장음표시 사용
31쪽
tentata, ita quibus nobis iisque, qui nos aetate consequentur negotii satis esse superque poterit. Superest longitudinis gradus utor jam pridem facultatum ipsarum vocabulis; ne si aliter fecero, & obscurus, & nimio plus diligens fuisse via dear i superest, inquam, longitudinis gret dus deprehendendus, Planetarum Theoria, tantis partium studiis, Copernico& Tychone subsectis ducibus agitata, certa ratione aliqua perspicuaque constituenda, Circuli quadratura perficienda a
gravitatis, ventorum, marini aestus, magneticae vis, aliarianisque rerum plurimarum causa cognoscenda. OAtque haec quidem postrema, quae ad se etiam Phil sophi putant pertinere, monent me, ut jam de i hilosophiae difficultate, quae sentio, dicam. Sed nullam sententiam meam hac quidem in re volo interponere: immo ne de omnibus quidem Philosophiae partibus dicere. De ea modo, quae physica contemplatur, quid summus Philosophus senseritkadcipite. Ego enim sic statuo, vix quemquam Avorum Patrumque memoria aut ingenium acrius, aut velis
mentius studium, aut majorem tertiam ad res Physicas cognoscendas, quam Petrum Gassendum adtulisse. Hominem Aristoteli, Aristoteleae Familiae universae perinsensum Periis pateticus laudo se qui secus atque ipse sentientium opinio nes, si quando necesse est, reprehendendas, at ipsarum auctoribus parcendum, ipsosque adeo suspiciendos esse semper
existimarim. Is igitur naturae tantus investigator in eo libello, quem Dubiιationes,VInstantia ad Cartesii Metaphymeam inscripsit 3 - - Suidquid inquit, fuit nobis de re unaquaiaque nosse necessarium, ilud nobis DEUS ' ' pertum fe/it
uenis rebus proprietates, per quas 3n tescerent, nobis senissus varios, quibus istas upprehenderemus. God ad lyternam vero naiuram, es qua seaturiginem ad inere istam, rup nobi eo ua non necessariam, oecultam vosuit: Fisos, quum nosse Uectamus, aut prasumimus, iste erantia laboramus: - x
32쪽
Rursusque in Epistola tertia ad Petrum CaEvaeum societ tis nostrae hominem, familiarissimum suum, capite quinto. - Sed facio, inquit, vir docti meis ac Reogιostssime, quod, dum
in perve=gatione ea arum maιuralium versior, nusquam ustu
ligo mihi omniatur: atque idcirco, tamquam incedens iudensi mis tenebris, nihil non palpem, nihil non moveam, uuia Iam non tentem semitam, με fortὲ is aliquam speetem veI te-mui a iacula emergam. . . . . Neque enim est, ear existiames, sis me nugis ita harere, ut ipsas, quasi veritatem ipsissimam habeam, aut eoiam. Sed eum totus mundus sis nugarum plenus, re videre videar nugar quoque esse, qua vulgo habenιur Feria maxim , superesse existimo, at eas nugas deligam, qua esse minus nuga videantur. - - Audiamus illum deni. que in litteris ad Renerium datis: - - Me semper, inquit, afficior , ut exsimem, mihiι scire luere ex rebus naturalibus,
praeter ipsarum historiam . . . se est mihi eonjecturam sequi. qua vel umbram quamdam levem probauitriis habeat e dore sera veritate ipsa DEUS maximus viderit, qui prater re
rum eorticem quantum mea capis imbecistitas, nihil eognoscendiam mortalibus dedit. - - - Ο hominem ingenuum,
eoque magis intelligentem, quo sese minus intelligere confutetur i Ubi sunt tam modesti Doctoris Feroculi quidam discipuli ; qui, quasi se illis rerum universarum natura e Coelo. tamquam numen quoddam, videndam clara in luce contem- . iplandamque praebuerit, ita doctrinae suae adrogantia subnixi ambulant. Desinant, se esse aliquid in eo genere, arbitrari, cum tam demisie, tamque propemodum abjecte de re ac de sua Facultate germanos Philolophos sentire intelligant. Quid Θ In Rhetoricis operibus adrogantia num est magis serendar An est cuipiam M Antonii apud Tullium vox illa inaudita: Disertos exstiti e quam piarimos, eloquentem ad sua tempora in hominibus neminem ρ Annon M. ipse lituri
boma ille quidem, ut Fabii Quintiliam clarissimi Rhetoris si verbis
33쪽
verbis utar, don quodam providentia genitus, m 'o viro suas eloquentia experiretur , tamen in suo ad M. Brutum or
tore Antonii verissimam vocem iIlam fuisse multum & tapetestaturὸ Num quis est postea, iis exstinctis, eloquens, qua
Iis antea non fuerat, exortus ὸ ergo a nemine est adhuc perfecti oratoris laus in maximis contentionibus occupata. N
mo se igitur circumspiciat ac jactet: ncino sibi in ea re di
tissime contendendum esse non putet. Eadem ferme est atque una ratio Poetarum: quorum, ut oratorum, Facultas quum ex omnium artium cogniti ne estiorescat, studii laboris ac temporiS non minus ,.quam univeris, requirit. Fac tamen sola Grammatica Poeticam atque Oratoriam esse contentas.. Contrahes utriusque F cultatis terminos, non definies. Cum autem Grammaticam adpello, non eam dico, quam profitentur ii, qui pumtis latinae Iinguae Rudimenta tradunt, neque serante quidquam, praeter ea, quae aliis tradunt, noverunt ipsi de quibus est Lucians illud oppido festivum.: Jovem, quem oderit, eum Paedagogum facere sed eam, quam M. Terentius Varro, omnium Romanorum, Auctore Cicerone, eruditissimus P quam
G Dre. P. Nigidiu Civitatis Romanae, teste Agellio ce) doctissimus; quam Co Julius Caesar in libris, quos de ratione latine lo- D ad quendi ad Ciceronem scripsit; quam ipse Cicero non
sicis Bruto eloquentiae modo sed elocutionis etiam parens; quam, ur
F propiora temporibus videamus, Politiainas in Miscellaneis, quam Muretus, Lipsius, vir ille eximius Victorius vester, in suis variarum lectionum libellis; quam Ttirnesus in Adversariis, quam tres Manutii, Lambinus, NirZolius, Grurerus, uterque Gronovius, Graevius, innumerabilcssue alii doctissimi Viri,. cum antiquisque comparandi, in siis sive Praec ptionibus, sive Glossariis, sive Commentariis, graviter c tioodque tractarunt. Atqui hoc scitote; tam multa in iisa inultu aut mendosa, aut suspecta suisse deprehensa, tam multa
34쪽
multa de quibus sententiam eorum minime dissimulari oportebat, ab iisdem esse praeterita, ut qui aliquid judicare de iis rebus possunt, nihil adhuc in hoc genere perseruima quoquam prodiisse Πonuncient. De Enarrationibus qui. dem quas Notas inepto vocabulo solaecoque adpellant in omnes veteres latinos Scriptores, quae ad usum Serenissimi Galliarum Delphini inscriptae circumseruntur, nihil gravius dicam, nisi videri, non tantum plerosque illarum Auctores, quantum ingenio ac Facultate poterant, voluisse contendere. Hominem Gallum de Gallis illis Grammaticis lGrammaticorum est enim tota illa tractatio ne quemquam sententia mea violasse videar, testem dabo, atque eum quidem, qui toti illi rei non interfuit modo, verum etiam praefuit, . doctissimum Virnm Petrum Danielem Hu trum, cui secundae partes in Delphini institutione cum Bocsuetio Principe erant creditae. Is in eo Commentario g g Editus quem de rebus ad se pertinentibus scripsit: - - auamois,' V. inquit, omnis adhibita est a me diligentia in fellendis per-
specta tantum doctrina Piris, quibus veterum Auctori eom mentariis istaserandorum eura demandaretur: non uulti tamen vel levius quam putabam, tincti titteris, vel impatientes laboris , quam mihi commoυerant, exspectationem sivi fefeί runt. - . Haec Huetius. Ecce autem iisdem serme temporibsis , quibus veterum scriptis ab iis hominibus opera navabatur, vir quidam item Gallus, O neque ineruditur & h madiis valde industrius, Francisci Sanctii, Gasparis Scioppii, Joan L-c Divinis Gherardi Vossi vestigiis insistens, novam artis Grammaticae methodum sic enim commentationes suas inscripsit h. , , t fistradere mortalibus instituit. Qui omnium recentissimus in Abbatia hanc arenam prodierat, quique superiorum omnium Gram Umperia' malicorum laboribsis adjuvaretur, is profecto absolutissi. mum quoddam opus Gramaticum perficere debuisset. Ve .. ., h Lrum is multo plura professus est, quam quae praestiterit; ma- Brisonet.
35쪽
jorem omnia eonligendi, quam eligendi optima quaeque curam adhibuit; superiolaum peccata non multa sustulit; quin
novis de suo additis cumulavit: quorum non pauca vir L lini ac Graeci sermonis scientissimus Franciscus Vavassorus acidissi/ero, nimadversa vulgavit; ι quaedam Italus interpres ais con- recta testatur; plurima nos etiam, quamquam cum illis nullo tib=umdam modo comparandi, adhuc conrigenda superesse aliquando verborum. Ostendemus. Quo magis mirari soleo, potuisse eam Methodum Italis hominibus sic probari, ut reliquas veteres ac receptas jam multi fastidiant atque improbent; neque alia ratione, quam quae in ea traditur, esse pueros in latina lingui instituendos putent. Nimirum habent hoc praeter caeteras
gentes Itali prope singulare dicam aperte quod sentio, quodque vos iplos, sapientissimi viri, sentire necesse est habent inquam, hoc Itali, ut bonis suis, quae & multa sunt, & exteris nationibus invidenda, non sint contenti ; Mima, quamquam sane mediocria, sic adament atque suspiciant, ut pretium rebus, libris praesertim non nisi peregrinitas apud eos facere videatur. Sed illuc revertor. Videtisne universam artia Grammaticae regionem, quae modicis quibusdam finibus ciricumscribi putatur, nullis adhuc fuisse cujusdam tamquam pas-sbus peragratam; Quam multa in veterum latinorum libris a Getissimis Grammaticis ignorentur, annon intelligitisὸ Cum DF re autem eloquentiae, ut ait Cicero solum re quasi μοι- rum sit oratio emendata s latina quod idem ad Poeticam transferre sane possumus quantum in hac una re oneris Pomais atque oratoribus imponatur, plane perspicitis. Reliqua- sum etiam principum facultatum immensa spatia ac difficultatem, me, quantum angustiae temporis patiebantur, como
strante, cognostis. Postumasne non singulis peramplam materiem inesse ac tamquam. segetem arbitrari ξ possumus sive universas, sive plerasque. aut etiam aliquot studiis nostris mpcraque complecti possumus insensis hominum tantum im
36쪽
buere, ut tantam vim rerum ab singulis posse comprehendi putemus Θ Nihilne rerum ipsarum multitudo, nihil varietas, 4ihil difficultas intelligendi facultati oberit ξ vitae hujus ianiaque brevitatem, atque multiplicem occupationem contemplantes, nonne animis Hane despondebimus, omittemusque ut ait Poeta bonus muua brevi Iaeulam arus tAc si reliquis eruditis hominibus, quibus omnia Vel -- l) Hεν. t. a. rurae vel doctrinae subsidia abunde suppeditarunt, summae stu- οι τε.diorum suorum contentiones sic e sententia processissent, ut in pluribus excellere artibus possent: magis hoc concedendum
nobis putarem, ut multarum artium excellentiam expeteremus.
Nunc autem quorum tandem est ista Iaus, ut pluribus in rebus iidem praestarent Θ De iis modo qui hasce litteras humaniores coluerunt, quique maxime noti sunt, quaeram. Homerum, excestentissimum Poetam , paremne suisse Oratorem putatis e Demosthenem contra praestantissimum Oratorem ad Poeticam Homeri laudem adipirasse arbitramini δ Iam Virgilium, latianum Homerum, ista fiascitas ingemi, ut ait Seneca m m m. s. ιsoneso ut a reliquiι: Ciceronem, latinum illum plusquam De- -nmosthenem, eloquenιia sua m earminibus destituit. Quales I lini Poetae, Victorius, Sigonius, Muret , Perpinianus, Manu fit exstiterunt ρ me mediocres 8 At oratores valde iidem boni. San rarius, Fracastorius, Bargatus, Hoschius, sitque eomplures oratores vix tolerabiles, at Poetae valde quidem probandi ves in eodem, ves in dissimi carminis genere sue xunt. ' Quin illud usu ferme semper venisse animadvertere possumus, ut, qui non utriusque facultatis laudem adamarunt, sed in una modo constiterunt, si unam hanc & latinis & Mirustis litteris celebrare, atque excolere voluerunt, non aeque ves latinis vel Etruscis satisfecerint. Eximios duos cives v stros dumtaxat adseram. Quis enim nescit, Joannem Casam sumum Etruscum Oratorem exstitisseὸ Unam, unam, inquam,
illam ad CAROLUM Imperatorem Orationem malim ego, E a quam
37쪽
quam sexdemta aliarum orationum volumina scripsisse. Alvero latina ejusdem sunt illa quidem non contemnenda, v
rumtamen non ejusmodi, ut similiter se posse seribere plerique desperenti in Nihil potest non modo fieri, sed ne cogitari qui emi splendidi , uberius. Megantius jFrancisci Petrarchae caraminibus, sed Etruscis. Nam larina quidem sive Epica sive. ' Bucolica nemo iterum lesenda existimavit. Equidem ejus Africam si quando in manus fumo, Petrarcham in Petrarcha requi ro : neque satis possum statuere, mi me magis illorum tem porum atque hominum indulgentiam sane nimiam, qui nostoptimo latino Poetae lauream illam Apollinarem detulerunt, an posteriorum & temporum & hominum severitatem, qui tam multis certe melioribus denegarunt. O rem sane miram ac prope incredibilem l unam eamdemque facultatem , ejus modo tractandae ratione immutatu, intimo arificio sententiisque retentis, evadere sic plane aliam, ut duae dissimillimae inter se facultates constituantur, quarum in utraque non possit .LJ t unus atque idem excelleret Quod si ita est, jurhne an injuria; Doctores ii reprehendantur, qui latinae atque Etruscar Poeseos praecepta nolunt conjuncte tradere, vos videtis. Qui secus faciunt, ego viros & acutos, de doctos & exercitatos, & docendi peritos esse, quosdam scio, quosdam puto. Verum videndum est, num id illi judicio suo sensuque coimoti, an alio rum voluntate, precibus, ac prope convicio emagitati coact1-que faciant. Nam saepe quod est profecto indignissimum praeceptoribus stare judicio suci in discipulorum institutione
non licet: sed puerorum parentibus, consanguineis, Patronis mos est gerendus, tum temporibus, & cujusque aetatis studiis, ac tamquam genio indulgendum. I habet, Ego neminem reprehendo. Tantum peto, ut ne quis HOS, ne nostros,
ne quemquam nostri similem, in causa fortasse meliore, reprehendat. Nolumus discentivinanimos in plura studia magno cum singulorum incomodo distrahi , nolumus adolescentulo
38쪽
rum mentes tanta dissimilium rerum obrui copias nolumus e Gymnasiis litteratores magis quam litteratos prodire- Nar que ea in hominum Merela,atque haud scio an propemodum justa, quamdam adolescere, atque huic nostrae subcrescere aetati juventutem, tincitam illam bidem litteris, sed non ob tam; plus illi coloris, quam succi ac sanguinis inesse ; mutita profiteri, non item multa praestare; nihil non conari, vix quidquam posse perficere: verendum propterea esse, nes mi borum in Mensum numerus augeatur, & ne singulardistilinae ins tamquam tutoribus cer Oebatae, aliquand
A quo periculo prohibete res Italas, Adolescentes. optimi, vos enim me haec extvema jam compellat oratio rotinete illud L majoribus vestris partum, vobucule vetata semtinete illuda majoribps viris partum, vobisque velim ρος manus traditum Aucr um decus; neque comittite, usi qua apua vos α natae & altae. sunt Iitterae, eae diutius apud O&con sitiere,. atque iustalia sonfirmari non possint. Non ego so διοωjα Hli vestr* i aut cessatione comoveor Naassatens istam vestram, studia ista distendi, spiritus istas atque animos pertimesco is neque vestrae cupiditati escar, sed fraenomesse adhibendum imelligo. Patriae hujus vestrae solum, quo excepti primum nascentes estis; Coeli hujus, quem vivetates ducitis, spiritus; majorum,. in quos defixi intuemini, decus ac nomen; civium vestrorum, quos inter vertamini. praesta tiae in litteris atque excellentia; in Ira denique vestra egre gia atque natura,siimulis vos gloriae acerrimis dies noctesque compungit atque ut Themistoclem illum Miltiadis tropaea objectae animo Emnum capere non sinebant, n sic vos assi. DI AEad
due de domestica laude cogitantes vix ullam potestis pam L tem quietis cupere. inae doctissimorum hominum in Unbe T se 'vestra frequentia. 3 Quanta in iis omnium disciplinarum coia se
39쪽
Alios Theologiae penetralia magno cum doctrinae apparata steliciter iii gressos, de Divinis rebus quotidie tum comentantes, tum etiam lcribentes videtis: Alios Philosophicas instia
tutiones nitidissimo orationis genere tum voce, tum editis v luminibus explicantes: Hos egregiam Graecis Auctoribus navantes operam r Illos de Graecorum Romanorumque numis maris, de veteribus inscriptionibus, de omni antiquitate eminduissime differentes, scribenthsque miramini: Quosdam Etruscam linguam sedulo locupletantes, & vocabulorum tamquam pollinem a surire secernentes; quosdam Bemiani stili charites, sed multo verecundiores factas, veluti postliminio.
in Etruriam revocantes, & sibi honori, & patriae ornamento, te universis mortalibus utilitati esse perspicitis. Mitto Causidicos, Medicos, Chirurgos, Architectonas, Pictores, Statu rios, Muficos, quorum artes honestissimae ac maxime liber las domicilium quodamodo in urbe vestra constituerunt.
Qi id nZ mos illos, octavo quoque die Mebrari solitos,
litteratorum hominum conventus comemorem Quae v stra tum mens, qui sensus, quae animorum in omnem partem laetatio ac tamquam aestus esse solet, cum sive oratoribus. sive Poetis, sive sibyllinorum aenigmatum Interpretibus admurmurari a concione ac plaudi auditis P Pudet tum vestri nimirum vos; Superiorum temporum in . litteris cessationem damnatis tacitis sententiis ac devovetis; nullumque in reliquum tempus litteraturae comparandae genus, quo similem laudem adsequamini, praetermissuros vos esse statuitis. Laudo egregiam indolem, laudo praeclaros spiritus istos vestros: propositum laudare non possum. Quid enim omniane vos in litteris adsequi .posse confiditis Quam sint litteraturae partes sngulae vastae, quam laboriosae, quam non cujusquam adhuc cognitione comprehensae, nondum intolligitis Θ ipsos illos, quorum eximiam praestantεmque doctrinam mecum jurure suspicitis, quibus tantum non invidetis, quos aemulamini,
40쪽
quoraim similes esse, qu aequare, quos si fieri posset, superare velletis, an putatis ad tantam fuiste litterarum laudem perventuros, si multis se litteris dedissent, si animos in plura ac dissimilia studia distraxis-knt, nisi unam facultatem, quam colerent, ad quam reliqua omnia referrent, in qua non mediocres quidam, sed excellentes, sed sumi, sed singulares evaderent, delegissente Quin agite, o generosit horum exempla sectamini, hos vestigiis persequiminor, eamdem semitam, qua illi praeiverunt, insistite, si eodem pervenire, & similem comparere vobis laudem expetitis. Reprimite istos neque vobis, milii Credite, neque litteris utiles studiorum concitatos ac caecos impetus ῆ ardorem diicendi istum, quo flagratis acerrimo, paululum, quaeso, restinguite.& id, quod faciendum esse omnibus oratione hac mea ostendere conatus sum, vos si quis alius, imprimis facite, ut multam quidem Operam litteris, at non multis detis.
FLORENTINAE CIVITATIS ARCHI- EPISCOPO.
aicumque in liberalium disciplinarum sive professione sive studio quodam atque exercitatione versantur, Amplissime Ponis Hisex Josephe Maria, eo esse animo, ea mente debent, ut, ne
que si quid vitii in illarum tractatione animadversum a quoquam est, F negli-