장음표시 사용
372쪽
rationis. Atqui libera v0luntas habet 0minium suarum peralionum. Ergo p0les agere sine Dei ac li0ne. Resp. Dist. mai. Voluntas non esse d0mina sui actus, si operalio causae primae eam ad unum delerminaret, Cone. 0n est domina sui acius, si perali Dei relinquit determinali0nem actus in eius p0lesiale, Reg. xplicati sic exhibetur a S. Th0ma e V0luntas dicitur habere dominium sui actus n0n per exclusi0nem causae primae, Sed quia causa prima n0n ita agit in v 0luuiale, ut eam de necessitate ad unum delerminet sicut determina naturam; et ideo determinati a tus relinquitur in potestate ali0nis et voluntati s l). 0ppon. .' u0d 0n 0les agere, quin alia causa in ips agat,n0n est liberum, quia liberum dicitur, iuxta Phil0s0phum Metaph. lib. I, cap. Il), qu0d es causa sui. Atqui v0luntas h0minil est libera
in agendo. rg p ilest ager sine influxu divinae actionis. Resp. Dist. vi. Uu0d non p0les agere, quin alia causa in ipso agat, e relinqua determinali0nem actus in p0lestate ipsius, non est liberum, eq. Ou0d 0n 0lest agere sine alia causa quae determinat aclum eius ad unum, n0n est liberum, Cone Conc. min. et Reg. cons. Siquidem aliud est qu0d causa prima peretur in uiui clione creaturarum, et aliud est qu0d peretur eodem m0d0. Primum est necessari Verum secundum es salsum in natura enim ita peratur Deus ut 0lus eius delerminetur ad unum ide0que causis naturalibus n0n es integrum eligere unum prae alio. 0ntra in V 0luntate, si agitur de appelili 0 ne e0rum quae sunt ad sinem, ita agit Deus, ut 0-lunias habeat dominium sui actus quia determinali eiusdem relinquitur a Deo perante in p0lesiale alionis et v 0lunt alis, tili 00el S. Thomas, cuius Verba proxime recitaVimus. 0ppon 0. Causa prima si agit in perali0ne creaturarum, magiSinssuit in causalum, quam causa secunda Atqui in hac hyp0lhesi, de seclus qui sunt in peratione voluntatis et naturae magis attribuerentur De0, quam creaturis, qu id est absurdum. Εrg Deus n0n peratur in perali0nibus creaturarum. Resp. Dist. vi. Causa prima magis inquit in causalum, quam causa Secunda, secundum quod in causal c0nsideratur persecti0, 60nc. Magis influit in causalum secundum quod in causali 00nSideratur imperfecti et desectus, Reg. Contradisi. min. et Nw. 0nS. Explico In quolibet essecli causae particularis ei nilae p0leslc0nsiderari persecti causali, quae habet ali 0nem b0ni, et imperfectio Seu desecius, quae habet rationem mali. 0rr licet causa prima magis influat in causatum, quam causa secunda, ad causam primam D0Πp0les reduci nisi b0num, qu0d est in essectu, et n0n malum, quia malum non pr0cedit a causa esticiente, qualenus est essiciens, Sed qua-
373쪽
tenus es deficiens. Descere autem in perando non p0lest altribui causae primae, quae est infinitae perlecti0nis et virtutis Scile ergo D0ctor Angelicus dissicullati ecurrit, inquiens e uia catus prima magis influit in esseclum quam secunda, de quidquid persectionis est in fleelu, prino aliter reducitur ad primam causam qu0d aulem os de delectu reducendum est ad causam Secundam, quae n0n laestica citer opera lur, sicut causa prima s l).80Η0 Llθη duo modo Deus operatur in actionibus creatur Rrum. Demonstralum a n0bis est in superi0ri articulo, Deum agere immediate in omnibus peribus creaturarum, non Dium earum quae perantur ex necessitate naturae, sed etiam earum, quae agunt ex arbitriuv0lunt alis cum nulla p0ssi dari utilas participala quae silin dependens ab actione et 1scientia illis per essentiam, qu0d est causa uni Versalis et primum principium l0lius entis participali Doctrina haec sic pro-p0sila et circumscripta, n0n 0les congruenter negari nisi ab e0, qui insciatur, vel per Vertit genuinum c0nceptum creali 0nis e divinae gubernationis seu pr0Videntiae. Verum haec d0ctrina sic desinita et pr0ul in se c0nsideratur evidenter pr0bala, pluribus di me ulla libus iisque gravissimis bil0xia esl, quae ex eo rium ducunt, quod divina
acti seu molio, ut eam saepe n0 minat . humas, comp0nenda sit n0n solum cum vera et c0mmuni activitate causarum secundarum, sed etiam vel maxime eum illa aeli vitale quae salva in creaturis d0minium su0rum actuum id est cum clivi tale illarum causarum quaelibore perantur. 0uare d0ctrina quae radii, Deum agere in omnibus perali 0nibus creaturarum quaeque decernil, mnes creatura re Vera agere elin super creaturas rationales esse dominas suorum actuum, seu pollere liber arbitri in est confundenda cum quaesti ine quae in Vestigal. quomodo actio causae primae c0mponatur cum Vera clivitate creaturarum. Si qui dein id lu0d asseritur de necessitatu divinae actionis lite Vera as: ivitate creaturarum est scitu probatuque sae illi mulia: 0ntra quaestio sitia binas illas verilales c imponere nititur dissiciles admodum habe explicatus: plia elio Dei a nobis non intelligitur per
pr0prium c inceptum, nempe Secundum lu0d es in Deo sed per c0nce plum habitum a creaturis, et admi dum acti in is creatae id es que . pullus rei novendo se negando spiam assirmand0. per Venire possumus
ad aliqvulum imperfectissimam cognitionem operationis divinae Exinde est qu0d 0s saepe de perali inibus divinis diiudicamus ad in idum
operationum nostrarum, et sic impossibile prorsus Vadit. Veram tuamdam invenire viam, quae conciliel actionem Dei cum cli 0 ne realit
rarum. Η0 iampridem n0latum lustra a S. Tli ima, qui p0stiluam in
374쪽
viediit m p tulerit quasdam dissicultates, quae c0ntra humanam liberialem fieri solebant, resp0ndet, inquiens e Pr0cedunt hae biecti inese e , quod c0gnitio di in intellectus et perali divinae voluntatis
pensantur ad 0dum e0rum, quae in n0bis sunt, cum tamen multo
In inquirenda et g rali 0 ne, secundum quam Deus agi in peralionibus creaturarum, caute omnin0 et 0deste n0bi procedendum est, ne ultra quam lutum est humana pr0grediatur infirmitas uli 0quitur . Augustinus Nimirum per rem0li 0nes e negati0nes, excludendo sals0s 0d0s, qui Vel divinae perationis infinitam persecti inem et independentiam laedunt, Vel propriam e veram cli Vitalem creaturarum subvertunt, aliquid Ssequemur, qu0d pr0p0silum pr0blema pr0 viribus n0stris quadan lenus solvat, et sic per nostram inquisiti0nem perveniemus ad illam beatam ign0rantiam, quae iuxta S. Di 0nysium,c0niungit h0minem cum Deo. uare inutiles c0ulentiones et altercaliones vilare c0nabimur, et ductu auspici0que Angelici Praecepi0ris rem aggrediemur, X plicanii vari0s mod0 secundum quos Deus dicitur perari in cli 0nibus creaturarum.
Principi quidem in en idandis dissiculialibus c0ntra influxum Dei in actiones perlicularium gentium, quaedam a n0bi prolata Suni, et ipsis verbis . Th0mae c0nsi mala quae in luto p0nebant, divinam
0perationem neque excludere Veram causalitatem creaturarum, neque
destruere rationem actus liberi in agentibus rationalibus. u0d a nobis praestari n0n 0luit, quin aliqualenus explicaremus e praec0ccuparemus quaeSli 0nem, quae Versatur circa m0dum qu Deus peratur in perali 0nibus creaturarum. Unde iis, quae dicta sunt in s0luli in dissicultatum, hic aliqua directe et magis explicate adiungemus, ut res per se dissicilis et absc0ndila, quantum seri p0lerit,
manifestetur et aequi V0cali 0nes, quae aliae super alias in praesenti materia cumulatae sunt, facilius Vilentur, praesertim a iuvenibus, qui animo acu ad has quaesti0nes scrutandas primum accedunt.
Doctrina . Thomae luxi S. Th0mam Deus influit in acti0nes particularium agentium 1 secundum qu0d est cuiuslibet perali 0nis causa ut suis, quia innis perali est pr0pler aliqu0d 0num, et nihil est b0num, nisi in quantum participat aliquam similitudinem summi b ini, qu0d est Deus. 2 Inssuit secundum quod est cuiuslibet
operali 0nis causa essiciens seu m0Vens, quia Deus est causa mnium actionum, nam a Deo dependet 0n 0lum qu0d omnia agenti particularia p0ssint agere, sed etiam ut agant actu, cum reperiatur perseeli 0r 0biliorque imilali divinae b0nitalis in e qu0d creatura cluagdi, quam in e quod p0ssi agere. Unde creaturae omnes dicuntur agere in virtute primi agentis, nimirum quatenus a prim agente ac-
375쪽
cipiunt actualem causalitatem, quae necessa ita est ad 0 ut agani in ir line secundorum agentium. 3 Deus influit in actiones creaturarum quatenus a creaturis agentibus formas easque e inserva in esSe nimirum quia largitur crea luris et coli servat in esse naturam, quae est principium rem itum perali 0nis, e Virtutes perali Vas quae Sunt principia proxima. Unde Deus peratur in operibus creaturarum tum ex parte causae in alis, quia in ne b0num in tantum m0 vel ad gendum, in quantum est participali 0 0ni essentialis tum ex parte causae agentis, quia ilici in creaturis ut actu agant, ideoque creaturae perantur in virtute Dei; lum denique ex parte causae sor malis, quale nuScausa el 00nserva in esse naturam causae secundae et eius virtutes, perali V3S. verba S. Thomae Placet huc transferre verba S. Th imae, quibus rem en0d alius pr0p0nil, ut eius mons et doctrina ex ipso eius flante hau riatur ait enim e Considerandum est, qu0d cum sint causarum qualu 0r genera, materia n0n est principium doli 0nis,... ni Ver0, et gen S, et forma se habent ut acli 0nis principium, sed ordine qu0dam. Nam primum principium ac li0nis est finis, qui movet agentem secundo Ver0 agens; erit , aulem s0rma eius. qu id ab agente applicatur Id agendum . . . Sic igitur secundum haec tria Deus in quolibet perante operatur. Prim i quidem secundum rationem sinis; cum autem omnis operali si pr0pler aliqu06 0num verum vel apparens nihil autem est vel apparet 0num, nisi secundum qu0d participat aliquam similitudinem summi 0ni, qu id es Deus; sequitur, qu id ipse Deus si cuiuslibet peralionis causa ut finis. Secundo considerandum est qu0d si
sint multa agentia i dindla, semper secundum agens agi in virtute primi agentis. Nam primum agens move secundum ad agendum; et secundum hi, omnia agunt in virtute ipsius Dei et ita ipse est causa omnium actionum agentium Tertio considerandum est, quod Deus movetia in s itum res ad operandum quasi applicandu formas et virtutes re rum adipe rationem, sicut etiam artifex applica securim ad scindendum, qui lamen interdum formam securi non tribuit; sed etiam a Drmas creaturis agentibus, et eas lene in esse. Unde n in solum est causa acli 0num, in quantum a surinam iptae est principium Clionis. . . sint etiam sicut conservans formas et virtutes rerum ... Et pila urina rei est intra rem et lani magis, quanto insideratur ut prior et universalior et ipse Deus es proprie causa ipsi iis esse universalis in rebus omnibus, quod inter omnia est magis in limum rebus ses luitur illud Deus in omnibus inlime peretur l . Testimonium declaratur. Ex verbis . Thomae proximo recitatis eruitur, Deum inlluere in ulturali 0nes creaturarum e parte causae finalis, quia in ne bonum qu id es linis perationis, est quaedam par-
376쪽
ticipali summi boni qu0d est Deus; ex parte causae lal malis, quia tribuit formam creaturis agentibus, easque c0n SerVat in esse et demum ex parte causae essicientis, quia a Des dependet ipsum agere causa rum secundarum, quae n0n agunt nisi in Virtute primi agentis. Cum de influxu diviti ex parte causae in alis et ex parte causae lai malis nulla sit specialis quaesii ac dissicullas aliquid enucleatius dicendum n0bis est de influxu divino ex parte causae essicientiS, ut, quantum vires nostrae aliuntur, in aperi p0natur mens et d0ctrina . Th0mae in re per seipsam absc0ndita, et quae ulterius bscurata sui a diversis placitis plurimorum auctorum inter se dissentientium et acriter ulli 0 cili 0que certantium. 0uare, ut explieetur cli Dei in perali0nibus creaturarum ex parte causae essicientis, et simul in ut p0natur dependentia omnimoda l0lius participatae enitialis e persectionis a Deo, qui est principium universale lolius eniis, dicendum est, sicut superius monuimus, Deum causare in creatura non solum qu0d 0ssi agere per collationem p0lentiae operativae, sed etiam qu0d 30lu perelur, id est n0ns itum p0sse agere, sed etiam ipsum gere. Eadem pr0rsu de causa, si creatura p0lle liber arbitrio quia est agens voluntarium, Deus ipsi conseri non solum posse eligere ad arbitrium per collationem V 0lun- lalis sed etiam ii id actu eligat, quia actu eligere persectius nobiliusque est quam habere p0lentiam eligendi et quaelibet persectio participata debet reduci ad primam causam. Similiter cum in uini essecluid qu0d est primum et universalissimum est esse, ei ord essecluunues secundum ordinem causarum, e0nsequenter esse est proprius esseelus primi agentis et mnia alia ligunt ipsum, in quantum agunt in virlule primi agentis; nam secund agentia quae sunt quasi particu lautia et delerminantia elionem primi agentis agunt sicut pr0prios est eclus alias persectiones, quae delerminant esse l). Deus ergo directe et per se allingit sua perali 0ne ipsum esse est eluum dependentium a causis particularibus, et cum esse si inter omnia magis in limum rebus insertur Deum in omnibus inlime et immediate perari. Unde creatura per influxum divinae virtutis recipit De ipsum agere seu ut actu agat et simul ut agat vel uli instrumentum causae primae quia creatura per virtutem divinam habilis sit, ut peretur ad esse qu0d est ess eclus pr0 prius e per se superioris agentis; quemadm0dum instrumentum elevatur ad producendum ess eclum agentis prinoi palis per Virtutem ab ips acceptam. u0d si quis 0pp0nil, 0n intelligi cur Deus non possit c0nserre creaturae simul cum polentia operativa hanc virtutem, per quam si agens actu, reSp0ndemus huic instantiae fuisse a n0bis iam abunde satisfactum, distinguendo cum S. Thoma inter virtutem e0llatam rebus in sua institu-
l C s. S. u0M. Contra gent. lib. II, cap. LXVI.
377쪽
li ine, quae est 0rma quaedam habens esse perseolum et ei manens in rerum natura, et inter id qu0d a De si in re naturali, quo clualiter agal, qu0d est ut intentio sola habens esse qu0ddam in completum et transiens per m0dum qu Virtus artis es in instrumento artificis. Sicul ergo artifex estistere nequit, ut Virtus artis habeat esse permanens in instrumento, qu0d40n operatur ad per artis nisi sub actuali influxu principalis agentis ita Deus esticere nequit ut virtus qua res naturalis agit ad esse instrumentum primae causae, habeal Sse permanens et persedium in re naturali. Similiter si quis ex e qu0d Deus in uini peraule essici ipsum agere, ei in perante per voluntatem causa ipsum Velle, deducere lagentia naturalia n0n agere, et genti V0luntaria n0n agere e pr0prii arbitratu seu libere, salleretur egregie, et dii inter se frontibus adversis pugnantia iungeret; nam creatura ex una parte supp0nilurn 0n agere, ei ex alia parte, ex e qu0d Deus in ipsa eslici ut agal eadem supp0nilur agere, quia acti Dei n0n 0les esse frustra. Rursus e una parte supp0nilur V0luntas creata n0n agere libere, ei ex alia parte, ex eo qu0d Deus estici ut creatura libere Velit, supp0nilur V0luntas libere velle, 0 habere d0minium sui actus, ut 0n sil bligata ad alteram pariem c in tradicli0nis, quia Deus in singulis peratur Secundum cuiusque rei naturam; unde agentibus necessariis c immunica ut agani necessario, agentibus vero liberis ut perentur libere. Lalenter ergo adversarii paral0gigant, ei dii adm0dum diversa male permiscent, nam aliud es qu0d agens palliculare non habet a se lactu peretur et aliud est quod null0 0d illud habet quia de ac loli 0 habet per participali 0nem. Iterum aliud est, qu0d Voluntas creata non habet a se ut libere agat, ei aliud si qu0d nullo in id habet liberam lecti0nem, quia illam participat a De0, qui es causa l0lius
entis sive necessari sive libere procedentis ab aliqua causa. Duemadm0dum aliud est quod instrumentum n0u aga nisi motu in a principali agente, o aliud est qu0d nullo in ido agat ad formam artis inducendam si enim null0 0do agere ad urinam artis, non adhiberetur ut instrumentum ad artificium perliciendum: si agere iude-
pendenter a motu seu in fluxu causae principalis, tunc minilne esset instrumentum sed iure diceretur agens riticipale. Unde si luis argum stularetur nudo i reaturae quae acceperunt a Deo naturam agentis sive necessarii sive liberi, non possit ni quid tuam actu agere, nisi in ipsis a Deo alis luid tal fluo actualiter agitii l. Ergo Vel nullo modi Vel saltem non libere agunt perverse et perperam Videnter concluderet, nam in ante edirille poni illi actio creaturae vel nucessaria vel libera ut a Deo particiliata et dependens et in e insequenti ullitur omnis actio sive impa ilici pala fixe participala. sive necessaria sive libera. Recte urgo conclusi iri ultim loret hoc pacto Agentia secundaria flua a Deo habuerunt in realion illules ope-
380쪽
rentur libere, nisi in eorum perali0ne aliquis a De ipsis communicetur, qu actualiter agunt sive necessari0, sive libere. Ergo agunt per clivitatem ipsis c0mmunicatam a De0, a qu pr0cedit innis participala persecti0, ide0que perantur in Virtute ebusae primae et universalis, a qua dependet essentialiter lota e0rumdem agentium persecti essendi et perandi si in Sic elis in aliter, n0sir iudici0 sal Valui vera et realis clivitas creaturae, Vera et realis liberias hunaanae v0luuialis, quae sit clivitas e libertas n0n independens, sed participala a prim adliu ei a prim agente libet 0, qu0d es Deus. 0ntra, si quis ad salvandam titialem dependentiam liberae x0luntatis a De in eligendo, argumen laretur sic: Virtus, Seu persectio qua humana v0luntas libere peratur, et habet in sua p0lesiale eligere unum prae ali0, est ipsi c0mmunicata a De0, qui est primum principium et causa universalis lolius participalae persecti0nis. rg0 in appetendis iis quae sunt ad finem Deus delermina ad unum V 0luntatem hominis perverse adm0dum e salso c0ncluderet, ei dum niteretur salvare dependentiam a De illius participatae persecti0nis quae in eo sila est, qu0d voluntas creata habui a Deo, ut esse d0mina sui acius ut non esse obligala ad alteram partem c0ntradicli 0nis, et ut haberet in sua p0lesiale delerminali0nem actus 2), persectionem illam destruere in creatura; quia si Deus determinat Voluntalem ad unum,n0n conseri ipsi virtutem se delerminandi, seu persecti0nem agentis liberi sed p0lius ipse Deus diceretur agere ex arbitratu suae V0lun talis Unde recla et vera c0ncludendi rati esse haec Persecli0, qua humana v0luntas libere operatur et unum eligit prae ali0, 0mmunicata est ipsi a De0, qui es causa universalis et principium primum lolius participatae per secli 0nis. Ergo humana voluntas est d0mina sui actus, eligit unum prae ali 0, 0n est bligata ad alteram partem c0ntradictionis ipsa sese delermina ad unum, n0n habe ab alii deler- minante quod determinale exeat in hunc et illum elum; sed illumh0c 0ssidet ut en participalum et causa secunda, quae pera lur in virlule primi agentis. Haec c0nclusio est Videnter Vera et saepe adstruitur a S. Thoma, qui etiam c0nceptis verbis negat, actum creatae voluntatis libere agentis deler minari ad unum a Deo. lam Vero, admissa hac c0nclusi ne, quae est ipsissima D ic loris Angelici doeli ina, cuilibet vel leviter altendenti perspicuum erit, in dedi ei divinae v0luuialis conserendi v0luuiali humanae virtutem, qua actu voluntas determina seipsam ad 0lendum p0lius h0 quam illud non p0sse certo et in lallibiliter cognose per scientiam visi0nis, quid humana x0luntas esseclura erit, quia praecise illa virtus datur ad h00,