturalis reent. . cur quippe mulier non fuit purgata . Amatus Lu-
Citizό sitanus historiam huius mulieris , quae apud
eotrou.c. frigidam aquam habitabat, & aliam uxoris Drome adis , & alias huius census, existimat scriptas esse ab Hippoerate tamquam obseruatore, seu historico , non vero ut praecepto re: etenim in epidemijs historias tantum reserebat, & experimenta captabat, ut sententias postea in aphorismis ,&prognosticis repon
Absit tamen, ut dicamus virum medicum , etiam in historijs nafrandis parum medice se gessisse . Profecto magnus vir, siue historias narret , siue artis pnecepta semper ut artis est loquitur . Demus igitur quod in epidem iis historicum agat neque hoc penitus concedendum est , siquidem ex eo libro multa addiscimus non tamquam ex historico,sed tamquam ex medico) historicus ne a sermonis proprietate abhorrere debet Θ minime, quanto igitur . magis artifex in arte sua, qui ex lege loqui te'
Porro eius sum opinionis, ut existimenta, Hippocratem in prognosticis voluisse ut ex partu
190쪽
Medica. 179 partu computatio fiat, praeceptum tradens quasi in re dubia, hoc est in re,.de qua dubitare aliquis posset. A febre autem computationem fieri non dixit:quia hoc erat manifestum, non tamennegauit. Itaque existimo in omni puerpera febriedicis fibris accidat intra praescriptos purgationisdies, semper uno oculo attendendum esse ad horam in qua mulier trepit sebrire, de quo non loquutus est Hippocrates in prognosticis , quoniam videbat neminem fore qui hoc negaret . AlteroJ oculo ad diem partus , hoc est non ex quo patius in lucem suit editus , sed ex quo graues partu rienti dolores, & manifesta signa acciderunt: Tunc autem considerandum an fortasse dies a partu & dies a se bre ita inter se coeant , ut in una S eadem die decretorius a partu & d cretorius a febre coincidant, in quo casu maiore cum ratione crisis expectanda est siue bona e mala, prout praecedentia signa polli cebantur e quippe ea dies duplicem habebit iudicandi vim, unam a partu acceptam, alteram a febre. Si vero dies sit decretoria computando a sebre, non vero a partu, aut e contrario si decretoria sit computando a partu, non autem a febre, considerare oportet, an partus fuerit facilis, an dissicilis, utrum pudigationes recte successerint an suerint deminutar. Iuxta hanc considerationem ratio elicienda est , ut sciamus cui nam diei maior sit ha-