장음표시 사용
331쪽
mundum incepisse est Veritas fide tenenda. Erg0, iuxta ipsum, n0n potest demonstrari ex prin0ipiis ali 0nis. Sed admissa dem0nstrali 0ne impossibili talis aeternae creali 0nis, iam dem0nstratum c0nsequenter maneret, mundum creatum suisse in temp0re. Unde quaerens, an sit articulus si dei mundum incepisse, resp0nde lalem Veritatem esse lenendam fide, nec p0sse dem0nstralive pr0bari. En Verba S. Th0mae:
Fidei articuli dem0nstrative pr0bari n0n 0ssunt, quia fides es den0n apparentibus. Sed Deum esse crea l0rem mundi sic qu0d mundus inceperit esse est articulus dei. Dicimus enim Credo in unum Deum, etc. Et iterum Greg0rius dicit, qu0d 0yses pr0phetavi de praelerit0, dissens: In principio creavit Deus coelum et terram in qu novitas mundi traditur. Ergo novitas mundi habetur tantum per revelati inem, et de non potest dem instralive pr0bari a si). Affirmantes possibilitatem aeternae creationis Ad 0ct0res quod ollinet, p0ssibili talem aeternae creationis luentur Boetius, . Th0mas, Greg0rius, Durandus, Caietanus, Vasquestus, Sua res iuS, quibus SSentitur W0lsius. Eamdem sententiam l0nge pr0babili 0rem prae pl)0Sila duxerunt colus, Lam, et c0mplures ex e0rum Schola. Negantes possibilitatem aeternae creationis Opini negans p0SSibili talem aeternae creali 0nis defensores et pr0 pugna l0re nacta est B. Alberium Magnum S. 0na venturam, Henricum Ganda Vensem, Guillelmum Parisiensem, T0lelum Pela Vium, Valentiam, Tannerum, qui in h0 S. Basilio, et Damasceno peram dedere, uti videri p0lest apud T0lelum, qui salelur, c introversiam hanc esse nimis gravem lumpi 0 plei diserepanies sententias insignium D0clorum, tum pr0pter Va-jidas ali ines pr0 ulraque parte mili lantes, lum demum pr0pter ipsius
rei bscuritatem et magnitudinem 2).
Possibilitas aeternae creationis neque probari potest demon- StratiVe, neque impugnari, cum utraque pars contradictionis et Validas ratione sibi vindicet, et gravissimos ociores pro Se habeat.
Prob. pro p. Argumenta sententiae affirmantis. Principi quidem, ut ab illis rati inibus capiamus exordium, quae 80luit explicatu queBbstrusi ires identur, sic argumentatur D ictor Angelicus. Aliquid in Substantia diversum a Deo semper fuisse, es enuntiabile quod nullam contradiclionem inv0lvit. Ergo p0ssibile est mundunt ab aetern suisse. quidem in illo nuntiabili di Ἀριm a Deo in substantia semper fuit, nulla es repugnantia intellectuum, nam esse ab alio non repu-
332쪽
gnat ei, qu0d Si SSe Semper, nisi lari aliquid pr0cedat per m0lum, qu0d nequit 1Iirmari de creali 0ne, quae est sine mulatione et motu Unde si n0n alui repugnantia inter termin0s propositi0nis, concludendum est, De n0n deesse activam polentiam rei perficiendae, cum Dei iunip0lentia extendatur ad uine id, qu0d 0n est abs0lule im-p0ssibile l). Argumentum sic aut secus pr0p0ni 0lest. Creati ab aetern minime repugnat, lum Si 0nsideratur ex parte principii seu causae clivae, quae sui Semper in actu, tum ex parte ac li0nis, quaestum causa identificatur, ide0que est virtualiter transiens ei excludit quodlibet medium, qu0d ab agente ual in passum, tum denique sic0nsideratur ex parte rei saetae, cum ad ali0nem esseclus n0n pertineat esse aliquid causa p08lerius dura li0ne, sed susscit ut si p0slerius natura.
Arg. .' , qu0 ab eodem S. Th0ma hoc ael exhibetur Mundum n0n semper fuisse, nequi dem instrari ex parte ipsius mundi, nam principium dem0nstrali0nis es quod quid est, id est desiniti illius rei de qua aliquid dem0nstratur. Iam Ver quod quid est abs0lvilura temp0re et a l000, ide0que universalia dicuntur esse ubique et semper. Erg nequi dem0nstrari qu0d 0m0, aut caelum, aul lapis n0n semper fuit. Neque h0 dem0n Sirari p0leSi ex parte causae geniis quae agi per intellectum et V 0luntatem, et Dei Voluntas investigari nequi circa ea, quae libere uli 2 . Ars. 3.μη', qu0d DT0lel praecipuum diiudicatur pr0 0ssibilitate aeternae creationis, et si essici p0lest Deus iam ab aeterii suit nihi-p0lens, sicut quando mundum m0lilus est. Erg ab aetern p0luit mundum pr0ducere, sicut 0ndidit in temp0re. Vel 0 alio pael0. Deus ab aeterno c0gn0Vi et V 0lui mundum. Erg ab aeterii p0luit illum pr0ducere, cum s0l intellectu et 0luntate operetur. Ab aliis argumeniis pr0serendis c0n Suli abstinemus, ne plus aequo longior evada disceptati0. ut 0pi0si 0ra desiderat, c0nferre potest laudatumT0lelum in su0 0mmenlari ad librum it Phy3icorum, cap. II 'I 2 et Varia per S. Th0mae, in quibus praesentem quaesii0nem agitat. Siquidem S. D icl0r refellend0 pp0Silae Sententiae ali0nes, suppeditatn0Va argumenta ad rem emciendam. Argumenta sententiae negantis. Neque minus dissicilia sunt solutuargumenta imp0ssibili talem aeternae creationis suadentia, quae sic capitulatim pr0p0ni 0ssunt. Si mundus ab aeterno c0ndilus suisset, iam exstitissent infiniti h0mines praedili anima imm0rlati. Ergo infinitus
2 CL S. Tuov. 1 p. q. 46 a 2 cf. etiam Opusc. De aeternitate mundi, ubi directe nititur pr0bare, mundum potuisse a Deo c0ndi ab aetern0, 80lvit quasdam dissicultates in ppositum, et latetur, non esse adhuc probatum, quod Deus n0np0ssi essicere, ut sint infinita actu.
333쪽
numerus animarum ad millendus esse l. Haec argumentandi rati etiam ad alias substantias extendi p0sset, nam Deus p iluisse singulis diebus creare unum lapidem, Vel Angelum, Vel aliam substantiam, et ea c0n- Ser Vare usque ad praeSens tempus, et cum essent dies infiniti iam praetergressi, ad millendus esse numerus actu infinitus, qui numerus actu infinitus ab ipsi, S. Th0ma diserte asseritur repugnare si . Arg. .R' Si mundus esset ab aetern0, eliam m0lus ad millendus esset ab aetern0. Atqui m0lus sempiternus repugnat. Εrg etiam mundus aeternus repugnantiam inv0lvit Pi 0p0sili mai0r sic es sic p0lesi Si 0lus n0n incepisset cum m0bili aetern0, debere disserre ab eo durali 0ne aeterna, qu0d est absurdum. Pr0p0sili min0r ex e liquet, qu0d cum m0tus e mulali importent instantia sibi mutui succedentia et numerabilia, inv0lvunt tempus Argumentum m0 pr0p0Silum p0les illustrari h00 exemplo, qu0d a T0lel assertur. P0 natur mulier, quae ab aetern sui gravida quaeritur, an partus sit aeternus: si resp0nsi est assii maliva, tunc partus es aeque antiquuS, quam mulier. Si parius est in lem p0re. Ergo etiam mulier, quae dista a partun0Vem mensium pali 0. Idem declarari p0les exempl0 0 minis, qui p0s aliqu0 ann0s 0ritur, Vel arb0ris, quae areSdit, cum sit ab ae
perc0nlari p0ssumus, an spatium illud 0n seclum si infinit vel si nilo temp0re. Si primum ergo spatium si nilum percurritur emp0re insi- nil0. Si seeundum, id est intervallo duodecim 0rarum ergo quando p is du0destimam h0ram incipi percurrere alteram dimidiam partem caeli, assii mari p0lesl, mundum distare ab aeternitate per u idecimh0ras, qu0d est ridiculum.
Conclusio. uae a n0bis ultro cili 0que c0mmem0rata sunt, facile 08leniluni, pr0p0silam ab initi quaesti0nem l0 densis perfusam lenebris solvi 01440sse argumentis ceri e evidenter probantibus. Causam ver istius summae dissicultatis rep0nendam esse arbitramur in impersectissima cognitione, quam habemus sive de empore, sive de aeternitate, sive demum de acti in creativa. Haec inquam imperfecta e0gnili impedit, qu0 minus intellectus humanus evidenter percipiat, an haec du0, id est tempus ei creati sint necessario coniungenda. Vel ab infinita Dei 0 lentia secerni inter se possint. Hoc persi licue dem On- Sirat, humanam certitudinem esse undique se plani et circumvallatam limitibus, qu0s suis viribus ali 0 0 minis transilire non potest sine manifesto erroris periculo quo sit ut saepe maximis iactata dubitali 0 num procellis, ad divinam revelationem amiluam ad por uim illissimum ipsi c0nfugiendum sit, ne vel multitudine errorum bruatur,
334쪽
vel perpetuis agiletur dubiis. Praestat l0lam hanc ali0nem claudere pulcherrimis . Augustini verbis, quibus perdissicilem quaestionem de operati inibus Angel0rum sic oncludit: e Mihi omnino utile est, ut
meminerim Virium mearum, fratresque me0 3dm0neam, ut meminerint suarum; ne ultra quam lutum est, humana pr0grediatur infirmi las. Quemadm0dum enim h0 1aciant Angeli, Vel 0lius quemadm0dum Deus li0 lacia per Angel0s su0s, nec cub rum acie penetrare, ne sidussia ali 0nis enucleare, nec pro Vectu mentis c0mprehendere
retur vel necessaria Vel imp0ssibilis, non esset amplius quaesii0ni pr0p0silae l0cus. In prima quippe hyp0lhesi mundus n0n 0luisse c0ndi in lemp0re in secunda Ver necessari debuiss6 in temp0re creari, cum unice creali temp0ranea p0ssibilis seret. Sed negata necessitate aeternae creati0nis, et eiusdem Supposita p0ssibilitate lunc ambigi p0lesl, utrum mundus sit a Deo creatus in emp0re. Principi quidem munemUS, circa pr0p0Silum pr0blema, pr phil0s0ph christian nullum possibile esse dubium, cum fide et revelati0ne m0neamur, mundum fuisse a Deo c0nditum in principi lemporis. uanil autem dicimus, res mundanas suisse a De creatas in tempore, 0n intelligimus, Deum pr0duxisse creaturas in esse in aliquo instanti Signat lemp0ris, perinde ac suisset tempus ante rerum m0lili0nem, qu0d esset egregie absurdum sed amrmamus, mundum creatum suiSSe cum temp0re, Seu tempus habuisse principium cum exsistentia mundi. Quid autem in quaesti0ne proposita, praescindendo a revelatione, ali humana decernere p0ssit Vel secus, sequenti pr0p0sili in dabitur. PROPOSITIO.
Supposita aeternae creationis possibilitate, mundum fuisse in tempore conditum, fide tenenduin St, cum rationum momentis minime probari possit apodictice licet non desint argumenta congruentiae, quae noVitatem mundi suadeant.
Prob. ' pars In mem0rala hyp0lhesi, temporanea creati est saelum aliqu0d vel h0minum leslim0ni compr0bandum vel ex ipsarum rerum creatarum characteribus et proprietatibus c0lligendum.
335쪽
Atqui ne uir ex capite p0les estici argumen li 0nclusi dem0nstrativa. rg mundum fuisse a De pr0 duclum in temp0re, 0n 0lestilem0nstrari ap0dictice. Cum pr0p0Sili mai0r Si Salis per se perspicua declaranda et emcienda est per partes pr0p0sili min0r. Ei prim0 quidem h0minum testificali ad ea s0 lumin0d extendi p0lesl, quae p0s generis humani ex0rdia evenere, 0n autem c0mplecti illa, quae ante ipsius h0 minis creationem a Deo peracta sunt. Iam Ver celerarum rerum creali 040 minis essecli 0nem praecessit. Ergo humanum le- si im0nium de mundi antiquitate, non potest quidquam certi emicere. Neque orbis terrarum characteres, pr0prietates, mulali 0 ne ac Vicissitudines possunt n0bis suppeditare estica aliqu0d argumentum ad mundi temp0raneam durationem dem0nstrandam; nam quaelibet mu- tali ac rerum vicissilud semper ante se subiectum mulali 0nis prae- Supp0nil, neque ali 0 ne ceri determinari p0lesl, quand0nam prima subiecti mulali obtinuit, et quam dudum subiectum prima in mula li0nem antecessit. Hanc verae dem0nstrali 0nis imp0ssibilitatem ex mundanis mulali 0nibus pelitae, sic paucis perstringit 00l0r Angelicus: Causa aulem, cur dem0nstrari 00 0n 0lesl, Si ista; quia naturare variatur secundum qu0d est in esse persecl0, et Secundum qu0des in suo fieri secundum quod exi a causa s l). Cui ali 0ni 0n medi0cre p0ndus accedit, Si anim repulemus, argumentum ductum ex mulationibus i bis errae, nullo pacto extendi p0sse ad 0 vitalem e Vincendam l0lius universi talis rerum 2). Negantes mosaicam narrationem rite coarguuntur. Licet quae superius commem0ravimus Vera sint et extra dubitationem p0sila nihil0 minus argumenta ad novitatem mundi suadendam sive a m0saica narratione, sive ex Scientiis naturalibus depr0mpla, Sunt apprime acc0mm0dala ad coercendam audaciam ac lemeritatem incredulorum, qui nesari ausu ex hist0ria naturali, ex eo l0gia, ex antiquis monumentis, aliisque ex lantibus Vana sutilesque c0lligunt rationes ad labefactandam auul0ritalem divin0rum libr0rum, qui mundi ex0rdium in determinali temp0re diserte les tantur. Huiusm0diopi ippe impiorum flagitiosa m0 limina pr0 feci deprehenduntur inepta esse, si consensus antiqu0rum sapientium, si Vetustissimarum gentium concors ira dili 0, si in in umenta historiae lum sacrae lum pro sanae, si n0Vilas artium et scientiarum, si denis tu ea quae praestantissimi ae0l0gi Scrilis erunt,
2 Cf. RisT. Meteor. lib. I, Pap. vll. 3 i. s. inter alia opus '. 'i dici M inseri plum Cosmos onia ut trale comparata eo Genesi, Roma 8s 2. Insuper argumentum ex iis loria luctum commovit ipsum Lucretium allistorum e0riphaeum, qui ita versu cecinit: si Praeterea Si nulla sui genitalis origo Terra et coeli, semperiliae aeterna suere cini Supra bellum
336쪽
Prob. 2. pars Deus mundit in c0ndidi pr0pler suam gloriam, nimirum ad manifestandum, se Sse mundi auct0rem, et ad divinas persecti0nes pales aciendas. Atqui ad huiusm0di sines assequend0s apti0rest magisque accommodata creati peracla in lem p0re, quam ab ae-lern 0. rg argumenta c0ngruentiae qua lanienus suadent, mundum suisse a Deo conditum in empore. Prop0silio min0r sic enucleatura . Th0ma e Via emcacissima ad probandum, Deum SSe est ex supp0Sili 0ne n0Vitalis mundi, n0n autem ex supp0sili 0ne aeternitatis mundi, qua p0Sila minus Videtur esse manifestum, qu0d Deus sit.
Νam si mundus et motus il novi incipit planum est, qu0d p0rletp0ni aliquam causam, quae de nou producat mundum e motum s l).L0nfirmatur ab e0dem 1 ex e qu0d si Dei polentia elucet melius, seseque manifestat evidentius e Dedit Deus esseelui sui tempus, quantum et quand0 0luit, et secundum qu0d 0nveniens sui ad suam p0lentiam manifestandam Manifestius enim mundus duci inc0gnili 0nem divinae p0lentiae creantis, si mundus n0n Semper suil, quam si semper suisset: mne enim quod non semper suil, manifestum es habere causam s 2). 0nfirmatur 2 ex e qu0d si divinab0nitas et liberias in e0ndendis creaturis luculentius manifestatur et Finis erit in divinae v0luntatis in rerum producit0ne es eius b0ni-laS, in quantum per causala manifestatur. 0lissime autem manifesta lur divina b0nitas et virtus per h00, qu0d res aliae praeter ipSumn0n semper fuerunt. Ostenditur etiam, qu0d40n agi per necessitalem naturae, et qu0d Virtus sua es infinita in agendo: 00 enim c0DVenientissimum sui divinae b0nilali, ut rebus crealis principium dura
D00lrina ex variis D0el iris Angelici testim0niis hausta sic potest summatim et sub unu 0nspectu pr0p0ni. Mundus c0nditus in tem-p0re luculentius flendit, Deum esse eius ess stl0rem, patefacit clarius divinae ac li0nis infinitam virtutem, evidentius manifestat Deum egiSSeper intellectum et v 0luntatem et n0n vi naturae, quam si suisse ab aetern creatus; nam cum intellectus humanus aegre concipiat 08- sibilitatem aeternae reali 0nis, ex exsistentia mundi ab aetern n0nclare c0lligit necessitatem causae meientis; et si illam ad millil n0nclare percipi Deum egisse arbitris voluntatis. Ex adversi hoc m-nin perspicuum es in agente, qu0d cum exsistat Semper in actu, rebus ab ips est eclis mensuram emp0ris praefigit.
Thebanum et funera Troiae Non alias alii qu0que res cecinere poetae u0 tot sacta virum toties cecidere nec unquam oeternis famae d0cumentis insita 1l0rent ' s De natura rerum, lib. V V. 26 et seq. t Contra gent. lib. I, cap. XIlI, VerSu sinem.
2 l p. q. 46, a. 1 ad 6. 3 Contra gent. lib. I, cap. XXXVIII.
337쪽
b0nitalem in esse pr0 duxit, n0n qu0d ex processione et exitu creaturarum ab ips0 aliquid suae boni lati acquireret; sed qualentis eam c0mmunicand aliis per creali 0nem res ab ips essectae essent participaliones et similitudines divinarum perfecti0num, quas patefacerent exterius, et si divinam gloriam enarrarent. Unde creaturae disse. rentes inter Se numer0, specie, et persectionibus, licet sint diversae participali 0nes divina b0nitalis, quam omnes deficienter et secundum disserentes gradus reserunt; nihil0 minus omnes ordinantur ad divinam b0nitalem iam quam ad 0mmunem sinem, ide0que nanes quamdam unitatem habent ex c0mmuni tale finis enatam, quae dici sole unitas ordinis et c0lligali 0nis. Erg in creaturis divinam b0nitalem participantibus, n0n 0lum iuvenilur 0num quantum ad substantiam earum. pr0ul unaquaeque separatim e0nsiderata b0nitalem habet verum etiam quantum ad 0rdinem earum in finem et praecipue in sine mullimum, qui est b0uilas divina. Cum autem in ne b0num, qu0d in creaturis vig2l pr0 ductum si a De0, qui S agens per intellectum, et in qu est exemplar et alio cuiuslibet ellectus, c0nsequenter in mente divina debet prae exsistere dea et alio ordinis rerum in linem. ide0que pr0 videntia, quae desiniri s0lel Ruti ordinandorum in linem vel iuxta B00lium Dinina rati in sum in omnium principe constituta, quae uncia disp0nit 2ὶ Disp0sili autem uli 0 lal S. Thomas, sumi 0les bifariam nempe lum pro ali 0 ne i diuis rerum ad linem,lum pro ratione i dinis partium iura il0 3). Verum enim cum Deus peretur ad extra per intellectum adiecta V0luuiale et silentia inde est lu0d in actuali ordinali in rerum ad proprios et ad 0mmunem siue in innuatur actio divina prout ponit aliquid ad extra et in sensu i diuali rerum in linem diei s0lel gubernatis , administrali 0, directi0, pr00urali 0, tua distinguitur abi de seu ratione ruinis rerum in sinem, lanas 'lam esse clus, tui contingit in lem pure a causa fluae est aeterna. Os autem utimur num in providentia ad iudicandum uirumque. luia per esseclum cogno- Sssimus causam unde numen pr0Videntia sumitur a nubis ii in solum
338쪽
pressi0ri sensu pr0ul den0la rationem ordinis, sed etiam sensu ali 0ri, qualenus imp0rlat Xecutionem ordinis si Ad pro Videntiae curam, ait Aquinas, dis pertinent, scilicet ali ordinis, quae dicitur pr0 videntia et disp0silio; et execuli ordinis, quae dicitur gubernali0. 0u0rum primum est aeternum; Secundum emp0rales ij. Providentia ergo, si in De spectatur, est ipsa divina acti identificata cum divina essentia, qua Deus ordinem rerum creandarum in finem c0ncepit et praefinivit, ide0que secundum rem non dister ab acli0ne creativa si Ver Spectatur in rebus a Deo esseclis, n0n 80lum dister a creati0ne, sed etiam plures esseclus inter se distincl0s complectitur, qualenus ad Dei pr0 videntiam specta res semel creatas dirigere ad finem, easque iugiter c0nservare in esse, et in earumdem a cli0nes influere secundum naturam cuiusque creali geniis et causae particularis. Quare de divina pr0 videntia agentes, tractabimus lumile divina gubernalione generatim, lum de rerum c0nServali0ne, tum de c00peralione divina in milibus acli0nibus creaturarum.
nes perali 0neSque c0gn0Scere nequeat, nisi per esshclus visibiles, nempe per creatura c0rporales ex eleganti et persectissim ordine, qui 1 90rescit in rebus mundanis, quique c0nsii luit maximum bonum rerum, elevatur ad 0ncludendum, n0n 80lum Deum exsistere, sed etiam mundum infinita Dei sapientia gubernari ac regi. Hinc uineS, qui uentur mundum suisse a Deo conditum ex nihil0 defendunt una Deum mnia gubernare et dirigere in pr0prium cuiusque rei, elin c0mmunem lolius universi talis sinem, ide0que haec verilas est immediatum et evidens c0nsectarium creationis a De est eclae. Nihil0-
minus peculiaris quaesii de divina providentia instiluitur, lum ad 003rguend0 in pr0pria larina phil080pli0s ill0s, qui stultissime laterant, omnia in h0 mundo casu ac temere c0ntingere, et n0 ex in-
lenti0ne alicuius agentis intellectivi 0rdinantis res ad su0s fines lumVel maxime ut pr0pria ali ac persecli divinae pr0 videntiae declaretur, et simul apparea disserentia, quae l0ngissime separat agentia creata, quae per intellectum ordinant pr0pria per ad finem, a prim0 et universali principi rerum, qu0d dirigenii creaturas in sinem, 0mnia peratur pr0pler suam infinitam b0nilalem. Philosophi divinam providentiam negantes. Cum pr0Videntia respiciat ordinem rerum ad sinem, c0nsequenter omnes phil080phi, qui
339쪽
negant causam sinalem, inficiantur etiam divinam pr0 videntiam. Iam vero p0silio velerum negantium causam sinalem sui duplex. Quidam
enim uli 0nuimus, ad explicandam riginem rerum, admiserunt dum laxa causas materiales, ide0que cum n0n 0nerent causam gen-lem, c0nali sun e medio t0llere etiam causam sinalem, quae n0n causal nisi in quantum m0 vel causam esticientem. Alii autem, licet admiserini, praeter cauSas maleriales, etiam causam ess cientem lamene qu0d adstruebant, causas ellicientes perari ex necessitate naturaeel 0n per intellestium et V 0luntalem, de causa inali nihil dixerunt, et omnia decernebant, pr0cedere ex necessitate causarum praecedentium, sive maleriae si V e genti S. Stoici ex advers tametsi Dei pr0 videntiam n0n nega Verint, lamenluili sunt, Deum s0lum m0d curam ei administrali0nem gerere rerum exuellenii 0rum, n0n Vero rerum minimarum et ign0bili 0rum, quam
indignam Deo prosilebantur. His accedunt Averr0is et abi 0ises, qu0rum primus d0cuil, pr0 videntiam non esse de individuis, et de iis quae in hoc mund interi0ri exsistunt; secundus autem ullus Si,s0lum m0d ine0rruptibilia singulariter subiacere providentiae: 0rruptibilia vero n0n secundum individua, sed Secundum Species, quia Se cundum species inc0rruptibilia sunt, licet a c0rruptibilium censu mem0ratus Auctor exceperil 0mines, propter persecti0nem et n0bilitatem
intellectus, quam ipsi participant l)
Recentes s0res divinae providentiae dividuntur in Falalisias et
Deislas, quorum primi Deum esse negantes, et materiam dumtaxat ad millentes,mmnia quae in h0 mundo c0n lingunt, repetenda esse censen Vel ex temeritate et casu, Vel ex necessaria evolutione materiae; secundi vero, cum Deum necessitate naturae agentem inducant, consequenter divinam providentiam in mundi administratione e procurali0ne e medio t0llunt. His divina pr0 videntiae subvers0ribus adiungendus es Cud 0ri, qui l0ic0rum sententiam, quae De altribuits0lummod curam e gubernali 0nem quarumdam rerum praestantiorum, iterum in scenam reduxit. Sic recentes philosophi in media luce Religi0nis christianae contra divinam providentiam revocarunt pene ad verbum veterum Materialis larum, Fatalistarum, ei Ethnicorum errores. Ad vindicandam ergo c0n ira mem0ral0s huiusm0di errores Dei pr0- videntiam, sequentem pr0p0sili 0nem statuimus.
340쪽
Deus providentia Sua omne re a Se conditas gubernat non solum in communi, Sed etiam in particulari, Secundum cuiusque rei persectionem, ita ut hominem Speciali procuratione proSequatur.
Prob. l. pars Arg. t.' uanil aliqua ordinantur in sinem, milia debent subiacere disp0sili0ni illius agentis, ad qu0d principaliter pertinet ille sinis. Iam ver omnia a Deo ordinata sunt ad suam b0nitalem lamquam ad sinem, quia Deus pr0pler suam b0nitalem creaturasin esse produxit. Ergo Deus, ad quem illa b0uilas pertinet ut substantialiter habila, intellecta et amata, debet necessario miles res gubernare ac regere. Pr0p0sili maior illustratur a S. Th0ma duplici exempl0, qu0rum primum ducitur ab I dine, qui apparet in exercitu. Omnes quippe partes exercituS, et mnium pera i dinantur ad 0num ducis, qu0d est victoria, sicut in ultimum finem, et ideo ad ducem perlinet
l0lum exercitum regere ac gubernare. Secundum exemplum sumitur
ab illa arte, quae versatur circa sinem. Siquidem ars, quae es de me imperat et da leges arti, quae est de iis, quae sunt ad sinem, sicut civilis militari, et militaris equestri, et gubernal0ria navi laclivae. Arg. 2. μ' uicumque aliqu0d pus m0litur pr0pler sinem, litur ill ad finem iam Ver Deus omnes creaturas ex nihil , c0ndidit propter suam b0nilalem, quae est eius sinis. Ergo Deus utitur omnibus creaturis eas dirigendo ad finem sua b initalis Dirigere autem creaturas ad finem est, eas sua pr0 videntia gubernare. Ergo Deus omnia per suam providentiam m0deratur ac gubernat. imirum Deus ulp0le artifex sapientissimus omnia pr0pler finem in esse produxit. Atqui artificis sapientis est disp0nere et ordinare ad finem ea, quae pr0plersnem effecit. Erg Deus sua providentia res m nes creatas gubernat,
Arg. 3. μ' Cum omnia b0na, quae sunt in mundo, in b0na participata, cuneia dependent a De lam quam a causa efficiente, qui communieavit suam b0nilalem rebus a seipso diversis. Atqui illud, qu0des maxime b0num in rebus creatis est b0num I dinis, in qu consistit expleta et abs itula rerum perseeli 0. rg 0rd0, qui splendet in rebus, depende a De i, a qu rebus imp0silus est, ide0que Deus mutasu intellectu et v0luntate gubernat seu dirigit ad finem. Haec argumentandi ali 0 0lest ulterius viilvi et confirmari ex e qu0d inmund splendet admirabilis luculentusque ris 3 in lania rerum arietate et vidissitudine, in aula c0nlrariorum agentium pugna, ita ut creaturae irrali 0nales semper perari H inspiciantur pr0pler delerminatum sinem licet ipsae suem cogn0seere nequeant. Atqui haed mnia manifeste patefaciunt, supremam aliquam intelligentiam, a qua creaturae