장음표시 사용
391쪽
qu0d habeat aliquam causam. Si autem est causa eius aliud c0nsilium et alia Voluntas praecedens, cum n0n sit pr0cedere in his in infinitum, op0rlet devenire ad liqu0d primum. Huiusm0di autem primum p0rlet esse aliquid, qu0d est melius ali0ne. ihil autem est melius intellectu et ali 0 ne, nisi Deus. Est igitur Deus primum principium nostr 0rum c insili 0rum et v 0luntatum s l). Prob. 2 ' pars, quae Videnter c includitur ex prima. Siquidem omnia quae Deus agil ex rdine suae pri videntiae peratur. Iam ver Deus peratur in liberis actibus et electi0nibus Voluntatis nostrae. Ergo v0lili 0nes et eleeli ines n0sirae subduntur sapientissimae gubernali 0 ni divina pr0Videntiae. Confii . l. ' ex eo quod quae sunt propinquiora sint magis cadunt sub rdine, qui es ad sinem, quia ipsis mediantibus, etiam alia r-dinantur ad finem. P0rr actiones e v0lili 0nes substantiarum intellectualium propinquius rdinantur in sinem, quam cli 0nes celerarum rerum. Erg acli 0nes et v illliones n0strae magis cadun sub ordine divinae pr0Videntiae, quam perali 0nes agentium naturalium. sonit r. .' ex e qu0d gubernali divinae providentiae pr00edilex am0re, qu Deu pr0Sequitur res a se creatas ide0que quant0 Deus aliqua magis amat, lani magis eius pr0 videntiae ea subduntur. Iam Ver Deus substantias spirituales maxime amat, quae gerunt i militudinem divinae bonitalis magis persectam ei ad 0dum imaginis. Ergo humanae utili 0nes et lecti0nes, quae sunt perali 0nes
substantiarum spiritualium, cadunt sub speciali providentia Dei. Undo Phil0s0phus dixit Ethie. lib. X, cap. X qu0d Deus maxime curalde his, qui diligunt suum intellestium, tamquam de suis amicis. SOLVUNTUR DIFFICULTATES.
0ppon. l. ' Omne, qu0d 0Vetur ab agente extrinseco, c0gitur. Atqui v0luntas n0n 0les c0gi. Ergo voluntas non ino Vetur a De0. Resp. Drat inui. Omne quod movetur a principio extrinseco, cogitur, si agens in conseri m0bili naturalem inclinationem Con . Si agens ipsi conseri naturalem inclinati inem, Reg. On . min. Explico. Quod voluntas non possit cogi hoc a nobis iam declaratum sui l. luando l0 luvii sumus de saeuitalibus appetiti vis. eius quippe a V iluntate elicitus est essentialiter voluntarius ille istis duaere c0ntraria concurrunt si aliquis motus dicatur voluntarius de la Voluntate pl'0cedens, et inuit violentus esse enim illiu Inluntarius e non v0luntarius. Verum m0lus violentus tunc habetur quandum sibile pellitur ad motum ab aliquo principio extrinseco quod mobili nullam communicat inclinationem maturalem indes Deus. tui ist
392쪽
aucl0r omnium naturarum, ita res omnes m0Vel, ut m0lus earum sit
omnin naturalis, et si natura aliqua agit per Voluntatem eius m0luserit omnin Voluntarius. Duare . h imas accurate resp0ndet dis- licui tali, inquiens Illud qu0d 0Vetur ab altero dicitur cogi, si moveatur contra inclinationem propriam sed si m0veatur ab ali0, qu0d ipsi dat pr0priam inclinali 0nem, non dicitur c0gi: sicut grave cum m0Vetur de0rsum a generante n0n 0gitur. Sic igitur Deus, m0Vend V0luntatem, n0n 0gil ipsam quia dat ei ius pr0priam inclinationem scil). X diciis dii evidenter eruuntur, et qu0d 0luntas per clionem et influxum divinum n0n cogatur, et qu0d 0luntas n0np0ssit habere m0lum naturalem, nisi a 80l0 00, cum ipsa non accipiat SSe, nisi per creali0nem, quae est acli s0lius Dei 2) 0ppon. 2. Id qu0d 0luntarie movetur, dicitur m0 veri a Seips0. Atqui v0lunias m0 velut voluntarie. Ergo mo Vetur a seipSa. Resp. Dist. nin. Id qu0d 0Velur V0luntarie, 0 Vetur a Seip80, idest movetur a principi intrinsec0 Cone. Id est movetur a prinoi pi0 intrinsec0, qu0d excludit omnem cli0nem superi0ris principii extrin- seci, nempe Dei, Reg. Cone. min. et M'. OnS. Explico. 0lus v0luuialis cum sit acli vitalis et immanens debet pr0cedere a principio intrinseco; nam de ali0ne Viventis est, ulm0Vea seipsum, et insuper de ali0ne viventis praedili liberiale est, ita m0Vere seipsum, ut delerminali acius sit in sua p0lesiale Verum si vivens est causa secunda, id est si est vivens per participali0nem et n0n per Ssentiam, tunc Sicut a causa prima ei uni Versali, quae es ipsa vita per essentiam, habui esse viventis et Virtutes perali-V38 Sic eliam ab ipsa necessarii debet habere id qu0d adlualiter 0peretur. Unde qu0d Vivens movea seipsum et si est liberum, moveat seipsum determinaud se ad 00 vel ad illud, 00 0n impedit influxum causae primae, quae est principium t0lius participalae persectionis. Audiatur . Thomas hunc rerum delectum dilucide sic explicans: Crium aliquid m0 vel seipsum non excluditur, quin ab li 0m0Veatur, a quo habet hoc ipsum, quod seipsum movet et sic in repugnat liberiali, qu0d Deus est causa actus liberi arbitrii s 3). oppon. 3. Si 0luntas m0veretur a Deo, per V0luntatis n0n impularentur ad meritum vel demeritum, quia m0lus magis altribuitur m0Venli, quam m0bili. Atqui per volun lalis impulantur h0mini ad
3 90. D. De mulo . . a. 2 ad 4.
393쪽
n0 imputarentur ad meritum vel demeritum, Cone. Si ita movetura De0, ut movea seipsam et si d0mina sui actus, Reg. Explico. uandi in ibile aliqu0d ita m0 velut ab agente, ut null0m0d0 0vea seipsum, evidenter m0lus ille non p0lest imputari ad meritum vel demeritum mobilis; quia ad rationem meriti vel demeriti requiritur non s0lum ut agens moveat se ipsum, Sed etiam illhabeat in sua potestale determinali0nem actus ad unum, nempe ulsit liberum. 0ntra ea si agens, qu0d movetur a De0, est gens liberum habens dominium sui eius, e p0lesialem se deler minandi p0lius ad 0 quam ad illud lune licet agens x0luntarium et particu lare m0veatur a Deo iam quam ab agente universali e causa l0lius entis, nihil0 minus pus ipsi imputabitur ad meritum vel demeritum.
Hic autem notandum est causam primam communicare causi Secundis libere agentibus id qu0d es persectionis in actu, n0n autem id ii id est et irini talis, ita ut perseeli 3 seu elus reducatur in causam primam tamquam in agens primarium, n0n vero desectu Seu deformitas, quae l0la reducitur in causam secundam, quae sola deficere p0lesl, et a recla agendi norma deflectere.
iirma Veril, omne motus causarum secundarum causari a De0. quies primum movens respectu milium ut 0luum sive spiritualium, si Vecorp0ralium, sic prosequi lul' Sed tamen allendendum est, qu0d In0lus primi moventis n0n recipitur uniformiter in omnibus mobilibus, Sed in un0qu0que secundum proprium in idum . . . Cum enim aliquid
est in debila disp0sitione ad recipiendum molionem primi 0 VentiS c0nsequitur actio persecta secundum in letali 0nem primi mo Ventis sed si n0n sit in debila disp0sili 0 ne ei aptitudine ad recipiendum m0li 0-nem primi 0 Ventis, sequitur actio imperfecta e lune id qu0d est ibi eli 0nis reducitur ad primum movens sicut in causam quod V leui es ibi de desectu, non reducitur in primuin in0Vens Sicili in causa in quia talis desectus e insequitur in acti in ex h0 qu0d agens delici ab ordine primi 0 ventis. Sicut quidquid si de motu in claudicali 0 ne est ex virtute m0liva animalis; sed tui bluid est ibi de desectu, non est a Virtute moliva sed a libi a secim dum qu0d delicii ab opportunitate mobilitatis a virtute in oliva s l). 0ppon. 4. Dui lilii id mi vetur ab agente cui resisti non putest,
se in per ex necessi late iovetur. Atqui Deus est agens cuius Vi tun tali resisti non potest. Ergo si voluntas iuvetur a Deo mulus Volun talis erit senilier necessarius, quod es salsu in . Resp. mst inui. Duod nas Vetur ab agente cui resisti in p0lesl, Sen per mi Vetur ex nec 'ssitate, si agens n0n mi Vel ill xla alii rammobilis, Hon . Si agens movet iuxta natura ni mi bilis, Reg.
394쪽
Explico. Sicut causa prima et universalis innes res c0ndidit per intellestium et v 0lunialem, iuxta deas e formas exemplares in divina arte exsistentes; sic easdem creaturas Sapientissime sua providentia gubernat, et ipsis per intellectum et voluntalem imperii id, quo actualiter agani iuxta cuiusque rei naturam et c0ndili 0nem. Unde assii Dein0n 0lum n0n attribui necessitatem V 0luntati, quae est votivmn principium non determinatim ad unum, sed indilberenter se habens ud multa Verum etiam Volunt ali largitur, ut ipsa sese delerminet p0lius ad unum quam ad alterum. Et ea de re seile S. Th0mas dissiculiali sic satisfacit Voluntas divina n0n 0lum se extundit ut aliquid si alper rem quam m0Vel, Sed ut etiam e m0d fiat, qu0 0ngrui naturae ipsius. Et de magis repugnare divinae m0li0ni, si Voluntas ex necessitate m0Veretur, qu0d Suae naturae n0n 0mpelit, quam Si 0-Veretur libere, pr0ut 0mpeli suae naturae s l). 0ppon. 5. Si voluntas m0 vel ur a Deo, hic m0lus erit ipsi naturalis. Atqui quidquid naturaliter m0Velur, necessari mo Vetur. Erg0si 0luntas movetur a De0, 0n es libera. Resp. Dist mai. Si 0luntas m0 velut a De0, hic m0lus eri ipsi naturalis, id est eri iuxta naturam et exigentiam v0lunialis, ut a De0m0Vealur, eique subdalur, 'no Ides erit naturale v0luuiali, ut 0-veatur ad agendum necessari0, Reg. Contradisi. min. et Reg. 60nS. Explico. In dissicullate latet subtilis quaedam aequi V0cali 0, quae in l0la hae materia linge lateque Vagalur, et in causa est cur c0n- lenii0nes dissensi0nesque producantur diuturnius, quam par St. Si quidem aliud est, qu0d sit iuxta naturam v0luntalis creatae, ut Deus in eius perali0ne agat, ipsi tribuendo id qu0 0luntas actualiteri peretur et Q in stiluatur a cluale principium clivum, habens in sua p0lesiale delerminali0nem sui actus ad unum, ita ut ipsi in legrum Sileligere unum prae ali 0 el aliud si, qu0d si naturale v0luntati, ut Deus in ea la peretur, qu0d ipsam determinet ad unum nam h00 secundum est c0ntra naturam agentis liberi, ide0que ipsi in naturale. En qu0mod i S. Th0mas aequiv0eali0ni ceurri et n0dum diss0lvis C Naturale es unicuique, qu0d Deus peretur in ips0, ut sit ei nuturale sic enim unicuique c0nveni aliquid, secundum qu0d Deus illi qu0d i 0nveniat. Non autem vult ut quidquid operatur in rebus, si ei naturale, puta qu0d 0rlui resurgant; sed h00 vult unicuique esse naturale quod p0lesiali divinae subdatur , 2). 0ppon. 6. Si 0lunias humana in suis perali0nibus m0Vetur a De0, agit ut instrumentum causae primae. Atqui instrumentum n0n Stliberum. Erg Deus n0n agit in v 0luntate. Resp. Dist inui. Si 0luntas humana m0 vel ur a De0 lunc agil
395쪽
ut instrumentum eo mimmiter dictum, Cono. Tunc agit ut instrumentum proprie licium, Reg. Contradisi. min. e Reg. cons. si 0ppon. 7. V0luntas humana dici p0lest causa principalis sui actus. Atqui si in sua perali 0ne m0veretur a De0, 0n 0sse dici causa principalis. Ergo V0lunias non mo Vetur 3 00. Resp. Dist. vi. 0luntas humana dici potes causa principalis sui acius, secundum quid, 'ne P0les disti causa principalis sui actus, simpliciter Reg. Contradisi. min. et My con S.
Explico. Sicut causa instrumentulis dicitur dupliciter, sic etiam causa priueipalis sumitur dupliciter. uandoque enim causa principalis dicitur simpliciter ei abs0lule, et es illa causa, quae in agend0 nullatenus recipit virlulem ab ali 0, ide0que agit inuin independenter ab alia qualibet causa et hae causa principalis n0n 0les esse nisi Deus. uand0que causa principalis sumitur secundum quid e relative et est illa quae pr0ducit esseclum sibi similem in natura vel etiam inseri0ris perseeli in is, licet in agendo si dependens a De0, quies principium l0lius esse. Haec causa dicitur principalis per c0mpa rali 0nem ad aliqu0d instrumentum, qu0d ab ipsa elevatur ad aliqu0d opus Supra naturam instrumenti, ita ut esseclus c0n serna elui causae principali e n0n instrumentali. S. Th imas sic n0dum solvi l Causa prima dicitur principalis simpliciter loquend0, pr0 pler40c ti0d magis influit in esseclum; sed causa secunda seeundum illi principalis St, in quantum esseclus ei magis c0usserina luro 2). 0ppon. . Si voluntas qua nil incipit eligere, movetur a De0,
nempe ab exieri0ri principio, molus eius n0n es in sua p0lesiale, ide0que n0n est libera. Atqui motus liberae V 0luuialis est in sua potestate. Erg V0luntas n0n movetur a Deo. Resp. Dist. mai. Si voluntas m0vetur a Deo, ita ut Deus n0nc0mmunicet 0luntati ut moveat se ipsam, m0lus eius n0n es liber, 'ne. Si Deus ita m0 vel v0luuialem ut 0luntas etiam m0Vea seipsam, m0lus eius non est liber, eq. 'ne. min. et Reg. ORS. Explico Tripliciter p0les aliquid moveri, nimirum Vel si ualenus m0vetur a seipso independenter ab aliquo extrinsec principio et tunc dicitur moveri metaph 0rice e per quamdam similitudinem et hoc si pr0prium primi ac livi, qu0d es Deus tui immobiliter omnino operatur. et libere vult res a se diversas vel luat unus ita movetur ab altero, ut null0 0d0 0Vea seipsum, et in h0 casu non est agens liberum Vel demum quatenus ita mi Vetur a primo mi Vente, ut etiam m0Vea seipsum, ei in h0 casu magis participat de persecti ne primi ac livi, e p0les libere agere, licet dependenter a irincipio extrinsecu, nempe a causa prima Soluti distic ulla lis sic proponitur a S. Thoma:
398쪽
V0luntas qua nil de n0V incipit eligere, transmutatur a sua priori dispositi0ne quantum ad 00 qu0 prius erat eligens in p0lentia, et p0slea sit eligens actu et haec quidem transmutati es ab aliqu0 movente, in qua illum ipsa v0lunias m0 vel se ipsam ad agendum, et inquantum etiam m0Vetur ab aliquo exieriori agente, scilicet Deo. 0n tamen ex necessitate mox elur, ut dictum est in corp0re articuli scil). 0ppon. . Si 0luntas movetur a De0, 0lus eius erit unilar-mior, quam m0lu cauSarum naturalium, quia quo m0bile est propinquius prim m0lori, e uni irmius m0Velui . Atqui in h0 casu Voluntas n0n est libera. Erg0 0n 0Vetur a De0. Resp. Dist. mai. 0lus V 0luuialis esset unismi mi 0r, si uniformitas in iliis speciatur quantum ad 0dum agendi, Cono. Si speciatur ex parte essecluum, Reg. Contradisi. min. et Reg. cons. Siquidem perans tu persectili est, e magis bservat eumdem m0dum in agendo;
licet eius virtus extendatur ad plures esseclus 2).
administra ac gubernat mnes creaturas secundum naturas, quas ipsis largitus est in prima rerum essecli0ne. Unde, sicut rebus diversas im- perlitus es naturas, ut essent multiplices et diversae similitudines divinae b0nitalis in quantum b inae sunt; si etiam in ipsis diversimode peratur secundum diversas earumdem naturas, ut sint agentia actu, et milentur divinam b0nitalem in quantum c0mmunicant aliis suam b0nilalem P0rro triplex p0lissimum distingui potest causarum
Secundarum genus, nempe substantiarum inanimarum, substantiarum Viventium ex perlium alione, et substantiarum ali 0nalium. Primae operantur dumtaxat transeunter per cli0nem, quae recipitur in subieci ab agente diverso, ide0que n0n 0vent seipsas secundae perantur etiam immanenter m0Venil se ipsas, sed ita m0Ven Seipsas, ut m0lus earum sit ab ipsa natura deler minatus ad unum; et c0nsequenter non est in ipsis clivum principium qu eligant unum praeali 0 lertia demum ita seipsas m0Vent, ut 0lus earum n0n Sit a natura deler minatus ad unum; sed inclinatis , qua flestiuntur p0lius ad unum appetendum quam aliud est in earum p0lesiale, ide0que gaudent liber arbitrio. uare Deus ita peratur in singulis substantiis, iuxta cuiusque naturas, ut primis communicet id qui fiant actu ag0nliaet 0Vean alias secundis ut 0veant etiam se ipsas ieritis demum
399쪽
ul ita moveant seipsas, ut 0lus remaneat in earum p0lesiale, et n0nsi a Deo determinatus ad unum; nam liberum arbitrium, iuxta S. Th0mam, n0n invenitur in illis agentibus, qu0rum ac li0nes n0n determinantur ab ipsis, sed a quibusdam aliis causis pri0ribus. 0uae cum ita sint, pr0p0silum problema quadan lenus sui solutum ex iis, quae superius disseruimus exponendo d0ctrinam S. Tli0mae
circa perali 0nem divinam in omni actione causarum Secundarum, sive earum quae operantur e necessitate naturae, Si Ve earum quae perantur ex libera electi0ne. am cum causa prima et universalis peretur in eli 0ne cuiuslibet agentis particularis Secundum naturam rerum ab ipsa e0ndi larum, ita agit in acti in causarum naturalium, ut earum m0lus sit delerminatus ad unum; et vicissim ita operatur in libera Voluntate, ut eius actus n0n determinetur ad unum a principio extrinseco sed inclinati et determinali 0 0lus si ab ipsa V0luntate, quae sub influxu divin0 0lesialem relinet agendi vel non agendi agendi hoc vel illud, id est se deler minandi ad elum et sic pr0pius accedit ad persecti0neni primi clivi quod es maxime in determinatum perm0dum actus et persectionis, et n0n per m0dum imperfecti0nis, et p0- lentiae. Unde inter causam primam libere agentem independenter aqu0libet exieri0ri principi 0, et causas secundas, quae agunt necessario et ab exteri0ri agente determinantur ad unum, medium l0 cum lene lcausa secunda libere agens, Seu V0lunias creata, quae in Sua perali in subditur eli 0ni agentis universalis, ii quo n0n determinatur ad
unum, sed a qu accipi id is ipsa determina se ipsam ad unum; cum innis persectis participata si a prim principio innis uti talis et persecti0nis Unde, sicut vere dicitur voluntas creata habere a Deo perseeli0nem illam, qua ipsa est d0mina sui actus, et delerna inal se ipsam p0lius ad hoc quam ad illud ita salso ad inodum diceretur eadem x0luntas determinari ad unum a D00, quia in hac hyp0lhesi acciperete n0n acciperet a Deo persectionem agentis liberi. Cum haec doctrina non si ila facilis captu intellectuque neri inutile iterum huc transferre verba S. Thomae superius recitata. quae inniti accomm0dala sunt ad illustrandam aperienda nutu reni per se salis absconditam. Ait enim erad providentiam divinam n0npertinet naturam rerum c0rrumpere, sed et Vare. Unde milia o Vel secundum eorum conditione ni ita qu0d e causis necessariis per m0li inem divina in sequuntur esseclus ex necessitatu ex causis au leni contingentibus sequuntur esseclus contingentes. Quia igitur voluntas est uetivum principi/Dii non tele mina DMn ud tuum, sed indisserenter se ubens ud multu sic Deus ipsa in in0Vel qu0d non ex necessitate ad unu in determinal sed remanet mulus eius contingens et non necessarius, nisi in his ad tuae ualui aliter buxiqui scil). Unde si
400쪽
quis dicit Deum determinare ad unum sed n0n e neceSSilale, pr0p0sili p0les habere duplicem ancipitemque sensum Vel enim signi-seat, actionem divinam delerminantem creaturam ad unum n0n esse necessariam; et lunc assii mal Deum libere agere in perali0nibus creaturarum, quod est Verissimum, sed nihil c0nser ad decernendum, an perali creaturae si libera vel necessaria vel poles significare, acli 0nem creaturae a De delerminatam ad unum non esse necessariam; et hoc est salsum et sibi ipsi repugnans, cum ad ali0nem acti0nis liberae requiratur, iuxta recla phil0s0phandi principia et ipsum S. Th0mam, ut motus Voluntatis delerminetur ad unum ipsa V0luntate e n0n ab aliqu0 exieri0ri principio, neque a pri0ribus causis. Hic autem ne misceantur quaesti0nes plane disserentes, monemuS, in praesenti controversia n0n dispulari, uirum et qu0m0d0 0li seu
acti Dei tu perali0nibus agentium particularium dicenda est pri0racli0ne creaturarum; sed illud dumtaxat inquirimus, utrum in perali0nibus liberis creaturarum ad millenda sit aliqua moli seu acti ex parte Dei, quae liberam Voluntatem ad unum determinet, quae moti0 a suis aul0ribus vulgo dici s0le praedeterminuti physica Pi 0ble- mali sic desinit salissacimus sequenti prop0sili0ne. PROPOSITIO.
In Iiberis creaturarum operationibus admitti nequit ex parte Dei motio aliqua ad unum determinans, quae Vulgo dici SoIet prae- determinatio physica, quaeque immerito attribuitur Doctori finge
Prob. l. pars, in qua demonstranda parum imm0rabimur, cum in ipsa exp0sili0ne quaestionis a n0bis iam indicata sint argumenta quae rem sua deni P0ssumus lamen h0c pacto argumentari. De ali0n liberae electi0nis est, ut voluntas habeat 0 minium sui acius, ides p0lesialem se delerminandi p0lius ad unum quam ad alterum. Atqui v0lunias delerminal ad unum per clionem extrinseci agentis Seu cauSae primae, quae ipsam physice praedelei minat 0lius ad hoc quam ad illud, 0n habe in sua p0lesiale Velle vel non velle, velle h0 vel velle illud. Erg acli Dei in liberis creaturarum perali0nibus n0n 0les esse m0li physice praedeterminans ad unum. Pr0p0silio mai0r evidens est: nam si voluntali integrum n0n esset inflectere m0lum seu perali0nem suam ad 00 0lius quam ad illud, tunc n0nnisi inepte diceretur eligere, cum electio sit praeaccepti0
1 De hac re conseratur . Tu0M s locis mox citandis in probatione secundae partis statutae pr0positionis; s. eliam opus . m. Cardinalis ecci circa sententiam . homae de influxu Dei in operati0nes creaturarum rationalium.