장음표시 사용
51쪽
Alvarianos olim didicisse versus fuit ispe utile. Fuisset etiam illi Alvari inimico Scioppio non incommodum, si non modo Alvari versus laudare, id quod suit judicii, verum etiam ediscere, id quod erat voluntatis, animum induxisset. Numquam certe, ut alia multa omittam, illa scripsisset: Cum tempus futurum sigmmatur , apud Plautum s Ciceronem usurpatum ab hinc aberbium reperitur; si Alvari versiculos illos neque o scuros neque implicatos meminisset.
- - Gaudeι abhinc verιιι exacti temporis. Ergo Natus abhinc annos veI centum dicimias ANNIS .
Verum tu, qui inutiles latinos nostros versiculos esse arbitra. ris: putasne tuos Italicos adolescentulis multum prodesse Vereor, ne si quos ex Claudii Lancellotti Nova methodo quam Poriri regatis Grammaticam vulgus adpellat Etrusce ab homine Neapolitano reddita, Italisque hominibus plus, quam est satis, commendata, vereor, inquam, ne si quos ex ea vertaculos exempli causa adtulero, videar & severitatis vestrae,Florentini,& meae gravitatis oblitus: sunt enim plerique vere ut dicam, perridiculi, ut neque recitari, neque audiri sine risu possint. Adcedit etiam, quod sunt ita hianter, ita hiulce, ita confragose, ita aspere compositi, ut valde mihi timendum sit, ne non possim eos memoriter atque expedite, sine lapsu aut certe haesitatione aliqua pronunciare. Experiar tamen, sed ita, si ante squemadmodum Poetae Musas, ubi in aliquem op ris sui insignem atque ad exphcandum difficilem locum deum nerunt, invocare loleno sic ego vestram opem mihi, in loco ad dicendum prosecto dissicili, vestrumque auxilium implorem, atque ut mihi, si quando offendero aut haesitaro, vestra humanitate adsitis, obtester.
Tis in RS induce. Dis glans, nefrens, e lens bramar Che pur libripens, frons ama,
E si' in L che cor Iroduce. - - Quae
52쪽
Quae verborum ambages quae aenigmata quae rerum
timenta sunt isthaec Daedalo heic aliquo, Oedipo, Etrusco
quid voluntὸ Italica sunt haec λ an latinaὸ an utraqueὸ an neutra Equidem videbar mihi Italicam linguam satis commode intelligere: latinam non admodum incommode. Nunc a me video utramque plane ignorari. Hos vos versiculos vestros, novi Doctores, extollitis ξ latinos nostros deprimiti Hos ad discendum faciles, illos difficiles, hos ad intellige dum perspicuos,illos obscuros ducitis Θ Magnam quidem habeo, Florentini, puerilis illius aetatis meae moderatoribus gratiam, sive potius DEO immortali, qui me discere primas illas literas ante voluerit, quam in Italia nova haec methodus vulis garetur. Nam qui latinam linguam, non latinae modo, verum etiam Italicae plane rudis, latinis Alvari praeceptionibus non plus biennio didicerim; is, si in novam hanc methodum incidissem, adhuc in DS NS RS haererem ; nequc Brtasse umquam e Scyllaro illo tamquam scopulo emersissem. Atqui scitote; reliquos item illius artis versiculos, quibus de nominum declinatione ac de caeteris rebus praecipitur, eadem plorosque, nonnullos etiam majore sententiae obscuritate labo rare: id quod,si vel memoriae meae tantum fiderem, vel sati talis vestrae rationem non haberem, planum eorum recitatio
Sed omittamus de versiculis dicere: quorum suit levis sane reprehensio. Illa multo gravissima, qua non jam tradendae artis ratio, verum ars ipsa petitur, ac, nisi succurrimus, universa labefactatur. Quod eos conari, qui sunt ipsi otiosi, nec quidquam vel possunt, vel audent de suo in rem Grama. ticam adferre, non est sane mirandum: illud vero quis non jure miretur, eorum nonnullos, qui hanc ipsam artem scriptis
voluminibus complexi sunt, sibi ipses qnodammodo obstr pere, de eaque libere fidentbrque detrahere, atque ipsam G 3 quanis
53쪽
quantum in illis est, omnino convellereΘ Cuius equidem rei quum causam quaererem, hanc fatis probabilem inveniebant, quod, quum suis illis artibus nullum fore inter celebriores satis honestum locum sperarento invidia quadam commoti, bellum promiscue omnibus indixerunt, nec se jacere, modo adversami sui non possent stare, recusarunt. De Gaspare qui Hem Seioppio illud memoriae proditum est, primo eum Om- 'ni officiorum pollicitationumque genere a nostrae Societatis hominibus contendisse, ut suus, quem de arte Grammatica conscripserat, comentarius in nostra Gyn masia recipereture deinde, ubi petitionem suam repudiari intellexit, omnemque ambitioni suae obstruditum aditum sensst, tum eum non in Alvari modo, sed in omnes omnium, atque adeo suas, Grammaticas praeceptiones invetii atque bacchari, tamquam suri sum, coepisse; Mercuriumque illum bilinguem, e quem ex Hispania in Italiam nuper adtulerat, omnibus obtrusisse, a que ubique vulgassiet quo uno commentariolo adhibito, uinniversam latinam linguam, duobus, opinor, mensibus, sine ulla praeceptorum Ope perfecte comprchendi posse jactabat. Inrisa est semper ab omnibus, qui quidem comuni sensu non carerent, hominis adrogantia: eorumque complures, qui post eum de re grammatica disputarunt, tametsi essent, aeque atque ille, praeceptis, tamquam minus necessariis, infensi tamen non tam pernicia Mercurio illi talaria csse judicaruntqui posset quemquam tam brevi tempore ad linguae latinae perfectam cognitionem ducere. Sed tamen iidem quiddam, in
eamdem rem, non mimis fortasse invidendum, adtulerunt.
Legistis enim profecto apud istos idque a multis, qui non ineruditi putantur, dici atque jactari in vulgus audistis: -
Latinam linguam non in Grammatιtorum liberis, sed an vel
rum Laiisorum scriptis esse discendam: in quorum lectione lon-,ιὸ utilius, quam in strae torum cognitione remstus conticari'
id quod Gallicae Hispanicaeq; linguae exemplo ajunt lucu-
54쪽
lenter ostendi saris essepraecipua quadam reι grammatica ea quam east ιιa dis entes doceri, reliqua per se ipsos in latinis libris cognituros et nune, quod praceptis tantum tribuitur, in Grammaticis schoris pueros consenescere, neque tamen μιis umo uam Iasinos evadere. - - Utinam vero, Florentini, non dicam
consenescerent, sed saltem adolescerent; neque tam imm turi, ut vulgo fit, ad Rhetores, ad Philosophos, ad Jurisperiatos mitterentur. Tum illi, mihi cr*dite, vi latiniores evaderent, & cumulatius reliquis deinceps facultatibus fatis face. rent. Nunc praepropera ista sive Parentum, sive liberorum festinatione, crudi quodammodo nobis atque acerbi tradu tur: qui, ut alia possimus, maturitatem certe illam,quam ipsi adterre ad nostra Gymnasia debuissent, conferre non possumus; neque eum propterea ex iis, ut ita dicam, succum, quem maxime oporteret, exprimere; subacti ingenii, maturique,,udieii juvene, barbato dcnique, non cincinnato, nobis, qui isevcriores artes ac graviores di sciplinas profitemur, est opus. Sinite ergo, sinite, luec tamquam poma, quantum cst necesse, in cellis grammaticis matureicere: matura deinde ad nos, ingenti litterarum utilitate bonoque, mittite. Quod si tamen properatis, nequc ullam, licet necessariam, ferre moram potestis, quodvis vobis compendium potius, quam hoc ab istis doctoribus indicatum, vestrae isti festinationi adcommodatum fore putate. Nihil enim scitote esse longius, quam ista
latinorum legendorum via, praeceptis omissIS, incederC. Nam,
si nihil praecepta d discendi celeritatem adjuvarent, proscincto latini ipsi illi vineres, qui eloquentiae laudem expetebant, in scriptoribus suis dumtaxat legendis constitissent: quos tamen ad publicas scholas itasse scimus, ut rationem laιine is quendi, quam, auctore Fabio Quintiliano, Methodicen ad- Quintil. sellabant, a Grammaticis docerentur. Ergo illi, qui latinae IUit,inguae scientiam ηc cognitionem cum nutricularum lacte quo Ddammodo sugebant, negligenda sibi iamcn praecepta non
55쪽
putabant i nos alienam linguam, ac jamdiu intermortuam una lectione librorum celerius, quam praeceptorum conjunctione percipi posse arbitrabimurὸ Certe Doctores italos videmus ita grammatica praecepta in scholis tradere, ut non minorem curam in explanandis latinis scriptoribus impendantι quorum etiam scripta ad verbum ediscere memorithrque proin
nunciare discipulos jubent. Quin ipsa praecepta, plerumque
brevissima, plurimis latinorum veterum locis adlatis confirmant: ut, ne tum quidem, quum aliquid praecipiunt, puerorum oculi ab illis exemplaribus avertantur. Haec tamen
tam adsidua, tam diligens latinorum lectio cum latinae ii guae praeceptionibus conjuncta, latinitatis cognoscendae sp tia haud ita multum contrahit. Quid si praecepta silerentur quid tum tandem futurum putatis Θ Nam Gallicae quidem linguae atque Hispanicae squo isti nituntur exemplo dispar est
ratio. Vocibus illae ab Italica multum differunt, non multum sane Syntaxi Itaque cognosci voces est ferme satis: cognoscuntur autem non praecipiendo, sed legendo. At verolatiana plurimum ab Italica & vocibus distat & Syntaxi. Synt xis autem non in unius aut alterius, sed in omnium latinorum
scriptis est longe lateque diffusa: ut propterea necesse sit, vel omnia illorum scripta ab unoquoque legi, ex iisque Syntaxin ipsam erui atque depromi, quod & magni ingenii, &acerrimi judicii, & immensi laboris, &longissimi temporis est
vel praecepta quibus universa Syntaxeos ratio brevissime tr ditur atque explicaturὶ latinae linguae studioso cognoscenda. Utrum igitur malumus, incredibili temporis operael compendio ad latinae linguae cognitionem pueros pervenire : an improbo sane labore per omnes latinitatis Auctores diu, & aut nullo, aut certe exiguo cum fiuctu vagari Inest profecto. Florentini, quiddam in hac arte grammatica Geographiae simillimum: cujus quidem discendae duplex est via, altera longior ac dissicilior, loca ipsa terrarum per se obire, eaque diligenter
56쪽
genter notare: altera brevior atque expeditior, eadem ab a.
iiis obita ac notata loca in tabul is librisque descripta cognoscere. Atque illud quidem impigri multi solertesque viri fecerunt: qui, orbis regionibus peragratis, locorum deseruptionem litteris prodiderunt: quorum sic nos itineribus labo- . ribusque adjuvamur, ut jam Geographiam discere sedentes possimus. Immensa inuod non ignoratis) sunt artis grammaticae spatia ι eujus quidem, quemadmodum M. Tullius ait,
ρεnὲ in μιι a vis est atque materia. Hunc tamquam Orbem Cic. I. r. grammaticum, ejusque dispersas regiones atque oras plurimi deorat.c.ιο.
industrii atque ingeniosi homines perlustrarunt; veterbsque historicos, oratores, Poetas, omnes denique latinos seripi res ne Graecis quidem praetermissis, ex quibus latini seno adeundos sibi ac penitus cognoscendos existimarunt. Ex haediuturna ac laboris molestiae. plenissima peregrinatione tandem ad nos veluti postliminio redeuntes, tum universam rei rationem,tum singulas partes, omnia denique scitu digni
sima ab se in longis illis itineribus animadversa, otiosis hominibus ac domi sedis descripserunt, quasdamque, si ita loqui
fas est, Grammatico- graphicas tabulas, a se diligenter comiectas ediderunt. Has cognoscere quantuli laboris, quam non diuturni temporis est, si cum illa Omnium scriptorum pervestigatione comparetur Has igitur nos adolelcentulis cognoscendas, ediscendasque troponimus. Isti Peregrinationum Auctores respuunt, ad spemantur, rejiciunt: juben que, vix pedibus ingredientes puerulos, vix vestigiis suis in. sistentes, impatientes laboris, cunctantes, timidos, rerum locorum atque hominum ignaros, ingenii viribus infirmos. tamquam e patrio littore novos quosdam Iasones, Vcspu cios, Columbos solvere, perque omnes Grammatici orbis ras ac littora circumferri, & diu multumque jactari: unde quum se olim domum receperint, non aut Vellus quoddam aureum reporient, auL. novas i se detectas resones nuncienti
57쪽
sed eam gramaticam doctrinam, notam jamdiu ac pervulga. tam, quam domi parare facile ac brevi potuissent, ad nos se- nes jam facti, referant. Sed utri magis discentibus ac litteris consulamus, istine, qui unam latinorum lectionem probant, an nos,qui praecepta cum lectione conjungenda esse existim mus, non est, opinor, obscurum. Haec habui, Florentini, quae pro Italicis scholis, & pro Italis gramaticae artis Doctoribus
contra novos obtrectatores disputarem. Utinam, qui omnium Italorum gratiam hoc mihi patrocinio comparaturum sperarim, non dicujus in me odium atque offensionem concitem. Erunt enim sortasse, qui ubi hanc a me pro veteribus atque doinesticis institutis contentionem susceptam fuisse reis scierint, totum hoc consilium meum improbent atque reprehendant: homines nimirum ex eorum numero, quibus vel ra omnia prae recentibus, domestica ac nostra. prae alienis ac
peregrinis sordent. Quod si adciderit, equidem quod non omnibus satisfacere potuerim, moleste seram: sed illa me tamen re consolabor ac recreabo , quod sim usus vobis, cum attentis Orationi meae, tum, quod conjicere atque intelligere ex significatione vestra potui, sententiae aequissimis. Tibi cem te, Pontifex amplissime ac sapientissime, rem a me gratam profecto atque jucundam factam esse confido, qui ea linguae latinae praecepta, tibi olim puero in hoc ipso Lycaeo tradita, jusmodi fuisse ostenderim, ut meliora non sint postea a rece rioribus magistris inventa ; ac propterea tibi ad illa summa, quae in omni doctrinarum genere consequutus es, propera ti, nullam fuisse moram gramaticis illis nostrorum hominum institutionibus adlatam. Dixi.
ca Inter caeteros, quorum sententiam de Grammaticae praeceis ptis latine non tradendis, in hac orationis parte refellimus, est Vincentius Gravina; cujus illa sunt in Orat. I. de
Instaur. studiorum. - - Atque ex his aliusque aetatis akrea
scriptoribuo qua Augusti avo censis itur, cavenda sunt atque proferenda Disiligoo by Corale
58쪽
serenda pura is faciliora . . . 'πὸ in traditione praeceptorum id meι judici. peccatur in Icholis maxime , quod quae ad latina linguae intelligentiam requiruntur, Iatine praebentur ἰ atque ita obscura per obsicuri ra panduntar. Etenim re uia ad Auctorum sensus reserandos instiatura , ipsaemet indigent eadem clavi , cujus usum ὸ regulis petimus. Quid autem absurdius, quam petere lucem a tenebris, hi lingua inteitiis gentiam quarere a praceptis, eadem lingua nondum intellecta perscriptis ' - - - nihil gramius enim, nihil aerumnosius, quam ediscere promsus ignota FG Eadem apud sexcentos, qui sibi lapere videntur, repetita invenies. O Audiatur idem in eadem oratione Gravinar - - fatim, im
quit, ut puer sexioner nomiηxm ac verborum simul cum aliis Grammatica rudimentis memoriae mandaterit, ad scriptores es adducendus; . eique , ut nobis olim discentibus mos erat, praebendus in primis Lud vici Vives nitidi ymus atque utiliomus exercitationum libellus. -
cc Prodiit hic liber primum Salmanticae An. r6M. hoc tituIo is in
Janua Iinguarum, seu modus maxime adcommodatus, quo patefit admeus ad omnes linguas intelligendas . . . Industria Patrum Hiberno rum Soc. IESU, qui in Collegio , ejusdem Nationis, Salmanticae deis Rrant, in lacem edita. - - Auctor ejus praecipuus fuit Guillelis . .
mus Bateus; de quo vide Philippum Alegambem in B bliotheca scripta Soc. JESU. Hunc librum Scioppius in Italiam
adtulit , & edendum An. I 628. Mediolani curavit, inscriptum Mercurrus bilinguis: Cuius Hispanicam interpretati nem Alexander Tassonus, Virginius Caesarinus, Guillelmus Moons Italicam fecerant. De qua tota re vide libellum Hostilii Contalgent, editum Florentiae apud Franciscum Ηο- nuphrium An. 1672. De Scioppii autem a initione videa tur Alberti de Albertis Vindictae c. I 4. S. 7. n. IIy. d De Praeceptis Grammaticis, praeter caeteros, ita etiam senistit, in eadem oratione Gravina. - - Quibus addiscenas absumitur tempus , Ionge utilius atque jucundius in vocabulorum explicatisne, ac bonoram Aactorum interpretatione traducendam. Etenim , praeceptis magis ad scribendam, quam ad intelligendum utimur: stulistum es autem irretire pracertis ignorantem adhuc vocabularum sensum es usum, qui legendis tantum adripitur explicandisquε scriptoruas. Diqitirco by oste
59쪽
HABITA FLORENTIA DIE XIII. IANUARII ANNO MOCCXXXVI.
ARCHI - EPISCOPO.DIu multumque, quod non ignoratis, Florentini, ab eruditissimis. Viris quaesitum est, Italicine latinae, an Italicae latina lingua praestaret. Etsi autem in utramque partem multa sint sane graviter & copiose ab illis Doctoribus disputata, nulla me tamen re impediri arbitratus sum, quo minus ego, quamquam cum illis neque ingenio, neque doctrina comparandus, in eadem quaestione versarer. De qua quid lentiam, ex hac ipsa oratione mea, quam sum habiturus, cuique vos, si quando alias, maxime & adtentos, & benevolos esse oportebit, intelligetis Plura praefari me hoc tempore, neque necesse est, & propter dicendarum rerum vim . atqu2 copiam vehementer esset & mihi,& vobis incommodum: sed mihi praesertim, qui sebricula etiam con- ictor, ob eamque causam haec non memoriter, neque stans, ut hujus loci consuetudo seri, sed de scripto, sedensque, recitare sum jussiis. Sed antequam ad Italicae linguae cum latina contentionem venio, quaedam mihi necessario de linguis generatim dicenda sunt; quibus hujus ipsius rei, quam quaerimus, cognitio, & universae controversiae tamquam aestimatio continetur. Quod si ii quoque fecissent, qui tantis . partium studiis in eadem quaestione tractanda ante me versati sunt plu-
60쪽
rim, id fortasse adtulissent, quo uno adIato ac stabilito, reliis qua est deinceps omnis facilis atque expedita conclusio: nC-que hominum eruditorum mentes, qui tamquam disceptatores atque arbitri ad rem cognoscendam ac dijudicandam ab Elis actoribus advocati sunt,nihil certi adhuc,quod sequi possent, in re tam ancipiti, obscuraque habuissent; neque toties, ut in judiciis solet, ampliandum pronunciavissent. Illud igitur ante omnia ponendum est in oratione ejus, qui linguam aliquam comendandum prae reliquis atque offerendam lusciapit, idque omni vera ratione confirmandum: unam esse O nium linguarum atque eamdem vim ac naturam , neque ul-
Iam ulli tua ipsius dignitate, sed hominum opinione praestare. Hoc Viri eruditissimi sententia mea, ac caeteroquin acuti non viderunt: putarunt suam inesse quibusque linguis insitam ac
nativam pulchritudinem, gravitatem, suavitatem, spendorem, venustatem, magnificentiam: quae dotes in quibus aut omnes, aut plures essent, eas linguas praeserri caeteris oportcre. Atque hactenus quidem res mira animorum consensione, nulla sententiarum varietate bellissime procedebant. At vero ubi eo deventum est, ut quaereretur, in qua potissimum lingua talia ornamenta reperirentur; rupta continuo fides, abaienati
animi, commissa pugna: vociferatio, rixa, dissidium sempia ' 'ternum. Nam, cum omnes inter se de summa re dissentirent, in eo tamen mirifice consentiebant, ut, quam quisque linguam de senderet, sive Graecam, sive Latinam, sive Etruseam, sive Gallicam, sive Hispanicam, sive aliam ex iis, quibus humanae gentes utuntur, eam reliquis & glavibrem, & suaviorem, &splendidiorem,denique omnibus partibus meliorem dicerent: disputandique finis is esset, qui ferme solet, ubi studii cujusque, non veritatis patrocinium suseipitur, resque non subtili-- tur, nec ad vivum resecantur, sed leviter, ac pingui Minerva, ut ajunt, aguntur, ut in sua quisque opinione obfirmatior peristinaciorque discederet, seque unum sapere, caeteros errare,